Contract

xxxxxxxxx याष्‍टरऩतत श्री xxxxxxxxx xxxxxxx

सङ्घीम सॊसद्को दव

ै सदनको सॊमक्त सम्फोधन

xxxxxxx xxxx

एको

नऩार सयकाय

R

२०८० जेठ ५

प्रतततनतध सबाका सम्भाननीम सबाभखु ¸ याष्‍टष्‍टरम सबाका सम्भाननीम अध्मऺ¸ सङ्घीम सॊसद्का भाननीम सदस्महरू¸

१. सङ्घीम रोकताष्‍टन्द्िक गणतन्द्ि नेऩारको तेस्रो याष्‍टरऩततको हैतसमतरे सम्भातनत सङ्घीम

सॊसद्को दव

ै सदनको सॊमक्त

xxxxxxx ऩहहरो ऩटक सम्फोधन गनु ऩाउॉदा भ गौयवाष्‍टन्द्वत

छु । xx xxxxxx x नेऩारभा नागरयक सवोच्चता य रोकतन्द्िको स्थाऩना तथा

भरकको सभहृ ि य अग्रगभनका रातग इततहासको हवतबन्द्न कारखण्डभा बएका याजनीततक

क्राष्‍टन्द्त, जनमि, जनआन्द्दोरन य भधेश आन्द्दोरनरगामतका फतरदानीऩूणु सङ्घषभा आफ्नो

अभूल्म जीवन उत्सगु गनहु न

े ऻात-अऻात शहीदहरूप्रतत हार्दुक श्रिाञ˛जरी अऩण

गदुछु ।

साथै, भरक

भा याजनैततक ऩरयवतन

को रातग हवतबन्द्न xxxxx नेतत्ृ व प्रदान गनहु न

े श्रिेम

नेताहरूसहहत सम्ऩूणु नेऩारी जनताभा हार्दुक कृ तऻता व्मक्त गदुछु ।

२. सॊवत˛ २०७९ भॊतसयभा एकै ऩटक प्रतततनतधसबा तथा प्रदेशसबाको तनवाचु न सम्ऩन्द्न बई

नमाॉ जनादेशसहहत सयकाय गठन बएका छन। मसऩूवु २०७९ वैशाखभा स्थानीम तहको

तनवाुचन सम्ऩन्द्न बई तनवाुष्‍टचत जनप्रतततनतधहरूरे कामबाय सम्हारेको एक वषु अवतध ऩूया

बएको छ। मसैफीच याष्‍टरऩतत य उऩयाष्‍टरऩततको तनवाुचन ऩतन सम्ऩन्द्न बएको छ।

३. तीनै तहभा तनष्‍टऩऺ, स्वतन्द्ि, शाष्‍टन्द्तऩूणु य बमयहहत वातावयणभा सम्ऩन्द्न तनवाुचनरे

भरक

भा सङ्घीम शासन प्रणारीराई सदृ

ढ फनाएको छ। मस अवसयभा भ प्रतततनतध सबा

तथा प्रदेश सबाभा तनवाष्‍टु चत हनहने सम्ऩूणु भाननीम सदस्महरूराई हार्दुक फधाई ऻाऩन

गदुछु य देशको फह

त्तय हहतभा सभहऩत

यहॉदै सभि

य सभताभूरक नेऩार तनभाुणको

सङ्कल्ऩ ऩूया गनु महाॉहरूको कामक

ार सपर यहोस˛ बनी शब

काभना व्मक्त गदुछु ।

४. तनवाुचन सपरतासाथ सम्ऩन्द्न गयाउने तनवाचु न आमोग, याष्‍टरसेवक कभचायी, सयऺा

तनकाम तथा याजनीततक दर य आभ नेऩारी नागरयकप्रतत हार्दुक धन्द्मवाद व्मक्त गदुछु ।

भाननीम सदस्महरू,

५. वतभान सयकाय गठनसॉगै प्रधानभन्द्िीरे मस सम्भातनत सॊसद्भा सयकायको गततहवतध य

उऩरष्‍टधधको रयऩोटु काडु तनमतभत रूऩभा प्रस्तत

गने वाचा गनबु

एको सफैराई हवर्दतै छ।

सयकायरे तरएका नीततगत तथा अन्द्म सधायात्भक उऩामको ऩरयणाभस्वरूऩ सफै ऺेिभा

सकायात्भक नततजा देष्‍टखन थारेको छ। सयकायरे कामबाय सम्हारेको छोटो अवतधभा

प्राप्त उऩरष्‍टधधहरू उत्साहजनक छन।

आतथक

ऩरयसूचक सकायात्भक हॉद

ै गएका छन।

अथतन्द्ि स्वाबाहवक xxxx xxxx न थारेसॉगै याजस्व, वैदष्‍टे शक सहामता य वैदष्‍टे शक

रगानीभा सकायात्भक प्रबाव देखाऩयेको छ। हवप्रषण आप्रवाह फढेको छ। हवदशे ी भरा

सष्‍ट:चतत फढेको छ। फैङ्क धमाजदयभा तर

नात्भक सध

ाय बएको छ। हवदेशभा यहेका

xxxxx नेऩारी साभाष्‍टजक सय

ऺा कोषभा आफि हन

े प्रहक्रमा सरु

बएको छ। याजस्व

चहावटराई कडाइका साथ तनमन्द्िण गनु य हवप्रषणराई औऩचारयक भाध्मभफाट

तबत्र्माउन सयकाय स्ऩष्‍टट भागष्‍टु चिका साथ अष्‍टघ फढेको छ। सावजतनक सेवा प्रवाहभा

सधाय आएको छ।

६. xxxxx xxxxx गठन बएऩतछको भष्‍टन्द्िऩरयषद्को ऩहहरो फैठकरे रष्‍टटाचाय तनमन्द्िणभा शून्द्म सहनशीरताको नीततराई ऩरयणाभभा देष्‍टखने गयी कामाुन्द्वमन गने सङ्कल्ऩका साथ

दूयगाभी भहत्त्वको तनणम

गयेको तथमो। मो तनणम

कामा

वमन हन

थारेऩतछ याज्म य

रोकतन्द्िप्रतत नागरयकको बयोसा य जागरुकता उत्साहजनक ढङ्गरे फढे को छ। हवतधको

शासनको अनब

तू तस

ै रोकतन्द्िप्रतत जनताको बयोसा फढेको छ। अहवश्वास य तनयाशाराई

आशा य आत्भहवश्वासरे ष्‍टजतेको छ। रष्‍टटाचाय तनमन्द्िणभा सयकाय य नागरयक एक

ठाउॉभा उतबएका छन।

सयकायराई जनताको अबत

ऩूवु साथ य सहमोग प्राप्त बएको छ।

दृढ इच्छाशष्‍टक्त य सङ्कल्ऩ बमो बने सफै प्रकायका हवकृ ततराई तनमन्द्िण गने शष्‍टक्त रोकतन्द्ितबिै छ बन्द्ने प्रभाण सयकायरे आगाभी र्दनभा अझै हवश्वसनीम ढङ्गरे स्थाहऩत

गनेछ। सश

ासनभा कु नै सम्झौता हन

े छैन।

७. सॊहवधान कामा

वमनका अभ्मास, अनब

व य उऩरष्‍टधधहरू हाम्रा रातग उत्साहजनक यहेका

छन। छन।

मस अवतधभा सङ्घीम रोकताष्‍टन्द्िक गणतन्द्िका आधायस्तम्बहरू सॊस्थागत बएका याज्मका तीनवटै तहभा हवतधको शासन कामभ गने य भानव अतधकायको सॊयऺण

तथा सॊविुन गने र्दशाभा भहत्त्वऩूणु प्रगतत हातसर बएका छन।

आतथक

-साभाष्‍टजक

रूऩान्द्तयणभा तीव्रता आउनक

ा साथै हवकास तनभा

रे गतत तरन थारेको छ।

८. सॊहवधान कामान्द्ु वमनको ऩहहरो सात वषभ

ा बक

xxx, कोतबड-१९, डेङ्गी रगामतका हवतबन्द्न

प्राकृ ततक तथा भानवीम प्रकोऩरे हाम्रो अथतन्द्िभा अनऩेष्‍टऺत दफाफ ऩैदा बमो य

सभष्‍टष्‍टटगत आतथक

स्थाहमत्व य हवत्त व्मवस्थाऩनभा ऩतन चन

ौती तसजन

ा बमो। रुस-मक्रे न

मि रगामत हवतबन्द्न अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम घटनारे हाम्रो अथतन्द्िको फाह्म ऺेिभा चाऩ तसजना

हनक

ा साथै आऩूततु शृङ्खरासभेत प्रबाहवत हन

xxxx xx। मस ऩष्‍टृ ठबतू भभा अथत

न्द्िको फाह्म

ऺेि य औद्योतगक वातावयणभा सध

ाय गदै रगानी य उत्ऩादन वहृ ि गयी अथत

न्द्िको

सदृ

ढीकयणभा सम्ऩूणु प्रमास के ष्‍टन्द्रत गनऩु

ने बएको छ। अथत

xxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxx

सभाधान गदै सभष्‍टष्‍टटगत आतथक स्थाहमत्व सहहतको र्दगो, xxxxxxx य सभन्द्माहमक

आतथक वहृ ि हातसर गनु सयकाय प्रततफि छ।

९. अथत

न्द्िको ऩन

रुत्थानहवकास तनभाुण कामभा

,याज्मका सफै xxxx xx

ासनको प्रत्माबतू त ,

साभाष्‍टजक न्द्मामको प्रविुन तथा

,सेवा प्रवाहभा सयरीकयण

,तीव्रतायाष्‍टष्‍टरम हहतको

सॊयऺण य सॊवि

गने उद्देश्मरे सयकाय आफ्ना सम्ऩूणु शष्‍टक्त य साभर्थमर

ाई ऩरयचारन

गदै अष्‍टघ फहढयहेको छ।

भाननीम सदस्महरू,

१०. याष्‍टष्‍टरम सावबौतभकता¸ बौगोतरक अखण्डता¸ स्वतन्द्िता तथा स्वाधीनता एवॊ याष्‍टष्‍टरम हहतको

सॊयऺण गदै सभि

¸ सफर य न्द्मामऩूणु xxxxxxx xxxx

हाम्रो सवोऩरय रक्ष्म हो। नेऩारी

जनताको दशकौँको सङ्घषफाट हातसर बएको सङ्घीम रोकताष्‍टन्द्िक गणतन्द्ि¸ सभाजवाद

उन्द्भख हो।

अथत

न्द्ि य सभावेशी शासन प्रणारी सॊस्थागत गनु

सयकायको प्रभख

कामबाय

११. सॊहवधान य सङ्घीमताको प्रबावकायी कामाुन्द्वमन, अथत

न्द्िको सॊयचनात्भक सध

ाय,

सावज

तनक खचभा तभतव्महमता, ऩूज

ीगत खचु वहृ ि, गण

xxxxxx xxxx

ाय तनभाुण¸ शासकीम

व्मवस्था य सेवा प्रवाहभा सधाय¸ रष्‍टटाचाय तनमन्द्िण, उत्ऩादन य योजगायी वहृ ि¸ हरयत

अथत

न्द्िको हवकास, ऩमाुवयणीम सन्द्तर

न, आतथक

-साभाष्‍टजक हवबेदको अन्द्त्म, गरयफी

तनवायण, सभावेशी हवकास¸ शाष्‍टन्द्त प्रहक्रमाको ताहकु क तनष्‍टकष, भरकको याष्‍टष्‍टरम हहतको

यऺा एवॊ स्वतन्द्ि य सन्द्ततु रत ऩययाष्‍टर नीततको अवरम्फन सयकायका प्रभख नीततगत

प्राथतभकता हन

ेछन।

सयकायका वाहषक

नीतत, कामक्र

भ तथा फजेट हमनै प्राथतभकताभा

ऩरयरष्‍टऺत हन

ेछन।

प्रस्तत

नीतत तथा कामक्र

भको कामाुन्द्वमनभा भानव हवकास

सूचकाङ्कभा ऩतछ ऩयेका कणाुरी प्रदेश¸ सदूय ऩष्‍टश्चभ प्रदशे य भधेश प्रदशरे ाई हवशेष

प्राथतभकताभा याखी तदनरूऩ स्रोतसाधन ऩरयचारन गरयनछे ।

१२. तीन तहका सयकायफीच कामाुत्भक अन्द्तयसम्फन्द्ध सदृढ गयी काभभा यहकोे दोहोयोऩना

अन्द्त्म गरयनेछ। कामहु वस्तत

ीकयण प्रततवेदनको ऩन

यावरोकन गरयनेछ। याष्‍टष्‍टरम सभन्द्वम

ऩरयषद् रगामतका सॊयचनाराई हक्रमाशीर फनाइनेछ।

१३. याष्‍टष्‍टरम प्रततफिता ऩूया गने कामक्रभभा तीनै तहका सयकायको अऩनत्व कामभ गरयनछे ।

याष्‍टष्‍टरम प्राथतभकताका हवषमहरू प्रदेश य स्थानीम तहरे कामाुन्द्वमन गनऩु कानूनी व्मवस्था गरयनेछ।

ने नीततगत य

१४. हवत्तीम, भौर्रक तथा अन्द्म हवषम ऺेिगत नीतत तथा कामक्रभहरूको साभ:जस्मऩूण

तरयकारे कामा

वमन गयी सभष्‍टष्‍टटगत आतथक

स्थाहमत्व कामभ गरयनेछ। अथतन्द्िको

सभग्र भागभा आएको ह्रास, तयरताको सङ्कु चन, उच्च धमाजदय, भूल्म वहृ ि, न्द्मून ऩूजीगत

खच,

xxxxx याजस्व ऩरयचारन तथा फाह्म ऺेि सन्द्तर

नभा ऩयेको चाऩराई सम्फोधन

गरयनेछ। याष्‍टष्‍टरम आमको हवतयणराई सभन्द्माहमक फनाउॉदै रतगनेछ।

१५. तनजी ऺेि अथतन्द्िको हवकासभा भख्

म साझेदाय हन

ेछ। सयकाय य तनजी ऺेिको फतरमो

साझेदायीफाट उत्ऩादन तथा उत्ऩादकत्व अतबवहृ ि य योजगायी तसजना भापु त भरकराई

xxxx xxxxx xxx xxxxxxx । हवदशे ी रगानीराई प्राथतभकता प्राप्त ऺेिभा ऩरयचारन

गरयनेछ।

१६. याजस्व प्रशासनराई थऩ सदृ

ढ य चस्ु त फनाइनेछ। xxxxxxxx xxxxxxxxxxx xx

यावरोकन

गरयनेछ। याजस्वको दामया हवस्ताय गरयनेछ। सफै प्रकायका आतथक हक्रमाकराऩराई

औऩचारयक प्रणारीभा आफि गरयनेछ। याजस्व चहावट¸ न्द्मून तफजकीकयण, हन्द्ु डी, अवैध

xxxxxxxxx xxxxx तथा याष्‍टष्‍टरम ऩूजी ऩरामनराई कडाइका साथ तनमन्द्िण गरयनछे ।

१७. सावज

तनक खचक

ो हवतनमोजन दऺता तथा कामा

वमन ऺभताभा सध

ाय गरयनेछ। तीनै

तहको सयकायको फजेट तनभाुणदेष्‍टख कामा

वमन प्रहक्रमासम्भको ऩन

यावरोकन गयी

ऩूजीगत खचु वहृ ि गरयनेछ। सयकायी खचभा तभतव्महमता xxxx xxxxxx। हवतनमोजन

जवापदेहहताराई कडाइका साथ रागू गरयनेछ। आतथक प्रशासनराई थऩ ऩायदशॉ,

नततजाभखी य सूचना प्रहवतधभा आधारयत फनाइनछे ।

१८. सावज

तनक खरयद अनग

भन कामा

मभापु त सयकायी खरयद प्रहक्रमा थऩ ऩायदशॉ एवॊ

व्मवष्‍टस्थत गरयनेछ। सावज

तनक खरयद कानूनभा सभसाभहमक सध

ाय गरयनेछ। हवद्यतीम

खरयद प्रणारीराई क्रभश् अतनवामु फनाउॉदै रतगनेछ।

१९. हवत्तीम सङ्घीमताको प्रबावकायी कामाुन्द्वमन गरयनेछ। खचको आवश्मकता य याजस्व

ऺभताको आधायभा हवत्तीम हस्तान्द्तयण गरयनेछ। आन्द्तरयक ऋणको सीभा, योमल्टी तथा

सशतु अनद

ानको आधायराई फढी मथाथऩ

यक फनाइनेछ। हवत्तीम हस्तान्द्तयणराई

कामसम्ऩादनसॉग आफि गरयनछे । तीनै तहका सयकायका नीतत¸ मोजना तथा

कामक्र

भफीच अन्द्तयसम्फन्द्ध तथा उत्तयदाहमत्व कामभ हन

े गयी मोजना तथा फजेट

प्रणारीराई सदृ

ढ य नततजाभख

ी तल्

माइनेछ। प्रदेश तथा स्थानीम तहभा तनष्‍टष्‍टक्रम यकभ

यहने य त्मसफाट फजायभा तयरता सङकु चन हन गरयनेछ।

े अवस्था आउन नर्दने व्मवस्था

२०. र्दगो य हरयत अथतन्द्िको आधाय तमाय गयी हवत्तीम स्थाहमत्व कामभ गरयनेछ। फैङ्क तथा हवत्तीम सॊस्थाका फचतकताुको हहत सॊयऺण गरयनेछ। हवत्तीम ऺेिको रगानीराई

