ARABULUCULUK MÜESSESESİ İLE İLGİLİ MADDELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Alternatif uyuşmazlık çözümü olarak da adlandırılan arabuluculuk, çeşitli konularda orta yolu bulamayan tarafların başvurduğu bir çözüm yöntemidir. Mahkemeye gitmeden 144 Fiziksel şiddet 145 Irza geçme de dahil olmak üzere cinsel şiddet eylemleri 146 Zorla yapılan evlilikler 147 Kadın sünneti 148 Kürtaja ve kısırlaştırmaya zorlama 149Aytepe vd., İstanbul Sözleşmesi,65. 150 Mahsum Aytepe vd., İstanbul Sözleşmesi,287. seçilen ya da mahkemenin yönlendirdiği tarafsız bir kişi yardımıyla bu süreç yürütülmektedir. Avrupa ve Amerika’da da bu uygulama sürdürülmektedir. Dava sürecinin kısaltan bu uygulama, zamandan tasarruf da sağlamaktadır. Bunun yanında iki tarafında razı olacağı bir sonuca varılmaktadır. Bir yargılama türü değildir. Arabuluculuk, ihtiyari ya da zorunlu olmak şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Günümüzde arabulucular, sadece avukatlardan tayin edilmektedir. Şiddet vakalarında zorunlu anlaşmazlık, İstanbul Sözleşmesinde yasaklanmıştır.151 Zorunlu anlaşmazlık şekilleri arasında arabuluculuk ve uzlaştırma da yer almaktadır. Dolayısıyla Sözleşmede, aile içi anlaşmazlık durumlarında zorunlu arabuluculuk yasaklanmıştır. İnsanlar arasında yaşanan anlaşmazlıklarda taraflar sorunları çözüme kavuşturamayabilir. Taraflar arasındaki anlaşmazlıkların çözümü için arabuluculuk müessesine ihtiyaç duyulabilir. Anlaşmazlıkların çözümünde arabuluculuk, İslam’ın teşvik ettiği bir müessesedir.152 Ayet153 ve hadislerle154 arabuluculuğun önemi defalarca vurgulanmıştır. İslam’da aile içindeki bir anlaşmazlık durumunda her iki taraftan aile temsilcileri seçilmektedir. Bu aile temsilcileri çiftin arasını bulmaya çalışır. 155 Karı- koca arasında anlaşmazlık olursa İslam’a göre kademeli bir çözüm yolu izlenmesi tavsiye edilmiştir. Şayet güzellikle bir çözüm yolu bulunamazsa; o zaman güzellikle ayrılmak tavsiye edilmiştir. 156 İslam’da arabuluculuk müessesi o kadar önemsenmiştir ki; yalan söylemenin mübâh olduğu sayılı yerden biri, iki kişinin arasını düzeltmektir.157 Arabuluculuğun külliyen yasaklanması ile pişmanlıkların, çözüm yollarının, orta yolu bulmanın yolları kapanmaktadır. Her vakada arabuluculuk olması mümkün değildir. Örneğin; tecavüz ve cinayete teşebbüs suçlarında arabuluculuk söz konusu olamaz. Ama ekonomik şiddet, psikolojik şiddet gibi şiddet türlerinde öngörülebilir. Arabuluculuk uzlaşmayı sağlamak, orta yolu bulmaktır. 151 İstanbul Sözleşmesi, Madde 48/1 152 es-Serahsi, el-Mebsût, 20: 133, Xxx Xxxx, Bidayetü’l-müctehid, 3:140.
