Contract

6098 SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU’NA GÖRE

KEFALET SÖZLEŞMESİNDE KEFİLİN SORUMLULUĞUNUN KAPSAMI

SCOPE OF BAILSMAN’S LIABILITY IN THE CONTRACT OF

BAILMENT PURSUANT TO THE TURKISH CODE OF

OBLIGATIONS NO: 6098

Xxxxx XXXXXX∗

Özet : Kefalet sözleşmesi, kefilin alacaklıya karşı, borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından kişisel olarak sorumlu ol- mayı üstlendiği bir sözleşmedir. Kişisel sorumluluk ilkesi gereğince, kefilin sınırsız sorumlu olduğu düşünülemez. Kefilin sorumluluğu, öncelikle kefilin ödemekle yükümlü olduğu azami miktar ile sınırlıdır. Bundan başka kefilin sorumluluğunun sınırlarının sözleşmeden ve kanundan kaynaklanabileceğini söyleyebiliriz.

Xxxxxxx Xxxxxxxxx: Kefalet sözleşmesi, kefilin sorumluluğu, azami sorumluluk, asıl borç.

Abstract : Contract of bailment is a deed that bailsman personally undertakes to be liable for the results of the non- performance of obligation to the creditor. According to the principles of personal liability, it cannot be considered that the bailsman is an unlimitedly liable. First, liability of the bailsman is limited to the minimum amount that s/he is liable to pay. Moreover, we xxx xxx that limits of the bailsman’s liability can be resulted from contract or law.

Keywords: Contract of Bailment, Xxxxxxxx’x Liability, Maximum Liability, Principal Debt.

GİRİŞ

11.01.2011 tarihinde T.B.M.M. tarafından kabul edilen, 04.02.2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.07.2012 tarihinde yürür- lüğe girecek olan Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) “Özel Borç İlişkile-

∗ Dr., Ilgın Hâkimi

ri” başlıklı ikinci kısmında onbeşinci bölümde 589. maddede, kefa- let sözleşmesinde kefilin sorumluluğunun kapsamı düzenlenmiştir. 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan Türk Borçlar Kanunu’nda, 818 sayılı Borçlar Kanunu’na göre kefilin sorumluluğu ile ilgili bir ta- kım yenilik ve değişiklikler yapılmıştır.

Bu araştırma ve inceleme yazısının konusunu 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na göre kefalet sözleşmesinde kefilin sorumluluğu- nun kapsamı oluşturmaktadır. Çalışmamızda öncelikle kefalet sözleş- mesinde kefilin sözleşmede belirtilen azami miktar ile sorumluluğu üzerinde kısaca durduktan sonra, kefilin sözleşmeden doğan sorum- luluğu ve kanundan doğan sorumluluğu ile ilgili değerlendirmelerde bulunacağız.

I. Genel Olarak

TBK’nın 581. maddesine göre “Kefalet sözleşmesi, kefilin alacaklıya karşı, borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından kişisel olarak so- rumlu olmayı üstlendiği sözleşmedir”. Kanunda yer alan bu tanıma göre kefalet sözleşmesi, alacaklı ile kefil arasında kurulan1 ve alacaklıya ki- şisel güvence sağlayan bağımsız nitelikte bir borç ilişkisidir.2

Kefalet sözleşmesi kişisel bir teminat sözleşmesidir.3 Bu sözleş- me ile kefil, asıl borçlunun borcunu alacaklıya karşı ifa edememesi tehlikesini kişisel olarak üstlenmektedir. Borçlunun borcunu alacak- lıya ifa edememesi tehlikesini kişisel olarak üstlenen kefilin sorumlu-

0 Xxxxxx Xxxxxxxxx, Xxxxxx Xxxxxxxxx, Xxxxxxxxxxxxxx Zivilgesetzbuch, Das Obligatio-

nenrecht, 2. Abteilung Die einzelnen Vertragsverhältnisse, 7. Teilband Die Bürgs- chaft, Spie und Wette, Artikel 492-515 OR, 2. Aufl., Bern, 1978, Art. 492, Nr. 2; Xxxxxxx Xxxxx Gümüş, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C.2, İstanbul, 2010, s. 533; Xxxxx Xxxx, Kefalet Sözleşmesi, Özellikler- Kuruluşu- Türleri, Vedat Kitapçılık, İstan-

bul, 2008, s. 47; Xxxxxxx Xxxxxx, Borçlar Hukuku Özel Bölüm, Filiz Kitabevi, İstan-

bul, 1999, s. 118; Xxxxxx Xxxxx, Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), Yenilen- miş 8. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2010, s. 590-591; Xxxxx Xxxxxxxxx/ K. Xxxx Xxxxxxxx, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Bası, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2010, s. 529.

2 Xxxx Xxxx, Das neue Xxxxxxxxxxxxxxxx, Xxxxxx, 0000, Xxx. 000, Xx. 00; Gümüş, s. 535;

Xxxx Xxxx/ Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx (Çev. Xxxxx Xxxxxxxxx), İsviçre Borçlar Ka- nunu Xxxxx, Xxxxxx, 0000, s. 85; Xxxxxx Xxxxx, Kefalet Sözleşmesinin Sona Xxxxxx, Xxxxxx Xxxxxx Xxxx, Xxxxxxx, 0000, s. 5; Zevkliler/ Gökyayla, s. 530; Özen, s. 47.

3 Xxxxx, s. 589; Xxxxx, s. 530; Özen, s. 6; Aslı Sücüllü, Kefalet Sözleşmesi ve Kefalet

Sözleşmesinin Şartları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2006, s. 1.

luğu sınırsız değildir. TBK md. 589’da kefalet sözleşmesinde kefilin sorumluluğunun kapsamı belirtilmiştir. TBK md. 589 yasa koyucu tarafından, halen yürürlükte olan 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun (B.K.) kefilin sorumluluğunun kapsamını belirleyen 490. maddesin- den farklı olarak kaleme alınmıştır. Yasa koyucu tarafından TBK md. 589 kaleme alınırken, 818 sayılı Borçlar Kanunu’ndan farklı olarak öncelikle kefilin azami miktar ile sorumlu olduğu belirtilmiştir. Son- rasında ise, B.K. md. 490’da üç fıkra ile ifade edilen kefilin sorumlu- luğunun kapsamı, TBK md. 589’un ikinci fıkrasında üç bent olarak bazı değişikliklerle birlikte düzenlenmiştir. TBK md. 589’un üçüncü ve dördüncü fıkralarında da 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda bulun- mayan, kefilin sorumluluğu ile ilgili yeni bir takım düzenlemelere yer verilmiştir.

II. Kefilin Azami Sorumluluğu

Mehaz İsviçre Borçlar Kanunu’nun 499. maddesinin birinci fıkra- sında kefilin bütün hallerde kefalet senedinde gösterilmiş olan azami miktar ile sorumlu olduğu belirtilmiştir.4 Buna karşılık 818 sayılı Borç- lar Kanunu’nda kefilin azami miktar ile sorumlu olduğu hususunda herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Kefilin sorumluluğunun kap- samını düzenleyen TBK md. 589’da ise, mehaz kanuna uygun olarak kefilin azami miktar ile sorumlu olduğuna ilişkin bir düzenlemeye yer verilmiştir. TBK md. 589’a göre: “Kefil, her durumda kefalet sözleşmesinde belirtilen azamî miktara kadar sorumludur”.

Kefalet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için kefilin sorumlu olduğu azami miktarın kefalet sözleşmesinde açıkça gösterilmesi zorunludur. TBK md. 583/1’de kefilin sorumlu olduğu azami miktarın kefalet söz- leşmesinde kefil tarafından el yazısı ile yazılması şartı getirilmiştir (TBK md. 584). Kefalet sözleşmesinde kefilin sorumlu olduğu azami miktarın açıkça gösterilmesinin nedeni kefili muhtemel risklerden koruma dü-

4 Xxxx, Art. 499, Nr. 5; Xxxxxxx Xxxx Xxxxxxx, “Kefalet Hukukumuzun Kifayetsizliği

ve Yeni İsviçre Kefalet Hukuku”, AÜHFD, C. 7, S. 3-4, 1950, s. 346; Xxx Xxxxxxx, “İs- viçre Borçlar Kanununun Değişen Kefalet Hükümleri Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme”, İBD, C. 26, S. 11-12, 1952, s. 629-630; Xxxxxx Xxxxx, (Amil Xxxxx), “Yeni Kefalet Hu- kuku”, Adalet Dergisi, S. 8, 1942, s. 997.

şüncesidir.5 Halen yürürlükte olan BK md. 484’de yer alan “kefilin mes’ul olacağı muayyen miktar” ifadesinin de, kefilin sorumlu olduğu azami miktarın kefalet sözleşmesinde gösterilmesi gerektiği hususunu işaret ettiği doktrin tarafından kabul görmektedir.6 Bununla birlikte Borçlar Kanunu’nun 484. ve 490. maddelerindeki hükümler karşısında kefalet senedinde belirtilen azami miktarın aşılıp aşılamayacağı tartışılabilir. Doktrinde çoğunlukla benimsenen görüşe göre,7 kefilin sorumluluğu kefalet sözleşmesinde belirtilen azami miktar oranında kabul edilme- lidir. Bir başka ifade ile, asıl borcun yanı sıra gecikme faizi, mahkeme masrafları gibi başka borçların toplamının kefalet sözleşmesinde belir- tilen kefilin sorumlu olduğu azami miktarı geçmemesi gerekmektedir.

01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan Türk Borçlar Ka- nunu’nun 583. maddesinde kefilin azami sorumluluğunun açıkça

5 “Borçlar Kanunu, kefaleti 483. ve ardından gelen maddelerinde ayrıntılı bir biçimde

düzenlemiş; bir çok sözleşme türüne ilişkin düzenlemelerinden farklı olarak, 484. maddede, kefalet sözleşmesinin geçerliliğini yazılı olma koşuluna bağlamış; biçime ilişkin bu koşula içerik yönünden başka bir koşul daha eklemiş; sözleşmenin geçerli olabilmesi için kefilin sorumlu olacağı miktarın sözleşmede açıkça gösterilmesini zorunlu saymıştır…

Kefalet sözleşmesi yönünden, geçerliliğin, şekle ilişkin koşula ek olarak, içerikle ilgili başka bir koşula daha (kefilin sorumlu olacağı miktarın açıkça gösterilmesi koşuluna) bağlamasındaki amacın; kendisine ait olmayan bir borç için sorumluluk altına giren, hatta, müteselsil kefaletin söz konusu olduğu durumlarda asıl borçludan bağımsız olarak tek başına doğrudan doğruya takip edilebilmesi bile olanaklı bulunan kefili, mümkün mertebe korumak olduğu da kuşkusuzdur” Yargıtay H.G.K. 15.12.2004 tarih 2004/3-761 E., 2004/708 K. sayılı kararı (Meşe İçtihat Programı).

6 Xxxxxx, s. 119; Xxxxxxx Xxxxxx/ Xxxx Xxxxxxx/ Xxxxxxxxxx Xxxxxx, Borçlar

Hukuku Özel Bölüm, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1992, s. 524; Gümüş, s. 558; Xxxx Xxxxxxxx, Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Kefalet, Ayyıldız Matbaası,

Ankara, 1992, s. 52; Xxxxx, s. 600; Xxxx Xxxxxxxx, “Kefalet Kavramı ve Muteberlik Şartları”, AÜHFD, C.19, S.1-4, s. 383 v.d.; Sücüllü, s. 116; Xxxxx Xxxxx, Borçlar Hukuku Özel Borç Münasebetleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1971, s. 381; Xxxxx Xxxxx, “Kefilin Mesuliyetinin Şümulü”, AÜHFD, C. 13,

S. 1-2, 1956, s. 91-92, Xxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxx, Kefalet Sözleşmesini Düzenleyen Hükümler Işığında Bağımsız Garanti Sözleşmeleri, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009, s. 301,“Davacı, davalı ile kiracılar arasında düzenlenen kira sözleşmesinde kefil olarak imza atmıştır. Bu kefalet Borçlar Kanunu 483. maddesinde belirtilen adi kefalet niteliğindedir. Aynı kanunun 484. maddesine göre de kefaletin geçerli olabilmesi için yazılı olması ve belli bir miktarı içermesi şarttır. Kanun maddesine aykırı olarak şekilde verilen taahhütler hukuken geçersizdir. Davacı-karsı davalı kefil, miktarı önceden belli olmayan hor kullanım zararından sorumlu tutulamaz.” Yargıtay 13. H.D. 09.05.2002 tarih 2002/3679 Esas 2002/5360 Karar sayılı kararı (Meşe İçtihat Programı).

7 Bilge, Borçlar Hukuku, s. 381, Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 145; Hatemi/

Serozan/ Xxxxxx, s. 533; Özen, s. 108; Xxxxxxx, s. 630; Xxxxx, s. 36; Xxxxx, s. 594; Xxxxx Xxxxxxxx, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, X.XX, İstanbul, 1987, s. 779-780; Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 551.

belirlenmesi şartının getirilmesi ve yine 589. maddesinde kefilin so- rumluluğunun sınırının her durumda kefalet sözleşmesinde belirtilen azami miktarı aşamayacağının düzenlenmesi ile, 818 sayılı BK md. 484 ile 490 arasındaki çelişki yasa koyucu tarafından giderilmiştir.

III. Xxxxxxx Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu

Kefilin sorumluluğu belirlenirken kefalet sözleşmesinde kefil ile alacaklı arasında kararlaştırılan özel koşullar dikkate alınmalıdır. Ke- filin sorumluluğu kefalet sözleşmesinde bazı hukuki işlemler ya da eylemler ile sınırlandırılmış ise, kefilin bu hukuki işlemler ve eylemler dışında sorumluluğu yoluna gidilemeyecektir.8

IV. Kefilin Kanunda Doğan Sorumluluğu

Kefilin sorumlu olacağı yasal alacaklar TBK md. 589’da dü- zenlenmiştir. TBK md. 589, halen yürürlükte olan 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda bu maddeye karşılık gelen 490. maddeden daha farklı olarak kaleme alınmıştır. BK md. 490’a göre kefil asıl borcun yanı sıra asıl borçlunun kusurunun veya temerrüdünün kanuni sonuçlarından, dava ve takip masraflarından ve akdi faizlerden sorumludur. TBK md. 589’da da Borçlar Kanunu’nda olduğu gibi kefil, asıl borcun yanı sıra asıl borçlunun kusur veya temerrüdünün yasal sonuçlarından sorum- ludur. Bununla birlikte dava ve takip masraflarının yanı sıra, TBK md. 589’da “gerektiğinde rehinlerin kefile tesliminin ve rehin haklarının devrinin sebep olduğu masraflar”dan da kefilin sorumlu olduğu düzenlenmiştir. Ayrıca faiz ile ilgili olarak da, “işlemiş bir yıllık ve işlemekte olan yıla ait akdî faizler ile gerektiğinde tahvil karşılığında ödünç verilen anaparanın iş- lemiş bir yıllık ve işlemekte olan yıla ait faizlerinden yasal olarak sorumlu” olacağı şeklindeki hüküm ile, akdi faiz dışında faiz talep edilebilme- sine imkan tanınarak, 818 sayılı Borçlar Kanunu’ndan farklı bir dü- zenlemeye yer verilmiştir. TBK md. 589 ile ilgili olarak verdiğimiz bu ön açıklamalardan sonra aşağıda sırasıyla kefilin yasal olarak sorumlu olduğu alacaklar ile ilgili ayrıntılı değerlendirmelerde bulunacağız.

8 Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 551.

X. Xxxx Borç

Kefil, öncelikle kefil olunan borcu aslından sorumludur.9 Kefalet sözleşmesinin söz konusu olabilmesi için geçerli bir asıl borcun varlığı zorunludur. Bu sebeple kefalet, asıl borcu güvence altına alan fer’i ni- telikte bir borçtur.10 Fer’i nitelikteki kefalet borcu, asıl borca bağlıdır ve asıl borcun varlığı ile kefalet borcu varlığını sürdürür.11 Asıl borcun ta- mamı için kefil tarafından kişisel güvence verilebileceği gibi, asıl bor- cun bir kısmı için de kişisel güvence verilebilir. Bununla birlikte asıl borç miktarının kefil olunan miktardan daha az olmasına da herhangi bir engel bulunmamaktadır. TBK md. 589’un ilk fıkrasında belirtilen hüküm uyarınca, kefil her durumda kefalet sözleşmesinde belirtilen azami miktara kadar sorumludur. Bu sebeple asıl borç miktarı, kefil olunan azami miktardan daha fazla ise, kefilin sorumluluğu kefalet sözleşmesinde kararlaştırılan azami miktar ile sınırlı olacaktır.

Kefilin sorumlu olduğu asıl borcun belirlenmesi bazı durumlarda önemlidir. Bu durumu öngören yasa koyucu kaynak İsviçre Borçlar Kanunu’nun 499. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenleme- ye benzer nitelikte bir hükme TBK md. 589’da yer vermiştir. TBK md. 000/0’x xxxx: “Sözleşmede açıkça kararlaştırılmamışsa kefil, borçlunun sade- ce kefalet sözleşmesinin kurulmasından sonraki borçlarından sorumludur”. Yasa koyucu tarafından 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan bu hükme benzer bir hüküm 818 sa- yılı Borçlar Kanunu’nda bulunmamaktadır. Bununla birlikte halen yü- rürlükte olan 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun uygulamasında, doktrin

9 Xxxxxxx Xxxxxxx/ Xxxxx Xxxxx Xxxx/ Xxxxxxxx Xxxxxxx, Basler Kommentar,

Obligationenrecht I, Art. 1- 529 OR, Xxxxxxx Lichtenhahn Verlag, 4. Auflage, 2008,

Art. 499, Nr. 5; Xxxxx, s. 610; Xxxxx, s. 595; Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 552; Bilge, Borçlar Hukuku, s. 381; Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 106; Özen, s. 97; Xxxxx, s. 37.

10 Xxxx, Art. 492, Nr. 88; Giovanoli, Art. 492, Nr. 2; Xxxxx Xxxxxxx, (Çev. Xxxxx

Xxxxxx), “Kefalet”, İBD, C. 25; S. 6, 1951, s. 346. Kefalet borcunun asıl borca bağlı fer’i nitelikte bir borç olmasının istisnaları için Bkz.: Özen, s. 81 v.d.; Xxxxxxxx, Kefalet, s. 4 v.d.; Xxxxx Xxxxx, Roma Kefalet Akdi’nin Günümüze Yansıması, Xxxxxxxxxxxxx Xxxxxx Xxxxxx Xxxx, Xxxxxx, 0000, s. 64.

11 Xxxx, Art. 492, Nr. 88; Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 531; Xxxxx, s. 593; Sücüllü, s. 10;

Xxxxx Xxxxxxx, “Şekil Şartına Uyulmadan Kefalet Sözleşmesinde İfanın Sonuçları”, AÜHFD, C. 53, S. 2, 2004, s. 96; Xxxxx, s. 533-534; Xxxxxxxxxx, s. 112-113. Kefalet sözleşmesinin fer’i niteliğini ortadan kaldıran sözleşmelerin ancak şartları var ise garanti sözleşmesi olarak mütalaa edilebileceğine dair görüş için Bkz.: Xxxxxxxx, Muteberlik Şartları, s. 329.

tarafından, kefilin kefalet sözleşmesi kurulduktan sonra doğan borç- lardan sorumlu olduğu bir karine olarak kabul edilmektedir.12 TBK md. 589/3’de yer alan hüküm emredici nitelikte bir hüküm değildir. Bu hükme göre kural olarak kefil, asıl borçlunun kefalet sözleşmesinin kurulmasından sonraki borçlarından sorumludur.13 Bununla birlikte kefil ile alacaklı arasında, asıl borçlunun kefalet sözleşmesinin kurul- masından önceki mevcut borçları için de kefilin sorumlu olacağına iliş- kin bir anlaşma yapılabilmesi mümkündür.

Asıl borç miktarında meydana gelen değişiklikler bazı durumlar- da kefilin sorumluluğunu da etkilemektedir.

Kefilin sorumluluğunun kapsamı asıl borç ile sınırlı olması nedeniy- le asıl borç miktarının sonradan artması halinde kefil bu artıştan sorumlu olmayacaktır.14 Buna karşılık asıl borç miktarında meydana gelen artış kanundan, sözleşmeden ya da işin niteliği gereği ortaya çıkmış ise kefilin sorumluğu yoluna gidilebilecektir.15 Örneğin aşağıda ayrıntısı ile incele- yeceğimiz borçlunun kusur veya temerrüdünün yasal sonuçları nede- niyle asıl borç miktarında bir artış meydana gelmiş ise, kanun koyucu- nun kefilin asıl borçtan sorumluluğunun genişlemesine imkan tanıması nedeniyle, kefilin artıştan sorumluluğu yoluna gidilebilecektir.16 Yine ke- fil alacaklıya karşı kapsamı genişlemiş asıl borç miktarından da sorumlu olmayı taahhüt etmiş ise asıl borç miktarındaki artıştan kefil sorumlu olacaktır.17 İşin niteliği gereği kefalet sözleşmesinin başında kefilin so- rumluluğunun kapsamının artacağının öngörülebildiği durumlarda, bir başka ifade ile, asıl borç tutarının sonradan belirlendiği durumlarda, ke- fil sonradan belirlenen bu asıl borç miktarından sorumlu olacaktır.18

Kefaletin fer’i niteliği gereğince kefilin sorumluluğu asıl borçlunun sorumluluğundan daha ağır olamayacaktır.19 Kefaletin fer’iliğinin ke-

12 Xxxxx, s. 595; Xxxx Xxxx Xxxxxxxxxxx, “Kefilin Sorumluluğunun Kapsamı”, Gazi

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 13, S.1-2, 2009, s. 48; Özen, s. 99.

13 Giovanoli, Art. 499, Nr. 22.

14 Xxxxx, s. 595; Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 552, Özen, s. 97.

00 Xxxxxxx/ Xxxx/ Xxxxxxx, Xxx. 000, Xx. 0; Giovanoli, Art. 499, Nr. 10; Xxxxx, s.

595; Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 50; Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 104 v.d.

16 Xxxxx, s. 595; Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 114; Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 50.

17 Xxxxx, s. 595; Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 553.

00 Xxxxxxx/ Xxxx/ Xxxxxxx, Xxx. 000, Xx. 0; Giovanoli, Art. 499, Nr. 10; Xxxxx, s.

595; Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 50; Özen, s. 98.

19 Xxxx, Art. 492, Nr. 93; Xxxxx, s. 593; Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 531; Xxxxx, s. 534;

filin sorumluluğuna yönelik bu sonucu nedeniyle asıl borç miktarında bir azalma meydana gelmiş ise, kefilin sorumluluğu da azalacaktır.20

B. Borçlunun Kusur veya Temerrüdünün Yasal Sonuçları

TBK md. 589 gereğince kefil, asıl borç dışında borçlunun kusur veya temerrüdünün yasal sonuçlarından da sorumludur. Bu hüküm uyarınca kefil, asıl borcun yanı sıra iki halden daha sorumludur. İlk olarak kefil, borçlunun borcunu hiç veya gereği gibi ifa etmemesi ne- deniyle TBK md. 112 gereğince ortaya çıkan müspet zararın tazminin- den sorumlu olacaktır.21 İkinci olarak ise kefil, borçlunun temerrüde düşmesinin kanuni sonuçları olan gecikme tazminatı, beklenmedik hâl sebebiyle doğacak zarar, esas borcun para borcu olması durumun- da temerrüt faizi22 ve diğer zararlardan da sorumlu olacaktır (TBK md. 118 v.d.).23 TBK’nın 589. maddesinin ikinci fıkrasının ilk bendinde yer alan bu hüküm uyarınca, kefil asıl borçlunun yasal sorumluluğuyla sınırlı olarak sorumlu olacaktır.24

TBK’nın 589. maddesinin dördüncü fıkrasında, halen yürür- lükte olan 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda ve kaynak İsviçre Borçlar Kanunu’nda yer almayan yeni bir hükme yer verilmiştir. Buna göre: “Xxxxxxx, asıl borç ilişkisinin hükümsüz hâle gelmesinin sebep olduğu zarardan ve ceza koşulundan sorumlu olacağına ilişkin anlaşmalar kesin olarak hüküm-

Özen, s. 68; Xxxxxxxx, Muteberlik Şartları, s. 330-331; Xxxxx Xxxxx, Kefalet, Xxxxx Xxxxxxxx, Ankara, 1978, s. 12, Oser/ Xxxxxxxxxxxxx, s.102.

20 Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 552; Xxxxx, s. 37; Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 50; Bilge, Borçlar

Hukuku, s. 382; Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 112; Xxxxxxxx, Kefalet, s. 156; M. Xxxxxxx Xxxxx, Kefalet Sözleşmesindeki Kefil İle Alacaklı Arasındaki İlişki, Xxxxxxxxxxxxx Xxxxxx Xxxxxx Xxxx, Xxxxxxx, 0000, s. 10. Kefilin asıl borçta meydana gelen azalmalardan yararlanamadığı istisnalar için Bkz.: Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 100-114; Xxxxxxxx, Kefalet, s. 158.

21 Xxxxxxxx, s. 775; Xxxxx, s. 610; Xxxxliler/ Xxxxxxxx, s. 553; Xxxxx, s. 595; Olgaç,

s. 29; Bilge, Borçlar Hukuku, s. 382; Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 119; Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 51; Xxxxx, s. 37; Sücüllü, s. 36; Xxxxx, s. 17-18.

22 Kefil, borçlunun kusuru olsun ya da olmasın azami sorumluluğu ile sınırlı olarak

işlemiş ve birikmiş temerrüt faizinden sorumludur görüşü için Bkz.: Xxxxx, s. 597; Özen, s. 100.

23 Giovanoli, Art. 499; Nr. 11; Xxxxx, s. 596 v.d.; Xxxxx, s. 610; Bilge, Borçlar Hukuku,

s. 382; Xxxxx, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 144; Xxxxxxxx, s. 776; Hatemi/ Xxxxxxx/ Arpacı, s. 532; Xxxxxxxx, Kefalet, s. 162; Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 51.

24 Giovanoli, Art. 499, Nr. 11, Şahan, s. 38; Sücüllü, s. 36; Bilge, Kefilin Mesuliyetinin

Şümulü, s. 120.

süzdür.” TBK’nın 589. maddesinin dördüncü fıkrasında düzenlenen ke- filin cezai şarttan ve menfi zarardan sorumlu olmayacağı kuralı, yasa koyucu tarafından 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 490. maddesinden farklı olarak emredici nitelikte bir hüküm haline getirilmiştir. Bir baş- ka ifade ile, artık kefalet sözleşmesi ile, cezai şart ve menfi zarardan kefilin sorumlu olacağı kararlaştırılamayacaktır.25 Bu bağlamda kefil, asıl borçlunun kusuru nedeniyle sözleşmeyi hiç veya gereği gibi ifa et- memesi nedeniyle, asıl borçlu ile alacaklı arasında kararlaştırılmış olan cezai şarttan sorumlu olmayacaktır. Yine kefil, asıl borçlunun kusuru nedeniyle alacaklının sözleşmeden dönerek sözleşmenin ifa edilmeme- sinden xxxxx xxxxx zararların tazmininden de sorumlu olmayacaktır.26

Asıl borçlu tarafından sözleşmenin kusursuz olarak ihlal edilme- sinden kefilin sorumluluğu yoluna gidilemeyecektir. Kanunda açıkça “borçlunun kusur”undan bahsedildiği için asıl borçlunun kusursuz söz- leşme ihlallerinden kefil sorumlu değildir.27

Xxxxx, asıl borçlunun sözleşmenin kurulmasından önce ya da söz- leşmenin kurulması sırasında, kusuruyla sebep olduğu zararlardan (culpa in contrahendo) sorumlu değildir. Kefilin asıl borçlunun kusu- ruyla sebep olduğu zararlardan sorumluluğu, sözleşmenin kurulma- sından sonra başlamaktadır.28

25 TBK md. 589/4 hükmünden önce halen yürürlükte olan 818 sayılı Borçlar

Kanunumuzun uygulamasında kefilin cezai şarttan ve menfi zararın tazmini sorumluluğunun bulunmadığı yine kabul edilmektedir. Bununla birlikte TBK md. 589/4’e benzer nitelikte bir hüküm mevcut olmadığından kefalet sözleşmesinde kefilin cezai şarttan ve menfi zarardan sorumlu olacağına dair bir iradenin ortaya konulabilme imkanın bulunduğu savunulmaktadır. Kefalet senedinde kefilin cezai şarttan ve menfi zarardan da sorumlu olacağına dair irade açıkça ortaya konmuş ise artık kefilin bu nlardan da sorumluluğu yoluna gidilebilmesi gerektiği ifade edilmektedir. Ancak TBK md. 589/4’ün emredici bir hüküm olması karşısında artık bu görüşün savunulabilmesi mümkün değildir. Kefalet sözleşmesinde kefilin cezai şarttan ve menfi zarardan da sorumluluğunun kararlaştırılabileceğine dair görüş için Bkz.: Özen, s. 105; Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 51; Xxxxx, s. 596; Zevkliler/ Gökyayla, s. 554; Bilge, Borçlar Hukuku, s. 382; Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü,

s. 119 v.d.; Xxxxxxxxxx, s. 302; Xxxxxxxx, Kefalet, s. 162.

26 Honsell/ Xxxx/ Xxxxxxx, Art. 499, Nr. 6.

27 Bilge, Kefilin Mesuliyetini Şümulü, s. 134-135; Şahan, s. 38; Zevkliler/ Xxxxxxxx,

s. 553; Özen, s. 101; Xxxxx, Roma Kefalet Akdi, s. 95; Xxxxx, s. 18. Buna karşılık Xxxxx, s. 596: Kanunun lafzı, asıl borçlunun kusuru ile kefilin sorumlu olduğu şeklinde olsa da, asıl borçlunun ifa yardımcısının fiilinden dolayı kusursuz olarak sorumlu olduğu durumlarda ve kusursuz sorumluluğu öngören sözleşme ihlallerinde kefilin sorumluluğunun devam edeceğini savunmaktadır.

28 Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 52; Xxxx, Art. 499, Nr. 18; Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s.

C. Dava ve Takip Masrafları ile Rehinlerin Tesliminin ve Rehin Haklarının Devrinin Sebep Olduğu Masraflar

TBK md. 589/2’de “Alacaklının, kefile, onun borcu ödeyerek yapılma- larını önleyebileceği uygun bir zaman önce bildirmesi koşuluyla, borçluya karşı yönelttiği takip ve davaların masrafları ile gerektiğinde rehinlerin kefile tesliminin ve rehin haklarının devrinin sebep olduğu masraflar”ın kefilin so- rumluluğu kapsamında olduğu düzenlenmiştir.

Söz konusu hüküm uyarınca kefilin dava ve takip masrafların- dan sorumluluğu yoluna gidilebilecektir. Ancak kefilin dava ve takip masraflarından sorumlu tutulabilmesi için, alacaklı tarafından kefile, kefilin borcunu ödeyerek kendisine dava açılmasını ya da takip ya- pılmasını önleyebilmek için uygun bir süre verilmesi gerekmektedir.29 Alacaklı tarafından kefile süre verilmesi koşulu, adi kefalette olduğu gibi, müteselsil kefalette de geçerlidir.30 Alacaklı tarafından kefile süre verilebilmesi için, kefilin borcunun muaccel olması gerekmektedir.31 Eğer alacaklı tarafından kefile süre verildiğinde kefilin borcu henüz muaccel değil ise, kefil kendisine başvurulduğunda kendisi bakımın- dan borç muaccel olduğunda ödeme yapacağı def’ini ileri sürebilir.32 Kefil tarafından bu def’i ileri sürülür ise, borç muaccel oluncaya ka- dar kefilden ödeme yapması beklenemez. Kefil tarafından söz konusu def’i ileri sürülmediği takdirde kefilin dava ve takip masraflarını öde- mesi gerekecektir.

Kefilin dava ve takip masraflarından sorumlu olabilmesi için, söz konusu dava ve takip masrafların dürüstlük kuralına uygun olarak yapılması gerekmektedir.33 Dava ve takip masraflarının iyiniyetle, xxx-

138; Xxxxxxxx, s. 776; Xxxxx, s. 596; Özen, s. 101; Xxxx/ Xxxxxxxxxxxxx, s. 247, Xxxxxxxx, Kefalet, s. 162; Yavuz, Roma Kefalet Akdi, s. 95; Xxxxx, s. 18.

00 Xxxxxxx/ Xxxx/ Xxxxxxx, Xxx. 000 Xx. 0; Xxxx, Art. 499, Nr. 29; Bilge, Borçlar

Xxxxxx, s. 382, Xxxxx, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 146; Xxxxx, s. 610; Xxxxx, s. 39; Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 554; Xxxxxxxx, Kefalet, s. 163; Özen, s. 102; Xxxxx, s. 102; Xxxxx, s. 20.

30 Giovanoli, Art. 499, Nr. 13; Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 146; Xxxx

Xxxxxxxxxxx, s. 52.

31 Giovanoli, Art. 499, Nr. 13; Xxxxx, Kefilin Mesulietinin Şümulü, s. 146; Xxxxx, s. 39;

Xxxxxxxx, Kefalet, s. 163; Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 53. Xxxxxxx borcu muaccel olsun ya da olmasın alacaklı tarafından kefile başvurulabileceğine dair karşı görüş için Bkz.: Xxxxx, s. 599.

32 Bilge, Kefilin Mesuliyetinin Şümulü, s. 147; Şahan, s. 39.

33 Özen, s. 102; Xxxxx, s. 599; Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 554; Xxxxxxxx, Kefalet, s. 163.

şılmışa uygun olan masrafları aşması halinde, bu kapsamı aşan gider- lerden kefilin sorumluluğu yoluna gidilemeyecektir. Ayrıca TBK md. 589’da yer alan dava ve takip masraflarından kefilin sorumluluğunun kapsamına, alacaklı tarafından birlikte kefillere karşı yapılan dava ve takip masrafları da girmemektedir.34

818 sayılı Borçlar Kanunu’nda ödemede bulunan kefile yasal zo- runluluk gereği yapılacak devirler nedeniyle oluşan masrafların kime ait olduğu hususunda bir açıklık bulunmamaktadır. Uygulamada kar- şılaşılabilecek sorunların önüne geçebilmek için yasa koyucu tarafın- dan bu alanda bulunan boşluk, kaynak İsviçre Borçlar Kanunu’nun 499/2. maddesi esas alınarak giderilmiştir.35 TBK md. 589’da, halen yürürlükte olan 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda yer almayan yeni bir düzenlemeye yer verilerek, dava ve takip masraflarının yanı sıra, “ge- rektiğinde rehinlerin kefile tesliminin ve rehin haklarının devrinin sebep oldu- ğu masraflar”dan da kefilin sorumlu olduğu düzenlenmiştir. Bu hüküm uyarınca, kural olarak rehinlerin kefile tesliminin ve rehin hakların devrinin sebep olduğu masraflardan kefil sorumlu olacaktır.36

TBK md. 589/2’de yer alan dava ve takip masrafları ile rehin ne- deniyle doğan masrafların kefile ait olduğuna ilişkin hüküm “Aksi sözleşmede kararlaştırılmamışsa” şeklinde kanunda yer alan ibare gere- ğince, emredici nitelikte bir düzenleme değildir.37 Bir başka ifade ile, tarafların söz konusu giderlerin alacaklıya ait olacağına dair anlaşma yapmalarına bir engel yoktur.

D. Akdi Faiz ve Tahvil Karşılığında Ödünç Verilen Anapara Faizi

TBK md. 589/2’de kefilin anapara faizinden sorumlu olduğu da düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeye göre alacaklı ile asıl borçlu arasındaki sözleşmede anapara faizi ödenmesi hususu kararlaştırılmış

34 Özen, s. 102; Xxxxx, s. 600; Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 554.

35 Xxxxxxx, s. 630; Xxxx/ Xxxxxxxxxxxxx, s. 249.

36 Zevkliler/ Xxxxxxxx, s. 554; Xxxx Xxxxxxxxxxx, s. 53.

37 Xxxxxx XXX, “Türk Borçlar Kanunu Tasarında Vekâlet Sözleşmesine, Havaleye,

Kefalet ve Âdi Ortaklık Sözleşmelerine İlişkin Olarak Yapılması Öngörülen Yenilik ve Değişiklikler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 14, 2008, s. 56; Xxxxx Xxxxxxxx, Borçlar Kanunu Tasarısı’ndaki Kefalet Sözleşmelerine İlişkin Önemli Değişikler, xxx.xxxxxxxxxxxxx.xx.xx/xxxxxx_xxx/0.xxx, (Çevrimiçi), 04 Haziran 2011, s. 15.

ise, kefil bu faizden de sorumlu olacaktır. Ancak kefilin akdi faiz ile sorumluluğu sınırsız değildir. Kefil TBK md. 589/2’ye göre “İşlemiş bir yıllık ve işlemekte olan yıla ait akdî faizler”den sorumludur. Xxxx xx- xxxx tarafından madde metninde belirtilen faiz, akdi faizdir.38 Temer- rüt faizi yukarıda incelediğimiz gibi39 borçlunun temerrüdünün yasal sonuçları arasında değerlendirildiğinden, kefilin azami sorumluluğu gözetilerek bir yıllık sınırlamaya tabi olmaksızın kefilin sorumlu oldu- ğu kabul edilmelidir.40

TBK md. 000’xx, xxxxx xxxxxxxxxx olan 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda yer almayan yeni bir düzenlemeye yer verilmiştir. Buna göre, işlemiş bir yıllık ve işlemekte olan yıla ait akdi faizlerin yanı sıra, “gerektiğinde tahvil karşılığında ödünç verilen anaparanın işlemiş bir yıllık ve işlemekte olan yıla ait faizler”in de kefilin sorumluluğu kapsamında olduğu düzenlenmiştir. Tahvil karşılığında ödünç verme sözleşmesin- de taraflarca faiz kararlaştırılmış ise, bu faiz, akdi faiz olarak kabul edileceğinden söz konusu düzenlemenin akdi faizi kastetmediği açık- tır. Söz konusu hükmün yasa koyucu tarafından ayrıca belirtilmesinin nedeni ise, kefilin sorumluluğunu akdi anapara faizi ile sınırlandırma- yarak, yasa gereği anapara faizi ödenmesi gereken durumda da faiz istenebilmesine imkan tanınmasını sağlamaktır.

Tahvil anonim şirketlerin ödünç para bulmak için itibari kıymet- leri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetleri olarak tanımlanmaktadır. Tahvil karşılığı ödünç para verilmesi ise bir tüke- tim ödüncü (karz) sözleşmesi olarak kabul edilmelidir. Tüketim ödün- cü (karz) sözleşmesi, ticari nitelikte ise, taraflarca sözleşmede karar- laştırılmamış olsa da faiz istenebilmektedir (TBK md. 387/2). Anonim şirketlerin tahvil çıkarması işlemi ticari işlerden olduğu için taraflarca sözleşmede kararlaştırılmamış olsa dahi, faiz istenebilmesi mümkün- dür.41 Böylelikle yasa koyucu tarafından akdi faizin yanı sıra, yasa ge- reğince faiz ödenmesi gereken bir durumda da kefilin faiz ile sorumlu

38 Her ne kadar yasa koyucu tarafından 818 sayılı Borçlar Kanununda kefilin

sorumluluğu akdi anapara faizi ile sınırlandırılmış ise de, yasa gereği anapara faizi ödenmesi gereken durumlarda da kefilin sorumluluğu yoluna gidilebileceğine dair karşı görüş için Bkz.: Gümüş, s. 600, Özen, s. 103.

39 Yuk. Bkz.: B. Borçlunun Kusur veya Temerrüdünün Yasal Sonuçları

00 Xxxx, Xxx. 000, Xx. 00; Özen, s. 100; Xxxxx, s. 39; Xxxxliler/ Xxxxxxxx, s. 555;

Xxxxx, s. 23Gümüş, s. 600.

41 Aksoy, s. 24-25.

olduğu hükme bağlanmıştır. Ancak yasa koyucu sadece tahvil karşılı- ğında ödünç verilen anapara bakımından faiz istenebilmesine imkan tanımıştır. Bu sebeple tahvil karşılığı ödünç verilen para dışında, yasa gereği faiz ödenmesi gereken başka durumlarda da faiz istenebilmesi mümkün değildir.42

TBK md. 000/0’xx xxx xxxx xxxxxxx faizinden kefilin sorumlu ol- duğuna ilişkin hüküm, “Aksi sözleşmede kararlaştırılmamışsa” şeklinde kanunda yer alan ibare gereğince, emredici nitelikte bir düzenleme değildir.43 Bir başka ifade ile, tarafların söz konusu faizin alacaklıya ait olacağına dair anlaşma yapmalarına bir engel yoktur.

SONUÇ

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda, kefalet sözleşmesinde kefi- lin sorumluluğunu kapsamı ile ilgili önemli değişlikler ve yenilikler yapılmıştır. Söz konusu bu düzenlemeler yapılırken kaynak İsviçre Borçlar Kanunu’nun hükümleri göz önünde bulundurulmuştur. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda kefilin sorumluluğunun kapsamı ile ilgili yapılan değişiklik ve yeniliklerde, kefalet sözleşmesinin hukuki mahiyeti dikkate alınarak, kefilin koruması amaçlanmış, sorumlulu- ğun kapsamının sınırının çizilmesinde ortaya çıkan birçok soruna çö- züm bulunmuştur.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda kefilin sorumluluğu- nun kapsamı düzenlenirken halen yürürlükte olan 818 sayılı Borç- lar Kanunu’ndan farklı bir sistematik izlenmiştir. 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda üç fıkra olarak 490. maddede kaleme alınan kefilin so- rumluluğunun kapsamı, 6098 sayılı yasada 589. maddenin ikinci fıkrasında üç bent halinde düzenlenmiştir. Ayrıca 818 sayılı Borçlar Kanunu’ndan farklı olarak rehinlerin kefile tesliminin ve rehin hak- larının devrinin sebep olduğu masrafların da kefilin sorumluluğu kapsamında olduğu kabul edilmiştir. Yine akdi anapara faizinin yanı sıra, tahvil karşılığında ödünç verilen anaparanın işlemiş bir yıllık ve işlemekte olan yıla ait faizlerinin de kefilin sorumluluğu kapsamında olduğu kabul edilerek, yasa gereğince faiz ödenmesi gereken bir du- rumda da faiz istenebilmesine imkan tanınmıştır.

42 Aksoy, s. 25.

43 Koç, s. 56; Xxxxxxxx, s. 15.

Türk Borçlar Kanunu’nda kefilin sorumluluğunun kapsamı ile il- gili getirilen en önemli düzenleme, kefilin her durumda kefalet sözleş- mesinde belirtilen azami miktara kadar sorumlu olacağı ilkesidir. Ay- rıca yine 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda yer almayan yeni bir hüküm ile tarafların sözleşmede açıkça kararlaştırmamaları halinde borçlunun sadece kefalet sözleşmesinin kurulmasından sonraki borçlarından so- rumlu olacağı yasa koyucu tarafından kabul edilmiştir.

Halen yürürlükte olan 818 sayılı Borçlar Kanunu’na göre kefil, ku- ral olarak asıl borç ilişkisinin hükümsüz hale gelmesinin sebep oldu- ğu menfi zarardan ve cezai şarttan sorumlu değildir. Bununla birlikte tarafların sözleşmede bu hususun aksini kararlaştırabilmelerine her- hangi bir engel bulunmamaktadır. Oysa ki, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 589/4. maddesi ile getirilen yeni düzenleme karşısında artık, kefilin menfi zarardan ve cezai şarttan sorumlu olacağına dair taraflar arasında bir anlaşma yapılabilmesi mümkün olmayacaktır.

KAYNAKLAR

XXXXX, X. Xxxxxxx, Kefalet Sözleşmesindeki Kefil İle Alacaklı Arasındaki İlişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri, 2008.

XXXXXXX, Xxxxx, “Şekil Şartına Uyulmadan Kefalet Sözleşmesinde İfanın Sonuçları”, AÜHFD, C. 53, S. 2, 2004.

XXXX, Xxxx, Das neue Bürgschaftsrecht, Zürich, 1942.

BİLGE, Xxxxx, Borçlar Hukuku Özel Borç Münasebetleri, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1971. (Borçlar Hukuku)

BİLGE, Xxxxx, “Kefilin Mesuliyetinin Şümulü”, AÜHFD, C. 13, S. 1-2, 1956.

XXXXX, Xxxxxx (Xxxx XXXXX), “Yeni Kefalet Hukuku”, Adalet Dergisi, S.

8, 1942.

XXXXXXX, Xxxxx (Çev. Xxxxx XXXXXX), “Kefalet”, İBD, C. 25; S. 6, 1951.

XXXXXXXXXX, Xxxxxxx Xxxxx, Kefalet Sözleşmesini Düzenleyen Hü- kümler Işığında Bağımsız Garanti Sözleşmeleri, Vedat Kitapçılık, İs- tanbul, 2009.

XXXXXXXXX, Xxxxxx, Xxxxxx Kommentar, Schweizeisches Zivilge- setzbuch, Das Obligationenrecht, 2. