Common use of GİRİŞ Clause in Contracts

GİRİŞ. Ruhsat sahipleri ile üçüncü kişiler arasında maden sahalarının işletilmesinin devredilmesi amacıyla yapılan sözleşmelere rödovans sözleşmesi denilmektedir. Bir diğer deyişle, rödovans, maden ruhsat alanlarının hak sahibi (maden arama ve işletme ruhsat sahibi) tarafından sözleşme ile gerçek veya tüzel bir kişiye bir süre bırakılması durumunda, maden ocağının işletilmesini üstlenen gerçek veya tüzel kişinin, ruhsat sahibine ürettiği her bir ton maden için bir miktar ücret ödemeyi taahhüt ettiği isimsiz bir sözleşmedir1. Rödovans sözleşmesinin tarafları arasında çıkan uyuşmazlıklar açısından, Borçlar Kanunu’nun 357. maddesinde düzenlenen ürün kirasına ilişkin hükümlerin bünyesine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanacağı kabul edilmektedir2. Ancak, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku düzenlemeleri bakımından bazı Yargıtay kararlarında rödovans sözleşmesi, alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilerek işçilerin işçilik ve Sosyal Güvenlik Kurumunun prim alacaklarından ruhsat sahibi ile rödovans verenin birlikte sorumlu olacakları sonucuna varılmıştır3. 1 Uygun, Xxxxx, Maden İşletmelerinde Ödenen Rödovans Bedellerinin Muhasebe Sistemi İçinde İzlenmesi, xxxx://xxx.xxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxxxxxx/xxxxxxxxxx/000/ (Xxxxxx Xxxxxx: 21.4.2015). Ayrıca bkz., 14. HD., 21.10.2008, E.2008/7969 K. 12073, “…Yanların içeriğinde uyuşmazlık çıkarmadıkları, 04.07.2004 günlü sözleşme hasılat kira sözleşmesinin bir tipi olan rödovans sözleşmesidir…”. (xxx.xxxxxxx.xxx, erişim tarihi: 21.4.2015). 3 Bkz., 21.HD., 26.1.2010, E.2009/12236, K.2010/620, “Dava konusu somut olayda taraflar arasındaki sözleşmenin tetkikinden ruhsat sahibi TTK Gn. Müd.’ne, rödovansçı şirket tarafından yapılacak yıllık iş programlarını her türlü rapor ve projeleri inceleme, denetleme, gerekli değişiklikleri yapma yetkisinin verildiği, aylık ve yıllık faaliyet raporlarının davacı şirkete gönderileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK Gn. Müd.’nün göstereceği kantarda tartılmadan ve sevk fişi düzenlenmeden saha dışına çıkarılamayacağı, Bu konuda sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek adına, öncelikle maden ve maden hakkı kavramları ile bu hakkın devri konularına değinilecek ve daha sonra rödovans sözleşmesinin hukuksal gelişimi üzerinde durulacaktır. Bu değerlendirmelerin ardından Maden mevzuatı açısından rödovans sözleşmesi ele alınacak ve bu sözleşmeye hangi hükümlerin uygulanacağı konusu detaylarıyla değerlendirilecektir. Bu kapsamda, rödovans sözleşmesinin tarafları arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin olup olmadığı ve varılan sonucun gerekçeleri üzerinde durulacaktır. Ayrıca, rödovans sözleşmesi niteliği itibarıyla bir özel hukuk sözleşmesi olduğundan bu sözleşmenin taraflarına yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona erme hâlleri incelenecektir. Sözleşmenin taraflara yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona ermesi konusundaki boşluklar, isimsiz bir sözleşme olan rödovansa, ürün kirasına ilişkin özel hükümlerin, bu yeterli olmazsa Borçlar Kanunun genel hükümlerin kıyasen uygulanması yoluyla doldurulacaktır.

GİRİŞ. Ruhsat sahipleri Rekabet, özellikle serbest piyasa ekonomilerinin en temel kavramlarından biridir. Bu nedenle, serbest piyasa ekonomisinin sağlıklı bir şekilde işlerliğini sürdürebilmesi için rekabet ortamının korunması ve sağlıklı bir şekilde rekabetin devamının sağlanması zorunludur. Buna rağmen; özellikle tacirlerin kendi müşteri çevrelerini koruyabilme ve birtakım yatay ya da dikey anlaşmalar ile üçüncü kişiler arasında maden sahalarının işletilmesinin devredilmesi başka teşebbüslerle paylaştıkları ticarî sırlarının, know-how’ın ve müşteri çevresine ait bilgilerin başka teşebbüslerce kullanılmasını engelleme amacıyla yapılan sözleşmelere rödovans sözleşmesi denilmektedirözel hukuk alanındaki birçok sözleşme türünde farklı rekabet yasağı kurallarına yer verilmektedir. Bir diğer deyişleBu şekilde rekabet yasağı hükümlerinin sözleşmelerde yer alması, rödovansbazı hallerde bir tarafın korunması için zorunluyken bazı hallerde amacını aşarak bu yükümlülükle yüklenen tarafın serbestçe ticarî faaliyette bulunmasını engellemek suretiyle, maden ruhsat alanlarının hak sahibi (maden arama o teşebbüsün ekonomik geleceğini tehlikeye atabilmektedir. Bu nedenle, rekabet etmeme yükümlülüklerine ilişkin düzenlemelerin tamamen yasaklanması kadar, hiçbir sınırlamaya tâbi olmaksızın serbest