उत्ऩादनशीर ऺेिभा के xxxxxxxxxx xxxxxx। प्राथतभकताप्राप्त ऺेि य हवऩन्द्न वगभा प्रवाह हदॉ

आएको कजाुराई थऩ उत्ऩादनभूरक फनाइनेछ। रघहु वत्तराई व्मवष्‍टस्थत गनु प्रबावकायी

तनमभन य सऩरयवेऺणको व्मवस्था गरयनछे ।

२१. याष्‍टष्‍टरम सहकायी xxxxxx xxxxxxx

गरयनेछ। सहकायी सङ्घसॊस्थाको अनग

भन य

तनमभन¸ सॊस्थागत सश

ासन, प्राष्‍टप्त तथा एकीकयण य फचत तथा रगानीको सदऩ

मोग य

सयऺा गनु आवश्मक व्मवस्था तभराइनेछ। सहकायी ऺेिको ऩन्सॊयचनासहहत फचत तथा

ऋण सहकायीहरूराई उत्ऩादन तथा श्रभ ऺेिभा के ष्‍टन्द्रत हने व्मवस्था गरयनछे ।

२२. ऩूज

ी फजायको हवकास य हवस्तायको रातग सॊयचनागत सध

ाय गरयनेछ। ऩूज

ी फजायभा

xxxxxxxxx नेऩारीहरूराई रगानी खर

ा गरयनेछ। वैदेष्‍टशक योजगायीभा जाने मव

ाहरूराई

सयकायी ऋणऩिका साथै तनजी ऺेिका आमोजनाको प्राथतभक शेमयभा रगानी गनु प्ररे यत

गरयनेछ। xxxxxxxxx xxxxxxxx ऻान, सीऩ, ऩूज

ी, प्रहवतध, स:जार य ऩहॉच

राई भरकको

हवकास य सभहृ िसॉग जोड्न हवशेष कामक्रभ स:xxxx xxxxxx ।

२३. देशबय फीभाको ऩहॉच

हवस्ताय गरयनेछ। न्द्मून आम बएका वगु य सभद

ामराई स्थानीम

तहभापु त रघफीभा गयाउन सहजीकयण गरयनछे ।

२४. आतथक

वषु २०८१/८२ देष्‍टख कामा

वमनभा आउने गयी साभाष्‍टजक य आतथक

xxxxxxxxxxxxx xxxx

xxxx xxxxxxxxx सभताभूरक एवॊ सभाजवाद-उन्द्भख

अथत

न्द्ि

तनभाुण गने ढाॉचाभा स्रोह्रौँ आवतधक मोजना तजभु ा गरयनछे ।

२५. र्दगो हवकासका रक्ष्म हातसर गने गयी सफै हवषमगत य ऺेिगत नीतत तथा कामक्रभफीच

अन्द्तय आफिता xxxx xxxxxx। र्दगो हवकास रक्ष्मराई सफै तहभा आन्द्तरयकीकयण य

स्थानीमकयण गरयनेछ। अल्ऩहवकतसत भरक

फाट स्तयोन्द्नतत बएऩतछ प्राप्त हन

े अवसयको

Ç

उऩमोग य चन ल्माइनेछ।

ौतीको सम्फोधन गनु यणनीततक xxxxx xxxx

ा गयी कामाुन्द्वमनभा

२६. अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम हवकास सहामता ऩरयचारनराई याष्‍टष्‍टरम गौयवका, यणनीततक, रूऩान्द्तयणकायी

य उच्च प्रततपरमक्त

आमोजनाहरूको स:चारनभा के xxxxxxxxxx xxxxxx। सावज

तनक ऋणको

अतधकतभ प्रततपर प्राप्त हने गयी उऩमोग गनु ऋणको आमोजनागत हवतनमोजन

गरयनेछ। वैदेष्‍टशक रगानी आकषण

का रातग ग्रीन फन्द्ड¸ ऩूवा

ाय फन्द्ड एवॊ अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम

सभद

ामफाट प्राप्त हन

े सहतु रमतऩूणु ऋण ऩरयचारन गरयनेछ।

२७. वतभ

ान ऩरयवेशभा असान्द्दतबक

बएका, कामभा दोहोयोऩन बएका य उद्देश्म अनसाय

स:xxxx xx

नसके का सयकायी कामाुरम¸ सावज

तनक सॊस्था, हवकास सतभतत तथा

कोषहरूराई एक आऩसभा गाभ्ने वा खाये ज गरयनेछ। मसयी खाये ज बएका वा गातबएका सॊस्थाहरूको सम्ऩष्‍टत्त य जनशष्‍टक्त व्मवस्थाऩन गनु आवश्मक कानूनी प्रफन्द्ध तभराइनेछ।

अध्ममनका आधायभा फन्द्द तथा रुग्ण अवस्थाभा यहेका सावजतनक सॊस्थानहरूको

ऩन्सॊयचना¸ ऩनरुत्थान वा हवतनवेश गरयनछे ।

भाननीम सदस्महरू

२८. हवकास आमोजनाहरू तनधाुरयत सभमरागत य गण

xxxxxx xxxx

,xxxxx xxxxxx। आमोजना

तमायीका सम्ऩूणु चयण सम्ऩन्द्न बएका आमोजनाभा भाि फजेट हवतनमोजन गरयनेछ। याष्‍टष्‍टरम गौयवका य रूऩान्द्तयणकायी आमोजनाको कामाुन्द्वमनभा प्राथतभकता र्दइनेछ।

आमोजना वगॉकयण तनदेष्‍टशकाफभोष्‍टजभ तीन तहभा स:चारन हने आमोजनाको वगॉकयण

गयी फजेट व्मवस्था गरयनेछ। भध्मभकारीन खचु सॊयचना य ऩरयमोजना फैङ्कराई तीनै

तहभा सॊस्थागत गरयनेछ। हवकास आमोजनाहरूको अनग नततजाभूरक फनाइनेछ।

भन तथा भूल्माङ्कनराई

२९. हवकास आमोजनाका रातग जग्गा प्राष्‍टप्तवन ऺेिको उऩमोग ,¸ वातावयणीम प्रबाव

भूल्माङ्कन य खरयद प्रहक्रमाभा सयरीकयण गनु हवकास आमोजनासम्फन्द्धी कानून ल्माइनेछ। सम्फष्‍टन्द्धत आमोजनाभा नै फजेट व्मवस्था गयी याष्‍टष्‍टरम सतकु ता के न्द्रफाट

दीघकारीन भहत्त्वका ठु रा आमोजनाको प्राहवतधक ऩयीऺण गरयनछे ।

३०. याष्‍टष्‍टरम मोजना आमोगराई ऩन

्सॊयचना गयी नीतत¸ मोजना तथा अनग

भनको के न्द्रीम

तनकामको रूऩभा हवकास गरयनेछ। नीतत अनसन्द्धानभा यहेको सॊस्थागत दोहोयोऩना

हटाइनेछ। सावज

तनक ऺेिफाट हन

े अध्ममन¸ अनस

न्द्धान हवश्वहवद्यारमभापु त गयाइनेछ।

तर्थमभा आधारयत नीतत तजभु गरयनेछ।

भाननीम सदस्महरू,

ाका रातग याष्‍टष्‍टरम तर्थमाङ्क प्रणारीको सॊस्थागत सदृ

ढीकयण

३१. कृ हष ऺेिको उत्ऩादन य उत्ऩादकत्व वहृ ि गयी क्रभश् आत्भतनबयता हातसर गरयनछे ।

तीनै तहका सयकायफीचको सभन्द्वमभा साभूहहक तथा कयाय खेतीराई प्रोत्साहन गदै

उत्ऩार्दत वस्तक

ो फजायीकयण गरयनेछ। एकीकृ त याष्‍टष्‍टरम अनद

ानसम्फन्द्धी कानून एवॊ

कृ हष अनस

न्द्धान नीतत तजभु

ा गरयनेछ।

३२. गण

स्तयीम फीउतफजनभा देशराई क्रभश् आत्भतनबय

फनाइनेछ। यै थाने फारी, फीउतफजन,

नश्र य कृ हष तथा ऩशऩ

न्द्छीजन्द्म जैहवक हवहवधता सॊयऺणभा स्थानीम तह य सभद

ामराई

प्रोत्साहन गरयनेछ। यैथाने फारीको सॊयऺण य प्रविुन गदै तनजी ऺेिराई जातीम

अनसन्द्धान तथा हवकासभा सॊरग्न गयाई स्वदेशभा नै हाइतिड जातको फीउ हवकास

गरयनेछ। प्राङ्गारयक तथा जैहवक भरको उत्ऩादन य उऩमोगराई प्रोत्साहहत गरयनेछ।

फारी रगाउनऩ

ूवु नै प्रभख

कृ हष वस्तह

रूको न्द्मूनतभ सभथन

भूल्म तनधायु ण गरयनेछ।

३३. कृ हष फारी, ऩशऩन्द्छी, भत्स्म तथा कृ हष-वनजन्द्म व्मवसामराई सभेट्ने गयी कृ हष फीभाको

दामया हवस्ताय गदै रतगनेछ। कृ हष कजाु कामक्र

भराई ऩन

यावरोकन गरयनेछ। साना तथा

सीभान्द्तीकृ त हकसानहरूराई मोगदानभा आधारयत वगॉकृ त हकसान ऩेन्द्सन मोजनाको

अवधायणा अष्‍टघ फढाइनेछ। कृ हष, ऩशऩन्द्छी तथा खाद्यसम्फन्द्धी प्रमोगशाराहरूराई

अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम भाऩदण्डअनरूऩ स्तयोन्द्नतत गरयनछे । प्रमोगशाराहरूको अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम सम्फन्द्धन

प्राष्‍टप्तका रातग आवश्मक व्मवस्था गरयनेछ।

३४. खाद्यान्द्न बण्डायगहको ऺभता अतबवहृ ि गयी न्द्मूनतभ ऩरयभाणको खाद्यान्द्न भौज्दात याख्ने

व्मवस्था गरयनेछ। दगभ

तथा हहभारी ऺेिभा खाद्यान्द्न य आमोतडनमक्त

नूनको ढुवानीराई

थऩ व्मवष्‍टस्थत फनाइनेछ।

३५. प्रदेश य स्थानीम तहको सहकामभ

ा प्रत्मेक ऩातरकाभा एक-एक वटा शीतगह

, कृ हष

बण्डायण य हवतयण के न्द्र स्थाऩना गयी हकसानको उत्ऩादनराई फजायीकयण गरयनेछ।

“एक टोर एक साभूहहक कृ हष उत्ऩादन, एक वडा एक हवशेष उत्ऩादन य एक ऩातरका

एक उत्ऩादन ऺेि” नीततभापु त आत्भतनबय

स्थानीम अथत

xxxxxxx xxxxxx xxxxxx।

३६. उऩमोगभा नआएका तथा फाॉझो जतभनभा कृ हष खेती प्रविुन गनु मवारष्‍टऺत सहकायी तथा

साभदाहमक खेती प्रणारीराई प्रोत्साहहत गरयनेछ। कृ हष उत्ऩादन वहृ ि गनु बतू भको

चक्राफन्द्दीराई प्रोत्साहहत गरयनेछ।

३७. नदी उकास जग्गाभा बतू भहीन हवऩन्द्नराई रष्‍टऺत गयी स्थानीम तहको सभन्द्वमभा जग्गा, फीउ, प्रहवतध तथा कृ हष प्रसाय सेवा उऩरधध गयाई तयकायी तथा परपू र उत्ऩादनभा वहृ ि

गरयनेछ। तडष्‍टजटर स्वाइर म्माहऩङ्ग कामराई थऩ प्रबावकायी गयाइनेछ। वडास्तयसम्भ

कृ हष तथा ऩशऩन्द्छी ऺेिका प्राहवतधक जनशष्‍टक्त ऩरयचारन गरयनछे ।

३८. यासामतनक भर सभमभै उऩरधध गयाइनेछ। यासामतनक भर उत्ऩादन गने कायखाना

xxxxxxx xxx xxxxxx मोजना तमाय गयी कामाुन्द्वमनभा ल्माइनछे । स्थानीम तहभा जहै वक

भर कायखाना स्थाऩना गनु प्रोत्साहहत गरयनेछ।

३९. अगाुतनक कृ हष उत्ऩादनराई प्रोत्साहन गनु कृ हष वस्तक

ो प्रभाणीकयण य िाष्‍टन्द्डङ्ग गयी

फजायीकयण गरयनेछ। ष्‍टचमा¸ अरैँची य अदव

ा जस्ता कृ हषवस्तक

ो तनमाुत प्रविुन गन

xxxxx xxxxxxx स:xxxx xxxxxx ।

४०. बौगोतरक अवस्था य ऩानीको स्रोतको आधायभा उऩमक्त तस ाइ प्रहवतधभापु त वषबरै य

तस ाइ सहु वधा उऩरधध गयाइनेछ। तसॉचाइ गरुमोजना अद्यावतधक गयी ठु रा आमोजना

कामाुन्द्वमन गदै रतगनेछ। ठु रा तथा फहउद्देश्मीम तसॉचाइ आमोजनाको भूर एवॊ शाखा

xxxxx xxxx

तथा भभत

कामु रत

गततभा अष्‍टघ फढाइनेछ। फह

त˛ फहउ

द्देश्मीम डाइबसन

xxxxxx xxxxxx य स:चारनराई तीव्रता र्दइनेछ। धार्दङको सल्मानटायभा तसॉचाइ सहु वधा उऩरधध गयाउन प्रहक्रमा अष्‍टघ फढाइनेछ।

४१. तसॉचाइका तनष्‍टम्त हवद्यत

आऩूततक

ो सहज व्मवस्था तभराई हवद्यत

भहसर

भा छु ट र्दने नीतत

तरइनेछ। साना हकसानहरूराई तसॉचाइका रातग तन्शल्क वाटयऩम्ऩ तथा ट्युफवेर हवतयण

गरयनेछ। xxxxxx xxxxxx तस ाइ नऩग्ु ने सक्खा ऺेिभा रयजभ्वाुमय फनाई फसाुतको ऩानी

जम्भा गयी सक्खामाभभा तसॉचाइभा प्रमोग गनु नभूना आमोजनाको सम्बावना अध्ममन

गरयनेछ। तस

ाइ तथा हवद्यत

उत्ऩादनका रातग रान्द्स भ्मारी नदी प्रवाह आमोजनाहरूराई

तनयन्द्तयता र्दइनेछ।

४२. वातावयण प्रततकू र नहन

े गयी नदीजन्द्म ढुङ्गा¸ तगट्टी¸ फारव

ा सङ्करन य हवतयण गन

आवश्मक कानूनी व्मवस्था गरयनेछ। चयु े सॊयऺण गदै वातावयणीम ह्रास नहने गयी त्मस्ता

खतनज वस्तक

भाननीम सदस्महरू¸

ो उत्ऩादन य तनमातु को व्मावसाहमक सम्बावना खोष्‍टजनेछ।

४३. तीनै तहका सयकायको सभन्द्वमभा सभदु य सॊविुन गरयनेछ। xxxxx, xxx

ामको सहबातगतासहहत वनको सॊयऺण¸ व्मवस्थाऩन

ाम य तनजी ऺेिको सहकामभा र्दगो वन

व्मवस्थाऩनभापु त काष्‍टठ य गैयकाष्‍टठ वन ऩैदावायको उत्ऩादन¸ हवकास¸ हवस्ताय तथा

आऩूततु अतबवहृ ि गरयनेछ। वनको उष्‍टचत व्मवस्थाऩन गयी भरक फनाइनेछ।

राई काठभा आत्भतनबय

४४. तनजी वनको प्रविुनका रातग रागत साझेदायीभा कामक्रभ स:चारन गरयनछे । वन

ऩैदावायभा आधारयत उद्योग स:चारन गनु प्रोत्साहन गरयनेछ। काठ तथा अन्द्म वन ऩैदावायको आमातराई तनरुत्साहहत गरयनेछ। ढराऩडा रुखहरू आवश्मक प्रहक्रमा ऩूया गयी

