Common use of Olası Etkiler Clause in Contracts

Olası Etkiler. Santralin kurulu olduğu akarsuda debinin azalması ve bu nedenle sudan yararlanan yöre halkı ve ekosistem üzerinde olumsuz etkiler İşletme aşamasında çalışan işgücü kaynaklı evsel atıksuların yüzey sularına deşarjı Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkiler Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerden kaynaklanan atıksu oluşumu İklim şartları ve deprem gibi olağan dışı şartlara bağlı olarak taşkın risklerinin oluşması Atıkların hatalı depolanması koşullarının toprak ve yeraltı suyunda kirlilik riski oluşması Su altında kalan alanlardan kaynaklanan biyokütle bozunması sonucu baraj gölünde ve projenin mansabında organik yük artışı Akarsuda, mansaptaki su kullanıcıları ve sucul yaşamın devam ettirilebilmesi için yeterli seviyede su sağlanması (“can suyu” veya “minimum çevresel akış”) Akarsu debisi izlenerek kurak dönemlerde gerekiyorsa minimum çevresel akışın ve su haklarının sağlanması için santralde işletmenin durdurulması Evsel nitelikli atıksuların arıtılması ve alıcı ortama deşarjının düzenli olarak izlemeye tabi tutulması Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerin kanalizasyon ve atıksu bertaraf sistemlerinin kurulması İklim şartları veya deprem gibi olağan dışı şartlar nedeniyle projenin mansabında oluşabilecek taşkınların engellenmesi için uygun kontrol yapılarının inşa edilmesi Saha içi Katı Atık Yönetimi ve Atıksu Yönetimi planlarının hazırlanması ve uygulanması Baraj gölünde ötrofikasyonun önlenmesi ve projenin mansabında organik yükün artışını en aza indirmek için su altında kalması planlanan tarım alanlarındaki ürünlerin toplanması, orman arazilerindeki ağaçların kesilmesi ve bitki örtüsünün temizlenmesi Proje tasarımlarının ötrofikasyonu önleyecek şekilde yapılması: rezervuar su tutma süresinin sınırlandırılması, su alma yapısının farklı derinliklerde su alımına imkan veren şekilde tasarlanması Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkilere sahip olması halinde alternatif su kaynaklarının bulunması ya da yer altı suyu kullanımı için ünitelerin geliştirilmesi IX.2.6.Bitkiler ve hayvanlar, ekosistemler, korunan alanlar ve peyzaj Akarsuların hidrobiyolojik yapısında değişiklikler nedeniyle balık ve diğer sucul türlerin sayısında değişimler, Akış yatağı değiştirilen akarsularda, akarsu kenarı vejetasyonuna bağlı ekosistemlerin yok olması ve buna bağlı canlı yaşamın etkilenmesi, su iletim kanalları ve proje için açılan yeni yollar nedeniyle yaban hayatı hareketinin engellenmesi Kara ve su yaşam alanları ile ilgili etkileri önlemek ve kontrol etmek üzere gerçekleştirilecek yönetim uygulamaları şunları içermektedir: Akarsularda sucul yaşamın göç edebilmesini sağlayacak uygun yapılar (balık geçitleri tasarlanması, uygulanması ve izlenmesi; Oksijen miktarı düşük su bırakılmasının önlenmesi ve çıkış suyu sıcaklığının kontrol edilmesi (özellikle de termal şok olarak adlandırılan aşırı ve ani sıcaklık değişikliklerinin önlenmesi) için farklı düzeylerden su çekilmesine olanak sağlayan su çıkış yapısı tasarlanması; Mümkün olduğunca mevcut ulaşım koridorlarından yararlanılarak, yolların ve ilave tesislerin kritik kara ve su yaşam alanlarından (doğal yaşlı ormanlar, sulak alanlar ve balık yumurtlama habitatları, vb.) kaçınılacak şekilde konumlandırılması; Projenin yaşam alanının parçalanmasını önleyecek veya en aza indirecek şekilde tasarlanması ve uygulanması; Su altında kalacak alanın minimize edilmesi; Karasal türlere yönelik yaban hayatı geçişleri yapılması; Nehir kıyısı bitki örtüsünün temizlenmesini ve bozulmasını en aza indirerek; aşınma ve erozyona karşı yeterli koruma sağlayarak ve inşaat programına göre yağışlı mevsimin başlangıcı göz önünde bulundurarak su yaşam alanlarının kalitesine yönelik kısa ve uzun vadeli etkilerin önlenmesi; Nehir kıyısı bitki örtüsü proje öncesinde saptanarak endemik ve kritik türlerin tohumlarının saklanması, uygun habitat içeren alanlara taşınarak ekimi; Yerli bitki türlerinin sökülmesinin en aza indirilmesi ve bozulan alanlara yerli bitki türlerinin yeniden dikilmesi; karasal vahşi yaşam türleri üzerindeki etkilerin değerlendirilmesi ve bu türlerin (özellikle nesli tehlike altındaki türler) hassasiyet dönemlerinin (üreme, yavrulama, göç, kışlama, vb.) dikkate alınması Yaşam alanı etkilenen karasal türler için proje alanı ile benzer biyolojik ve fiziksel özelliklere sahip alternatif bölge bulunması/hazırlanması ve izlenmesi IX.2.7.Atıklar İşletme aşamasında kimyasal kullanımı olmayıp bakım işlemleri sınırlı olduğundan dolayı sahada çalışacak personel kaynaklı oluşacak düşük miktarda evsel atık dışında, bakım faaliyetleri sırasında sınırlı miktarda elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar açığa çıkabilmektedir. İşletme aşamasında bakım faaliyetleri sırasında açığa çıkabilecek sınırlı miktardaki elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar için alınması gerekli tedbirler: Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında kalan atıklar, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve yönetmelik hükümleri uyarınca T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda lisanslı isleme tesislerinde değerlendirilmek üzere taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; atık pil ve akümülatörler, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; yağlı tip trafo kullanılan sahalarda yağ̆ değişimi sonucu ortaya çıkabilecek atık yağlar, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilmiş laboratuvarlarda yapılacak analizlerle kategorileri belirlenmeli ve kategorilerine göre saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak özel ayrılmış tank/konteynerlerde herhangi bir karıştırma işlemi yapmadan geçici olarak depolanmalı ve ilgili yönetmelik hükümleri uyarınca kategorilerine uygun bir şekilde taşıma lisansına sahip araçlar ile sahadan uzaklaştırılarak lisanslı geri kazanım tesislerinde ya da bunun mümkün olmaması halinde lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde değerlendirilmesi sağlanmalıdır. IX.3.İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler Barajların tamamen ortadan kaldırılması her zaman akarsu için en iyi seçenek olmadığından barajın bir kısmı sökülmeden bırakılabilir. Örneğin baraj gölleri taşkın koruma amaçlı olarak bırakılabilir. Kapanış̧ faaliyetleri sırasında çevre üzerinde oluşan olumsuz etkiler geçicidir ve inşaat aşamasında karşılaşılan etkilere benzerdir. Barajın devreden çıkarılması, su havzası yönetim planları ile koordinasyon içinde planlanmalıdır. IX.3.1.Toprak ve Jeoloji ünitelerin kaldırılmasıyla açığa çıkacak su ve toprak erozyona maruz toprak yüzeyleri makine ve ekipmandan sızan veya kaza sonucu dökülen yağ ve kimyasalların neden olabileceği toprak kirliliği Söküm ve yıkıntıların bertaraf süreçlerini takiben alanın restorasyonu sağlanmalıdır. Santral alanı, proje öncesindeki durum ve çevre arazi kullanımları ve peyzaj özellikleri ile uyumlu olacak şekilde terk edilmelidir. IX.3.2.Gürültü ve titreşim Proje bileşenlerinin sökümü sırasında kazı işlemlerinde kullanılan makinelerden gelen gürültü Söküm işlemleri ile ilgili araç trafiğinden kaynaklı gürültü Söküm için kullanılan makinelerden gelen titreşim IX.3.3.Hava Kirliliği toprak kaplı zeminlerin, rüzgâra ve/veya hizmetten çıkarma ile ilgili trafiğe maruz kalmasının bir sonucu olarak kaçak toz emisyonu söküm işlemleri için kullanılan makinelerin neden olduğu kirleticilerin emisyonları Toz emisyonlarının yaratacağı geçici sürede su püskürtme uygulanmalıdır. Projenin büyüklüğüne bağlı olarak trafik kaynaklı emisyonların önemi değerlendirilmeli; bu bağlamda gerekli görüldüğü takdirde kapatma işlemleri bir trafik yönetim planı dahilinde uygulanmalıdır. Trafik yönetim planı; araç trafiğine ilişkin güzergah, zamanlama, hız limitleri, sürücü eğitimi, araç bakım standartları ve yakıt ikmal prosedürleri gibi konuları içermelidir. IX.3.4.Atıklar Beton uygulaması yapılan sahalarda Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yıkıntı atıklarının sahadan uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Diğer atıklar “tehlikeli atık” nitelikleri olup olmadığına göre değerlendirilmeli ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanmalıdır. IX.3.5.Yüzey ve Yeraltı Suyuna Etkiler Söküm işlemleri sırasında kurulacak geçici şantiyeden kaynaklanacak evsel atık su önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir. IX.4.İlgili etki belirleme yöntemleri Su bütçesi hesaplamaları Hidrojeolojik değerlendirmeler Hidrobiyolojik değerlendirme