bırakılması da son derece sakıncalı sonuçlara yol açabilmektedir. Özellikle, serbest rekabet ortamının korunması ve işletme ruhsat sahibi) tarafından sözleşme ile gerçek veya tüzel bir kişiye bir süre bırakılması durumundabu yapılırken gerektiği noktada müdahalelerde bulunarak bazı kısıtlamaların getirilmesi, maden ocağının işletilmesini üstlenen gerçek veya tüzel kişininpiyasada dengenin sağlanması yönünden hayli büyük önem taşımaktadır1. Bu çalışma kapsamında, ruhsat sahibine ürettiği her bir ton maden için bir miktar ücret ödemeyi taahhüt ettiği isimsiz bir sözleşmedir1. Rödovans sözleşmesinin tarafları arasında çıkan uyuşmazlıklar açısındanakaryakıt bayilik sözleşmelerinde yer alan, Borçlar Kanunu’nun 357. maddesinde düzenlenen ürün kirasına bayinin rekabet etmeme yükümlüğüne ilişkin hükümlerin bünyesine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanacağı kabul edilmektedir2hangi hallerde geçerli olup hangi hallerde geçerli olmayacağı ilgili mevzuat, Rekabet Kurulu kararları, Danıştay kararları, Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) kararları ve Avrupa Komisyonu kararları çerçevesinde incelenecektir. AncakAyrıca; özellikle 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (2002/2 sayılı Tebliğ) ile konuya ilişkin Rekabet Kurulu ve Danıştay kararları sonucunda doktrinde son derece tartışmalı hale gelen akaryakıt bayilik sözleşmelerindeki rekabet yasağı 1 Dikey anlaşmalarda yer alan kısıtlayıcı hükümlerin piyasada yaratabileceği rekabeti iyileştirici etkiler için bkz. XXXX, İş QC, P. ve Sosyal Güvenlik Hukuku düzenlemeleri bakımından bazı Yargıtay kararlarında rödovans sözleşmesi, alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilerek işçilerin işçilik ve Sosyal Güvenlik Kurumunun prim alacaklarından ruhsat sahibi ile rödovans verenin birlikte sorumlu olacakları sonucuna varılmıştır3. 1 Uygun, Xxxxx, Maden İşletmelerinde Ödenen Rödovans Bedellerinin Muhasebe Sistemi İçinde İzlenmesi, xxxx://xxx.xxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxxxxxx/xxxxxxxxxx/000/ V. XXXXXX (Xxxxxx Xxxxxx: 21.4.20152002). Ayrıca bkz., 14. HD., 21.10.2008, E.2008/7969 K. 12073, “…Yanların içeriğinde uyuşmazlık çıkarmadıklarıVertical Restraints in Domestic and EC Competition Law”, 04.07.2004 günlü sözleşme hasılat kira sözleşmesinin bir tipi olan rödovans sözleşmesidir…”. xxxx://xxx.xxxxxxx.xxx/xxxx/xxxxxxx/Xxxxxxxx%00Xxxxxxxxxx%00xx%00 Com p%20Law%20-%20PR%20VS.pdf, Erişim Tarihi: 12.03.2014, s. 4; XXXXXXXXX ve MAY (xxx.xxxxxxx.xxx, erişim tarihi: 21.4.20152012). 3 Bkz., 21.HD., 26.1.2010, E.2009/12236, K.2010/620, “Dava konusu somut olayda taraflar arasındaki sözleşmenin tetkikinden ruhsat sahibi TTK GnThe EU Competition Rules on Vertical Agreements”, xxxx://xxx.xxxxxxxxxxxxxxx. Müd.’necom/ media/64575/the-eu-competition-rules-on-vertical-agreements.pdf, rödovansçı şirket tarafından yapılacak yıllık iş programlarını her türlü rapor ve projeleri incelemeErişim Tarihi: 10.04.2014, denetleme, gerekli değişiklikleri yapma yetkisinin verildiği, aylık ve yıllık faaliyet raporlarının davacı şirkete gönderileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK Gns.30 vd. Müd.’nün göstereceği kantarda tartılmadan ve sevk fişi düzenlenmeden saha dışına çıkarılamayacağı, Bu konuda sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek adına, öncelikle maden ve maden hakkı kavramları hükümlerine yönelik sınırlandırıcı düzenlemelerin 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu (PPK) hükümleri ile bu hakkın devri konularına değinilecek ve daha sonra rödovans sözleşmesinin hukuksal gelişimi üzerinde durulacaktır. Bu değerlendirmelerin ardından Maden mevzuatı açısından rödovans sözleşmesi ele alınacak ve bu sözleşmeye hangi hükümlerin uygulanacağı konusu detaylarıyla değerlendirilecektir. Bu kapsamda, rödovans sözleşmesinin tarafları arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin uyumlu olup olmadığı ve varılan sonucun gerekçeleri üzerinde durulacaktır. Ayrıca, rödovans sözleşmesi niteliği itibarıyla bir özel hukuk sözleşmesi olduğundan bu sözleşmenin taraflarına yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona erme hâlleri incelenecektir. Sözleşmenin taraflara yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona ermesi konusundaki boşluklar, isimsiz bir sözleşme olan rödovansa, ürün kirasına ilişkin özel hükümlerin, bu yeterli olmazsa Borçlar Kanunun genel hükümlerin kıyasen uygulanması yoluyla doldurulacaktırdüzenlemelerin birlikte ne şekilde yorumlanması gerektiği sorularına cevap aranacaktır.