आगाभी दई वषतु बि तफक्री हवतयण गरयनछे ।

४५. सम्बाव्म वनऺेिभा कृ हष तथा परपू र उत्ऩादनको प्रविुन गनु एकीकृ त कामक्रभ

स:xxxxxx xxxxxxxx। कृ हष¸ ऩशऩन्द्छी तथा वनऺेिको उत्ऩादन तथा उत्ऩादकत्व

अतबवहृ ि गनु फाॉझो जतभन तथा नदी उकास जग्गाको सभेत उष्‍टचत उऩमोग हने खारका

कृ हषवन कामक्रभहरू स-:चारन गरयनछे ।

४६. जडीफट

ी खेतीको अनस

न्द्धान¸ व्मावसाहमक उत्ऩादन¸ हवस्ताय, प्रशोधन य फजायीकयणराई

प्रोत्साहन गरयनेछ। जडीफट

ीको व्मावसाहमक उत्ऩादनका रातग वन हवनाश नहन

े गयी

वनऺेि तरजभा उऩरधध गयाइनेछ। जतडफट

ी प्रशोधन प्रमोगशाराको सदृ

ढीकयण गद

तनकासी xxxxxxx xxxxxx। दर

ब, रोऩोन्द्भख

, यैथाने तथा अन्द्म भहत्त्वऩूणु वनस्ऩततहरूको

स्वस्थानीम य ऩयस्थानीम सॊयऺण गरयनेछ।

४७. दरब

तथा रोऩोन्द्भख

वन्द्मजन्द्तु सॊयऺणका रातग घाॉसे भैदान य तसभसाय ऺेिको सॊयऺण य

व्मवस्थाऩन गयी स्वस्थ ऩारयष्‍टस्थततकीम प्रणारीको हवकास गरयनेछ। भानव-वन्द्मजन्द्तु द्वन्द्द्व

xxxxxxxxxx xxx xxxxxx ऩूवाुधाय तथा जैहवक भागह स:चारन गरयनेछ।

xxxx xx

्स्थाऩनाका कामक्रभ

४८. कृ हष¸ ऩमावु यण य प्रकृ तत ऩमट

नको प्रवि

गरयनेछ। ''साभद

ाहमक वन, पराउनेछ धन''

अतबमानअन्द्तगत

मसै वषद

ेष्‍टख साभद

ाहमक वनऺेिभा तनष्‍टश्चत भाऩदण्ड य अनगभन

प्रणारीसहहतको कामहु वतध अऩनाई ऩयीऺणका xxxxx xxxx, भग

, फद

ेर, कातरज जस्ता

वन्द्मजन्द्तु य ऩन्द्छीहरूको तनमष्‍टन्द्ित व्मावसाहमक ऩारन सरु

भाननीम सदस्महरू¸

गरयनेछ।

४९. बतू भ प्रशासनसम्फि प्रहवतध य प्रणारीराई स्तयोन्द्नतत गरयनेछ। भारऩोत य नाऩीसम्फन्द्धी

आधायबत

सेवा स्थानीम तहफाटै एकीकृ त रूऩभा प्रदान गरयनेछ। सयकायी, सावज

तनक य

साभद

ाहमक जग्गाको स्रेस्ताफभोष्‍टजभ हवद्यत

ीम रगत तमाय गरयनेछ। बौगोतरक सूचना

प्रणारीभा आधारयत वैऻातनक जग्गा भूल्माङ्कन ऩिततको हवकास गयी जग्गाको खरयद

xxxxxxxx xx

े भूल्मराई ऩायदशॉ य मथाथऩ

यक फनाइनेछ। नाऩनक्सासम्फन्द्धी कामर

ाई थऩ

व्मवष्‍टस्थत य प्रहवतधमक्त फनाइनछे । तरजभा उऩरधध गयाइएका जग्गा उद्देश्मअनरूऩ

प्रमोग बए नबएको कडाइका साथ अनगभन गरयनछे ।

५०. सङघ, प्रदेश य स्थानीम तहको सभन्द्वमभा ब-ू उऩमोग मोजना तमाय गरयनेछ। व्मावसाहमक

xx xx, ऩशऩ

ारन य स्वदेशी कच्चाऩदाथभ

ा आधारयत उद्योगराई आवश्मक ऩने जग्गाको

उऩरधधताराई सयरीकृ त गरयनेछ। उद्योगराई उऩरधध गयाइने जग्गाको हदफन्द्दी सीभा

ऩनयावरोकन गरयनेछ। फा ो जग्गा उऩमोगका रातग नीततगत व्मवस्था गरयनछे ।

५१. याष्‍टष्‍टरम बतू भ आमोगको कामर

ाई तीव्रता र्दइनेछ। भक्त

हतरमा, कभैमा, कम्रयी, हयवा

चयवा, बतू भहीन सकु म्फासी एवॊ अव्मवष्‍टस्थत फसोफासको सभस्मा सभाधान गरयनछे । ती

सभद

ामको हवकासका रातग एकीकृ त हवशेष कामक्र

भ रागू गरयनेछ।

५२. xxxx xxxxxxxx xxxxxx तथा ऩरयचमऩि हवतयण कामर

ाई दई

वषतु बि सम्ऩन्द्न गरयनेछ।

xxxx xx ऩरयचमऩिराई याष्‍टष्‍टरम ऩरयचमऩिसॉग आफि गदै साभाष्‍टजक सयऺा काडभा

xxxxxxxxxxx xxxxxx। सीभान्द्तकृ त य हवऩन्द्न ऩरयवायराई रष्‍टऺत गयी वडातहभा सहतु रमत खाद्यान्द्न ऩसरको व्मवस्था गरयनेछ।

भाननीम सदस्महरू,

५३. ''हाम्रो उत्ऩादन, हाम्रो स्वातबभान'' अतबमानअन्द्तगत स्वदशे ी उत्ऩादनराई प्रविुन य उऩमोग

गरयनेछ। कृ हष¸ प्राकृ ततक स्रोत¸ ऻान य उच्च प्रहवतधभा आधारयत उद्योगको हवकास गनु

औद्योतगक वातावयण तनभा

गरयनेछ। रगानीमोग्म ऩूज

ीको अबावभा उद्यभशीरता

तनरुत्साहहत हने अवस्थाको अन्द्त्म गरयनछे । योजगायी य उद्यभशीरता-उन्द्भख

स्वयोजगायीका रातग सीऩ, ऩूज

ी य व्मावसाहमक तातरभ उऩरधध गयाइनक

ा साथै सरु

वाती

xxxxxxx xxx xxxxxx ऩने फीउ ऩूजी सहतु रमतऩूणु धमाजदयभा उऩरधध गयाइनछे ।

५४. औद्योतगक हवकासराई तीव्रता र्दन आवश्मक नीततगत य सॊस्थागत सधाय गरयनछे ।

नवप्रवतनभा आधारयत उद्यभ व्मवसामराई प्रोत्साहहत गरयनेछ। नवप्रवतनको ऺेिभा काभ

गनु चाहने मवाहरूको दऺता तथा सीऩको उऩमोग गयी उद्यभ व्मवसाम प्रविुन xxx xxxxx

कामक्रभहरू स:चारन गरयनछे ।

५५. उद्योग, वाष्‍टणज्म य कम्ऩनी प्रशासनराई सऺभ य सदृ

ढ फनाउनक

ा साथै हवद्यभान नीततगत¸

कानूनी तथा प्रहक्रमागत सधाय गरयनछे । औद्योतगक ऺेिभा वैदष्‍टे शक रगानी तबत्र्माउनका

रातग हवदेशष्‍टस्थत कू टनीततक तनमोगको सहक्रमता फढाइनेछ। वैदेष्‍टशक रगानीराई उत्ऩादन एवॊ योजगायभूरक ऺेिभा ऩरयचारन गनु प्रोत्साहहत गरयनेछ।

५६. राभो सभमदेष्‍टख फन्द्द तथा रुग्ण अवस्थाभा यहेका उद्योगहरू स:चारन, खायेजी, एकीकयण वा आवश्मक व्मवस्थाऩनको हवषमभा अध्ममन गनु एक उच्चस्तयीम अध्ममन सतभतत गठन

गरयनेछ। ऩन उद्योग य फटु

् स:चारनको सम्बावना यहेका हेटौँडा कऩडा उद्योग, गोयखकारी यफय वर धागो कायखानाराई स:चारनभा ल्माइनेछ।

५७. तनजी ऺेिसॉगको सहकामु य साझेदायीभा औद्योतगक ऺेि, हवशेष आतथक ऺेि य औद्योतगक

ग्राभको ऩूवाुधाय तनभाुण तथा स:चारन गने व्मवस्था तभराइनेछ। उद्योगका रातग

आवश्मक ऩने ऩहॉच भागु य प्रसायण राइन रगानीकताु स्वमॊरे तनभाुण xxxxx xxxxxx

रागतको तनष्‍टश्चत यकभ शोधबनाु र्दइनेछ। उद्योगहरूभा तनफाुध हवद्यत आऩूततु सतु नष्‍टश्चत

गरयनेछ। आन्द्तरयक खऩत य तनमा

फाट फचत हन

े हवद्यत

सहतु रमत दयभा उऩरधध गयाई

उद्योगको प्रततस्ऩधॉ ऺभता वहृ ि गरयनेछ।

५८. भरक

बय छरयएय यहेका रघ¸

घयेरु तथा साना उद्योगका उत्ऩादनहरूराई फजायीकयणभा

टेवा ऩय

माउन सावज

तनक-तनजी साझेदायीभा प्रदशनीस्थर सहहतको तफक्री के न्द्र

स:xxxxxx xxxxxxxx।

५९. उद्योग तथा रगानी प्रविुनस

प्रत्मऺ सयोकाय याख्ने कानूनी व्मवस्थाराई एकीकृ त गद

नमाॉ औद्योतगक हवकास ऐन तजभु

ा गरयनेछ। आत्भतनबय

हनसक्ने वस्तु तथा सेवा

उत्ऩादन गने सम्बाहवत उद्योगहरू ऩहहचान गयी त्मस्ता उद्योगहरूको हवकास य स्थाहमत्वका रातग नीततगत प्रफन्द्ध गरयनेछ। फीस प्रततशतसम्भ भहॉगो बए ऩतन स्वदेशी

वस्तह

रू खरयद गने प्रफन्द्ध तभराइनेछ। स्वदेशी वस्तक

ो उत्ऩादन य उऩबोग वहृ िका

रातग ''भेक इन नेऩार'' य "भेड इन नेऩार" अतबमानराई सहमोग ऩर्ु माइनेछ। मी

अतबमान अन्द्तगत हहभारको ऩानी प्रशोधनसहहतको व्मावसाहमक उत्ऩादन य ततरगङ्गा

आखा अस्ऩतारफाट उत्ऩार्दत रेन्द्सराई हवशवफजायभा िाष्‍टण्डङ्ग गरयनछे ।

६०. xxxxx xxxxxxx ऩूवाुधाय हवकासका रातग गरु

xxxxx xxxx xxxxxx। सावज

तनक-तनजी

साझेदायीको भोडेरभा औद्योतगक य व्माऩाय सहजीकयणका उऩामभापु त व्माऩाय रागत

कभ गयी नेऩारी वस्तराई अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम फजायभा प्रततस्ऩधॉ फनाइनछे । दोधाया-चाॉदनी

सक्खा फन्द्दयगाह तीन वषतु बि तनभाणु सम्ऩन्द्न गरयनछे । नऩे ार व्माऩाय एकीकृ त यणनीतत

य व्माऩाय घाटा न्द्मूनीकयण कामम

ोजनाको प्रबावकायी कामा

xxx xxxxxx।

६१. ढुङ्गाखानीहरूको सॊयऺण, प्रविुन¸ व्मावसाहमक उत्खनन तथा तनकासीका भाध्मभफाट आम

य योजगायी तसजन

ा हन

े नीततगत य कानूनी व्मवस्था तभराइनेछ।

६२. हारसम्भ नक्साङ्कन हन नसके को दशे को उच्चऩहाडी य हहभारम ऺेिको बौगतबक

नक्साङ्कन गयी धात, फढाइनेछ।

अधातु एवॊ दरब

बौगोतरक ऩदाथक

ो अन्द्वेषण कामु अगातड

६३. उऩबोक्ताको हहत सॊयऺण गरयनेछ। सफै प्रकायका तसष्‍टण्डके ट य काटेतरङ्गको अन्द्त्म गयी

व्माऩारयक कायोफायभा नैततकता, स्वच्छता, प्रततस्ऩधाु य अनशासन कामभ गरयनछे । फजाय

अनग

भनराई थऩ प्रबावकायी फनाई भूल्म य गण

xxxxxx xxxxxxxx नठतगने वातावयण

सतु नष्‍टश्चत गरयनेछ।

६४. ऩेरोतरमभ ऩदाथभ

ातथको ऩयतनबय

ता घटाउन हवद्यत

ीम सवायी साधनको उत्ऩादन य

प्रमोगराई प्रोत्साहहत गरयनेछ। मातामात ऺेिभा नवीकयणीम य स्वच्छ ऊजाु उऩमोग गयी

काफन

उत्सजन

घटाउॉदै रतगनेछ। ऩेरोतरमभ ऩाइऩराइन हवस्तायका साथै न्द्मूनतभ

अवतधको बण्डायण गह

तनभाुणराई तनयन्द्तयता र्दइनेछ। ऩेरोतरमभ ऩदाथक

ो भूल्म

प्रणारीराई अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम फजाय भूल्मअनस भाननीम सदस्महरू¸

ाय स्वत् सभामोजन हन

े व्मवस्था गरयनेछ।

६५. याष्‍टष्‍टरम सॊस्कृ तत नीतत तजभु ा गरयनछे । नऩे ारी सास्ॊ कृ ततक सम्ऩदाहरूको अध्ममन¸

अनस

न्द्धान¸ सॊयऺण, सॊविुन एवॊ ऩस्

तान्द्तयण गयी जीवन्द्तता र्दइनेछ। ऐततहातसक

ऩयाताष्‍टत्त्वक स्थरहरूको अन्द्वेषण, उत्खनन य सॊयऺण कामराई तनयन्द्तयता र्दइनछे ।

कहऩरवस्तक

ो ततरौयाकोट य जनकऩय

धाभको जानकी भष्‍टन्द्दयराई हवशव

सम्ऩदा सूचीभा

xxxxxx xxxxxx। ऩयाताष्‍टत्त्वक, ऐततहातसक, सास्ॊ कृ ततक य याष्‍टष्‍टरम भहत्त्वका सफै प्रकायका

अतबरेखहरूको आधतु नक प्रहवतधफाट सॊयऺण गरयनेछ।

६६. गोयखा ष्‍टजल्राको उऩमक्त स्थानराई नऩे ारका सम्ऩूणु जातजाततको सॊस्कृ तत य ऩहहचान

झल्कने गयी जीवन्द्त सङ्ग्रहारमको रूऩभा हवकास गनु आवश्मक प्रहक्रमा अष्‍टघ फढाइनेछ।