Olası Etkiler. Santralin kurulu olduğu akarsuda debinin azalması ve bu nedenle sudan yararlanan yöre halkı ve ekosistem üzerinde olumsuz etkiler İşletme İnşaat aşamasında çalışan işgücü kaynaklı evsel atıksuların atık suların yüzey sularına deşarjı Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkiler Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerden kaynaklanan atıksu oluşumu İklim şartları ve deprem deşarjı, • Beton karıştırma gibi olağan dışı şartlara bağlı olarak taşkın risklerinin oluşması işlerin yapıldığı alanlardan yüzeysel akış yoluyla yüzey sularının etkilenmesi • Atıkların hatalı depolanması koşullarının toprak ve yeraltı suyunda kirlilik riski oluşması Su altında kalan alanlardan kaynaklanan biyokütle bozunması sonucu baraj gölünde • kazı, depolama, nakliye gibi faaliyetlerde çevredeki dere yataklarına malzeme ve projenin mansabında organik yük artışı Akarsuda, mansaptaki su kullanıcıları ve sucul yaşamın devam ettirilebilmesi için yeterli seviyede su sağlanması (“can suyu” veya “minimum çevresel akış”) Akarsu debisi izlenerek kurak dönemlerde gerekiyorsa minimum çevresel akışın ve su haklarının sağlanması için santralde işletmenin durdurulması xxxx dökülmesi • Evsel nitelikli atıksuların arıtılması ve alıcı ortama deşarjının düzenli olarak izlemeye tabi tutulması Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerin kanalizasyon • Beton tesislerinde çökeltme ve atıksu bertaraf sistemlerinin kurulması İklim şartları veya deprem nötralizasyon gibi olağan dışı şartlar nedeniyle projenin mansabında oluşabilecek taşkınların engellenmesi için uygun işlemlerin uygulanması ve sediman içeren yüzeysel akışın kontrol yapılarının inşa edilmesi (örneğin dinlendirme havuzları, drenaj hendekleri) • Saha içi Katı Atık Yönetimi ve Atıksu Yönetimi planlarının hazırlanması ve uygulanması Baraj gölünde ötrofikasyonun önlenmesi • dere yataklarına malzeme ve projenin mansabında organik yükün artışını en aza indirmek için xxxx dökülmemesi, dere yataklarına müdahale edilmemesi (Bkz: 2006/27 sayılı “Dere Yatakları ve Taşkınlar” ile ilgili Başbakanlık Genelgesi hükümleri). Deniz ortamına yakın projelendirilen santrallerde, kıyı dolgusunun deniz ortamına yayılmasına izin verilmemelidir. Deniz kirliliğine karşı tedbirlerle birlikte su altında kalması planlanan tarım kalitesi, sediman ve biota izlemeleri yapılmalıdır. İzleme sonuçlarına göre ek tedbirler alınmalı veya mevcut tedbirler arttırılmalıdır. Soğutma suyu ve evsel atıksu arıtma tesisi dışında tesisten alıcı ortamlara deşarj söz konusu olmamalıdır. Evsel atıksu arıtma tesisleri ile proses atıksu arıtma tesisi çıkış suları SKKY’nin ilgili tablolarında verilen sınır değerleri sağladıktan sonra; nemlendirme ve toz bastırma gibi işlemlerde kullanılacaktır. Termik santraller hem deniz, hem de karasal ekosistemleri etkileyebilmektedir. Santral binası ve kül depolama alanı faaliyetleri karasal habitat bileşenlerini, soğutma suyu iletim ve deşarjı ile deniz dolgusu faaliyetleri deniz habitat bileşenlerini etkileyebilmektedir. İnşaat aşamasında üst toprak tabakasının sıyrılması, kazı ve dolgu faaliyetleri, inşaat trafiği gibi faaliyetlerden dolayı proje alanlarındaki ürünlerin toplanmasıbitki örtüsü ve habitat kaybolmaktadır. Ayrıca; emisyonlar, orman arazilerindeki ağaçların kesilmesi ve bitki örtüsünün temizlenmesi Proje tasarımlarının ötrofikasyonu önleyecek şekilde yapılması: rezervuar su tutma süresinin sınırlandırılması, su alma yapısının farklı derinliklerde su alımına imkan veren şekilde tasarlanması Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkilere sahip olması halinde alternatif su kaynaklarının bulunması ya da yer altı suyu kullanımı için ünitelerin geliştirilmesi IX.2.6.Bitkiler ve hayvanlar, ekosistemler, korunan alanlar ve peyzaj Akarsuların hidrobiyolojik yapısında değişiklikler nedeniyle balık ve diğer sucul türlerin sayısında değişimler, Akış yatağı değiştirilen akarsularda, akarsu kenarı vejetasyonuna bağlı ekosistemlerin yok olması ve buna bağlı canlı yaşamın etkilenmesi, su iletim kanalları ve proje için açılan yeni yollar nedeniyle yaban hayatı hareketinin engellenmesi Kara gürültü ve su yaşam alanları ile ilgili etkileri önlemek ve kontrol etmek üzere gerçekleştirilecek yönetim uygulamaları şunları içermektedir: Akarsularda sucul yaşamın göç edebilmesini sağlayacak uygun yapılar (balık geçitleri tasarlanması, uygulanması ve izlenmesi; Oksijen miktarı düşük su bırakılmasının önlenmesi ve çıkış suyu sıcaklığının kontrol edilmesi (özellikle de termal şok olarak adlandırılan aşırı ve ani sıcaklık değişikliklerinin önlenmesi) için farklı düzeylerden su çekilmesine olanak sağlayan su çıkış yapısı tasarlanması; Mümkün olduğunca mevcut ulaşım koridorlarından yararlanılarak, yolların ve ilave tesislerin kritik kara ve su yaşam alanlarından (doğal yaşlı ormanlar, sulak alanlar ve balık yumurtlama habitatları, vb.) kaçınılacak şekilde konumlandırılması; Projenin yaşam alanının parçalanmasını önleyecek veya en aza indirecek şekilde tasarlanması ve uygulanması; Su altında kalacak alanın minimize edilmesi; Karasal türlere yönelik yaban hayatı geçişleri yapılması; Nehir kıyısı bitki örtüsünün temizlenmesini ve bozulmasını en aza indirerek; aşınma ve erozyona karşı yeterli koruma sağlayarak ve inşaat programına göre yağışlı mevsimin başlangıcı göz önünde bulundurarak su yaşam alanlarının kalitesine yönelik kısa ve uzun vadeli etkilerin önlenmesi; Nehir kıyısı bitki örtüsü proje öncesinde saptanarak endemik ve kritik türlerin tohumlarının saklanması, uygun habitat içeren alanlara taşınarak ekimi; Yerli bitki türlerinin sökülmesinin en aza indirilmesi ve bozulan alanlara yerli bitki türlerinin yeniden dikilmesi; karasal kirliliği gibi nedenlerle çevredeki vahşi yaşam türleri üzerindeki etkilerin değerlendirilmesi ve bu türlerin (özellikle nesli tehlike altındaki türler) hassasiyet dönemlerinin (üreme, yavrulama, göç, kışlama, vbortamları olumsuz etkilenebilecektir.) dikkate alınması Yaşam alanı etkilenen karasal türler için proje alanı ile benzer biyolojik ve fiziksel özelliklere sahip alternatif bölge bulunması/hazırlanması ve izlenmesi IX.2.7.Atıklar İşletme aşamasında kimyasal kullanımı olmayıp bakım işlemleri sınırlı olduğundan dolayı sahada çalışacak personel kaynaklı oluşacak düşük miktarda evsel atık dışında, bakım faaliyetleri sırasında sınırlı miktarda elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar açığa çıkabilmektedir. İşletme aşamasında bakım faaliyetleri sırasında açığa çıkabilecek sınırlı miktardaki elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar için alınması gerekli tedbirler: Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında kalan atıklar, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve yönetmelik hükümleri uyarınca T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda lisanslı isleme tesislerinde değerlendirilmek üzere taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; atık pil ve akümülatörler, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; yağlı tip trafo kullanılan sahalarda yağ̆ değişimi sonucu ortaya çıkabilecek atık yağlar, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilmiş laboratuvarlarda yapılacak analizlerle kategorileri belirlenmeli ve kategorilerine göre saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak özel ayrılmış tank/konteynerlerde herhangi bir karıştırma işlemi yapmadan geçici olarak depolanmalı ve ilgili yönetmelik hükümleri uyarınca kategorilerine uygun bir şekilde taşıma lisansına sahip araçlar ile sahadan uzaklaştırılarak lisanslı geri kazanım tesislerinde ya da bunun mümkün olmaması halinde lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde değerlendirilmesi sağlanmalıdır. IX.3.İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler Barajların tamamen ortadan kaldırılması her zaman akarsu için en iyi seçenek olmadığından barajın bir kısmı sökülmeden bırakılabilir. Örneğin baraj gölleri taşkın koruma amaçlı olarak bırakılabilir. Kapanış̧ faaliyetleri sırasında çevre üzerinde oluşan olumsuz etkiler geçicidir ve inşaat aşamasında karşılaşılan etkilere benzerdir. Barajın devreden çıkarılması, su havzası yönetim planları ile koordinasyon içinde planlanmalıdır. IX.3.1.Toprak ve Jeoloji ünitelerin kaldırılmasıyla açığa çıkacak su ve toprak erozyona maruz toprak yüzeyleri makine ve ekipmandan sızan veya kaza sonucu dökülen yağ ve kimyasalların neden olabileceği toprak kirliliği Söküm ve yıkıntıların bertaraf süreçlerini takiben alanın restorasyonu sağlanmalıdır. Santral alanı, proje öncesindeki durum ve çevre arazi kullanımları ve peyzaj özellikleri ile uyumlu olacak şekilde terk edilmelidir. IX.3.2.Gürültü ve titreşim Proje bileşenlerinin sökümü sırasında kazı işlemlerinde kullanılan makinelerden gelen gürültü Söküm işlemleri ile ilgili araç trafiğinden kaynaklı gürültü Söküm için kullanılan makinelerden gelen titreşim IX.3.3.Hava Kirliliği toprak kaplı zeminlerin, rüzgâra ve/veya hizmetten çıkarma ile ilgili trafiğe maruz kalmasının bir sonucu olarak kaçak toz emisyonu söküm işlemleri için kullanılan makinelerin neden olduğu kirleticilerin emisyonları Toz emisyonlarının yaratacağı geçici sürede su püskürtme uygulanmalıdır. Projenin büyüklüğüne bağlı olarak trafik kaynaklı emisyonların önemi değerlendirilmeli; bu bağlamda gerekli görüldüğü takdirde kapatma işlemleri bir trafik yönetim planı dahilinde uygulanmalıdır. Trafik yönetim planı; araç trafiğine ilişkin güzergah, zamanlama, hız limitleri, sürücü eğitimi, araç bakım standartları ve yakıt ikmal prosedürleri gibi konuları içermelidir. IX.3.4.Atıklar Beton uygulaması yapılan sahalarda Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yıkıntı atıklarının sahadan uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Diğer atıklar “tehlikeli atık” nitelikleri olup olmadığına göre değerlendirilmeli ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanmalıdır. IX.3.5.Yüzey ve Yeraltı Suyuna Etkiler Söküm işlemleri sırasında kurulacak geçici şantiyeden kaynaklanacak evsel atık su önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir. IX.4.İlgili etki belirleme yöntemleri Su bütçesi hesaplamaları Hidrojeolojik değerlendirmeler Hidrobiyolojik değerlendirme

Olası Etkiler. Santralin kurulu olduğu akarsuda debinin azalması Boru ve bu nedenle sudan yararlanan yöre halkı tanklar yerleştirilmeden ve ekosistem üzerinde olumsuz etkiler İşletme işletmeye alınmadan önce hidrolik testlerin uygulanması sırasında test sularının yüzey sularına deşarj edilmesi inşaat aşamasında çalışan işgücü kaynaklı evsel atıksuların atık suların yüzey sularına deşarjı Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkiler Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerden kaynaklanan atıksu oluşumu İklim şartları ve deprem deşarjı, beton karıştırma gibi olağan dışı şartlara bağlı olarak taşkın risklerinin oluşması Atıkların işlerin yapıldığı alanlardan yüzeysel akış yoluyla yüzey sularının etkilenmesi atıkların hatalı depolanması koşullarının toprak ve yeraltı suyunda kirlilik riski oluşması Su altında kalan alanlardan kaynaklanan biyokütle bozunması sonucu baraj gölünde kazı, depolama, nakliye gibi faaliyetlerde çevredeki dere yataklarına malzeme dökülmesi kazara dökülmeden kaynaklı kirlilik yağmursuyu ve projenin mansabında organik yük artışı Akarsudaerozyon yoluyla kirleticilerin ve sedimanların yüzey suyu kaynaklarına taşınması yeraltı suyu çıkarma nedeniyle yeraltı suyu miktarında azalma, mansaptaki yeraltı suyu seviyesinde düşme Yağmur suyunun kontamine olmadan drene edilmesi (çıplak zemin yüzeylerinde erozyonun önlenmesi, drenaj sistemlerinde sedimantasyonun önlenmesi, kirlenmiş sahaların yağışlara maruz kalmasının engellenmesi) Havzadaki diğer kullanıcıların kullanımını riske sokmadan izin verilen su kullanıcıları ve sucul yaşamın devam ettirilebilmesi için yeterli seviyede su sağlanması (“can suyu” veya “minimum çevresel akış”) Akarsu debisi izlenerek kurak dönemlerde gerekiyorsa minimum çevresel akışın çıkarma oranları belirlenmesi ve su haklarının sağlanması için santralde işletmenin durdurulması seviyesinin sürekli bazda izlenmesi; Evsel nitelikli atıksuların arıtılması ve alıcı ortama deşarjının düzenli olarak izlemeye tabi tutulması Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerin kanalizasyon Beton tesislerinde çökeltme ve atıksu bertaraf sistemlerinin kurulması İklim şartları veya deprem nötralizasyon gibi olağan dışı şartlar nedeniyle projenin mansabında oluşabilecek taşkınların engellenmesi için uygun işlemlerin uygulanması ve sediman içeren yüzeysel akışın kontrol yapılarının inşa edilmesi (örneğin dinlendirme havuzları, drenaj hendekleri) Saha içi Katı Atık Yönetimi ve Atıksu Yönetimi planlarının hazırlanması ve uygulanması Baraj gölünde ötrofikasyonun dere yataklarına malzeme dökülmemesi, dere yataklarına müdahale edilmemesi (Bkz: 2006/27 sayılı “Dere Yatakları ve Taşkınlar” ile ilgili Başbakanlık Genelgesi hükümleri) kazara dökülme olması durumunda anında düzeltici önlem alınması, kirletici maddelerin suyollarına girmesinin önlenmesi (Tehlikeli Maddeler Yönetim Planı ve projenin mansabında organik yükün artışını en aza indirmek için Acil Durum Müdahale Planı kapsamında ele alınmalı) Kıyı alanlarında projelendirilen rafinerilerde, deniz kirliliğine karşı tedbirlerle birlikte su altında kalması planlanan tarım alanlarındaki ürünlerin toplanmasıkalitesi, orman arazilerindeki ağaçların kesilmesi sediman ve biyota izlemeleri yapılmalıdır. İzleme sonuçlarına göre ek tedbirler alınmalı veya mevcut tedbirler arttırılmalıdır. IX.1.6.Flora ve Fauna, Ekosistemler, Korunan Alanlar ve Peyzaj Rafineriler, bulundukları yere göre hem deniz, hem de karasal ekosistemleri etkileyebilmektedir. İnşaat aşamasında üst toprak tabakasının sıyrılması, bitki örtüsünün temizlenmesi Proje tasarımlarının ötrofikasyonu önleyecek şekilde yapılması: rezervuar su tutma süresinin sınırlandırılmasıtemizlenmesi, su alma yapısının farklı derinliklerde su alımına imkan veren şekilde tasarlanması Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkilere sahip olması halinde alternatif su kaynaklarının bulunması ya da yer altı suyu kullanımı için ünitelerin geliştirilmesi IX.2.6.Bitkiler morfoloji ve hayvanlar, ekosistemler, korunan alanlar ve peyzaj Akarsuların hidrobiyolojik yapısında değişiklikler nedeniyle balık ve diğer sucul türlerin sayısında hidrolojideki değişimler, Akış yatağı değiştirilen akarsulardakazı ve dolgu faaliyetleri, akarsu kenarı vejetasyonuna bağlı ekosistemlerin yok olması ve buna bağlı canlı yaşamın etkilenmesiinşaat trafiği gibi faaliyetlerden dolayı proje alanlarındaki habitat kaybolmaktadır. Ayrıca; emisyonlar, su iletim kanalları ve proje için açılan yeni yollar nedeniyle yaban hayatı hareketinin engellenmesi Kara gürültü ve su yaşam alanları ile ilgili etkileri önlemek ve kontrol etmek üzere gerçekleştirilecek yönetim uygulamaları şunları içermektedir: Akarsularda sucul yaşamın göç edebilmesini sağlayacak uygun yapılar (balık geçitleri tasarlanması, uygulanması ve izlenmesi; Oksijen miktarı düşük su bırakılmasının önlenmesi ve çıkış suyu sıcaklığının kontrol edilmesi (özellikle de termal şok olarak adlandırılan aşırı ve ani sıcaklık değişikliklerinin önlenmesi) için farklı düzeylerden su çekilmesine olanak sağlayan su çıkış yapısı tasarlanması; Mümkün olduğunca mevcut ulaşım koridorlarından yararlanılarak, yolların ve ilave tesislerin kritik kara ve su yaşam alanlarından (doğal yaşlı ormanlar, sulak alanlar ve balık yumurtlama habitatları, vb.) kaçınılacak şekilde konumlandırılması; Projenin yaşam alanının parçalanmasını önleyecek veya en aza indirecek şekilde tasarlanması ve uygulanması; Su altında kalacak alanın minimize edilmesi; Karasal türlere yönelik yaban hayatı geçişleri yapılması; Nehir kıyısı bitki örtüsünün temizlenmesini ve bozulmasını en aza indirerek; aşınma ve erozyona karşı yeterli koruma sağlayarak ve inşaat programına göre yağışlı mevsimin başlangıcı göz önünde bulundurarak su yaşam alanlarının kalitesine yönelik kısa ve uzun vadeli etkilerin önlenmesi; Nehir kıyısı bitki örtüsü proje öncesinde saptanarak endemik ve kritik türlerin tohumlarının saklanması, uygun habitat içeren alanlara taşınarak ekimi; Yerli bitki türlerinin sökülmesinin en aza indirilmesi ve bozulan alanlara yerli bitki türlerinin yeniden dikilmesi; karasal kirliliği gibi nedenlerle çevredeki vahşi yaşam türleri üzerindeki etkilerin değerlendirilmesi ve bu türlerin (özellikle nesli tehlike altındaki türler) hassasiyet dönemlerinin (üreme, yavrulama, göç, kışlama, vbortamları olumsuz etkilenebilmektedir.) dikkate alınması Yaşam alanı etkilenen karasal türler için proje alanı ile benzer biyolojik ve fiziksel özelliklere sahip alternatif bölge bulunması/hazırlanması ve izlenmesi IX.2.7.Atıklar İşletme aşamasında kimyasal kullanımı olmayıp bakım işlemleri sınırlı olduğundan dolayı sahada çalışacak personel kaynaklı oluşacak düşük miktarda evsel atık dışında, bakım faaliyetleri sırasında sınırlı miktarda elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar açığa çıkabilmektedir. İşletme aşamasında bakım faaliyetleri sırasında açığa çıkabilecek sınırlı miktardaki elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar için alınması gerekli tedbirler: Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında kalan atıklar, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve yönetmelik hükümleri uyarınca T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda lisanslı isleme tesislerinde değerlendirilmek üzere taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; atık pil ve akümülatörler, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; yağlı tip trafo kullanılan sahalarda yağ̆ değişimi sonucu ortaya çıkabilecek atık yağlar, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilmiş laboratuvarlarda yapılacak analizlerle kategorileri belirlenmeli ve kategorilerine göre saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak özel ayrılmış tank/konteynerlerde herhangi bir karıştırma işlemi yapmadan geçici olarak depolanmalı ve ilgili yönetmelik hükümleri uyarınca kategorilerine uygun bir şekilde taşıma lisansına sahip araçlar ile sahadan uzaklaştırılarak lisanslı geri kazanım tesislerinde ya da bunun mümkün olmaması halinde lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde değerlendirilmesi sağlanmalıdır. IX.3.İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler Barajların tamamen ortadan kaldırılması her zaman akarsu için en iyi seçenek olmadığından barajın bir kısmı sökülmeden bırakılabilir. Örneğin baraj gölleri taşkın koruma amaçlı olarak bırakılabilir. Kapanış̧ faaliyetleri sırasında çevre üzerinde oluşan olumsuz etkiler geçicidir ve inşaat aşamasında karşılaşılan etkilere benzerdir. Barajın devreden çıkarılması, su havzası yönetim planları ile koordinasyon içinde planlanmalıdır. IX.3.1.Toprak ve Jeoloji ünitelerin kaldırılmasıyla açığa çıkacak su ve toprak erozyona maruz toprak yüzeyleri makine ve ekipmandan sızan veya kaza sonucu dökülen yağ ve kimyasalların neden olabileceği toprak kirliliği Söküm ve yıkıntıların bertaraf süreçlerini takiben alanın restorasyonu sağlanmalıdır. Santral alanı, proje öncesindeki durum ve çevre arazi kullanımları ve peyzaj özellikleri ile uyumlu olacak şekilde terk edilmelidir. IX.3.2.Gürültü ve titreşim Proje bileşenlerinin sökümü sırasında kazı işlemlerinde kullanılan makinelerden gelen gürültü Söküm işlemleri ile ilgili araç trafiğinden kaynaklı gürültü Söküm için kullanılan makinelerden gelen titreşim IX.3.3.Hava Kirliliği toprak kaplı zeminlerin, rüzgâra ve/veya hizmetten çıkarma ile ilgili trafiğe maruz kalmasının bir sonucu olarak kaçak toz emisyonu söküm işlemleri için kullanılan makinelerin neden olduğu kirleticilerin emisyonları Toz emisyonlarının yaratacağı geçici sürede su püskürtme uygulanmalıdır. Projenin büyüklüğüne bağlı olarak trafik kaynaklı emisyonların önemi değerlendirilmeli; bu bağlamda gerekli görüldüğü takdirde kapatma işlemleri bir trafik yönetim planı dahilinde uygulanmalıdır. Trafik yönetim planı; araç trafiğine ilişkin güzergah, zamanlama, hız limitleri, sürücü eğitimi, araç bakım standartları ve yakıt ikmal prosedürleri gibi konuları içermelidir. IX.3.4.Atıklar Beton uygulaması yapılan sahalarda Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yıkıntı atıklarının sahadan uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Diğer atıklar “tehlikeli atık” nitelikleri olup olmadığına göre değerlendirilmeli ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanmalıdır. IX.3.5.Yüzey ve Yeraltı Suyuna Etkiler Söküm işlemleri sırasında kurulacak geçici şantiyeden kaynaklanacak evsel atık su önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir. IX.4.İlgili etki belirleme yöntemleri Su bütçesi hesaplamaları Hidrojeolojik değerlendirmeler Hidrobiyolojik değerlendirme