GİRİŞ. Ruhsat sahipleri ile üçüncü Genel olarak sözleşme, birbirinden farklı menfaat ve amaçlarla hareket eden iki veya daha fazla kişiler arasında maden sahalarının işletilmesinin devredilmesi amacıyla hukukî bir sonuç doğurmak ve özel­ likle bir borç ilişkisi kurmak için yapılan sözleşmelere rödovans sözleşmesi denilmektediranlaşma olarak tanımlanmaktadır*1. Bir diğer deyişle, rödovans, maden ruhsat alanlarının hak sahibi (maden arama ve işletme ruhsat sahibi) tarafından sözleşme ile gerçek veya tüzel bir kişiye bir süre bırakılması durumunda, maden ocağının işletilmesini üstlenen gerçek veya tüzel kişinin, ruhsat sahibine ürettiği her bir ton maden Kural olarak sözleşmelerin kurulabilmesi için bir miktar ücret ödemeyi taahhüt ettiği isimsiz tarafın irade açıklaması yeterli olmayıp, birden fazla iradenin karşılıklı ve bir sözleşmedir1birine uygun olması gerekir. Rödovans sözleşmesinin tarafları Özel hukuk kişileri arasında çıkan uyuşmazlıklar açısındanyapılacak sözleşmelerde taraflar, söz­ leşme yapıp yapmamak ya da sözleşmelerin hükümlerine tabi olmak husu­ sunda eşitlik prensibi geçerlidir. Dolayısıyla, taraflardan birisi, tek taraflı iradesiyle, sözleşme ilişkisini değiştirmeye, karşı tarafın yükümlülüklerini artırmaya ya da sözleşmenin esaslı unsurlarında değişiklik yapmaya yönelik işlem yapamaz2. İdare, kamu hizmetlerini yürütülebilmek için çeşitli mal veya hizmetlere ihtiyaç duymaktadır. Diğer taraftan, kamu hizmetlerine ilişkin etkinliklerin gün geçtikçe çeşitlenerek artması karşısında idarenin, görevlerinin tamamım kendi olanaklarıyla yerine getirmesi imkansız hale gelmiştir3. Ayrıca, halkın kamu hizmetlerinden yararlanabilmesi her zaman idarenin tek taraflı işlemle­ riyle gerçekleşmeyebilir. Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi için idare, tek taraflı işlemlerin yanında değişik nedenlerden dolayı, sözleşme yolunu da seçebilmektedir. * Pamukkale Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü 0 X. Xxxxx XXXXXXX -Xxxxxx XXXXX-Xxxxx XXXXXXXXX-Xxxxxx XXXXX, Borçlar Kanunu’nun 357Hukuku Genel Hükümler, 6. maddesinde düzenlenen ürün kirasına bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1988, s.65. 0 X. Xxxxx XXXXXXX vd.,s.78. 3 Xxxxx XXXXXXXX and Xxxxxxxx XXXXXXXX “Introduction to BOO”, Desalination, Volüme 123, Issue 2-3, 1999, p.109-114; Fransız idare hukukunda, sözleşme yöntemi ile karşılıklı görüşme olanakları araştırılmakta ve tek yanlı zorlayıcı İşlemlerden uzaklaşıldığı için idarenin sözleşme yapma yoluna başvurma sebebi olarak bireysel ve ekonomik özgürlüğe saygı gösterilmektedir. Xxxxxx XXXXX, İdare Sözleşmelerinde İhale Xxxxxx, Xxxxx, 0000, s. 12. 156 Xxxxx Xxxxx AÜEHFD, C. VIII, S. 1-2 (2004) İdarenin özel hukuk kişileriyle yapabileceği sözleşmeler “özel hukuk sözleşmeleri” ve “idari sözleşmeler” olmak üzere ikiye ayrılır, özel hukuk sözleşmeleri, idarenin özel hukuk kurallarına göre yaptığı ve uygulamaya ilişkin hükümlerin bünyesine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanacağı kabul edilmektedir2uyuşmazlıkların adli yargıda çözümlendiği sözleşmelerdir. Oysa İdari sözleşmeler, idarenin tamamen idare hukuku kurallarına göre yaptığı ve çıkan uyuşmazlıkların da (tahkim şartı öngörülen imtiyaz sözleşmeleri hariç) idari yargıda çözümlendiği sözleşxxxxxxxx0. İdari sözleşmelerde, kamu yararının temsilcisi olması itibariyle idareye, özel hukuk sözleşmelerindeki eşitlik ilkesiyle bağdaşmayan bazı ayrıcalıklar tanınmaktadır. İdarenin sahip olduğu ayrıcalık ve üstünlüklerin biri de söz­ leşmede tek taraflı değişiklik yapabilme yetkisidir, idare, hem sözleşmenin tarafı olması sıfatıyla hem de sözleşmeye taraf olma sıfatının dışında - kolluk gibi- bir başka yetkisine dayanarak aldığı tedbirlerle sözleşmecinin yükümlülüğünü artırabilmektedir. Ancak, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku düzenlemeleri bakımından bazı Yargıtay kararlarında rödovans sözleşmesi, alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilerek işçilerin işçilik ve Sosyal Güvenlik Kurumunun prim alacaklarından ruhsat sahibi ile rödovans verenin birlikte sorumlu olacakları sonucuna varılmıştır3. 1 Uygun, Xxxxx, Maden İşletmelerinde Ödenen Rödovans Bedellerinin Muhasebe Sistemi İçinde İzlenmesi, xxxx://xxx.xxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxxxxxx/xxxxxxxxxx/000/ (Xxxxxx Xxxxxx: 21.4.2015). Ayrıca bkz., 14. HD., 21.10.2008, E.2008/7969 K. 12073, “…Yanların içeriğinde uyuşmazlık çıkarmadıkları, 04.07.2004 günlü sözleşme hasılat kira sözleşmesinin idarenin sözleşmenin tarafı olma sıfatının dışında bir tipi olan rödovans sözleşmesidir…”. (xxx.xxxxxxx.xxx, erişim tarihi: 21.4.2015). 3 Bkz., 21.HD., 26.1.2010, E.2009/12236, K.2010/620, “Dava konusu somut olayda taraflar arasındaki sözleşmenin tetkikinden ruhsat sahibi TTK Gn. Müd.’ne, rödovansçı şirket tarafından yapılacak yıllık iş programlarını her türlü rapor ve projeleri inceleme, denetleme, gerekli değişiklikleri yapma yetkisinin verildiği, aylık ve yıllık faaliyet raporlarının davacı şirkete gönderileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK Gn. Müd.’nün göstereceği kantarda tartılmadan ve sevk fişi düzenlenmeden saha dışına çıkarılamayacağı, Bu konuda sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek adına, öncelikle maden ve maden hakkı kavramları ile başka yetkisine dayanarak aldığı tedbirlerin sözleşmelere ilişkin hukuki sonuçları bu hakkın devri konularına değinilecek ve daha sonra rödovans sözleşmesinin hukuksal gelişimi üzerinde durulacaktırçalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu değerlendirmelerin ardından Maden mevzuatı açısından rödovans sözleşmesi ele alınacak ve bu sözleşmeye hangi hükümlerin uygulanacağı konusu detaylarıyla değerlendirilecektir. Bu kapsamda, rödovans sözleşmesinin tarafları arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin olup olmadığı ve varılan sonucun gerekçeleri üzerinde durulacaktır. Ayrıca, rödovans sözleşmesi niteliği itibarıyla bir özel hukuk sözleşmesi olduğundan bu çalışmada idarenin sözleşmenin taraflarına yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona erme hâlleri tarafı olma sıfatına dayanarak idari sözleşmelerde değişiklik yapabilme yetkisi incelenecektir. Sözleşmenin taraflara yüklediği haklar Konu, mevzuatı­ mızdaki düzenleme biçimi, yargı içtihatları ve borçlar ile sözleşmenin sona ermesi konusundaki boşluklar, isimsiz bir sözleşme olan rödovansa, ürün kirasına ilişkin özel hükümlerin, bu yeterli olmazsa Borçlar Kanunun genel hükümlerin kıyasen uygulanması yoluyla doldurulacaktıröğretideki görüşler olarak üç bölüm halinde ele alınacaktır.