६७. धातभक

तथा साॊस्कृ ततक स्थरहरूराई सन्द्ु दय य आकषक

फनाउन “हाम्रो सम्ऩदा, याम्रो

सम्ऩदा” कामक्र

भ स:xxxxxx xxxxxxxx। धातभक

-साॊस्कृ ततक ऩरयऩथको हवकास गयी

ऩमटन सञ˛जार हवस्ताय गरयनछे ।

६८. याष्‍टष्‍टरम भौतरक सॊस्कृ ततको सॊयऺण य प्रविुनका साथै स्रष्‍टटाहरूको वष्‍टृ त्तहवकास य

अनस

न्द्धानका तनष्‍टम्त स्रष्‍टटावष्‍टृ त्त, अनस

न्द्धानवष्‍टृ त्त जस्ता कामक्र

भ रागु गरयनेछ।

६९. ऩमट

न xxxx xxxxxx

ू र ऩरयभाजन

गरयनेछ। सूचीकृ त ऩमट

कीम गन्द्तव्महरूको

हवश्वव्माऩी प्रचाय गरयनेछ। अत्मावश्मक ऩूवा

ायहरूको हवकास, सय

ऺा प्रफन्द्ध य नमाॉ

ऩमट

कीम गन्द्तव्महरूको हवस्तायभा जोड र्दइनेछ। सातै प्रदेशभा नमाॉ ऩमट

कीम

गन्द्तव्महरूको ऩहहचान य हवकास गरयनेछ। एक प्रदेश एक साॊस्कृ ततक ग्राभको अवधायणा

अष्‍टघ फढाइनेछ। प्रकृ तत य सॊस्कृ ततको सष्‍टम्भश्रणराई आधाय फनाई हवशव

ऩमट

न फजायभा

सफैका रातग सधैँका रातग आकषक गन्द्तव्मको रूऩभा नऩे ारको िाष्‍टण्डङ गरयनछे ।

आन्द्तरयक तथा फाह्म ऩमटन प्रविुन अतबमान स:xxxx xxxxxx ।

७०. नमाॉ हहभार आयोहणका रातग खल्

xx xxxxxx। हहभार आयोही तथा ऩदमािी ऩमट

कको

सयऺा य आकष्‍टस्भक उिायको बयऩदो व्मवस्था गरयनेछ।

७१. साहतसक ऩमट

नका नमाॉ हवधाहरूको प्रवि

गनकु

ा साथै चरष्‍टचि ऩमट

नको हवकास य

हवस्ताय गरयनेछ। अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम चरष्‍टचि छामाङ्कनको रातग नेऩारका प्रभख आकषक

स्थरहरूराई प्रवि

गरयनेछ। अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरमस्तयभा चष्‍टचत

एवॊ रोकहप्रम व्मष्‍टक्तत्वराई

आभन्द्िण गयी ऩमट

न ऺेिको प्रविुन गरयनेछ। अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरमस्तयभा नेऩारको बग

ोर¸

करा¸ साहहत्म¸ बाषा¸ सॊस्कृ तत य ऩमटनको प्रविुन गनु उत्कृ ष्‍टट मोगदान ऩर्ु माउने हवदशे ी

नागरयकराई तनजी ऺेिसॉगको सहकामभा ''सगयभाथा xxxxx xxxxxx'' प्रदान गरयनछे ।

सावज

तनक य तनजी ऺेिको रागत साझेदायीभा सॊमक्त

प्रवि

ात्भक कामक्र

भ स:चारन

गरयनेछ। सॊवत˛ २०८० को दशकराई नेऩार रभण दशकका xxxxx x सन˛ २०२५

xxx xxxxx xxx

न वषकु

ा xxxxx xxxxxxx।

७२. हवाई सेवाराई सय

ष्‍टऺत य गण

स्तयीम फनाउन सय

ऺासम्फन्द्धी भाऩदण्ड कडाइका साथ रागू

गरयनेछ। आन्द्तरयक तथा अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम हवभानस्थर एवॊ टतभनर बवनको स्तयोन्द्नतत गद

तनमतभत हवाई सेवा स:xxxxxx xxx र्दइनेछ। xxxxx xxxx

ेवा तनगभको ऩन

्सॊयचना

गरयनेछ। नमाॉ भरक

हरूसगॉ हवाई सेवा सम्झौता गयी नेऩारी वामस

ेवा कम्ऩनीहरूको

अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम फजाय हवस्ताय गरयनेछ। xxxx xxxxxxxxx बएका अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम, ऺेिीम तथा

आन्द्तरयक हवभानस्थरहरूराई ऩूणु ऺभताभा उऩमोगभा ल्माइनेछ। तनजगढ अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम हवभानस्थर तनभाुणको कामु अगातड फढाइनेछ। प्रादेष्‍टशक हवभानस्थरको अध्ममन गयी तनभाुण कामु अष्‍टघ फढाइनेछ।

७३. ऩशऩ

तत तथा रष्‍टु म्फनीराई धातभक

¸ आध्माष्‍टत्भक एवॊ साॊस्कृ ततक धयोहय तथा हवष्‍टशष्टीकृ त

अध्ममन के xxxxxxx रूऩभा हवकास¸ सॊयऺण य प्रविुन गरयनेछ।

भाननीम सदस्महरू,

७४. याष्‍टष्‍टरम ऩूवाुधाय गरु

xxxxx xxxx गयी ऩूवा

ाय ऺेिभा रगानी गनु प्रोत्साहहत गरयनेछ।

सावज

xxx-xxxx xxxxxxxx तथा रगानी xxxx xxxxxx

ू र सॊशोधन गरयनेछ। सडक

मातामात, येर, जरभागु य हवाई ऺेिराई सभेट्ने गयी एकीकृ त याष्‍टष्‍टरम मातामात गरुमोजना

तमाय गरयनेछ। सावजतनक मातामात व्मवस्थाऩनभा सङ्घ य प्रदशे को बतू भका स्ऩष्‍टट

हनेगयी याष्‍टष्‍टरम मातामात नीतत तथा सङ्घीम मातामात हवधेमक तजभु ा गरयनछे ।

७५. xxxxxxxx xxxxxxxx xx

तसफ्टभा काभ हन

े व्मवस्था तभराइनेछ। यणनीततक तथा व्माऩारयक

भहत्त्वका सडक खण्डहरूको तनभाुण तथा स्तयोन्द्नतत गरयनेछ। ऩूव-ु ऩष्‍टश्चभ याजभागराई

स्तयोन्द्नतत गने कामर

ाई तनयन्द्तयता र्दइनेछ। आगाभी वषु हम्

रा ष्‍टजल्रा सदयभक

ाभराई

याष्‍टष्‍टरम सडक स:xxxxx xxxxxxx। भहाकारी¸ कणाुरी रगामतका करयडोयको तनभाुणराई

प्राथतभकताभा याष्‍टखनेछ। तनभाुणाधीन काठभाडौँ-तयाई भधेश रतभागु सडक आमोजनाको

तनभा कामु सॊवत˛ २०८३ तबि सम्ऩन्द्न गरयनेछ। फाढी ऩहहयोरे ऺततग्रस्त याजभागको

ऩन्स्थाऩना य स्तयोन्द्नतत गने कामराई हवशेष प्राथतभकता र्दइनछे । तनभाुणाधीन याष्‍टष्‍टरम

याजभागु य यणनीततक सडकहरू ऩाॉच वषतु बिै सम्ऩन्द्न गरयनेछन।˛

७६. आगाभी तीन वषतु बि सङ्घ, प्रदेश य स्थानीम तहको सहकामभ

ा सफै स्थानीम तहको

के न्द्रराई सम्फष्‍टन्द्धत प्रदेशको के न्द्र वा नष्‍टजकको याष्‍टष्‍टरम याजभागस ऩक्की सडकरे

जोतडनेछ। आगाभी तीन वषतु बि फढीभा एक घण्टा हहॉडाइको दूयीभा एक झोरङ्गे ऩर

xxxx xxxxxx ।

७७. याष्‍टष्‍टरम याजभागभ

ा ऩने ठु रा नदीहरूभा आवश्मकतानस

ाय तसग्नेचय तिजहरूको तनभाुण

गरयनेछ। सडक य ऩर

को तनभाुण स

सॉगै सम्ऩन्द्न हन

े व्मवस्था तभराइनेछ। याष्‍टष्‍टरम

याजभागह

xxxx xxx

ङ्गभाग,

फ्राइओबय तथा अन्द्डयऩास सहहतको आधतु नक सडक सञ˛जार

हवस्ताय तथा xxxxxx xxx कामराई तनयन्द्तयता र्दइनछे ।

७८. येर मातामातस

सम्फष्‍टन्द्धत फोड,

कम्ऩनीरगामतका सफै सॊयचनाराई एकीकृ त गरयनेछ।

तनजी तवयभा सावजतनक मातामात सेवा प्रदान गदै आएका याइडय सेवा प्रदामकसम्फन्द्धभा

आवश्मक कानूनी व्मवस्था गरयनेछ।

७९. प्रदेश तथा स्थानीम तहसगॉ को सहकामभ

ा भख्

म शहयहरूभा भेरो येर¸ भोनोयेर तथा राभ

तनभाुण तथा स:चारनको अध्ममन गरयनेछ। कोशी, गण्डकी, कणाुरी¸ बेयी रगामतका

प्रभख

नदीप्रणारीभा जरभागक

ो हवकासका तनष्‍टम्त आवश्मक xxxxx xxxxxx xxxxxx।

तनजी ऺेिको xxxxxxx x:xxxx xx

े उद्योग वा आमोजनारे सावज

तनक उऩमोग सभेत

हनसक्ने गयी ऩहॉच

xxxx xxxx

xxxxx xxxxxxx ऩहॉच

भागु तनभाुण रागतको तनष्‍टश्चत यकभ

शोधबनाु र्दइनेछ।

८०. सयकायी कामाुरमहरूभा हवद्यत

ीम सवायी साधन खरयद गने नीतत तरइनेछ। सफै प्रभख

xxxxx xxxxxx हवद्यतीम मातामात स:चारनको व्मवस्था गरयनछे । ग्माॉस, तडजरे तथा

ऩेरोरफाट चल्ने सवायी साधनराई हवद्यत सहतु रमतसहहत प्राथतभकता र्दइनेछ।

भाननीम सदस्महरू¸

ीम ऊजाुफाट चल्ने गयी रूऩान्द्तयण गने प्रहवतधराई

८१. आवास तथा फस्ती हवकासभा तीन तहका सयकायको बतू भका स्ऩष्‍टट हन

ेगयी भौजद

ा नीतत

तथा कानूनभा ऩरयभाजन

गरयनेछ। हवऩन्द्न सभद

ामका पु स तथा खयका छाना बएका

आवासराई जस्ताऩाताको छानारे प्रततस्थाऩन गदै रतगनेछ। अऩाङ्गता बएका व्मष्‍टक्त¸

असहाम तथा एकर भहहरा एवॊ ज्मेष्‍टठ नागरयकराई रष्‍टऺत गयी आवास¸ हवशेष ऩाकु य

उद्यान xxxxxx xxxxxx। सॊमक्त गरयनेछ।

आवाससम्फन्द्धी हवद्यभान नीतत य कानूनभा ऩन

यावरोकन

८२. बौततक ऩूवाधु ाय हवकासको एकीकृ त यणनीतत तमाय गरयनेछ। ऩूवाुधायको सहप्रमोग गन आवश्मक व्मवस्था तभराइनेछ। महु टतरटी करयडोयको हवषमसभेत सभावेश गयी नमाॉ शहयी हवकाससम्फन्द्धी कानून ल्माइनेछ। कणारु ी प्रदेशको बेयी गङ्गा उऩत्मकाको नभूना

आधतु नक शहयको गरुमोजना तमाय गयी तनभाुण कामु अगातड फढाइनछे ।

८३. भध्मऩहाडी रोकभागु आसऩासका दशवटा नमाॉ शहयराई ऩहहचानमक्त शहयको रूऩभा

हवकास गरयनेछ। सघन शहयी हवकास कामक्रभराई हवस्ताय गरयनछे । ग्राभीण उत्ऩादनको

सष्‍टजरै फजायीकयण गनु साना फजाय के न्द्र तथा फस्तीहरूराई आधायबत सेवासहहत हवकास

गरयनेछ। काठभाडौँ उऩत्मका रगामतका नदी हकनायाभा यहेका वास्तहवक हवऩनन य

बतभहीनराई उऩमक्त गयाइनेछ।

स्थानभा स्थानान्द्तयण गयी नदी हकनायाका अततक्रतभत बतू भ खारी

८४. काठभाडौँ उऩत्मकारगामत भरकका हवतबन्द्न ब-ू बागका ठु रा शहयको पोहयभैराको र्दगो

य तनफाुध व्मवस्थाऩनका रातग नीततगत य सॊस्थागत प्रफन्द्ध गरयनेछ। स्थानीम तहहरूराई

पोहोयभैरा व्मवस्थाऩन य फहउ गयाइनेछ।

ऩमोगका रातग आवश्मक प्राहवतधक सहमोग उऩरधध

८५. काठभाडौँ उऩत्मकातबिका भहानगयऩातरका य नगयऩातरकाहरूको सहबातगताभा एकीकृ त

xxxxxxxx xxxx

गयी शहयी हवकाससम्फन्द्धी कामक्र

भहरू एकीकृ त य सभन्द्वमात्भक रूऩभा

स:xxxx xxxxxx।

८६. बतू भगत य सतह स्रोतहरूको सॊयऺण गदै 'एक घय एक धाया' कामक्र

भको तनयन्द्तयतासहहत

जरवामु अनकू रन खानऩे ानी प्रणारीको हवकास गरयनछे । खानऩे ानीका प्राकृ ततक

भहानहरूको सॊयऺण तथा प्रवि गरयनछे । भेरम्ची खानऩे ानी आमोजनाराई र्दगो य फाह्र

भहहना स:चारन गयी दोस्रो चयणको तनभाुण कामु अष्‍टघ फढाइनेछ। तनजी ऺेिफाट

उत्ऩादन य हवतयण बइयहेको खानेऩानीको गणस्तय सतु नष्‍टश्चत गनु प्रबावकायी अनगभन

गरयनेछ। भधेश प्रदेशरगामत तयाईका हवतबन्द्न ष्‍टजल्राभा गणस्तयीम खानऩे ानीका रातग

आसेतनक न्द्मूनीकयणका कामक्रभ प्रबावकायी रूऩभा स:xxxx xxxxxx ।

८७. शहयी तथा याजभागु वरयऩरय मािी, ऩमट

क, सेवाग्राहीको अत्मतधक चाऩ हन

े सावज

तनक

xxxxxxx xxxx तथा साभद

xxxx xxxxxxxxxx कम्तीभा एक हजाय सहु वधासम्ऩन्द्न सावज

तनक

शौचारम य हवश्राभस्थर तनभाुण गरयनेछ। याजभागहरूभा सावजतनक-तनजी साझेदायीभा

स्भाटु योडसाइड स्टेशन तनभाुण गनु सरु गरयनछे ।

८८. तीनै तहका सयकायको सभन्द्वमभा सयसपाइ स्वच्छता कामक्रभराई याष्‍टष्‍टरम अतबमानको

xxxxx x:xxxx xxxxxx। नदीनारा तथा ऩानीको स्रोतराई प्रदूषणभक्त ऩानी प्रशोधन प्रणारीको हवकास य हवस्ताय गरयनेछ।

भाननीम सदस्महरू,

याख्न पोहोय

८९. ऊजा

ा सफै नागरयकको ऩहॉच

सतु नष्‍टश्चत गरयनेछ। आगाभी दई

वषतु बि सफैको घयभा

हवद्यत

ऩर्ु माइनेछ। xxxxxxxx xxx

ाई तन्शल्

क हवद्यतीम तभटय उऩरधध गयाइनेछ।

वषाुमाभभा भातसक ऩचास मतु नट य हहउॉदमाभभा भातसक तीस मतु नटसम्भ हवद्यत खऩत गने

उऩबोक्ताराई तन्शल्

क हवद्यत

उऩरधध गयाइनेछ। खाना ऩकाउने ग्मा

राई क्रभश्

हवद्यतफाट प्रततस्थाऩन गरयनेछ।

९०. सन˛ २०४५ तबि खद

xxxxxxx xxxx

उत्सजन

को रक्ष्म हातसर गनु खतनज ऊजाुराई

स्वच्छ एवॊ नवीकयणीम ऊजाुरे हवस्थाऩन गरयनेछ। हाइड्रोजन इन्द्धनको उत्ऩादन य उऩमोगको सम्बाव्मता अध्ममन गरयनेछ। ऊजाु तभश्रण नीतत प्रविुन गरयनेछ। xxxx xxxx xxxxxxxxx xxxx ऺेिराई प्रोत्साहहत गरयनेछ।

९१. हवद्यत उत्ऩादन, प्रसायण य हवतयणराई साभञ˛जस्मऩूणु ढङ्गरे अगातड फढाइनछे । दशे तबि

उत्ऩादन बएको हवद्यतको आन्द्तरयक खऩत वहृ िका रातग प्रसायण य हवतयण प्रणारीको

सदृ

ढीकयण¸ हवस्ताय य नमाॉ ऩूवाुधायहरूको तनभा

गरयनेछ। हवद्यत

तनमाुत फढाउन

अन्द्तयदेशीम हवद्यत प्रसायण राइन एवॊ अन्द्म ऩवू ाधु ाय हवकास गरयनछे । तनजी ऺेिराई

हवद्यत व्माऩायभा सहबागी गयाइनछे ।

९२. ऊजाु नीततराई सभसाभहमक फनाइनेछ। नदीको उऩल्रो तटीम ऺेिभा जराशममक्तु आमोजना तनभाुणभा जोड र्दइनेछ। भध्म वा तल्रो तटीम ऺेिभा फन्द्ने जराशममक्त

आमोजना फहउ

द्देश्मीम फनाइनेछ। ठु रा य जराशममक्त

जरहवद्यत

xxxxxx xxxxxx xx

प्राथतभकता र्दइनेछ। जराशममक्त

ठु रा फहउ

द्देश्मीम आमोजना तथा अन्द्म जर हवद्यत

आमोजनाहरूभा प्रत्मऺ वैदेष्‍टशक रगानी आकहषत गरयनछे । फूढीगण्डकी जरहवद्यत

आमोजना प्राथतभकताका साथ अष्‍टघ फढाइनेछ। सयकायको प्राथतभकताभा यहेका जरहवद्यतु तनभाुण तथा प्रसायणसम्फन्द्धी आमोजनाका रातग नवीन हवत्तीम उऩकयणहरूभापु त

आन्द्तरयक तथा फाह्म ऩूजी ऩरयचारन गने नीतत तरइनछे ।

९३. देशका प्रभख

शहयहरूभा बतू भगत हवद्यत

हवतयण प्रणारीराई हवस्ताय गरयनेछ। सफै

प्रकायका नवीकयणीम ऊजाुराई याष्‍टष्‍टरम प्रसायण राइनभा सभावेश गरयनेछ।

९४. चयु े¸ तयाई य भधेशभा नदीप्रणारीभा आधारयत एकीकृ त स्रोत व्मवस्थाऩन य सॊयऺणका हक्रमाकराऩहरू थऩ प्रबावकायी रूऩभा स:चारन गरयनेछ। प्रत्मेक प्रदेशको कम्तीभा एक

नदी प्रणारीभा नभूना एकीकृ त सॊयऺण कामक्र गरयनेछ।

भाननीम सदस्महरू¸

भ स:चारनको सम्बाव्मता अध्ममन

९५. स:चाय तथा सूचना प्रहवतधको प्रमोगभा आभ नागरयकको ऩहॉच अतबवहृ ि गरयनछे । ष्‍टशऺा¸

स्वास्र्थम¸ हवकास तनभाुण य सेवा प्रवाह रगामतका ऺेिभा सूचना प्रहवतधको प्रमोगराई

हवस्ताय गरयनेछ। ऻानभा आधारयत अथतन्द्िको हवकास य सशासनका रातग सूचना प्रहवतध

प्रणारीको अनसन्द्धान¸ हवकास य हवस्ताय गरयनछे ।

९६. सावज

तनक तनकामका सूचना प्रणारीहरूको नक्साङ्कन गयी हवद्यत

ीम सश

ासन धरहु प्रन्द्ट

xxxxxx xxxxxx। सयकायी तथा सावज

तनक सेवा प्रवाहभा प्रमोग हन

े सूचना प्रहवतधको

नक्साङ्कन, प्रमोग, गणस्तय तनधायु ण तथा प्राहवतधक ऩयीऺणसम्फन्द्धी कामु एकीकृ तरूऩभा

स:चारन गने व्मवस्था तभराइनेछ।

९७. सयकायी तनकामफाट स:चातरत अनराइन प्रणारीहरूफीच अन्द्तयआफिता कामभ गयी सेवा

उऩरधध गयाइनेछ। अनराइन सेवाहरू वडा तहफाट नै उऩरधध गयाइनेछ। हवद्यतीम प्रणारीफीच तर्थमाङ्क आदान प्रदान गनु डाटा एक्सचेन्द्ज प्रेटपभु तनभाुण गरयनेछ।

९८. प्रस तथा अतबव्मष्‍टक्त स्वतन्द्िताको प्रविुन एवॊ भमाुर्दत ऩिकारयताको हवकासका तनष्‍टम्त

नीततगत, कानूनी य सॊयचनागत सधाय गरयनछे । स:चाय उद्योगराई ऻानभा आधारयत सेवा

उद्योगको रूऩभा हवकास गरयनेछ। सावजतनक सेवा प्रसायकको स्थाऩना गयी मसै आतथक

xxxx xx xxxxxx नेऩार य नेऩार टेतरतबजनराई एकआऩसभा गाबेय एकीकृ त प्रसायण सेवाको

प्रायम्ब गरयनेछ। प्रस काउष्‍टन्द्सरराई सफै स:चायभाध्मभफाट प्रकाशन तथा प्रसायण हन

हवषमवस्तको तनमभन गनगे यी नमाॉ कानूनी व्मवस्थासहहत तभतडमा काउष्‍टन्द्सरभा रूऩान्द्तयण

गरयनेछ। आभस:चाय सम्फन्द्धी छाता कानून तनभाुण गरयनेछ।

९९. सभानऩाततक हवऻाऩन प्रणारी रागू गरयनछे । इन्द्टयनटे को भाध्मभफाट गरयने नऩे ारी

हवऻाऩन वा अन्द्म कायोफायराई तनमभन य कयको दामयाभा ल्माइनेछ। ऩिकाय कल्माण कोषराई एकीकृ त य सफर फनाई ज्मेष्‍टठ ऩिकाय xxxxxx xxxxxx xxx, द्वन्द्द्वऩीतडत ऩिकायराई

याहत य ऩिकायको स्वास्र्थम तथा दघटना फीभाका साथै भहहरा ऩिकाय एवॊ हवतबन्द्न

बाषाबाषी य सभदामको ऩिकारयताराई प्रोत्साहहत गरयनछे ।

१००. श्रभजीवी ऩिकाय ऐनको प्रबावकायी कामाुन्द्वमन गरयनेछ। दगभ

ऺेिभा कामय

त श्रभजीवी

य द्वन्द्द्वप्रबाहवत ऩिकायहरूको ऺभता अतबवहृ ि गनु तथा खोज ऩिकारयताराई प्रोत्साहन गनु आवश्मक व्मवस्था गरयनेछ। ऩिकाय तथा आभस:चाय ऺेिका श्रतभकहरूराई

साभाष्‍टजक सयऺाको दामयाभा सभेट्न आवश्मक प्रफन्द्ध गरयनछे ।

१०१. तडष्‍टजटर नेऩार फ्रे भवकु राई सभसाभहमक ऩरयभाजन गयी प्रबावकायी कामान्द्ु वमन गरयनछे ।

दूयस:चाय सेवाराई थऩ सर

ब¸ गण

स्तयीम य प्रततस्ऩधॉ फनाउन नमाॉ दूयस:चाय हवधेमक

तजभु

ा गरयनेछ। दूयस:चाय ऩूवाुधायको तनभा

य प्रमोगभा यहेको दोहोयोऩन हटाउन

दूयस:चाय ऩूवा ायको सहप्रमोगराई प्रोत्साहहत गरयनछे ।

१०२. एक ऩातरका एक हर

ाकको अवधायणा कामा

xxx xxxxxx। हार स:चारनभा यहेका

हराक फचत फैङ्कहरूराई सयकायी स्वातभत्वको वाष्‍टणज्म फैङ्कभा गातबनेछ।

१०३. सयऺण भर

ण के न्द्र य भर

ण हवबागराई गाबेय भर

ण कामु एउटै छानाभतु न ल्माउन

सङ्गठन ऩन

्सॊयचना गरयनेछ। सय

ऺण भर

x x नेऩार सयकायका आतधकारयक

दस्तावेजको छऩाइ देशतबिै गने प्रफन्द्ध गरयनेछ।

१०४. साइफय सय

ऺासम्फन्द्धी छु ट्टै कानून तनभाणु गरयनेछ। याष्‍टष्‍टरम साइफय सय

ऺा के न्द्र

स:xxxxxx xxxxxxxx। रतरतऩय

को खभ

रटायभा याष्‍टष्‍टरम ऻानऩाकु स्थाऩना गरयनेछ।

१०५. हवद्यत

ीम तर्थमाङ्कहरूको सय

ऺा, बण्डायण य उऩमोगराई व्मवष्‍टस्थत फनाउन हवद्यतीम

तर्थमाङ्क सय

ऺा नीतत तजभु

ा गरयनेछ। अत्मावश्मक सयकायी हवद्यत

ीम सेवाहरूको

वास्तहवक य तनमतभत उऩरधधता सतु नष्‍टश्चत गनेगयी तडजास्टय रयकबयी सेन्द्टयको ऺभता हवस्ताय गरयनेछ।

१०६. कारऩरा:चोकको फनेऩाभा अत्माधतु नक इण्डोय स्टुतडमो तनभाुण कामराई तीव्रता र्दइनछे ।

प्रतततरहऩ अतधकाय ऐन¸ २०५९ राई स्रष्‍टटाभैिी हन

ेगयी ऩरयभाजन

गरयनेछ। सभाज

रूऩान्द्तयणका रातग सङ्घषु गने व्मष्‍टक्त तथा घटनास सम्फष्‍टन्द्धत ऐततहातसक चरष्‍टचि,

वत्त

ष्‍टचि तथा स्वदेशी चरष्‍टचि तनभाुणराई प्रविन

गरयनेछ।

भाननीम सदस्महरू,

१०७. जरवामु ऩरयवतन

का असय य प्रबावराई साभना गनु उत्थानशीरता वहृ ि गरयनेछ। जरवाम

अनकू रन तथा हवऩद् व्मवस्थाऩनका हक्रमाकराऩराई एकीकृ त गयी जोष्‍टखभ न्द्मूनीकयण

तथा xxxxxx xxxxxx। फाढी ऩहहयो रगामतका जरवामजन्द्म जोष्‍टखभभा यहकाे फस्ती तथा

xxxxxxxxx xxxxxxxxx सयष्‍टऺत स्थानभा स्थानान्द्तयण गरयनछे । हवऩद् व्मवस्थाऩनभा सूचना

प्रहवतधको प्रमोगराई फढाउॉदै रतगनेछ।

१०८. सङ्घ¸ प्रदेश य स्थानीम तहफीच हवऩद् ऩूवत

मायी¸ जोष्‍टखभ आकरन¸ जोष्‍टखभ ऩूवच

ेतावनी¸

हवऩद् प्रततकामक

ो तमायी तथा हवऩद् न्द्मूनीकयण य ऩन

राुबका हक्रमाकराऩहरू

सभन्द्वमात्भक ढङ्गफाट स:चारन गनु हवद्यभान सॊयचनाराई थऩ चस्ु त य सदृढ

फनाइनेछ। हवऩद्ऩश्चातको ऺततऩूतत,

ऩनबय

ण, याहत व्मवस्थाऩन य ऩनतनभाुणका रातग

फीभारगामत जोष्‍टखभ हस्तान्द्तयणका सम्बाव्म उऩामहरूको अवरम्फन गरयनेछ।

१०९. फहत

रे बवनभा हन

सक्ने आगरागी¸ वन डढे रो रगामतका घटना तनमन्द्िणका रातग

उऩमक्त

आधतु नक उऩकयणको व्मवस्था गरयनेछ। हवऩद् प्रततकामभ

ा सॊरग्न तनकामराई

अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम खोज तथा उिाय सहमोगी सभूहको भान्द्मता र्दराउन प्रहक्रमा अगातड फढाइनेछ।

११०. आगरागी¸ डढेरो¸ दघटना य आऩयातधक हक्रमाकराऩफाट सख्त घाइते बएकाराई शीघ्र

उिाय गयी उऩचाय गनु एम्फर

ेन्द्स¸ दभकर¸ सय

ऺाकभॉ तथा स्वास्र्थमकभॉ एकीकृ त रूऩभा

ऩरयचारन हन ल्माइनेछ।

ेगयी याष्‍टष्‍टरम एकीकृ त आकष्‍टस्भक सेवा प्रणारी स्थाऩना गयी स:चारनभा

१११. जरवामु ऩरयवतन

का भद्द

ाभा नेऩारको वाताु तथा सम्झौता ऺभता अतबवहृ ि गरयनेछ।

हहभार फचाऔँ अतबमान शरु गरयनछे । अल्ऩहवकतसत तथा हहभारी देशहरूभा जरवाम

सङ्कटरे उत्ऩन्द्न गयेको जोष्‍टखभफाये सॊवेदनशीरता जगाउन य ऺततको ऩनबयणका रातग

अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम सहामता ऩरयचारन गनु सयोकायवारा भरक गरयनेछ।

हरूको सञ˛जार तनभाुणको ऩहर

११२. नेऩारको हहभशृङ्खरादेष्‍टख ऩहाड तथा तयाईसम्भ जरवामु ऩरयवतनफाट ऩयेको प्रततकू र

असयहरूराई न्द्मूनीकयण तथा वातावयणीम सॊयऺण सॊवि का रातग याष्‍टष्‍टरम तथा

अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम हवत्त¸ प्रहवतध तथा ऻान य सीऩको ऩरयचारन गदै सभद स:चारन गरयनेछ।

ामके ष्‍टन्द्रत कामक्र

भहरू

११३. उच्च ऩहाडी य हहभारी ऺेिभा भौसभ सूचना स:जार हवस्ताय गदै हहभारम जरवाम

प्रबावको अध्ममन गरयनेछ। जर तथा भौसभ ऩूवाुनभान य ऩूवु सूचना प्रणारी थऩ

हवश्वसनीम फनाउन याडाय जडान तथा स्वचातरत सूचना सङ्करन तथा सम्प्रष स:चारनभा ल्माइनेछ।

ण प्रणारी

११४. कोशी, गण्डकी, कणाुरी, भहाकारी¸ बेयीजस्ता फहत˛ तथा सॊयष्‍टऺत जराधायभा एकीकृ त

जराधाय व्मवस्थाऩनको भाध्मभफाट उऩल्रो य तल्रो तटीम अन्द्तयसम्फन्द्ध कामभ याखी

जराधायीम स्रोतहरूको र्दगो व्मवस्थाऩन गदै जरवामु ऩरयवतनको अनक अतबवहृ ि गरयनेछ।

ू रन ऺभता

११५. कानून तजभु

ा गयी काफन

व्माऩायभा जोड र्दइनेछ। प्राष्‍टस्टक झोरा प्रततस्थाऩन गयी

स्वदेशी कागजको झोरा उत्ऩादन तथा प्रमोगराई अतबमानको रूऩभा स:चारन गरयनेछ।

११६. ऩूवाुधाय हवकासका रातग आवश्मक ऩने नदीजन्द्म एवॊ खानीजन्द्म ढुङ्गा¸ तगट्टी¸

फारवाजस्ता वस्तहरूको अतनमष्‍टन्द्ित दोहन योक्न¸ जथाबावी उत्खननफाट नदी हकनायका

बौततक सॊयचना तथा भानवफस्तीभा ऩयेको जोष्‍टखभ न्द्मूनीकयण गनु तथा उक्त ऩदाथहरूको

र्दगो¸ तनमतभत य सहज आऩूततु सतु नष्‍टश्चत गनु एवॊ राबको सभन्द्माहमक फाॉडपाॉट, उऩमोग य सॊयऺणभा तहगत सयकायको ष्‍टजम्भेवायी एहकन गनु नीततगत तथा कानूनी व्मवस्था गरयनेछ।