Olası Etkiler. Santralin kurulu olduğu akarsuda debinin azalması ve bu nedenle sudan yararlanan yöre halkı ve ekosistem üzerinde olumsuz etkiler İşletme aşamasında çalışan işgücü kaynaklı evsel atıksuların yüzey sularına deşarjı Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkiler Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerden kaynaklanan atıksu oluşumu İklim şartları ve deprem gibi olağan dışı şartlara bağlı olarak taşkın risklerinin oluşması Atıkların hatalı depolanması koşullarının toprak ve yeraltı suyunda kirlilik riski oluşması Su altında kalan alanlardan kaynaklanan biyokütle bozunması sonucu baraj gölünde ve projenin mansabında organik yük artışı Akarsuda, mansaptaki su kullanıcıları ve sucul yaşamın devam ettirilebilmesi için yeterli seviyede su sağlanması (“can suyu” veya “minimum çevresel akış”) Akarsu debisi izlenerek kurak dönemlerde gerekiyorsa minimum çevresel akışın ve su haklarının sağlanması için santralde işletmenin durdurulması Evsel nitelikli atıksuların arıtılması ve alıcı ortama deşarjının düzenli olarak izlemeye tabi tutulması Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerin kanalizasyon ve atıksu bertaraf sistemlerinin kurulması İklim şartları veya deprem gibi olağan dışı şartlar nedeniyle projenin mansabında oluşabilecek taşkınların engellenmesi için uygun kontrol yapılarının inşa edilmesi Saha içi Katı Atık Yönetimi ve Atıksu Yönetimi planlarının hazırlanması ve uygulanması Baraj gölünde ötrofikasyonun önlenmesi ve projenin mansabında organik yükün artışını en aza indirmek için su altında kalması planlanan tarım alanlarındaki ürünlerin toplanması, orman arazilerindeki ağaçların kesilmesi ve bitki örtüsünün temizlenmesi Proje tasarımlarının ötrofikasyonu önleyecek şekilde yapılması: rezervuar su tutma süresinin sınırlandırılması, su alma yapısının farklı derinliklerde su alımına imkan veren şekilde tasarlanması Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkilere sahip olması halinde alternatif su kaynaklarının bulunması ya da yer altı suyu kullanımı için ünitelerin geliştirilmesi IX.2.6.Bitkiler ve hayvanlar, ekosistemler, korunan alanlar ve peyzaj Akarsuların hidrobiyolojik yapısında değişiklikler nedeniyle balık ormanlık ve diğer sucul türlerin sayısında değişimler, Akış yatağı değiştirilen akarsularda, akarsu kenarı vejetasyonuna bağlı ekosistemlerin yok olması ve buna bağlı canlı yaşamın etkilenmesi, su iletim kanalları ve proje için açılan yeni yollar nedeniyle yaban hayatı hareketinin engellenmesi Kara ve su yaşam alanları ile ilgili etkileri önlemek ve kontrol etmek üzere gerçekleştirilecek yönetim uygulamaları şunları içermektedir: Akarsularda sucul yaşamın göç edebilmesini sağlayacak uygun yapılar (balık geçitleri tasarlanması, uygulanması ve izlenmesi; Oksijen miktarı düşük su bırakılmasının önlenmesi ve çıkış suyu sıcaklığının kontrol edilmesi (özellikle de termal şok olarak adlandırılan aşırı ve ani sıcaklık değişikliklerinin önlenmesi) için farklı düzeylerden su çekilmesine olanak sağlayan su çıkış yapısı tasarlanması; Mümkün olduğunca mevcut ulaşım koridorlarından yararlanılarak, yolların ve ilave tesislerin kritik kara ve su yaşam alanlarından (doğal yaşlı ormanlar, sulak alanlar ve balık yumurtlama habitatları, vb.) kaçınılacak şekilde konumlandırılması; Projenin yaşam alanının parçalanmasını önleyecek veya en aza indirecek şekilde tasarlanması ve uygulanması; Su altında kalacak alanın minimize edilmesi; Karasal türlere yönelik yaban hayatı geçişleri yapılması; Nehir kıyısı bitki örtüsünün temizlenmesini ve bozulmasını en aza indirerek; aşınma ve erozyona karşı yeterli koruma sağlayarak ve inşaat programına göre yağışlı mevsimin başlangıcı göz önünde bulundurarak su yaşam alanlarının kalitesine yönelik kısa parçalanması, • nadir, tehdit altında veya nesli tükenmekte olan türlerin yuvalama yerlerinin ve/veya yüksek biyoçeşitliliğin/hassas yaşam alanlarının kaybedilmesi (karasal ve uzun vadeli etkilerin önlenmesi; Nehir kıyısı bitki örtüsü proje öncesinde saptanarak endemik ve kritik türlerin tohumlarının saklanması, uygun habitat içeren alanlara taşınarak ekimi; Yerli bitki türlerinin sökülmesinin denizel) • rafineri tesisinin izdüşümünün minimize edilmesi • geçici yolların en aza indirilmesi • doğal ormanların korunması, • kesilen çalı ve bozulan alanlara yerli bitki türlerinin yeniden dikilmesi; karasal vahşi ağaçların yaşam türleri üzerindeki etkilerin değerlendirilmesi alanı oluşturduğu fauna bileşenlerinin izlenmesi, • nadir, tehdit altında veya nesli tükenmekte olan türlerin yuvalama yerlerinin saptanması, izlenmesi ve bu taşınması • türlerin (özellikle nesli tehlike altındaki türler) hassasiyet dönemlerinin (üreme, yavrulama, göçkışlama gibi hassas mevsimlerinde veya günün bazı saatlerinde inşaat faaliyetlerinin önlenmesi veya bu dönemleri dikkate alarak programlanması • gürültü, kışlamaaraç trafiği, ışık gibi rahatsız edici unsurlarla ilgili olarak inşaat personelinin bilgilendirilmesi • araçların mümkün olduğunca dikkatli ve yavaş gitmeleri • Proje alanı ve yakın çevresinde tespit edilen ve CITES ve BERN Sözleşmeleriyle koruma altına alınan türler ve diğer yaban hayatı türlerinin, projeyle ilgili olarak hiçbir ticari kaygı güdülmesi, avlanması, ticaretinin yapılması, kasıtlı olarak öldürülmesi veya alıkonması, yumurtalarına zarar verilmesinin engellenmesi • Kuşların yuvalama mevsiminin başlangıcı öncesinde “kuş kovucu şerit” gibi yöntemlerle inşaat alanlarından uzaklaştırılması • Tosbağa gibi kısıtlı hareket özelliğine sahip fauna türleri olması durumunda, yakın bölgede tahrip olmamış benzer sahalara taşınması; • Erişim yollarının inşaatında habitatın parçalanmasını engellemek üzere, sürüngenler ve özellikle tosbağalar tarafından kullanılabilecek menfezler yapılması • Erişim yolları üzerine hız sınırı ve hayvan geçiş işaretleri yerleştirilmesi; • Çalışanların hassas türlerle ilgili bilgilendirilmesi • Yabancı türlerin ve istilacı türlerin yayılmasının saptanması durumunda, uygun bir imha programı geliştirilmesi • Kullanılmayan alanların aşamalı restorasyonunun yapılması • Ünitelerin etrafının çitle çevrilmesi Hazırlık ve inşaat aşamasındaki faaliyetler sonucunda; hafriyat atığı, çalışanlardan kaynaklanacak olan evsel nitelikli atıklar, kullanılamayacak duruma gelen inşaat araç ve gereçleri ile kullanılacak iş makinesi ve araçların bakım ve onarımı sırasında açığa çıkacak olan boş yağ tenekeleri, yağlı bezler, filtreler, vb. malzemelerden ibarettir.) dikkate alınması Yaşam alanı etkilenen karasal türler için proje alanı ile benzer biyolojik ve fiziksel özelliklere sahip alternatif bölge bulunması/hazırlanması ve izlenmesi IX.2.7.Atıklar İşletme aşamasında kimyasal kullanımı olmayıp bakım işlemleri sınırlı olduğundan dolayı sahada çalışacak personel kaynaklı oluşacak düşük miktarda evsel atık dışında, bakım faaliyetleri sırasında sınırlı miktarda elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar açığa çıkabilmektedir. İşletme aşamasında bakım faaliyetleri sırasında açığa çıkabilecek sınırlı miktardaki elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar için alınması gerekli tedbirler: Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında kalan atıklar, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve yönetmelik hükümleri uyarınca T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda lisanslı isleme tesislerinde değerlendirilmek üzere taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; atık pil ve akümülatörler, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; yağlı tip trafo kullanılan sahalarda yağ̆ değişimi sonucu ortaya çıkabilecek atık yağlar, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilmiş laboratuvarlarda yapılacak analizlerle kategorileri belirlenmeli ve kategorilerine göre saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak özel ayrılmış tank/konteynerlerde herhangi bir karıştırma işlemi yapmadan geçici olarak depolanmalı ve ilgili yönetmelik hükümleri uyarınca kategorilerine uygun bir şekilde taşıma lisansına sahip araçlar ile sahadan uzaklaştırılarak lisanslı geri kazanım tesislerinde ya da bunun mümkün olmaması halinde lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde değerlendirilmesi sağlanmalıdır. IX.3.İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler Barajların tamamen ortadan kaldırılması her zaman akarsu için en iyi seçenek olmadığından barajın bir kısmı sökülmeden bırakılabilir. Örneğin baraj gölleri taşkın koruma amaçlı olarak bırakılabilir. Kapanış̧ faaliyetleri sırasında çevre üzerinde oluşan olumsuz etkiler geçicidir ve inşaat aşamasında karşılaşılan etkilere benzerdir. Barajın devreden çıkarılması, su havzası yönetim planları ile koordinasyon içinde planlanmalıdır. IX.3.1.Toprak ve Jeoloji ünitelerin kaldırılmasıyla açığa çıkacak su ve toprak erozyona maruz toprak yüzeyleri makine ve ekipmandan sızan veya kaza sonucu dökülen yağ ve kimyasalların neden olabileceği toprak kirliliği Söküm ve yıkıntıların bertaraf süreçlerini takiben alanın restorasyonu sağlanmalıdır. Santral alanı, proje öncesindeki durum ve çevre arazi kullanımları ve peyzaj özellikleri ile uyumlu olacak şekilde terk edilmelidir. IX.3.2.Gürültü ve titreşim Proje bileşenlerinin sökümü sırasında kazı işlemlerinde kullanılan makinelerden gelen gürültü Söküm işlemleri ile ilgili araç trafiğinden kaynaklı gürültü Söküm için kullanılan makinelerden gelen titreşim IX.3.3.Hava Kirliliği toprak kaplı zeminlerin, rüzgâra ve/veya hizmetten çıkarma ile ilgili trafiğe maruz kalmasının bir sonucu olarak kaçak toz emisyonu söküm işlemleri için kullanılan makinelerin neden olduğu kirleticilerin emisyonları Toz emisyonlarının yaratacağı geçici sürede su püskürtme uygulanmalıdır. Projenin büyüklüğüne bağlı olarak trafik kaynaklı emisyonların önemi değerlendirilmeli; bu bağlamda gerekli görüldüğü takdirde kapatma işlemleri bir trafik yönetim planı dahilinde uygulanmalıdır. Trafik yönetim planı; araç trafiğine ilişkin güzergah, zamanlama, hız limitleri, sürücü eğitimi, araç bakım standartları ve yakıt ikmal prosedürleri gibi konuları içermelidir. IX.3.4.Atıklar Beton uygulaması yapılan sahalarda Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yıkıntı atıklarının sahadan uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Diğer atıklar “tehlikeli atık” nitelikleri olup olmadığına göre değerlendirilmeli ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanmalıdır. IX.3.5.Yüzey ve Yeraltı Suyuna Etkiler Söküm işlemleri sırasında kurulacak geçici şantiyeden kaynaklanacak evsel atık su önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir. IX.4.İlgili etki belirleme yöntemleri Su bütçesi hesaplamaları Hidrojeolojik değerlendirmeler Hidrobiyolojik değerlendirme

Olası Etkiler. Santralin kurulu olduğu akarsuda debinin azalması Alçıtaşının geri kazanımı mümkün olmadığı durumlarda su oranı % 10 değerine indirildikten sonra düzenli depolama alanında bertaraf edilmelidir. • Küllerin ve bu nedenle sudan yararlanan yöre halkı cürufun uygun şekilde bertarafı (yakma ve ekosistem üzerinde olumsuz etkiler İşletme aşamasında çalışan işgücü kaynaklı evsel atıksuların yüzey sularına deşarjı Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkiler Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerden kaynaklanan atıksu oluşumu İklim şartları ve deprem emisyon testleri yaparak hammadde olarak kullanım, mukavemet testleri yaparak çimento katkı maddesi gibi olağan dışı şartlara bağlı yapı bileşeni olarak taşkın risklerinin oluşması Atıkların hatalı depolanması koşullarının toprak ve yeraltı suyunda kirlilik riski oluşması Su altında kalan alanlardan kaynaklanan biyokütle bozunması sonucu baraj gölünde ve projenin mansabında organik yük artışı Akarsuda, mansaptaki su kullanıcıları ve sucul yaşamın devam ettirilebilmesi için yeterli seviyede su sağlanması (“can suyu” veya “minimum çevresel akış”) Akarsu debisi izlenerek kurak dönemlerde gerekiyorsa minimum çevresel akışın ve su haklarının sağlanması için santralde işletmenin durdurulması Evsel nitelikli atıksuların arıtılması ve alıcı ortama deşarjının düzenli olarak izlemeye tabi tutulması Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerin kanalizasyon ve atıksu bertaraf sistemlerinin kurulması İklim şartları veya deprem gibi olağan dışı şartlar nedeniyle projenin mansabında oluşabilecek taşkınların engellenmesi için uygun kontrol yapılarının inşa edilmesi Saha içi Katı Atık Yönetimi ve Atıksu Yönetimi planlarının hazırlanması ve uygulanması Baraj gölünde ötrofikasyonun önlenmesi ve projenin mansabında organik yükün artışını en aza indirmek için su altında kalması planlanan tarım alanlarındaki ürünlerin toplanması, orman arazilerindeki ağaçların kesilmesi ve bitki örtüsünün temizlenmesi Proje tasarımlarının ötrofikasyonu önleyecek şekilde yapılması: rezervuar su tutma süresinin sınırlandırılması, su alma yapısının farklı derinliklerde su alımına imkan veren şekilde tasarlanması Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkilere sahip olması halinde alternatif su kaynaklarının bulunması ya da yer altı suyu kullanımı için ünitelerin geliştirilmesi IX.2.6.Bitkiler ve hayvanlar, ekosistemler, korunan alanlar ve peyzaj Akarsuların hidrobiyolojik yapısında değişiklikler nedeniyle balık ve diğer sucul türlerin sayısında değişimler, Akış yatağı değiştirilen akarsularda, akarsu kenarı vejetasyonuna bağlı ekosistemlerin yok olması ve buna bağlı canlı yaşamın etkilenmesi, su iletim kanalları ve proje için açılan yeni yollar nedeniyle yaban hayatı hareketinin engellenmesi Kara ve su yaşam alanları ile ilgili etkileri önlemek ve kontrol etmek üzere gerçekleştirilecek yönetim uygulamaları şunları içermektedir: Akarsularda sucul yaşamın göç edebilmesini sağlayacak uygun yapılar (balık geçitleri tasarlanması, uygulanması ve izlenmesi; Oksijen miktarı düşük su bırakılmasının önlenmesi ve çıkış suyu sıcaklığının kontrol edilmesi (özellikle de termal şok olarak adlandırılan aşırı ve ani sıcaklık değişikliklerinin önlenmesi) için farklı düzeylerden su çekilmesine olanak sağlayan su çıkış yapısı tasarlanması; Mümkün olduğunca mevcut ulaşım koridorlarından yararlanılarak, yolların ve ilave tesislerin kritik kara ve su yaşam alanlarından (doğal yaşlı ormanlar, sulak alanlar ve balık yumurtlama habitatlarıkullanım, vb.) kaçınılacak • Geri kazanım veya pazarlama imkanlarının olmadığı durumlarda külün ve kükürt giderme prosesinden çıkan alçıtaşının uygun şekilde konumlandırılması; Projenin yaşam alanının parçalanmasını önleyecek veya en aza indirecek şekilde tasarlanması ve uygulanması; Su altında kalacak alanın minimize edilmesi; Karasal türlere yönelik yaban hayatı geçişleri yapılması; Nehir kıyısı bitki örtüsünün temizlenmesini ve bozulmasını en aza indirerek; aşınma ve erozyona karşı yeterli koruma sağlayarak ve inşaat programına göre yağışlı mevsimin başlangıcı göz önünde bulundurarak su yaşam alanlarının kalitesine yönelik kısa ve uzun vadeli etkilerin önlenmesi; Nehir kıyısı bitki örtüsü proje öncesinde saptanarak endemik ve kritik türlerin tohumlarının saklanması, uygun habitat içeren alanlara taşınarak ekimi; Yerli bitki türlerinin sökülmesinin en aza indirilmesi ve bozulan alanlara yerli bitki türlerinin yeniden dikilmesi; karasal vahşi yaşam türleri üzerindeki etkilerin değerlendirilmesi ve bu türlerin (özellikle nesli tehlike altındaki türler) hassasiyet dönemlerinin (üreme, yavrulama, göç, kışlama, vb.) dikkate alınması Yaşam alanı etkilenen karasal türler için proje alanı ile benzer biyolojik ve fiziksel özelliklere sahip alternatif bölge bulunması/hazırlanması ve izlenmesi IX.2.7.Atıklar İşletme aşamasında kimyasal kullanımı olmayıp bakım işlemleri sınırlı olduğundan dolayı sahada çalışacak personel kaynaklı oluşacak düşük miktarda evsel atık dışında, bakım faaliyetleri sırasında sınırlı miktarda elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar açığa çıkabilmektedir. depolanması yoluyla bertarafının sağlanması İşletme aşamasında bakım faaliyetleri sırasında açığa çıkabilecek sınırlı miktardaki elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar için alınması gerekli tedbirler: • Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında kalan atıklar, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve yönetmelik hükümleri uyarınca T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda lisanslı isleme tesislerinde değerlendirilmek üzere taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; • atık pil ve akümülatörler, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; • yağlı tip trafo kullanılan sahalarda yağ̆ değişimi sonucu ortaya çıkabilecek atık yağlar, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilmiş laboratuvarlarda yapılacak analizlerle kategorileri belirlenmeli ve kategorilerine göre saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak özel ayrılmış tank/konteynerlerde herhangi bir karıştırma işlemi yapmadan geçici olarak depolanmalı ve ilgili yönetmelik hükümleri uyarınca kategorilerine uygun bir şekilde taşıma lisansına sahip araçlar ile sahadan uzaklaştırılarak lisanslı geri kazanım tesislerinde ya da bunun mümkün olmaması halinde lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde değerlendirilmesi sağlanmalıdır. IX.3.İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler Barajların tamamen ortadan kaldırılması her zaman akarsu için en iyi seçenek olmadığından barajın bir kısmı sökülmeden bırakılabilir. Örneğin baraj gölleri taşkın koruma amaçlı olarak bırakılabilir. Kapanış̧ faaliyetleri sırasında çevre üzerinde oluşan olumsuz etkiler geçicidir ve inşaat aşamasında karşılaşılan etkilere benzerdir. Barajın devreden çıkarılması, su havzası yönetim planları ile koordinasyon içinde planlanmalıdır. IX.3.1.Toprak ve Jeoloji ünitelerin kaldırılmasıyla açığa çıkacak su ve toprak erozyona maruz toprak yüzeyleri makine ve ekipmandan sızan veya kaza sonucu dökülen yağ ve kimyasalların neden olabileceği toprak kirliliği Söküm ve yıkıntıların bertaraf süreçlerini takiben alanın restorasyonu sağlanmalıdır. Santral alanı, proje öncesindeki durum ve çevre arazi kullanımları ve peyzaj özellikleri ile uyumlu olacak şekilde terk edilmelidir. IX.3.2.Gürültü ve titreşim Proje bileşenlerinin sökümü sırasında kazı işlemlerinde kullanılan makinelerden gelen gürültü Söküm işlemleri ile ilgili araç trafiğinden kaynaklı gürültü Söküm için kullanılan makinelerden gelen titreşim IX.3.3.Hava Kirliliği toprak kaplı zeminlerin, rüzgâra ve/veya hizmetten çıkarma ile ilgili trafiğe maruz kalmasının bir sonucu olarak kaçak toz emisyonu söküm işlemleri için kullanılan makinelerin neden olduğu kirleticilerin emisyonları Toz emisyonlarının yaratacağı geçici sürede su püskürtme uygulanmalıdır. Projenin büyüklüğüne bağlı olarak trafik kaynaklı emisyonların önemi değerlendirilmeli; bu bağlamda gerekli görüldüğü takdirde kapatma işlemleri bir trafik yönetim planı dahilinde uygulanmalıdır. Trafik yönetim planı; araç trafiğine ilişkin güzergah, zamanlama, hız limitleri, sürücü eğitimi, araç bakım standartları ve yakıt ikmal prosedürleri gibi konuları içermelidir. IX.3.4.Atıklar Beton uygulaması yapılan sahalarda Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yıkıntı atıklarının sahadan uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Diğer atıklar “tehlikeli atık” nitelikleri olup olmadığına göre değerlendirilmeli ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanmalıdır. IX.3.5.Yüzey ve Yeraltı Suyuna Etkiler Söküm işlemleri sırasında kurulacak geçici şantiyeden kaynaklanacak evsel atık su önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir. IX.4.İlgili etki belirleme yöntemleri Su bütçesi hesaplamaları Hidrojeolojik değerlendirmeler Hidrobiyolojik değerlendirme.

Olası Etkiler. Santralin kurulu olduğu akarsuda debinin azalması ve bu nedenle sudan yararlanan yöre halkı ve ekosistem üzerinde olumsuz etkiler İşletme aşamasında çalışan işgücü kaynaklı evsel atıksuların yüzey sularına deşarjı Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkiler Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerden Geçici trafik yükünden kaynaklanan atıksu oluşumu İklim şartları ve deprem gibi olağan dışı şartlara bağlı olarak taşkın risklerinin oluşması Atıkların hatalı depolanması koşullarının toprak ve yeraltı suyunda kirlilik riski oluşması Su altında kalan alanlardan kaynaklanan biyokütle bozunması sonucu baraj gölünde ve projenin mansabında organik yük artışı Akarsudagürültü, mansaptaki su kullanıcıları ve sucul yaşamın devam ettirilebilmesi için yeterli seviyede su sağlanması İnşaat alanında mobil inşaat makinelerinin (“can suyu” veya “minimum çevresel akış”) Akarsu debisi izlenerek kurak dönemlerde gerekiyorsa minimum çevresel akışın ve su haklarının sağlanması için santralde işletmenin durdurulması Evsel nitelikli atıksuların arıtılması ve alıcı ortama deşarjının düzenli olarak izlemeye tabi tutulması Yeniden yerleşime neden olan projelerde yeni yerleşimlerin kanalizasyon ve atıksu bertaraf sistemlerinin kurulması İklim şartları veya deprem gibi olağan dışı şartlar nedeniyle projenin mansabında oluşabilecek taşkınların engellenmesi için uygun kontrol yapılarının inşa edilmesi Saha içi Katı Atık Yönetimi ve Atıksu Yönetimi planlarının hazırlanması ve uygulanması Baraj gölünde ötrofikasyonun önlenmesi ve projenin mansabında organik yükün artışını en aza indirmek için su altında kalması planlanan tarım alanlarındaki ürünlerin toplanmasıyükleyiciler, orman arazilerindeki ağaçların kesilmesi ve bitki örtüsünün temizlenmesi Proje tasarımlarının ötrofikasyonu önleyecek şekilde yapılması: rezervuar su tutma süresinin sınırlandırılmasıkazıcılar, su alma yapısının farklı derinliklerde su alımına imkan veren şekilde tasarlanması Akış aşağı kullanıcıların kullandığı suyun miktarı üzerinde önemli olumsuz etkilere sahip olması halinde alternatif su kaynaklarının bulunması ya da yer altı suyu kullanımı için ünitelerin geliştirilmesi IX.2.6.Bitkiler ve hayvanlardeliciler, ekosistemlerkamyonlar, korunan alanlar ve peyzaj Akarsuların hidrobiyolojik yapısında değişiklikler nedeniyle balık ve diğer sucul türlerin sayısında değişimlerpompalar, Akış yatağı değiştirilen akarsularda, akarsu kenarı vejetasyonuna bağlı ekosistemlerin yok olması ve buna bağlı canlı yaşamın etkilenmesi, su iletim kanalları ve proje için açılan yeni yollar nedeniyle yaban hayatı hareketinin engellenmesi Kara ve su yaşam alanları ile ilgili etkileri önlemek ve kontrol etmek üzere gerçekleştirilecek yönetim uygulamaları şunları içermektedir: Akarsularda sucul yaşamın göç edebilmesini sağlayacak uygun yapılar (balık geçitleri tasarlanması, uygulanması ve izlenmesi; Oksijen miktarı düşük su bırakılmasının önlenmesi ve çıkış suyu sıcaklığının kontrol edilmesi (özellikle de termal şok olarak adlandırılan aşırı ve ani sıcaklık değişikliklerinin önlenmesi) için farklı düzeylerden su çekilmesine olanak sağlayan su çıkış yapısı tasarlanması; Mümkün olduğunca mevcut ulaşım koridorlarından yararlanılarak, yolların ve ilave tesislerin kritik kara ve su yaşam alanlarından (doğal yaşlı ormanlar, sulak alanlar ve balık yumurtlama habitatlarıvantilatörler, vb.) kaçınılacak şekilde konumlandırılması; Projenin yaşam alanının parçalanmasını önleyecek veya en aza indirecek şekilde tasarlanması kullanımı ve uygulanması; Su altında kalacak alanın minimize edilmesi; Karasal türlere yönelik yaban hayatı geçişleri yapılması; Nehir kıyısı bitki örtüsünün temizlenmesini (eğer varsa) boş alanlarda yapılan kırma, yükleme, eleme, taşıma ve bozulmasını en aza indirerek; aşınma boşaltma gibi faaliyetler de dahil olmak üzere açık alanda yürütülen inşaat faaliyetlerinden kaynaklanan gürültü Patlatma, taş ve erozyona karşı yeterli koruma sağlayarak kaya çıkarma, yapı temellerinin oluşturulması, kazık çakma ve inşaat programına göre yağışlı mevsimin başlangıcı göz önünde bulundurarak su yaşam alanlarının kalitesine yönelik kısa ve uzun vadeli etkilerin önlenmesi; Nehir kıyısı bitki örtüsü proje öncesinde saptanarak endemik ve kritik türlerin tohumlarının saklanması, uygun habitat içeren alanlara taşınarak ekimi; Yerli bitki türlerinin sökülmesinin en aza indirilmesi ve bozulan alanlara yerli bitki türlerinin yeniden dikilmesi; karasal vahşi yaşam türleri özellikle bozuk zemin üzerindeki etkilerin değerlendirilmesi ve bu türlerin kamyon trafiği gibi faaliyetlerin neden olduğu titreşim etkileri (özellikle nesli tehlike altındaki türler) hassasiyet dönemlerinin (üreme, yavrulama, göç, kışlama, vb.) dikkate alınması Yaşam alanı etkilenen karasal türler için proje alanı ile benzer biyolojik ve fiziksel özelliklere sahip alternatif bölge bulunması/hazırlanması ve izlenmesi IX.2.7.Atıklar İşletme aşamasında kimyasal kullanımı olmayıp bakım işlemleri sınırlı olduğundan dolayı sahada çalışacak personel kaynaklı oluşacak düşük miktarda evsel atık dışında, bakım faaliyetleri sırasında sınırlı miktarda elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar açığa çıkabilmektedir. İşletme aşamasında bakım faaliyetleri sırasında açığa çıkabilecek sınırlı miktardaki elektrikli ve elektronik ekipman atıkları, atık pil ve akümülatörler ve atık yağlar için alınması gerekli tedbirler: Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında kalan atıklar, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve yönetmelik hükümleri uyarınca T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda lisanslı isleme tesislerinde değerlendirilmek üzere taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; atık pil ve akümülatörler, öncelikle saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak depolanmalı ve Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca taşıma lisansı bulunan araçlarla tesisten alınmalıdır; yağlı tip trafo kullanılan sahalarda yağ̆ değişimi sonucu ortaya çıkabilecek atık yağlar, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yetkilendirilmiş laboratuvarlarda yapılacak analizlerle kategorileri belirlenmeli ve kategorilerine göre saha içindeki geçici depolama alanında diğer atıklardan ayrı olarak özel ayrılmış tank/konteynerlerde herhangi bir karıştırma işlemi yapmadan geçici olarak depolanmalı ve ilgili yönetmelik hükümleri uyarınca kategorilerine uygun bir şekilde taşıma lisansına sahip araçlar ile sahadan uzaklaştırılarak lisanslı geri kazanım tesislerinde ya da bunun mümkün olmaması halinde lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde değerlendirilmesi sağlanmalıdır. IX.3.İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler Barajların tamamen ortadan kaldırılması her zaman akarsu için en iyi seçenek olmadığından barajın bir kısmı sökülmeden bırakılabilir. Örneğin baraj gölleri taşkın koruma amaçlı olarak bırakılabilir. Kapanış̧ faaliyetleri sırasında çevre üzerinde oluşan olumsuz etkiler geçicidir ve inşaat aşamasında karşılaşılan etkilere benzerdir. Barajın devreden çıkarılması, su havzası yönetim planları ile koordinasyon içinde planlanmalıdır. IX.3.1.Toprak ve Jeoloji ünitelerin kaldırılmasıyla açığa çıkacak su ve toprak erozyona maruz toprak yüzeyleri makine ve ekipmandan sızan veya kaza sonucu dökülen yağ ve kimyasalların neden olabileceği toprak kirliliği Söküm ve yıkıntıların bertaraf süreçlerini takiben alanın restorasyonu sağlanmalıdır. Santral alanı, proje öncesindeki durum ve çevre arazi kullanımları ve peyzaj özellikleri ile uyumlu olacak şekilde terk edilmelidir. IX.3.2.Gürültü ve titreşim Proje bileşenlerinin sökümü sırasında kazı işlemlerinde kullanılan makinelerden gelen gürültü Söküm işlemleri ile ilgili araç trafiğinden kaynaklı gürültü Söküm için kullanılan makinelerden gelen titreşim IX.3.3.Hava Kirliliği toprak kaplı zeminlerin, rüzgâra binalarda yüzeysel ve/veya hizmetten çıkarma ile ilgili trafiğe maruz kalmasının yapısal hasarlar, insanlar üzerinde rahatsız edici etki) Proje alanı yakınındaki yerleşim yerlerinde gürültüye maruziyet dikkate alınarak makine ve ekipmanların bir sonucu plan dahilinde çalıştırılması (farklı konumlarda ve saatlerde) iş makinelerinin düzenli bakımlarının sağlanması; araçların hız limitlerine uymasının sağlanması; proje alanı yakınındaki yerleşimlerden gelebilecek şikayetlerin alınması ve değerlendirilmesi; titreşime neden olabilecek faaliyetler öncesinde civar yerleşimlerdeki halkın bilgilendirilmesi (patlatma veya kazık çakma zamanları ve sürelerinin bildirilmesi); gürültü değerlerinin özellikle yerleşimlerde inşaat boyunca izlenmesi ve limit aşımı durumunda ek tedbirler alınması IX.1.3.Hava kirliliği Toprak hafriyatı (toprak sıyırma, tesviye, kazı-dolgu) ve inşaat faaliyetleri kaynaklı toz emisyonları, Saha içinde toprak sıyrılan yüzeylerde araç trafiği kaynaklı toz emisyonları, Trafik araçları ve saha makine ve ekipmanından egzoz emisyonları (proje boyutuna bağlı, genelde sınırlı düzeyde) bitki örtüsü kaldırılmış̧ alanlarda uygulanacak erozyon tedbirleri, yağışsız günlerde yeterli sıklık ve miktarda sulama yapılarak toz bastırma tedbirleri, tesis içi yolların iyileştirilerek (örneğin asfaltlama) tozumanın önlenmesi, araçların egzoz sistemlerinin düzenli kontrolü ve bakımı, araçların hız limitlerine uymalarının sağlanması. IX.1.4.Sosyal Çevre Üzerine Etkiler Yerleşimler arası ulaşım yollarının geçici olarak kaçak toz emisyonu söküm işlemleri için kullanılan makinelerin bloke olması, Trafik araçlarının yollarda ve ulaşım güzergahları üzerindeki binalarda tahribata neden olduğu kirleticilerin emisyonları Toz emisyonlarının yaratacağı geçici sürede su püskürtme uygulanmalıdır. Projenin büyüklüğüne bağlı olarak trafik kaynaklı emisyonların önemi değerlendirilmeli; bu bağlamda gerekli görüldüğü takdirde kapatma işlemleri bir trafik yönetim planı dahilinde uygulanmalıdır. Trafik yönetim planı; araç trafiğine ilişkin güzergah, zamanlama, hız limitleri, sürücü eğitimi, araç bakım standartları ve yakıt ikmal prosedürleri gibi konuları içermelidir. IX.3.4.Atıklar Beton uygulaması yapılan sahalarda Hafriyat Toprağıolması, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yıkıntı atıklarının sahadan uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Diğer atıklar “tehlikeli atık” nitelikleri olup olmadığına göre değerlendirilmeli işletme aşamalarında gürültü ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanmalıdır. IX.3.5.Yüzey titreşim ve Yeraltı Suyuna Etkiler Söküm işlemleri sırasında kurulacak geçici şantiyeden kaynaklanacak evsel atık su önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir. IX.4.İlgili etki belirleme yöntemleri Su bütçesi hesaplamaları Hidrojeolojik değerlendirmeler Hidrobiyolojik değerlendirmehava kirliliğinden kaynaklı rahatsızlık ve hava yoluyla oluşan hastalıklar (astım, alerji vb.), Yüksek hızlara imkân tanıyan iyileştirilmiş yollardan dolayı kaza riskinin artması / ya da daha akıcı ve güvenli yolların inşasından dolayı trafik kazalarındaki azalma Yol güzergâhının yerleşim alanları dışına kaydırılmasından dolayı iyileşen hava kalitesi ve gürültü seviyesinde azalma