GİRİŞ. Ruhsat sahipleri Ekonomik yaşamda en klasik ödeme aracı paradır. İnsanlar dâhil oldukları borç ilişkilerindeki ödeme borcunu genellikle para ile üçüncü kişiler arasında maden sahalarının işletilmesinin devredilmesi ifa etmektedir. Ne var ki insanlık tarihinin dinamik yapısı, paranın en temel ödeme aracı olarak kalmasına izin vermemiştir. Farklı yerlere ulaşımın kolaylaşması insanlar arasındaki ekonomik ilişkilerin çeşitlenmesine sebep olmuş, bu çeşitlilik de para gibi kullanılabilecek ödeme araçlarına olan ihtiyacı artırmıştır. Nitekim bulunduğu yerden farklı bir yere giden bir kişinin gündelik ihtiyaçlarını karşılamak için yüklü miktarda para taşımak zorunda olması, başta güvenlik olmak üzere birçok problemi beraberinde getirmiştir. Söz konusu pratik ihtiyaçlar sebebiyle paranın dışında kullanılabilecek ödeme aracı arayışına girilmiş, bu ihtiyaca cevap vermek amacıyla yapılan sözleşmelere rödovans sözleşmesi denilmektedirkredi kartı sistemi geliştirilmiştir. Bir diğer deyişleİlk kez 1894 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde “Hotel Credit Letter Company” tarafından çıkarılan kredi kartı, rödovans, maden ruhsat alanlarının hak sahibi (maden arama başlangıçta sınırlı alanlarda kullanılmıştır1. Kullanım alanının genişlemesiyle birçok kurum ve işletme ruhsat sahibi) tarafından sözleşme ile gerçek veya tüzel bir kişiye bir süre bırakılması durumunda, maden ocağının işletilmesini üstlenen gerçek veya tüzel kişinin, ruhsat sahibine ürettiği her bir ton maden için bir miktar ücret ödemeyi taahhüt ettiği isimsiz bir sözleşmedir1kuruluş kredi kartı çıkarmış ve günümüzün önemli kartlı sistem kuruluşlarının temeli atılmıştır. Rödovans sözleşmesinin tarafları arasında çıkan uyuşmazlıklar açısından, Borçlar Kanunu’nun 357. maddesinde düzenlenen ürün kirasına ilişkin hükümlerin bünyesine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanacağı Bu kuruluşların piyasaya sürdükleri kredi kartlarının Amerika ve Avrupa'da kabul edilmektedir2. Ancak, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku düzenlemeleri bakımından bazı Yargıtay kararlarında rödovans sözleşmesi, alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilerek işçilerin işçilik ve Sosyal Güvenlik Kurumunun prim alacaklarından ruhsat sahibi ile rödovans verenin edilmesiyle birlikte sorumlu olacakları sonucuna varılmıştır3kredi kartı kullanımı tüm dünyada yaygınlaşmıştır2. 1 Uygun, Xxxx Xxxxx, Maden İşletmelerinde Ödenen Rödovans Bedellerinin Muhasebe Sistemi İçinde İzlenmesiKreditkartensysteme, xxxx://xxx.xxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxxxxxx/xxxxxxxxxx/000/ (Eine ökonomisch-juristische Studie, 2. Auflage, Xxxxxx- xxxx Verlag, 2018, s. 77; Xxxxxxxxx Xxxx von Xxxxxxxxxx/Xxxxxx Xxxxxxx, Vertragsrecht und AGB-Klauselwerke, Werkstand: 46. EL, Xxxx Verlag, 2020, Rn. 1; Xxxx Xxxxxx: 21.4.2015), Hukuki Yönden Kredi Kartı Uygulaması, Güncelleştirilmiş 2. Ayrıca bkz.Baskı, 14Beta Yayınları, 1996, s. 13; Xxxxxxx Xxxxx, Kredi Kartı Uygulaması ve Özel Hukuk Açısından Kredi Kartının Hukuka Aykırı Kullanımı, 1. HD.Baskı, 21.10.2008Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, E.2008/7969 K. 12073, “…Yanların içeriğinde uyuşmazlık çıkarmadıkları, 04.07.2004 günlü sözleşme hasılat kira sözleşmesinin bir tipi olan rödovans sözleşmesidir…”. (xxx.xxxxxxx.xxx, erişim tarihi: 21.4.2015). 3 Bkz., 21.HD., 26.1.2010, E.2009/12236, K.2010/620, “Dava konusu somut olayda taraflar arasındaki sözleşmenin tetkikinden ruhsat sahibi TTK Gn. Müd.’ne, rödovansçı şirket tarafından yapılacak yıllık iş programlarını her türlü rapor ve projeleri inceleme, denetleme, gerekli değişiklikleri yapma yetkisinin verildiği, aylık ve yıllık faaliyet raporlarının davacı şirkete gönderileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK Gn. Müd.’nün göstereceği kantarda tartılmadan ve sevk fişi düzenlenmeden saha dışına çıkarılamayacağı, Bu konuda sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek adına, öncelikle maden ve maden hakkı kavramları ile bu hakkın devri konularına değinilecek ve daha sonra rödovans sözleşmesinin hukuksal gelişimi üzerinde durulacaktır. Bu değerlendirmelerin ardından Maden mevzuatı açısından rödovans sözleşmesi ele alınacak ve bu sözleşmeye hangi hükümlerin uygulanacağı konusu detaylarıyla değerlendirilecektir. Bu kapsamda, rödovans sözleşmesinin tarafları arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin olup olmadığı ve varılan sonucun gerekçeleri üzerinde durulacaktır. Ayrıca, rödovans sözleşmesi niteliği itibarıyla bir özel hukuk sözleşmesi olduğundan bu sözleşmenin taraflarına yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona erme hâlleri incelenecektir. Sözleşmenin taraflara yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona ermesi konusundaki boşluklar, isimsiz bir sözleşme olan rödovansa, ürün kirasına ilişkin özel hükümlerin, bu yeterli olmazsa Borçlar Kanunun genel hükümlerin kıyasen uygulanması yoluyla doldurulacaktır.1997,