भाननीम सदस्महरू,

११७. रैष्‍टङ्गक सभानता य भहहरा सशक्तीकयणको नीततराई प्रबावकायी रूऩभा कामाुन्द्वमन

गरयनेछ। नीतत तनभाणु तहभा भहहराको अथऩूणु सहबातगता य प्रतततनतधत्वराई सतु नष्‍टश्चत

गदै नेतत्ृ व हवकासभा जोड र्दइनेछ। ष्‍टशऺा, स्वास्र्थम, योजगायी, गरयफी तनवायण,

जीहवकोऩाजन

सधाय, साभाष्‍टजक सय

ऺा, ऩूवाधु ायभा ऩहॉच

रगामतका हवषमभा भहहरा रष्‍टऺत

कामक्रभ स:चारन गरयनछे ।

११८. गरयफ तथा हवऩन्द्न, दतरत, आर्दवासी जनजातत, एकर तथा अऩाङ्गता बएका भहहरा, वादी, कम्रयी, कभैमा, चेऩाङ, फोटे¸ हहॊसाऩीतडत¸ रैष्‍टङ्गक तथा मौतनक अल्ऩसॊख्मक, एचआइबी

सङ्क्रतभत य वञ˛ष्‍टचततभा ऩयेका सफै सभद

ामका भहहरा तथा हकशोयीको आम आजन

, ऺभता

हवकास य सशक्तीकयण गनेगयी आतथक गरयनेछ।

साभाष्‍टजक हवकासका कामक्र

भ स:चारन

११९. भहहरा तथा हकशोयीहवरुि हने सफै प्रकायका हहॊसा, हवबदे य शोषणको अन्द्त्म गरयनछे ।

नेऩारी सभाजराई फारहववाह¸ फहहु ववाह¸ दाइजो¸ फोक्सी तथा छाउऩडी रगामतका

हातनकायक अभ्मासफाट भक्त

तल्

माइनेछ। फरात्काय¸ एतसड आक्रभण रगामतका

हहॊसाऩीतडत तथा प्रबाहवत भहहराको सय

ऺाको रातग याहत, उिाय, ऩन

्स्थाऩना¸ तन्शल्क

कानूनी सहामता, भनोसाभाष्‍टजक ऩयाभश¸

सीऩ हवकास तथा आमआजन

भूरक कामक्रभ

स:चारन गरयनेछ। हहॊसाऩीतडत भहहराहरूका रातग प्रदेश तथा स्थानीम तहसम्भ एकीकृ त

सेवा सहहतको दीघक

ारीन तथा अल्ऩकारीन ऩन

्स्थाऩना के न्द्र स्थाऩना गदै रतगनेछ।

दगभ

ऺेिभा ज्मान जोष्‍टखभभा ऩयेका गबव

ती तथा सत्ु के यी भहहराको हवाई उिाय

कामराई थऩ व्मवष्‍टस्थत य प्रबावकायी फनाइनछे ।

१२०. सफैखारे फारश्रभ शोषणको अन्द्त्म गरयनेछ। फार सध

ाय गह

हरूको बौततक ऩूवाुधाय तथा

सॊस्थागत ऺभता अतबवहृ ि गरयनेछ। फारभैिी ऩूवा ाय तनभाणु गदै रतगनछे ।

अनाथ,असहाम, टुहया, अऩाङ्गता बएका व्मष्‍टक्त, अशक्त, फेवारयसे, हहसॊ ाऩीतडत तथा सडक

फारफातरकाको उिाय¸ सॊयऺण य ऩन्स्थाऩनाको रातग प्रदशे तथा स्थानीम तहभा

आऩत्कारीन फार उिाय कामक्रभ स:चारन गरयनछे ।

१२१. अऩाङ्गता बएका व्मष्‍टक्तको आतथक तथा साभाष्‍टजक सशक्तीकयणसॉगै सहज य सम्भानऩूण

जीवन सतु नष्‍टश्चत गरयनेछ। उनीहरूराई स्वयोजगाय तथा योजगायभख

ी कामक्र

भभापु त

आत्भतनबय फनाइनछे । प्रदशे सगॉ को साझेदायीभा सातवटै प्रदशे भा अऩाङ्गग्राभ तनभाुण गने

नीतत तरइनेछ।

१२२. ज्मेष्‍टठ नागरयकको जीवन सम्भातनत, सय

ष्‍टऺत य व्मवष्‍टस्थत फनाई उनीहरूको ऻान¸ सीऩ य

अनब

वराई भरक

को सभहृ िका रातग उऩमोग गरयनेछ। ज्मेष्‍टठ नागरयकराई स्वास्र्थम तथा

अन्द्म सेवा सहु वधाभा छु ट य सहतु रमत प्रदान गरयनेछ। प्रदेश तथा स्थानीम तहको

सभन्द्वमभा प्रदेश तथा ऩातरकाहरूभा सहु वधामक्त

ज्मेष्‍टठ नागरयक आवास गह

सेवा तथा

तभरन के न्द्र य आयोग्म आश्रभको तनभा गरयनछे । ज्मेष्‍टठ नागरयक स्वास्र्थम सेवा

स:चारन बएका अस्ऩतारराई थऩ सदृढ गरयनछे ।

१२३. भानव फेचतफखन तथा ओसायऩसायको जोष्‍टखभभा यहेका सभूह य सभदामको आतथक

साभाष्‍टजक सशक्तीकयण गरयनेछ। सयोकायवारा तनकाम तथा सङ्घसॊस्थासॉगको सभन्द्वमभा

तनयोधात्भक¸सॊयऺणात्भक य सचेतनाभूरक कामक्रभ स:चारन गयी भानव फेचतफखन तथा

ओसायऩसाय तनमन्द्िण गरयनेछ। ऩीतडत तथा प्रबाहवतको उिाय, सॊयऺण, न्द्मामभा ऩहॉच य

ऩन्स्थाऩना कामर

ाई प्रबावकायी फनाइनेछ। भानव सेवास

सम्फि सङ्घ-सॊस्थाहरूको

सहकामभा सॊवत˛ २०८२ सम्भ असहाम एवॊ अरऩि अवस्थाभा यहेका व्मष्‍टक्तहरूको उिाय

तथा ऩन

्स्थाऩना गयी सडक भानवभक्त

सभाज तनभाुण गरयनेछ।

१२४. गैयसयकायी सॊस्था दताु य तनमभनसम्फन्द्धी नमाॉ सङ्घीम कानून तनभाणु गरयनेछ। गैयसयकायी सङ्घ सॊस्थाराई याष्‍टष्‍टरम आवश्मकता य प्राथतभकताको ऺेिभा ऩरयचारन य

व्मवस्थाऩन गदै मी सॊस्थाहरूको स्रोतआजन उत्तयदाहमत्व वहृ ि गरयनेछ।

भाननीम सदस्महरू,

य स:चारनभा ऩायदष्‍टशता¸ जवापदेहहता य

१२५. सवसर

ब गण

स्तयीम ष्‍टशऺाको अवधायणाफभोष्‍टजभ ष्‍टशऺा ऺेिराई अगातड फढाइनेछ।

हवद्यारम उभेय सभूहका सफै फारफातरकाहरूराई हवद्यारमभा “ल्माउने, तसकाउने य

हटकाउने” कामर

ाई प्रोत्साहनभूरक कामक्र

भसहहत अतबमानका रूऩभा स:चारन गरयनेछ।

ऩढ्दै कभाउॉदै कामक्र

भराई ऩढ्दै कभाउॉदै¸ कभाउॉदै ऩढ्दै कामक्र

भको रूऩभा स:चारन

गरयनेछ। हवद्यारम तहको ऩाठ्यक्रभभा सभसाभहमक ऩन

यावरोकन गरयनेछ। मस वषज

स्तै

प्रत्मेक वषु शैष्‍टऺक सिको सरु

भै ऩाठ्यऩस्

तक उऩरधध हन

े सतु नष्‍टश्चत गरयनेछ।

१२६. आधायबत

तहभा गण

स्तयीम ष्‍टशऺाभा ऩहॉच

वहृ ि गनु दतरत, अल्ऩसङ्ख्मक, रोऩोन्द्भख,

हऩछतडएको ऺेि, दगभ

तथा हहभारी ऺेि य आतथक

रूऩरे हवऩन्द्न तथा अऩाङ्गता बएका

फारफातरकाका रातग हवशेष कामक्रभ स:चारन गरयनछे । ष्‍टशऺा ऺेिका सफै हकतसभका

छािवष्‍टृ त्तहरू एकद्वाय प्रणारीभापु त हवतयण गने प्रफन्द्ध तभराइनेछ। हवऩन्द्न रष्‍टऺत

छािवष्‍टृ त्तराई हवस्ताय गरयनेछ। र्दवा खाजा कामक्रभराई क्रभश् हवस्ताय गदै रतगनछे ।

१२७. सङ्घीम ष्‍टशऺा ऐन सॊसद्को मसै अतधवेशनफाट ऩारयत गरयनेछ। ष्‍टशऺण ऩेशाराई भमाुर्दत

य आकषक

फनाउन हवशेष प्माके जको व्मवस्था गरयनेछ। हवषम य हवद्याथॉ अनऩ

ातको

आधायभा ष्‍टशऺक दयफन्द्दी ऩनयावरोकन गयी न्द्मूनतभ ष्‍टशऺकको व्मवस्था गरयनछे ।

“हाम्रो स्कु र, फनाऔ ँ याम्रो स्कु र” अतबमानअन्द्तगत

साभद

ाहमक हवद्यारमहरूभा स्थानीम

तहफाट हवषमगत दऺ ष्‍टशऺक दयफन्द्दीको व्मवस्था तभराइनेछ। साभदाहमक

हवद्यारमहरूराई शैष्‍टऺक नततजाका आधायभा अनदान र्दने व्मवस्था तभराइनछे ।

साभद

ाहमक हवद्यारमभा कामय

त कभच

ायीहरूको सेवा सहु वधारगामतका हवषमराई सम्फोधन

गरयनेछ।

१२८. हयेक स्थानीम तहभा कम्तीभा एक हवद्यारमराई स्भाटु हवद्यारम फनाई प्रहवतधको

भाध्मभफाट ऩठन ऩाठन हने व्मवस्था तभराइनछे । हवद्याथॉ भूल्माङ्कनको याष्‍टष्‍टरम

भाऩदण्ड तजभु ा गरयनछे ।

१२९. उच्च ष्‍टशऺाभा देष्‍टखएका सभस्मा सभाधान गयी ठोस सझाव र्दन उच्चस्तयीम ष्‍टशऺा आमोग

गठन गरयनेछ। हयेक प्रदेशतबिका हवष्‍टशष्टीकृ त हवषम फाहेकका उच्च ष्‍टशऺा प्रदान गने

सॊस्थाहरूराई एकै हवश्वहवद्यारमको छाताअन्द्तगत यहने गयी ऩन्सॊयचना गरयनछे । उच्च

ष्‍टशऺाभा सफैको सहज ऩहॉच फढाइनछे । उच्च ष्‍टशऺाराई उद्यभ तथा योजगायके ष्‍टन्द्रत

फनाइनेछ। शैष्‍टऺक गण

स्तय सध

ायका रातग शैष्‍टऺक प्रणारी, जनशष्‍टक्त व्मवस्थाऩन य

शैष्‍टऺक क्यारेण्डय ऩरयभाजन गरयनछे ।

१३०. नवप्रवतन

¸ अनस

न्द्धान¸ आहवष्‍टकाय य हवऻान ष्‍टशऺाको हवस्तायराई प्रोत्साहन गनु नवप्रवतन

तथा आहवष्‍टकाय कोष स्थाऩना गरयनेछ। सॊसद्को मसै अतधवेशनभा नवप्रवतन आहवष्‍टकायसम्फन्द्धी कोष स:चारन गने हवधेमक ऩेश गरयनेछ।

, अनस

न्द्धान य

१३१. ष्‍टचहकत्सा ष्‍टशऺाराई एकीकृ त य मोजनाफिरूऩभा हवस्ताय गनु ष्‍टचहकत्सा ष्‍टशऺासम्फन्द्धी

प्रततष्‍टठानहरूराई एकीकृ त छाता ऐन अन्द्तगत स:चारन गरयनछे । मससम्फन्द्धी हवधेमक

सॊसद्को मसै अतधवेशनभा ऩेश गरयनेछ। एकीकृ त प्रततष्‍टठानअन्द्तगत सफै प्रदशे भा भेतडकर

करेज स्थाऩना गरयनेछ। प्रदेश य ऺेिीम अस्ऩतारहरूको स्तयोन्द्नतत गयी ष्‍टशऺण अस्ऩतारका रूऩभा हवकास गरयनेछ।

१३२. व्मष्‍टक्तको शायीरयक¸ भानतसक य फौहिक हवकासभा सहमोग ऩर्ु माउन मोग य ध्मान हवषमराई हवद्यारम तथा उच्च ष्‍टशऺाको ऩाठ्यक्रभभा सभावेश गयी ऩठन-ऩाठन गने व्मवस्था तभराइनेछ।

भाननीम सदस्महरू¸

१३३. गण

स्तयीम स्वास्र्थम सेवाभा सवै नागरयकको ऩहॉच

सतु नष्‍टश्चत गरयनेछ। स्वास्र्थम फीभा

कामक्र

भको ऩन

यावरोकन गरयनेछ। प्रदेशस्तयभा सेन्द्टय पय एष्‍टक्सरेन्द्सको रूऩभा याष्‍टष्‍टरम

य प्रदेशस्तयीम टेतरभेतडतसन सेन्द्टय स्थाऩना गदै रतगनेछ। प्रत्मेक वडाभा आधायबतू स्वास्र्थम ऩयीऺण तथा उऩचायसहहतको स्वास्र्थम के न्द्र स्थाऩना गरयनेछ। अशक्त, असहाम य

ज्मेष्‍टठ नागरयकराई घयदैरोभै आधायबत स्वास्र्थम सेवा प्रदान गरयनछे ।

१३४. आधायबत अस्ऩतारहरूभा एक एभतडष्‍टजऩी, एक भहहरा तथा प्रसूतत योग हवशेषऻ, कम्तीभा

तीनजना भेतडकर अतधकृ त य आवश्मक नस, ल्माफरगामतका प्राहवतधक जनशष्‍टक्त,

प्रमोगशाराका रातग आवश्मक ऩने उऩकयण तथा साभग्री, एक्सये, अल्रासाउण्ड, इको¸

इतसजी रगामतका डाइग्नोष्‍टष्‍टटक उऩकयण, अष्‍टक्सजन सहु वधासहहतको एम्फरेन्द्स उऩरधध

गयाई सफै आधायबत

स्वास्र्थम सेवा प्रवाह हन

े व्मवस्था गरयनेछ। आधायबत

अस्ऩतारभा

काभ गने ष्‍टचहकत्सकराई उच्च ष्‍टचहकत्सा ष्‍टशऺाभा अध्ममनको अवसय र्दइनेछ।

१३५. साभदाहमक अस्ऩतारहरूभा एक ष्‍टचहकत्सक एक अस्ऩतारको व्मवस्था सतु नष्‍टश्चत गरयनका

साथै फहहयङ्ग सेवा तफहान ८ फजेदेष्‍टख फेरक व्मवस्था तभराइनेछ।

ी ८ फजेसम्भ अतनवामु स:चारन हन

१३६. सङक्राभक योगहवरुि अतबमान य नसने योगको उऩचायका रातग हवशेष कामक्रभ

स:चारन गरयनेछ। दगभ

ऺेिभा सभमभा उऩचाय नऩाउॉदा अल्ऩामभ

ै हन

े भत्ृ मक

ो क्रभ

योक्न अतत दगभ

, सद

ूयऩष्‍टश्चभका ऩहाडी य कणाुरी प्रदेशका ष्‍टजल्राभा दई

ष्‍टजल्रा फयाफय

एक एमय एम्फरेन्द्स सेवा तनमतभत स:चारन गरयनछे । के न्द्रीकृ त डाटाफेस सहहतको

याष्‍टष्‍टरम एम्फरेन्द्स सेवाको व्मवस्था तभराइनछे ।

१३७. जनशष्‍टक्त, उऩकयण, औषधी, सेवाप्रवाहको गणस्तय, सभमावतध, व्मवस्थाऩन, सयसपाइ

सभेतका आधायभा साभदाहमक स्वास्र्थम सॊस्थाको भूल्माङ्कन गरयनछे ।

१३८. नवजात ष्‍टशशु य भातृ भत्ृ मदय फढी बएका स्थानीम तहभा भातृ तथा नवजात ष्‍टशशु स्माहाय

