UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. 44 XII. KAYNAKLAR 44
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. 40 VIII. KAYNAKLAR 41 ÖNSÖZ Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 25 Kasım 2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’ni uygulamak için yetkili makam olup Yönetmelik Ek II kapsamında listelenen projeler için görevlerinin bir kısmını Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine devretmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, projelerin çevresel etkilerini ve bu etkilere azaltmak için gerekli önlemleri belirlemek üzere geçmişte belirli sektörler için kılavuzlar hazırlamış olup, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın ÇED Alanında Kapasitesinin Güçlendirilmesi için Teknik Yardım Projesi kapsamında ÇED Yönetmeliği’nde yer alan tüm sektörler için kılavuzlar yerli ve yabancı teknik uzmanlar tarafından güncellenmiştir. Yukarıda bahsi geçen proje kapsamında, aşağıdaki ana sektörler için toplam 42 adet kılavuz hazırlanmıştır; • Atık ve Kimya • Tarım ve Gıda • Sanayi • Petrol ve Metalik Madenler • Agrega ve Doğaltaş • Turizm ve Konut • Ulaşım ve Kıyı • Enerji Bu kılavuzların genel amacı, çevresel etki değerlendirme çalışmalarının incelenmesine veya ÇED Raporlarının ve/veya Proje Tanıtım Dosyalarının hazırlanmasına dahil olan ilgili taraflara arazi hazırlık, inşaat, işletme ve kapatma aşamaları boyunca motorlu taşıt üretimi projelerinden kaynaklı çevresel etkileri ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi vermektir. Bu kılavuz yasal olarak bağlayıcı bir belge olmayıp ve sadece tavsiye niteliğindedir. KISALTMALAR VE TERİMLER AKM Askıda Katı Madde Aktivasyon Fosfat kristallerinin küçük halde kaplamasını sağlama işlemi Astar Boya Boya yapmadan önce yüzeye yapışarak korozyonu önlemek ve son kat boyama için bir bağlantı noktası oluşturma işlemi
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. Atıksu arıtma tesislerinden kaynaklı en büyük problem, işletme sonucu oluşan arıtma çamurlarıdır. Arıtma çamurlarının doğrudan depolanması mümkün değildir. ÇED kapsamında stabilizasyon, kurutma, aerobik çürütme, anaerobik çürütme (biyogaz üretimi), ısıl işlem, toprakta kullanma vb. alternatif çamur işleme ve bertaraf yöntemleri irdelenmelidir (bkz. Bölüm IX.2.7). Tesiste arıtılan atıksuyun ve çamurun kirlilik parametreleri, AAT’nin teknolojisi ve çamur yönetim tekniklerinin çevresel etkiler göz önünde bulundurularak, uygun yöntem seçilmeli ve çamur yönetim planı açıklanmalıdır. Eşdeğer nüfus , Ham atıksuyun günlük BOİ5 miktarı 45 gr (gr/kişi/gün) esas alınarak endüstriyel atıksu için dikkate alınan biyokimyasal olarak oksitlenebilen organik madde yükü olarak dikkate alınmalıdır.
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. 41 XIII. KAYNAKLAR 41 EK-A: İYİ ÖRNEKLERİ İÇEREN ULUSLARARASI TECRÜBELER VE YENİLİKÇİ TEKNOLOJİLER ............................................................................................................................................... 42
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. 41 AMONYAK, ASİT ÜRETİMİ 42
I. AMONYAK, ASİT ÜRETİMİ, UYGULANAN PROSES VE YARDIMCI İŞLETMELER 42 I.1. Amonyak Üretimi 43
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. Bu kılavuzun hazırlanma amacının 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği’nin Ek-1 listesindeki: 46- 154 kV (Kilovolt) ve üzeri gerilimde 15 km ve üzeri uzunluktaki elektrik enerjisi iletim hatları. Ek-2 listesindeki: 40- 154 kV ve üzeri gerilimde 5-15 km uzunlukta olan elektrik enerjisi iletim hatları. maddelerinde yer alan elektrik enerjisi iletim hatlarının neden olabileceği çevresel etkileri en aza indirmek/önlemek ve etki azaltma tedbirlerini ele almak olduğu “Giriş” bölümünde ifade edilmektedir. Bu kapsamda elektrik enerjisi iletim hatları ile ilgili yapılacak değerlendirmelerde, hazırlanacak ÇED Raporlarında ya da Proje Tanıtım Dosyalarında dikkate alınması gereken hususlar, süreçlerde ve uygulamalarda zaman zaman tereddüte düşülen konular bu başlık altında açıklanmaya çalışılmıştır. ÇED Yönetmeliğinin ek-1 ve ek-2 listelerinde yer alan elektrik enerjisi iletim hatları, iki eşik değer esas alınmak sureti ile değerlendirilmiştir. Bunlardan birisi hattın gerilimi (kilowalt), diğeri ise hattın uzunluğudur (km). Elektrik enerjisi iletim hatlarının ÇED Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmesinde her iki eşik değerin de sağlaması gerekmektedir. Elektrik enerjisi iletim hatlarının çevresel etki değerlendirmesi sürecinde hat için belirlenen güzergâhın incelenmesinde etki alanı (güzergahın sağından 25, solundan 25 metre olmak üzere toplam 50 metre genişliğindeki alan) ve inceleme koridoru (güzergahın sağından ve solundan 2,5 km olacak şekilde belirlenen 5 km genişliğindeki alan) da değerlendirilmeli, etüt aşamasında ilgili kurum/kuruluşlarından alınmış olan görüşler dikkate alınmalıdır.