GİRİŞ. Ruhsat sahipleri ile üçüncü kişiler arasında maden sahalarının işletilmesinin devredilmesi amacıyla yapılan sözleşmelere rödovans Borçluyu belli bir süre devamlı olarak bir edim yükümlülüğü altında bırakan borç ilişkilerine, sürekli borç ilişkisi adı verilir1. Xxxx, ödünç, saklama, ortaklık, acentalık vb. sözleşmelerinin tarafları açısından bu nitelikte bir borç ilişkisi doğar. Örneğin kiraya veren, kira sözleşmesi denilmektedirsüresi içerisinde kiralana- nın kiracı tarafından kullanılmasına katlanmakla yükümlüdür. Bir diğer deyişle, rödovans, maden ruhsat alanlarının hak sahibi (maden arama ve işletme ruhsat sahibi) tarafından sözleşme ile gerçek başka deyişle kira sözleşmelerinde kiraya verenin borçlandığı edim süreklidir. Burada borçla- nılan edimin sürekliliğinden maksat borçlunun borçlandığı edimi belli bir süresi içerisinde ifa etmesidir2.Dolayısıylaborçlunun ifa fiilleri veya tüzel bir kişiye davranışları uzun bir süre bırakılması durumundaalsa dahi, maden ocağının işletilmesini üstlenen gerçek veya tüzel kişininifa alacaklı açısından bir anda ve bir defada gerçekleşiyorsa sürekli edimli borç ilişkisinden bahsedilemez3. Sürekli borç ilişki doğuran sözleşmelerden birisi de iş sözleşmesidir. Zira iş sözleşmesinin taraflarından birisi olan işçi, ruhsat sahibine ürettiği her devamlı olarak iş görme edi- mini yerine getirmektedir. İşte taraflardan birisinin işçi olduğu iş sözleşmesinin tanımı, 4857 sayılı İş Kanununda (İşK’da) yapılmıştır. İşK m. 8/1’e göre “İş sözleşmesi, bir ton maden için bir miktar tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi taahhüt ettiği isimsiz bir sözleşmedir1üstlenmesinden oluşan”sözleşmedir. Rödovans sözleşmesinin tarafları arasında çıkan uyuşmazlıklar açısındanBir başka deyişleişçinin işverene bağımlı olarak iş görmesi sonucu işverenin ücret ödemesi ilişkisini 1 Xxxx Xxxxxx, Borçlar Kanunu’nun 357. maddesinde düzenlenen ürün kirasına ilişkin hükümlerin bünyesine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanacağı kabul edilmektedir2. AncakKanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku düzenlemeleri bakımından bazı Yargıtay kararlarında rödovans sözleşmesiİstanbul 1976, alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilerek işçilerin işçilik ve Sosyal Güvenlik Kurumunun prim alacaklarından ruhsat sahibi ile rödovans verenin birlikte sorumlu olacakları sonucuna varılmıştır3. 1 Uyguns. 4; Xxxxx Xxxxxxx, Hukuki Muamelelerde Şekle Aykırılığın Sonuç- ları, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 1, Ankara 1997, s. 90; Xxxxx Xxxxx, Maden İşletmelerinde Ödenen Rödovans Bedellerinin Muhasebe Sistemi İçinde İzlenmesiSürekli Borç İlişkilerinde (Dauerschuldverhaeltnısse) Zamanaşımı, xxxx://xxx.xxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxxxxxx/xxxxxxxxxx/000/ (Xxxxxx Xxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxx Xxxxxxx, X. 00, Xxxx Xxxx, Xxxxx 0000, s. 3094; Xxx Xxxxxx: 21.4.2015). Ayrıca bkz., 14. HD., 21.10.2008, E.2008/7969 K. 12073, “…Yanların içeriğinde uyuşmazlık çıkarmadıkları, 04.07.2004 günlü sözleşme hasılat kira sözleşmesinin bir tipi olan rödovans sözleşmesidir…”. (xxx.xxxxxxx.xxx, erişim tarihi: 21.4.2015). 3 Bkz., 21.HD., 26.1.2010, E.2009/12236, K.2010/620, “Dava konusu somut olayda taraflar arasındaki sözleşmenin tetkikinden ruhsat sahibi TTK Gn. Müd.’ne, rödovansçı şirket tarafından yapılacak yıllık iş programlarını her türlü rapor ,Türk Borçlar Kanunu'nun Borç İlişkisinin Hükümleri - Borçların ve projeleri inceleme, denetleme, gerekli değişiklikleri yapma yetkisinin verildiği, aylık Borç İlişkilerinin Sona Ermesi Konula- rında Getirdiği Bazı Yenilik ve yıllık faaliyet raporlarının davacı şirkete gönderileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK Gn. Müd.’nün göstereceği kantarda tartılmadan ve sevk fişi düzenlenmeden saha dışına çıkarılamayacağı, Bu konuda sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek adına, öncelikle maden ve maden hakkı kavramları ile bu hakkın devri konularına değinilecek ve daha sonra rödovans sözleşmesinin hukuksal gelişimi üzerinde durulacaktır. Bu değerlendirmelerin ardından Maden mevzuatı açısından rödovans sözleşmesi ele alınacak ve bu sözleşmeye hangi hükümlerin uygulanacağı konusu detaylarıyla değerlendirilecektir. Bu kapsamda, rödovans sözleşmesinin tarafları arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin olup olmadığı ve varılan sonucun gerekçeleri üzerinde durulacaktır. Ayrıca, rödovans sözleşmesi niteliği itibarıyla bir özel hukuk sözleşmesi olduğundan bu sözleşmenin taraflarına yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona erme hâlleri incelenecektir. Sözleşmenin taraflara yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona ermesi konusundaki boşluklar, isimsiz bir sözleşme olan rödovansa, ürün kirasına ilişkin özel hükümlerin, bu yeterli olmazsa Borçlar Kanunun genel hükümlerin kıyasen uygulanması yoluyla doldurulacaktır.DeğişikliklerErzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,