एवॊ उऩचाय सेवाका रातग हवशेष कामक्रभ स:चारन गरयनछे । स्वास्र्थम सॊस्थाहरूभा

अहटजभ योगको तनदान य उऩचायको व्मवस्था तभराइनेछ। भहहराहरूभा देष्‍टखने ऩाठे घयको

भखको क्यान्द्सय य स्तन क्यान्द्सयको तन्शल्क शीघ्र ऩहहचान य प्रायष्‍टम्बक उऩचायराई

हवशेष कामक्रभको रूऩभा क्रभश् दशे बय हवस्ताय गरयनछे ।

१३९. सातै प्रदेशका सङ्घीम अस्ऩतारहरूभा फाॉझोऩन तथा तन्सन्द्तान उऩचाय सेवा हवस्ताय

गरयनेछ। प्रजनन स्वास्र्थम सेवाभा सफैको ऩहॉच सतु नष्‍टश्चत गरयनछे । सफै ऩातरकाका

वडाभा यहेका सत्ु के यी के न्द्रहरूको स्तयोन्द्नतत गरयनेछ।

१४०. प्रदेशस्तयको कम्तीभा एउटा अस्ऩतारराई भटुको शल्महक्रमा य क्यान्द्सय योग सभेतको

तनदान हन

सक्ने सऩ

य स्ऩेष्‍टशमातरटी अस्ऩतारको रूऩभा हवकास गनु आवश्मक ऩूवाुधाय¸

प्रहवतध य जनशष्‍टक्तको व्मवस्था गदै रतगनेछ।

१४१. भेतडकर करेजहरूराई ऩूणु ऺभताभा स:चारन गरयनेछ। आगाभी ऩाॉच वषका रातग

ष्‍टचहकत्सा ऺेिका हवतबन्द्न हवधाभा भरकराई आवश्मक ऩने जनशष्‍टक्तको आकरन गयी

तदनरूऩ ऩठन-ऩाठनको व्मवस्था गरयनछे ।

१४२. औषधी व्मवस्था हवबागराई खाद्य, औषधी तथा स्वास्र्थम प्रहवतध हवबागभा रूऩान्द्तयण

गरयनेछ। आधायबत स्वास्र्थम सेवा प्रवाहका रातग आवश्मक ९८ प्रकायका औषधी

स्वदेशभा नै उत्ऩादन गने व्मवस्था तभराइनेछ। औषधीजन्द्म तथा स्वास्र्थमजन्द्म साभग्रीहरू

स्वदेशभै उत्ऩादन गयी आत्भतनबय हन गयाइनेछ।

हवत्तीम य अन्द्म सहु वधा एवॊ सहतु रमत उऩरधध

१४३. तसॊहदयफाय वैद्यखाना य जडीफट

ी प्रशोधन के न्द्रको ऩन

्सॊयचना गयी आमव

ेर्दक औषधीको

उत्ऩादन य उऩरधधता वहृ ि गरयनेछ। आमव फनाइनेछ।

ेर्दक अस्ऩतारहरूको सेवा प्रबावकायी

१४४. तनजाभती अस्ऩतार य सफै सङ्घीम अस्ऩतारहरूराई ष्‍टशऺण अस्ऩतारको रूऩभा हवकास गरयनेछ। तनजाभती अस्ऩतारराई हवष्‍टशष्टीकृ त ष्‍टचहकत्सा सेवासहहतको सहु वधासम्ऩन्द्न अस्ऩतारका रूऩभा हवकास गदै क्रभश् सातवटै प्रदेशभा हवस्ताय गने नीतत तरइनेछ।

गेटा हवश्वहवद्यारमसम्फन्द्धी हवधेमक मसै अतधवेशनभा प्रस्तत मसै वषु स:चारनभा ल्माइनेछ।

गरयनेछ। उक्त अस्ऩतार

१४५. जनसङख्माको असन्द्ततु रत बौगोतरक हवतयण¸ फढ्य

ौरीउन्द्भख

जनसाष्‍टङ्ख्मक अवस्था¸

प्रततस्थाऩन तहबन्द्दा तरको जनसङख्मा वहृ िदय य फढ्दो आन्द्तरयक एवॊ फाह्म आप्रवासनरे

साभाष्‍टजक तथा आतथक

जीवनभा ऩानस

क्ने असयको आकरन य हवश्रेषण गरयनेछ। हार

उऩरधध जनसाष्‍टङ्ख्मक राबराई ऩूणु सदऩ

मोग गनु तथा बहवष्‍टमभा भरक

तबि जनशष्‍टक्त

अबाव हनु

भाननीम सदस्महरू,

नर्दन याष्‍टष्‍टरम जनसङ्ख्मा नीततभा ऩन

यावरोकन गरयनेछ।

१४६. भरक

को आतथक

साभाष्‍टजक तथा साॉस्कृ ततक रूऩान्द्तयणका रातग याष्‍टष्‍टरम मव

ा नीततभा

ऩनयावरोकन गरयनेछ। मव

ा य उद्यभशीरतास

सम्फष्‍टन्द्धत कोषहरूराई एकीकयण

गरयनेछ।

१४७. हयेक हवद्यारमभा खेर ष्‍टशऺकको व्मवस्था गरयनेछ। वाहषक

खेरकु द क्यारेण्डय तमाय

गयी अन्द्तयऩातरका तथा प्रदेशस्तयीम प्रततमोतगताहरूको आमोजना गरयनेछ। एक वडा एक खेर भैदान, एक ऩातरका एक कबडु हरको तनभाुण गरयनेछ।

१४८. खेरकु दराई याष्‍टरको ऩहहचान¸ गौयव य प्रततष्‍टठा फढाउने भाध्मभको रूऩभा हवकास गदै याष्‍टष्‍टरम तथा अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम स्तयका खेरकु द प्रततमोतगता आमोजना गनु जोड र्दइनेछ। अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम स्तयका खेरकु द प्रततमोतगताभा ऩदक हातसर गने खेराडीहरूराई प्रोत्साहन

एवॊ ऩयस्कृ त गरयनछे ।

१४९. खेरकु द ऩूवाधु ायहरूको र्दगो व्मवस्थाऩनका रातग स्थानीम तथा प्रदेश सयकायको

सहबातगता फढाउॉदै रतगनेछ। खेरकु द ऩमट

नको हवकास य हवस्ताय हन

े हकतसभका

खेरकु द ऩूवा

ायहरू सावज

तनक-तनजी साझेदायीभा तनभाणु गनु प्रोत्साहन गरयनेछ।

१५०. आगाभी दई

वषतु बि काठभाडौँको कीततऩय

य भूरऩानी हक्रके ट यङ्गशाराको स्तयोन्द्नतत

सम्ऩन्द्न गयी अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरमस्तयको प्रततमोतगता स:चारन हने व्मवस्था गरयनछे । ष्‍टचतवनको

बयतऩय, कै रारीको पाप्रा, फैतडीको दशयथचन्द्द य भोयङ्गको हवयाटनगय हक्रके ट

यङ्गशाराको ऩूवाुधाय तनभाुण कामु अष्‍टघ फढाइनेछ।

भाननीम सदस्महरू¸

१५१. भमाुर्दत श्रभसहहतको योजगायीको सतु नष्‍टश्चतता गरयनेछ। श्रतभकको हक अतधकाय य न्द्मूनतभ ऩारयश्रतभकको प्रत्माबतू त गरयनेछ। सयकायी य तनजी प्रततष्‍टठानहरूभा अतनवामु श्रभ

अतडट गनऩु ने व्मवस्था गरयनछे ।

१५२. मव

ासॉग सयकाय, हन

ेछैनन˛ फेयोजगाय अतबमानअन्द्तगत

आगाभी दई

वषतु बि ऩाॉच राख थऩ

आन्द्तरयक योजगायी तसजन

ा गनु तनजी ऺेिस

को सहकामभा याष्‍टष्‍टरम सीऩ हवकास तथा

योजगाय कामक्रभ स:चारन गरयनछे । उत्ऩादनसॉग प्रत्मऺ जोतडने योजगाय य उद्यभशीरता

सम्फष्‍टन्द्धत सॊस्था, कोष तथा कामक्रभहरूराई एकीकृ त गरयनछे । श्रभ फजायको

भागअनस

ायको सीऩमक्त

भानव सॊसाधन उत्ऩादनका रातग सयकायी तातरभ प्रदामक

सॊस्थाहरूराई एकीकयण गयी याष्‍टष्‍टरम प्राहवतधक तथा व्मावसाहमक प्रष्‍टशऺण प्रततष्‍टठान स्थाऩना गरयनेछ।

१५३. श्रभ य श्रतभकको कदय हन

ेगयी न्द्मूनतभ ऩारयश्रतभक तनधाुयण एवॊ कामा

वमनभा देष्‍टखएका

सभस्मा सभाधान गनु श्रतभकहरूको न्द्मूनतभ ज्मारा जीवन धान्द्न ऩग्ु ने तहभा स्वत् फढ्ने गयी स्वचातरत ज्मारा प्रणारी रागु गरयनेछ।

१५४. हवतबन्द्न भरक

सॉगको श्रभ सम्झौता ऩन

यावरोकनका साथै नमाॉ श्रभ गन्द्तव्म भरकको

ऩहहचान गरयनेछ। वैदेष्‍टशक योजगायीको रातग श्रभ अनभ

तत य ऩन

् श्रभ स्वीकृ तत

रगामतका सेवा प्रदेशतहफाटै अनराइनभापु त उऩरधध गयाइनेछ। वैदेष्‍टशक योजगायीभा

यहेका सफै नागरयकराई साभाष्‍टजक सयऺा कोषभा आफि गरयनछे । कोषको दामयाराई

थऩ पयाहकरो य प्रबावकायी फनाउॉदै रतगनेछ।

१५५. वैदेष्‍टशक योजगायसम्फन्द्धी गन

ासो तत्कार सन

वाइका रातग चौतफसै घण्टा हटराइन सेवा

स:चारन गरयनेछ। हवदेशष्‍टस्थत नेऩारी दूतावासभा याष्‍टखएका श्रतभक हेल्ऩ डेस्कराई थऩ व्मवष्‍टस्थत य प्रबावकायी फनाइनेछ।

१५६. सफै हकतसभका साभाष्‍टजक सय

ऺा कामक्र

भराई एकीकृ त रूऩभा स:चारन गरयनेछ।

मोगदानभा आधारयत साभाष्‍टजक सयऺाको दामयातबि सफै नागरयकराई सभेट्दै रतगनछे ।

साभाष्‍टजक सय

भाननीम सदस्महरू¸

ऺाका कामक्र

भहरूको र्दगोऩना य प्रबावकारयता वहृ ि गरयनेछ।

१५७. सावज

तनक प्रशासनराई सऺभ, सदृ

ढ, प्रततस्ऩधॉ, सभावेशी य जनउत्तयदामी फनाइनेछ।

सावज

तनक प्रशासन सॊमन्द्िराई तछटोछरयतो य नततजाभख

ी फनाउॉदै काभ गने कभच

ायीराई

ऩयस्कृ त य प्रोत्साहन गरयनेछ। सङ्घीम तनजाभती सेवा हवधेमक सॊसद्को चार

अतधवेशनभा ऩेश गरयनेछ। उच्चस्तयीम तरफ सहु वधा आमोगरे ऩेश गयेका सझ कामाुन्द्वमन गदै रतगनेछ।

ावहरू

१५८. तीन तहका सयकायको प्रशासतनक ऩन

्सॊयचना तथा प्रशासतनक सध

ायका रातग उच्चस्तयीम

प्रशासन सध क्रतभक सझु

ाय आमोग गठन गरयनेछ। आमोगरे हवषमगत तथा ऺेिगत रूऩभा र्दने

ाव कामाुन्द्वमन गरयनेछ।

१५९. सफै वडा कामाुरमफाट अनराइन व्मष्‍टक्तगत घटना दताु कामाुन्द्वमनभा ल्माउनका साथै

हवदेशष्‍टस्थत नेऩारी कू टनीततक तनमोगफाट ऩतन व्मष्‍टक्तगत घटना दताु कामु सरु गरयनछे ।

साभाष्‍टजक सय

ऺा बत्ताराई हवद्यत

ीम प्रणारीभापु त बक्त

ानी गरयनेछ।

१६०. याहदानी, याष्‍टष्‍टरम ऩरयचम ऩि य सवायी चारक अनभतत ऩि तथा वैदष्‍टे शक अध्ममनका

क्रभभा आवश्मक ऩने नो अधजेक्सन रेटय रगामतका सेवाहरू सभमभै सहजताका साथ उऩरधध गयाइनेछ।

१६१. सफै सयकायी कामारु मभा सेवा प्रवाहको एकद्वाय प्रणारी हवकास गरयनेछ। जनगनासो

सम्फोधनका रातग हये क वडाभा गन

ासो सनव

ाइ के न्द्र य भोफाइर गबनेन्द्सको व्मवस्था

गरयनेछ। हेरो सयकायराई थऩ प्रबावकायी फनाई स्थानीम तहसम्भ हवस्ताय गयी सयकायी

कामाुरमहरूफाट हन

े सेवा प्रवाहको गण

स्तय अतबवहृ ि गरयनेछ।

१६२. याष्‍टरसेवकको कामसम्ऩादन भूल्माङ्कनराई वस्ततु नष्‍टठ¸ वैऻातनक य प्रहवतधभा आधारयत फनाइनेछ। प्रत्मेक भहहना प्रधानभन्द्िीको अध्मऺताभा भन्द्िी, सष्‍टचव य आमोजना

प्रभखहरूको उऩष्‍टस्थततभा प्रगतत सभीऺा गयी भातसक रयऩोटु काडु तमाय गरयनछे ।

भाननीम सदस्महरू¸

१६३. सय

ऺा तनकामराई सभमानक

ू र दऺ, व्मावसाहमक, आधतु नक य साधनस्रोत सम्ऩन्द्न

तल्

माइनेछ। तडष्‍टजटर सय

ऺा प्रणारीको हवकास य हवस्ताय गयी याष्‍टष्‍टरम सयऺा

व्मवस्थाराई प्रबावकायी य हवशवसनीम फनाइनछे ।

१६४. याष्‍टष्‍टरम ऩरयचमऩि हववयण दताु तथा हवतयणराई अतबमानको रूऩभा स:चारन गयी स्थानीम तहफाटै हवतयणको व्मवस्था तभराइनेछ। एक वषतु बि सफै नेऩारीराई याष्‍टष्‍टरम ऩरयचमऩि हवतयण गने अतबमान स:चारन गरयनेछ। नागरयकको व्मष्‍टक्तगत जैहवक हववयण एकऩटक भाि तरने य त्मस्तो हववयणराई याष्‍टष्‍टरम ऩरयचमऩि प्रणारीभा आफि गनु आवश्मक कानूनी व्मवस्था गरयनेछ।

१६५. आगाभी तीन वषतु बि जग्गाधनी प्रभाणऩजाु, फैङ्क खाता, स्थामी रेखा नम्फय य सवायी

चारक अनभतत ऩि जायी गदाु अतनवामु रूऩभा याष्‍टष्‍टरम ऩरयचम ऩि नम्फय उल्रेख गनऩु ने

व्मवस्था गरयनेछ।

१६६. नागरयकतासम्फन्द्धी सभस्मा अहवरम्फ सभाधान गरयनेछ। हवदेशभा यहेका नेऩारी नागरयकराई आवतधक तनवाुचनभा भतदान गनु ऩाउने व्मवस्था गरयनेछ।

१६७. आतङ्कवाद तथा सङ्गर्ठत अऩयाध, हवत्तीम अऩयाध, तभटयधमाजी¸ हहॊसा, साइफय अऩयाध, रागु औषधको अवैध ओसायऩसाय य कायोफाय रगामत सफै प्रकायका अऩयाधजन्द्म गततहवतध