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. Tarım İlaçlarının ve Farmasötik Ürünlerin Üretildiği Tesisler’de kimyasal sentez, fermentasyon, ekstraksiyon gibi yöntemlerle elde edilen hammaddeler ve ara ürünler bir takım kimyasal temel işlem ve proseslere tabi tutularak nihai ürünler elde edilir. Tarım ilaçları ve farmasötiklerin üretimi ve ürünü saflaştırma veya ayırma işlemleri sırasında çeşitli atık akımları (atık gazlar, ana çözelti, yıkama suları, kullanılmış solventler, kullanılmış katalizörler, yan ürünler) oluşur. Tarım ilaçları ve farmasötik tesislerinin temel emisyonları uçucu organik bileşikler, yüksek derecede bozunmayan organik bileşikler içerebilen atık sular, nispeten yüksek miktarda kullanılmış solventler ve geri dönüşümsüz atıklardır. Sektörde üretilen kimyasal çeşitlilik göz önüne alındığında çok geniş bir emisyon çeşitliliği söz konusudur. Her aktif madde üretim reaksiyonu, reaksiyona girmeyen bazı hammaddeler ve bazı istenmeyen yan ürünlerle sona erer. Reaksiyonlardan istenen ürünler sistemin her adımında dikkatli bir şekilde ayrılırken istenmeyen ürünler atır. Bu istenmeyen ürünlerin pekçoğu, atıksu ya da katı atık formunda atılır. Bunlardan gaz formunda olanlar ise atmosfere salınır. Bazı durumlarda geri dönüştürülebilen yan ürünler, sisteme geri döndürülebilir. Hammaddelerde bulunan yabancı maddeler de birbirleriyle reaksiyona girebilir ve birçok durumda köpük veya katran veya tepkimeye girmemiş hammadde olarak ortaya çıkar Tarım İlaçlarının ve Farmasötik Ürünlerin Üretildiği Tesisler’den kaynaklanan ve yukarıda genel hatları ile verilen çevresel etkilerin detayları bu rehberin ilgili bölümlerinde verilmektedir. Her tesisin prosesine özel çevresel etkiler oluşmaktadır. Yapılması planlanan kapasite artışlarında yalnızca kapasite artışının sebep olacağı çevresel etkilerin değerlendirilmesi yerine, kümülatif etkilerin ortaya koyulması gereklidir. Sektörde yer alan tesislerin uygulamalarında dikkat edilmesi gereken başlıca hususlar ağağıda verilmiştir: • Kullanılan solventler geri dönüştürülmeli veya geri kazanılmalıdır. • Proses izin verdiği sürece daha çevre dostu solventler seçilmelidir. • Baca gazı arıtma sistemi, her koşulda ilişkin yönetmelikte belirtilen emisyon limit değerlerini sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. • Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılarak, tesisten çıkan emisyonların hava kalitesi ile ilgili tüm mevzuatları ihlal etmediği gösterilmelidir. • Kaçak emisyonların kontrolü için sızıntı tespit ve onarım programı uygulanmalıdır. • Emisyonların oluştuğu kimyasal...
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. 26 Ek-A İYİ ÖRNEKLERİ İÇEREN ULUSLARARASI TECRÜBELER VE YENİLİKÇİ TEKNOLOJİLER 26
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. KAYNAKLAR
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR. 29 ............................................................................................................................................... 29