GİRİŞ. Ruhsat sahipleri ile üçüncü kişiler arasında maden sahalarının işletilmesinin devredilmesi amacıyla yapılan sözleşmelere rödovans sözleşmesi denilmektedirBanka kredi sözleşmeleri, sözleşmeleri vasıtasıyla bankalar üzerinden sağlanan ticarî ve bireysel krediler gerek gerek makro ekonomi gerekse hane halkının ihtiyaçlarının giderilmesi anlamında büyük önem taşımaktadır. Bir diğer deyişleBankacılık işlemleri üzerinde gerek BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu)2 ve gerekse SPK (Sermaye Piyasası Kurulu)3 tarafından ciddî denetimler söz konusu ise de4, rödovansözellikle tüketiciler ve küçük ölçekli şirketler açısından bu faaliyetlerin kendilerine bakan yönü açısından zaman zaman güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Bu güçlüklerin bazıları finansal ya da sözleşme içeriğine müdahale edememe şeklindeki güçlükler olmakla birlikte, maden ruhsat alanlarının hak sahibi (maden arama bir kısmı ise tamamen yabancı olunan terim ve işletme ruhsat sahibi) tarafından tanımların önceden hazırlanmış maktu sözleşmelerin içerisine serpiştirilmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Krediyi kullanan tüketici ya da tacir, krediyi kullanmak için imzaladığı maktu sözleşmenin içeriğinde yer alan birçok hukukî ve finansal kelimenin anlamını hiç bilmeden sözleşmeyi imzalamakta, sözleşme ile gerçek veya tüzel edindiği krediyi finansal bir kişiye zorluk çıkmadan ödemek için adeta dua etmektedir. Zira, anlamını bilmediği kelimelerle doldurulmuş ve kendisine müzakere yahut müdahale hakkı tanınmamış olan bir süre bırakılması durumundasözleşmenin kendisine yüklediği edimleri ifa edememesi halinde başına tam olarak nelerin geleceği konusunda haklı bir şüphe duymaktadır. Kredi sözleşmelerinde zaman zaman yer almasına rağmen anlam ve kapsamının 2 Kurumun bankalarla ilgili görev ve yetkileri için Bkz. 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu m. 93 vd. 3 Kurulun görev ve yetkileri için Bkz. xxxxx://xxx.xxx.xxx.xx/Xxxxx/Xxxxx/0/0/0, maden ocağının işletilmesini üstlenen gerçek veya tüzel kişininE.T: 18.05.2020 4 BDDK’nın kuruluşu, ruhsat sahibine ürettiği her bir ton maden görev ve yetkileri, tabi olduğu ilkeler için bir miktar ücret ödemeyi taahhüt ettiği isimsiz bir sözleşmedir1Bkz. Rödovans sözleşmesinin tarafları arasında çıkan uyuşmazlıklar açısındanXxxx Xxxxxxxx, Borçlar Kanunu’nun 357. maddesinde düzenlenen ürün kirasına ilişkin hükümlerin bünyesine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanacağı kabul edilmektedir2. Ancak, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku düzenlemeleri bakımından bazı Yargıtay kararlarında rödovans sözleşmesi, alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilerek işçilerin işçilik ve Sosyal Güvenlik Kurumunun prim alacaklarından ruhsat sahibi ile rödovans verenin birlikte sorumlu olacakları sonucuna varılmıştır3. 1 Uygun, Bankacılık Xxxxxx Xxxxx, Maden İşletmelerinde Ödenen Rödovans Bedellerinin Muhasebe Sistemi İçinde İzlenmesiİkinci Baskı, xxxx://xxx.xxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxxxxxx/xxxxxxxxxx/000/ (Cilt 2, Yaklaşım Yayınları, Ankara 2015, s. 1657 – 1672; Xxxxx Xxxxxxxx, Bankacılık Hukuku, 6. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara 2019, s. 78 – 80; Xxxxxx Xxxxxx: 21.4.2015)Xxxxx / Xxxxx Xxxxxxx, 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu Çerçevesinde Banka Hukuku, 2. Ayrıca bkz.Baskı, 14Seçkin Yayınları, Ankara 2019, s. 166. HD.yanında, 21.10.2008, E.2008/7969 K. 12073, sonuçları da net olarak bilinemeyen kavramlardan bir tanesi de “…Yanların içeriğinde uyuşmazlık çıkarmadıkları, 04.07.2004 günlü sözleşme hasılat kira sözleşmesinin bir tipi olan rödovans sözleşmesidir…”. (xxx.xxxxxxx.xxx, erişim tarihi: 21.4.2015). 3 Bkz., 21.HD., 26.1.2010, E.2009/12236, K.2010/620, “Dava konusu somut olayda taraflar arasındaki sözleşmenin tetkikinden ruhsat sahibi TTK Gn. Müd.’ne, rödovansçı şirket tarafından yapılacak yıllık iş programlarını her türlü rapor ve projeleri inceleme, denetleme, gerekli değişiklikleri yapma yetkisinin verildiği, aylık ve yıllık faaliyet raporlarının davacı şirkete gönderileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK Gn. Müd.’nün göstereceği kantarda tartılmadan ve sevk fişi düzenlenmeden saha dışına çıkarılamayacağı, Bu konuda sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek adına, öncelikle maden ve maden hakkı kavramları ile bu hakkın devri konularına değinilecek ve daha sonra rödovans sözleşmesinin hukuksal gelişimi üzerinde durulacaktırçapraz temerrüt” kavramıdır5. Bu değerlendirmelerin ardından Maden mevzuatı açısından rödovans sözleşmesi makalemizde, genel olarak banka kredi sözleşmeleri, nitelikleri ve ifası ele alınacak ve alındıktan sonra, bu sözleşmeye hangi hükümlerin uygulanacağı konusu detaylarıyla değerlendirilecektir. Bu kapsamda, rödovans sözleşmesinin tarafları arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin olup olmadığı ve varılan sonucun gerekçeleri üzerinde durulacaktır. Ayrıca, rödovans sözleşmesi niteliği itibarıyla bir özel hukuk sözleşmesi olduğundan bu sözleşmenin taraflarına yüklediği haklar ve borçlar sözleşmelerde yer alan çapraz temerrüt kaydının özellikleri ile sözleşmenin sona erme hâlleri incelenecektir. Sözleşmenin taraflara yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona ermesi konusundaki boşluklar, isimsiz bir sözleşme ifasına olan rödovansa, ürün kirasına ilişkin özel hükümlerin, bu yeterli olmazsa Borçlar Kanunun genel hükümlerin kıyasen uygulanması yoluyla doldurulacaktıretkisi inceleme konusu yapılacaktır.