तनमन्द्िणभा आधतु नक प्रहवतधको उऩमोग गयी सयऺा तनकामराई सऺभ फनाइनछे ।

तडष्‍टजटर पयेष्‍टन्द्सक ल्माफको सदृ

ढीकयण गरयनेछ। हक्रप्टो कयेन्द्सी, हण्

डी¸ सङ्गर्ठत

अऩयाध, अन्द्तयदेशीम य अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम अऩयाध तनमन्द्िणराई प्रबावकायी फनाइनेछ। राग

ऩदाथु सेवनहवरुि सभद

ामको अगव

ाइभा देशैबरय अतबमान स:चारन गरयनेछ।

१६८. आगाभी ऩाॉच वषतु बि कायागायभा कै दीफन्द्दीहरूको चाऩ नहनेगयी तनभाणु बएका

कायागायहरूको स:चारन तथा नमाॉ कायागायको तनभा गरयनछे । पौजदायी सजामभा

प्रोफेसन तथा प्मायोर¸ साभद

ाहमक सेवा¸ खर

ा कायागायरगामतका सध

ायात्भक व्मवस्थाहरू

कामा कामक्रु

वमनभा ल्माइनेछ। कै दीफन्द्दीहरूको स्वास्र्थम उऩचायका रातग स्वास्र्थम फीभा भ रागू गरयनेछ।

१६९. अन्द्तयाुष्‍टष्‍टरम सीभा सय

ऺाराई थऩ सफर¸ सदृ

ढ य प्रबावकायी फनाउन फोडय

आउटऩोष्‍टटहरूको सदृढीकयण य थऩ स्थानभा आउटऩोष्‍टट तनभाणु गदै रतगनछे ।

सीभास्तम्बहरूको तनमतभत भभत-सम्बाय गरयनछे । सीभा नाकाहरूभा सघन गस्ती

ऩरयचारन तथा चेकजा गयी अवैध व्माऩायराई तनमन्द्िण गरयनछे ।

१७०. नेऩारको सावबौभसत्ता¸ याष्‍टष्‍टरम स्वतन्द्िता¸ बौगोतरक अखण्डता¸ याष्‍टष्‍टरम एकता रगामत

याष्‍टष्‍टरम हहतको यऺाको रातग नेऩारी सेनारगामत सफै सयऺा तनकामको ऺभता अतबवहृ ि

गरयनेछ। याष्‍टष्‍टरम सयऺा नीतत, २०७५ एवॊ याष्‍टष्‍टरम प्रततयऺा नीतत, २०७७ को प्रबावकायी

कामाुन्द्वमन गरयनेछ।

१७१. याष्‍टष्‍टरम प्रततयऺा हवश्वहवद्यारमको रातग आवश्मक बौततक ऩूवा

ाय तनभा

तथा कानून

तजभु

ा गने काभ सम्ऩन्द्न गयी स:चारनभा ल्माइनेछ। सय

ऺा तथा प्रततयऺाका रातग

आवश्मक गोरीगट्ठा, हवस्पोटक ऩदाथ, सयऺाकभॉहरूरे प्रमोग गने ऩोशाक रगामत अन्द्म

सैन्द्म साभग्री उत्ऩादनभा आत्भतनबयता अतबवहृ ि गरयनछे ।

१७२. नेऩारी सेनाको फङ्कयदेष्‍टख धमायेक कामक्रभराई मथाशीघ्र सम्ऩन्द्न गरयनछे । नऩे ार

प्रहयी¸ सशस्त्र प्रहयी फर¸ नेऩार य याष्‍टष्‍टरम अनस

न्द्धान हवबागभा कामय

त सय

ऺाकभॉहरूराई

आधायबत

सहु वधासहहतको बौततक सॊयचनाको व्मवस्था गरयनेछ। मव

ाहरूभा याष्‍टरसेवा बाव

जागत गनु तथा शायीरयक एवॊ भानतसक हवकासका रातग तातरभ स:चारन गरयनछे ।

याष्‍टष्‍टरम सेवा दर कामक्र गरयनेछ।

भराई स्थानीम तहको सभन्द्वमभा हवद्यारमस्तयभा हवस्ताय

१७३. ठु रा प्राकृ ततक प्रकोऩ¸भहाभायी तथा फह

तस्

तयको हवऩद्को अवस्थाभा घाइते तथा तफयाभी

बएका आभ सवसाधायणराई हवष्‍टशष्टीकृ त स्वास्र्थमोऩचाय सेवा सहहतको आऩतकारीन

स्वास्र्थमोऩचाय सेवा उऩरधध गयाउन फह फढाइनेछ।

त˛ उऩचाय के न्द्र स्थाऩनाको कामु अगातड

१७४. न्द्मामराई तछटो छरयतो य कभ खष्‍टचरो फनाउन आवश्मक काननू ी एवॊ सॊयचनात्भक

सधायका रातग सझाव र्दन न्द्मामऩातरकासगॉ को सभन्द्वम य सहकामभा उच्चस्तयीम न्द्माम

प्रशासन सधाय आमोग गठन गरयनछे ।

१७५. अनस

न्द्धान य अतबमोजन प्रणारीराई वस्तग

त य वैऻातनक फनाइनेछ। कसूय ऩीतडत तथा

साऺीको प्रबावकायी सॊयऺण गरयनेछ। सयकायी वकीरको व्मावसाहमक ऺभता हवकास य

सॊस्थागत सदृढीकयण गरयनछे ।

१७६. शाष्‍टन्द्त प्रहक्रमा य सङक्रभणकारीन न्द्मामसम्फन्द्धी फाॉकी काभ दई वषतु बि सम्ऩन्द्न

गरयनेछ। जनमि तथा जनआन्द्दोरनका घाइते, फेऩत्ता ऩरयवाय य अऩाङ्गता बएकाहरूराई

जीवन तनवा

बत्ता हवतयण तथा द्वन्द्द्वऩीतडत ऩरयवायराई ऺततऩूतत¸

आतथक

सहामता

उऩरधध गयाइनक

ा साथै ऩन

्स्थाऩना य ऩरयऩूयणको कामर

ाई प्राथतभकता साथ अष्‍टघ

फढाइनेछ। भानव अतधकाय आमोग, फेऩत्ता ऩारयएका व्मष्‍टक्तहरूको छानतफन आमोग य सत्म तनरूऩण तथा भेरतभराऩ आमोगको तसपारयसराई कामाुन्द्वमन गरयनेछ।

भाननीम सदस्महरू

१७७. रष्‍टटाचाय हवरुिको अतबमानराई अझ सघन फनाएय याज्मका सफै तह य सॊयचनाभा रष्‍टटाचायहवरुि शून्द्म सहनशीरताको नीततराई थऩ कडाइका साथ कामाुन्द्वमन गरयनेछ।

अतनमतभतता, रष्‍टटाचाय, कयछरी, कृ तिभ अबाव, कारोफजायी, व्मावसाहमक एकातधकाय

रगामतका सश

ासनहवयोधी हक्रमाकराऩभा जनताका गन

ासोराई तत्कार य प्रबावकायी

रूऩभा सम्फोधन गनु प्रधानभन्द्िीको प्रत्मऺ सऩरयवेऺणभा यहकोे याष्‍टष्‍टरम सतकु ता के न्द्रराई

आवश्मक जनशष्‍टक्त य प्रहवतध उऩरधध गयाई हक्रमाशीर तल्

माइनेछ। जनगन

ासो तथा

उजय

ी सम्फोधन य अनग

भनका रातग ष्‍टजल्रादेष्‍टख के न्द्रसम्भका सयकायी सॊमन्द्िको

ऩरयचारन गरयनेछ। अष्‍टख्तमाय दरु

ऩमोग अनस

न्द्धान आमोग य रष्‍टटाचायसम्फन्द्धी हवधेमक

सॊसद्को मसै अतधवेशनफाट ऩारयत गरयनेछ एवॊ याष्‍टष्‍टरम सतकु ता के न्द्रसम्फन्द्धी हवधेमक सॊसद्को मसै अतधवेशनभा ऩेश गरयनेछ।

१७८. सम्ऩष्‍टत्त शिीकयण तनवायण तथा व्मावसाहमक वातावयण प्रविुनसम्फन्द्धभा ऩेश बएको

हवधेमकराई चारु अतधवेशनफाट ऩारयत गरयनेछ। एष्‍टशमा प्रशान्द्त ऺेि सभूहको भूल्माङ्कन

प्रततवेदनरे औल्

माएका सझ

ावहरूराई सम्फोधन गनेगयी नीततगत¸ कानूनी य सॊस्थागत सधाय

गरयनेछ। कसूयजन्द्म सम्ऩष्‍टत्त तथा साधनहरूको एकीकृ त हववयण तमाय गयी कसूयजन्द्म सम्ऩष्‍टत्त तथा साधनहरूको उष्‍टचत व्मवस्थाऩन य ऩरयचारन गरयनेछ।

१७९. उच्चऩदस्थ रगामत जोकोहीरे गैयकानूनी रूऩभा आजन दामयाभा ल्माइनेछ।

गयेको सम्ऩष्‍टत्तराई छानतफनको

१८०. सॊवैधातनक तनकामहरूको सॊस्थागत सदृढीकयण गरयनछे । सॊवैधातनक तनकामफाट प्राप्त

तसपारयश य सझ

ावहरू कामा

वमन गरयनेछ। तनवाचु नसम्फन्द्धी कानूनभा सभमानकू र

ऩरयभाजन

गयी तनवाुचनसम्फन्द्धी एकीकृ त कानून तजभु

ा गरयनेछ।

१८१. रेखाऩयीऺणराई वस्तग

त, व्मावसाहमक य ऩायदशॉ फनाउॉदै आतथक

अनश

ासनराई तीनै

तहभा कडाइका साथ ऩारना गरयनेछ। देशबरयका सयकायी य सावजतनक चर-अचर

सम्ऩष्‍टत्तको अतबरेख तमाय गयी सॊयऺण गरयनेछ। नेऩार रष्‍टटको स्वातभत्वभा यहेका

सम्ऩष्‍टत्तको फहआ

मातभक उऩमोग गनु नीततगत य कानूनी सध

ाय गरयनेछ। आतथक

कामहु वतध य रेखाऩयीऺणस सम्फन्द्धी काननरू ाई सङ्गततऩूणु फनाइनछे । आतथक

ऩायदष्‍टशता, हवत्तीम अनशासन य फेरुजु पर्छ्यौटराई तीनै तहभा प्रबावकायी ढङ्गरे

कामा वमन गरयनछे ।

भाननीम सदस्महरू,

१८२. याष्‍टरको सवोऩरय हहतराई ध्मानभा याखी सॊमक्त याष्‍टरसङ्घको फडाऩि, असॊरग्नता य

ऩ:चशीरको तसिान्द्तको आधायभा स्वतन्द्ि¸ सन्द्ततु रत ऩययाष्‍टर नीतत स:चारन गरयनेछ।

तछभेकी याष्‍टररगामत सफै तभियाष्‍टरसॉग सावबौतभक सभानता, ऩायस्ऩरयक सम्भान य राबका

आधायभा र्द्वऩऺीम सम्फन्द्ध हवस्ताय य सदृ

ढ गरयनेछ। सॊमक्त

याष्‍टरसङ्घको तत्त्वावधानभा

हवशव

शाष्‍टन्द्त स्थाऩना कामभ

ा सॊरग्नता फढाउॉदै नेऩारको हवष्‍टशष्‍टट मोगदानअनरू

ऩ नेतत्ृ व

तहभा प्रतततनतधत्व फढाउन ऩहर गरयनेछ।

१८३. ऺेिीम सहमोग अन्द्तगत बएका सम्झौताको प्रबावकायी कामाुन्द्वमन गनु सदस्म

याष्‍टरहरूसॉग सघन रूऩभा सॊवाद य सहकामु गरयनेछ। सॊमक्त याष्‍टरसङ्घ रगामत अन्द्म

फहऩऺीम भ:च य सङ्घसॊस्थाहरूभा नऩे ारको उऩष्‍टस्थतत य बतू भकाराई अझ प्रबावकायी

फनाउॉदै रतगनेछ।

१८४. आतथक

कू टनीततराई प्रबावकायी रूऩभा स:चारन गरयनेछ। रगानी¸ ऩमट

न तथा तनमाुत

प्रविुन य वैदेष्‍टशक सहामता ऩरयचारनभा नेऩारी कू टनीततक तनमोगहरूरे खेरेको

बतू भकाको आधायभा तनमोग य तनमोग प्रभखहरूको भूल्माङ्कन गरयनेछ। तनमोगको

कामफोझ य र्द्वऩऺीम सम्फन्द्धको आमाभ य दामयाको आधायभा तनमोगहरूको ऩनयावरोकन

य सदृढीकयण गरयनछे ।

१८५. भरक

को स्वतन्द्िता य सावब

ौतभकताको यऺा गदै सीभासम्फन्द्धी सफै सभस्माराई

कू टनीततक ऩहरद्वाया सभाधान गरयनेछ।

१८६. हवदेशभा यहेका नेऩारीहरूको हकहहतको सॊयऺण गरयनेछ। सभस्माभा ऩयेका नेऩारीको

उिाय¸ याहत¸ कानूनी सहामता य स्वदेशहपतॉ रगामतका कन्द्सरय सेवा प्रबावकायी तवयरे

उऩरधध गयाइनेछ। याहदानी सेवाराई तछटो छरयतो¸ प्रहवतधभैिी य बयऩदो फनाइनेछ।

प्रतततनतध सबाका सम्भाननीम सबाभखु ¸ याष्‍टष्‍टरम सबाका सम्भाननीम अध्मऺ¸ भाननीम सदस्महरू¸

१८७. आतथक

वषु २०८०/८१ का रातग प्रस्ताहवत नीतत तथा कामक्र

भरे सभि

¸ सफर य

न्द्मामऩूणु नेऩार तनभाणु गने हाम्रो सङ्कल्ऩराई साकाय तल्माउन भहत्त्वऩूणु मोगदान

ऩर्ु माउने भेयो हवश्वास छ। मस नीतत तथा कामक्रभको कामाुन्द्वमनफाट सॊहवधान य

सङ्घीमताको प्रबावकायी कामाुन्द्वमन हने¸ उत्ऩादन¸ उत्ऩादकत्व य योजगायीभा वहृ ि बई

स्वाधीन¸ सफर य सभाजवाद-उन्द्भख

अथत

न्द्ि तनभा

गनु मोगदान ऩग्ु नेछ। साथै¸ याष्‍टष्‍टरम

सयऺा रगामत याष्‍टरको सवोऩरय हहतको यऺा हन

ेछ। नागरयकको गण

स्तयीम ष्‍टशऺा य

स्वास्र्थमभा ऩहॉच

वहृ ि हन

े तथा सेवा प्रवाहभा आधायबत

ऩरयवतन

बई जनताभा

याज्मप्रततको हवश्वास फढोत्तयी हने अऩेऺा भैरे तरएको छु । नेऩारी जनताको जीवनस्तयभा

मगान्द्तकायी रूऩान्द्तयणको र्दशाभा मो नीतत तथा कामक्र

भ कोशेढुङ्गा हन

े हवश्वास गद

मसभा सॊसद्को ऩूणु सभथन व्मक्त गदुछु ।

य कामा

वमनभा सफैफाट सहक्रम सहमोग प्राप्त हन

े हवश्वास

१८८. अन्द्त्मभा¸ याजनीततक दर¸ याष्‍टरसेवक कभच

ायी तथा सय

ऺाकभॉ¸ हकसान¸ भजदय

¸ उद्योगी,

व्मवसामी¸ फैङ्क तथा हवत्तीम ऺेि, सहकायी, सभदाम, नागरयक सभाज¸ स:चायकभॉ

रगामत सम्ऩूणु नेऩारी दाजबाइ तथा र्ददीफहहनीहरूभा हार्दुक धन्द्मवाद ऻाऩन गदछु ु ।

नेऩारको हवकास य सभहृ िको रक्ष्म हातसर गनु तनयन्द्तय सहमोग ऩयम

ाउॉदै आउनब

एका

तछभेकी देशरगामत सफै तभियाष्‍टर¸ हवकास साझेदाय तथा गैयआवासीम नेऩारीराई हार्दुक धन्द्मवाद व्मक्त गदै आगाभी र्दनभा सभेत तनयन्द्तय सहमोग प्राप्त बइयहने हवश्वास व्मक्त गदुछु ।

धन्द्मवाद।