Çifte Vergilendirme ve Çifte Vergi Yükü Kavramı Örnek Maddeleri

Çifte Vergilendirme ve Çifte Vergi Yükü Kavramı. Uluslararası vergi dünyasının en çok tartışılan konularından biri olan çifte vergilendirme ve çifte vergi yükü kavramı hakkında ülkeler, uluslararası kuruluşlar, akademi ve iş dünyası tarafından yapılan çalışma ve yayımlanan raporların sayısı oldukça fazladır. Bunda, uluslararası mal, sermaye ve emek akımları dolayısıyla ülke ekonomilerinin birbiriyle olan etkileşimindeki artışın etkisinin rolü büyüktür. Sınır ötesi ekonomik faaliyetlerdeki hızlı yükseliş, başta çifte vergilendirme1 ve çifte vergi yükü olmak üzere bazı mali sorunları uluslararası vergi gündemine taşımıştır. 1 Çifte vergilendirme teriminin karşılığı İngilizcede “double taxation”, Fransızcada “double imposition”, Almancada “doppelbesteuerung” olarak ifade edilmektedir. Aynı vergi konusunun aynı dönem içinde birden fazla vergilendirilmesi durumunu karşılamak üzere çifte vergi yükü, mükerrer vergi veya çifte vergilendirme terimleri kullanılabilmektedir. Çifte vergi yükü adından da anlaşılacağı üzere temel anlamıyla2 iki kez vergilendirme, mükerrer vergi ise uygulamada görülmesi nadir olmakla birlikte aynı matrahın belli bir dönemde ikiden fazla vergilendirilmesi anlamına gelebilmektedir.3 Bununla birlikte, uluslararası öğretide çifte vergilendirmenin, çifte ve mükerrer vergi terimlerini de karşılayacak şekilde kullanımı oldukça yaygındır. Çifte vergilendirme vergi matrahı üzerinden aynı dönem içinde ve aynı nitelikte birden fazla vergi almak yoluyla oluştuğundan, buna karşı önleyici tedbirlerin alınması modern vergi ilkeleri açısından oldukça önemlidir. Türk vergi sisteminde çifte vergi veya verginin mükerrerliği, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 117. maddesinde “aynı vergi kanununun uygulanmasında belli bir vergilendirme dönemi için aynı matrah üzerinden bir defadan fazla vergi istenmesi veya alınmasıdır” şeklinde ifade edilerek bu durum vergi hatası olarak kabul edilmektedir. Bu tür çifte vergilendirme, kanun koyucu tarafından istenmeyen (gayri iradi) mükerrerlikten kaynaklanmakta ve genellikle uygulama hatasından doğan bu sonuç, mahsup veya düzeltme yolu gibi VUK hükümleriyle ortadan kaldırılabilmektedir.4 Diğer taraftan bazı hallerde de kanun koyucu tarafından isteyerek yapılan (iradi) mükerrerlikten kaynaklı çifte vergilendirmeye de rastlanmaktadır.5 Örneğin, kurumlar vergisi mükellefi şirketlerin kazançları, önce kurumlar vergisine, sonradan hisse sahiplerine yapılan kâr dağıtımı esnasında gelir vergisine tabi tutulmaktadır. Yapılan açıklamalardan sonra çifte vergilendirmeyi, aynı ...