GİRİŞ. Ruhsat sahipleri Xxxxxxxx iştirakten feragat sözleşmesi, 6102 sayılı yeni TTK m. 376/3 ile üçüncü kişiler arasında maden sahalarının işletilmesinin devredilmesi amacıyla yapılan sözleşmelere rödovans sözleşmesi denilmektedirbirlikte hukuk hayatımıza giren ve borca batıklığın giderilmesini sağlayan yeni bir hukuki kurumdur. Bir TTK x. 000/0’xx xxxxx batıklığı tespit eden yönetim kuruluna, mahkemeye borca batıklık bildiriminde bulunup iflasını isteme görevi yüklendikten şu seçenek sunulmaktadır: “Meğerki, iflas kararının verilmesinden önce, şirketin açığını karşılayacak ve borca batık durumunu ortadan kaldıracak tutardaki şirket borçlarının alacaklıları, alacaklarının sırasının diğer deyişletüm alacaklıların sırasından sonraki sıraya konulmasını yazılı olarak kabul etmiş ve bu beyanın veya sözleşmenin yerindeliği, rödovansgerçekliği ve geçerliliği, maden ruhsat alanlarının hak sahibi (maden arama ve işletme ruhsat sahibi) yönetim kurulu tarafından sözleşme ile gerçek veya tüzel bir kişiye bir süre bırakılması iflas isteminin bildirileceği mahkemece atanan bilirkişilerce doğrulanmış olsun.” Bu sözleşmede, şirketin borca batıklığını giderecek ölçüde alacağa sahip olan alacaklı ya da alacaklılar, şirketin olası iflası durumunda, maden ocağının işletilmesini üstlenen gerçek veya tüzel kişininsıra cetvelinde en alt sıraya gitmeyi kabul etmektedirler. Böyle bir taahhüt etkilerini iflâs halinde gösterecek ve sona giden alacakların alacaklıları, ruhsat sahibine ürettiği her bir ton maden için bir miktar ücret ödemeyi taahhüt ettiği isimsiz bir sözleşmedir1garameye katılmayacaklardır. Rödovans sözleşmesinin tarafları arasında çıkan uyuşmazlıklar açısındanBöylece, Borçlar Kanunu’nun 357şirketin pasiflerinde borca batıklığı giderebilecek miktarda yaşanacak azalma şirketin borca batıklığını giderecek ve mahkemeye iflas bildiriminde bulunma zorunluluğu ortadan kalkacaktır. maddesinde düzenlenen ürün kirasına ilişkin hükümlerin bünyesine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanacağı kabul edilmektedir2. Ancak, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku düzenlemeleri bakımından bazı Yargıtay kararlarında rödovans Garameye iştirakten feragat sözleşmesi, alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilerek işçilerin işçilik ve Sosyal Güvenlik Kurumunun prim alacaklarından ruhsat sahibi borca batık şirket ile rödovans verenin birlikte sorumlu olacakları sonucuna varılmıştır3şirketin borca batıklığını giderecek miktarda alacağa sahip şirket alacaklıları arasında yapılır. 1 UygunSözleşme tek bir alacaklıyla yapılabileceği gibi birden fazla alacaklıyla da yapılabilir. Önemli olan, Xxxxxkendisiyle sözleşme yapılan alacaklı ya da alacaklıların alacaklarının toplam tutarının, Maden İşletmelerinde Ödenen Rödovans Bedellerinin Muhasebe Sistemi İçinde İzlenmesişirketin açığını karşılayıp borca batıklıktan kurtaracak miktarda olmasıdır. Şirketin açığının karşılanması, xxxx://xxx.xxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxxxxxx/xxxxxxxxxx/000/ borca batıklık bilançosunda öz varlık/borçlar oranının en azından bir (Xxxxxx Xxxxxx: 21.4.2015)1) olması anlamına gelmektedir. Ayrıca bkz., 14. HD., 21.10.2008, E.2008/7969 K. 12073, “…Yanların içeriğinde uyuşmazlık çıkarmadıkları, 04.07.2004 günlü Elbette bu oranın artması sonucunu verecek daha fazla miktardaki şirket borcunun alacaklılarıyla da sözleşme hasılat kira sözleşmesinin bir tipi olan rödovans sözleşmesidir…”. (xxx.xxxxxxx.xxx, erişim tarihi: 21.4.2015). 3 Bkz., 21.HD., 26.1.2010, E.2009/12236, K.2010/620, “Dava konusu somut olayda taraflar arasındaki sözleşmenin tetkikinden ruhsat sahibi TTK Gn. Müd.’ne, rödovansçı şirket tarafından yapılacak yıllık iş programlarını her türlü rapor ve projeleri inceleme, denetleme, gerekli değişiklikleri yapma yetkisinin verildiği, aylık ve yıllık faaliyet raporlarının davacı şirkete gönderileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK Gn. Müd.’nün göstereceği kantarda tartılmadan ve sevk fişi düzenlenmeden saha dışına çıkarılamayacağı, Bu konuda sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek adına, öncelikle maden ve maden hakkı kavramları ile bu hakkın devri konularına değinilecek ve daha sonra rödovans sözleşmesinin hukuksal gelişimi üzerinde durulacaktırkurulabilir1. Bu değerlendirmelerin çalışmada öncelikle TTK m. 376/3’te getirilen söz konusu hukuki imkânın niçin “garameye iştirakten feragat sözleşmesi” olarak adlandırıldığı anlatılacak; ardından Maden mevzuatı açısından rödovans sözleşmesi ele alınacak ve bu sözleşmeye hangi hükümlerin uygulanacağı konusu detaylarıyla değerlendirilecektir. Bu kapsamda, rödovans sözleşmesinin tarafları arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin olup olmadığı ve varılan sonucun gerekçeleri üzerinde durulacaktır. Ayrıca, rödovans sözleşmesi niteliği itibarıyla sözleşmenin bir özel hukuk sözleşmesi olduğundan olarak taşımış olduğu nitelikler açıklanacak ve bu sözleşmenin taraflarına yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona erme hâlleri incelenecektir. Sözleşmenin taraflara yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona ermesi konusundaki boşluklar, isimsiz bir sözleşme olan rödovansa, ürün kirasına ilişkin özel hükümlerin, bu yeterli olmazsa Borçlar Kanunun genel hükümlerin kıyasen uygulanması yoluyla doldurulacaktırbağlamda çeşitli ihtimaller tartışılacaktır.

GİRİŞ. Ruhsat sahipleri İflasın ertelenmesi, ticaret mahkemesine, borca batık durumda olan bir sermaye şirketi ya da kooperatif hakkında iflas kararı vermekten, belli koşul- larla geçici olarak sarfınazar etme imkanını veren ve iflasın önlenmesine hizmet eden bir kurumdur1. İflasın ertelenmesinin amacı, ticari xxxxx xxxx- mından büyük önem taşıyan sermaye şirketleri ile üçüncü kişiler arasında maden sahalarının işletilmesinin devredilmesi amacıyla yapılan sözleşmelere rödovans sözleşmesi denilmektedirkooperatiflerin, alacaklıla- rının durumunu iflasa nazaran ağırlaştırmamak kaydıyla, faaliyetlerini yü- rütmek suretiyle ticari hayatın içinde tutulmasıdır2. Bir diğer deyişleİflasın ertelenmesinde hem borçlu şirketin hem de alacaklılarının menfaati olduğuna göre, rödovansiflasın ertelenmesine karar verilirken sadece şirket alacaklılarının menfaatinin de- ğerlendirilmesiyle yetinilmemelidir3. ∗ Xxxxx Xxxxxx Xxxxxx Vakıf Üniversitesi Hukuk Fakültesi Devletler Özel Hukuku Anabilim Dalı 1 Pekcanıtez Hakan / Xxxxxx Xxxx / Xxxxxxxxxxx Xxxxx Xxxxx / Özekes Muhammet, maden ruhsat alanlarının hak sahibi İcra ve İflas Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2011, s. 521; Muşul Timuçin, İcra ve İf- las Hukuku X.XX, Adalet Yayınevi, Ankara 2013, s. 1198, (maden arama İcra ve işletme ruhsat sahibi) tarafından sözleşme ile gerçek veya tüzel İflas); Deliduman Se- yithan, İflasın Ertelenmesinin Etkileri, Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxx Xxxxxx, Xxxxxxx 0000, s. 5; Xxxxxx Xxxx, Borca Batıklık ve İflasın Ertelenmesi, Güncel Yayınevi, İzmir 2007, s. 65, (Kitap); Muşul Timuçin, İflasın Ertelenmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2010, s. 19, (İflasın Ertelenmesi); Yargıtay bir kişiye kararında iflasın ertelenmesini şöyle tanımlamıştır: “… borca batık durumda olan bir süre bırakılması durumundasermaye şirketi ve kooperatifin mali durumunun iyileş- tirilmesinin mümkün olması halinde iflası önleyen bir kurumdur. İflasın ertelenmesinde amaç, maden ocağının işletilmesini üstlenen gerçek veya tüzel kişininsermaye şirketi ve kooperatifin ekonomi içinde kalarak faaliyetine devamını sağ- lamak ve alacaklıları iflasa bağlı olumsuz sonuçlardan etkilenmesinden korumak…”, ruhsat sahibine ürettiği her bir ton maden için bir miktar ücret ödemeyi taahhüt ettiği isimsiz bir sözleşmedir1Yarg. Rödovans sözleşmesinin tarafları arasında çıkan uyuşmazlıklar açısından, Borçlar Kanunu’nun 357. maddesinde düzenlenen ürün kirasına ilişkin hükümlerin bünyesine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulanacağı kabul edilmektedir2. Ancak, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku düzenlemeleri bakımından bazı Yargıtay kararlarında rödovans sözleşmesi, alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilerek işçilerin işçilik ve Sosyal Güvenlik Kurumunun prim alacaklarından ruhsat sahibi ile rödovans verenin birlikte sorumlu olacakları sonucuna varılmıştır3. 1 Uygun, Xxxxx, Maden İşletmelerinde Ödenen Rödovans Bedellerinin Muhasebe Sistemi İçinde İzlenmesi, xxxx://xxx.xxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxxxxxx/xxxxxxxxxx/000/ (Xxxxxx Xxxxxx: 21.4.2015). Ayrıca bkz., 1419. HD., 21.10.2008T. 7.4.2005, E.2008/7969 E. 2005/448, K. 120732005/3753, “…Yanların içeriğinde uyuşmazlık çıkarmadıkları(Xxxxxx Xxxxxx, 04.07.2004 günlü sözleşme hasılat kira sözleşmesinin bir tipi olan rödovans sözleşmesidir…”. (xxx.xxxxxxx.xxxİflas İflasın Ertelenmesi Konkordato Yargılama Usulü, erişim tarihi: 21.4.2015Adalet Yayınevi, Ankara 2012, s. 707). 3 Bkz2 Deliduman, s. 19., 21.HD., 26.1.2010, E.2009/12236, K.2010/620, “Dava konusu somut olayda taraflar arasındaki sözleşmenin tetkikinden ruhsat sahibi TTK Gn. Müd.’ne, rödovansçı şirket tarafından yapılacak yıllık iş programlarını her türlü rapor ve projeleri inceleme, denetleme, gerekli değişiklikleri yapma yetkisinin verildiği, aylık ve yıllık faaliyet raporlarının davacı şirkete gönderileceği, üretilen kömür ve mevcut kömür artıklarının TTK Gn. Müd.’nün göstereceği kantarda tartılmadan ve sevk fişi düzenlenmeden saha dışına çıkarılamayacağı, Bu konuda sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek adına, öncelikle maden ve maden hakkı kavramları ile bu hakkın devri konularına değinilecek ve daha sonra rödovans sözleşmesinin hukuksal gelişimi üzerinde durulacaktır. Bu değerlendirmelerin ardından Maden mevzuatı açısından rödovans sözleşmesi ele alınacak ve bu sözleşmeye hangi hükümlerin uygulanacağı konusu detaylarıyla değerlendirilecektir. Bu kapsamda, rödovans sözleşmesinin tarafları arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin olup olmadığı ve varılan sonucun gerekçeleri üzerinde durulacaktır. Ayrıca, rödovans sözleşmesi niteliği itibarıyla bir özel hukuk sözleşmesi olduğundan bu sözleşmenin taraflarına yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona erme hâlleri incelenecektir. Sözleşmenin taraflara yüklediği haklar ve borçlar ile sözleşmenin sona ermesi konusundaki boşluklar, isimsiz bir sözleşme olan rödovansa, ürün kirasına ilişkin özel hükümlerin, bu yeterli olmazsa Borçlar Kanunun genel hükümlerin kıyasen uygulanması yoluyla doldurulacaktır.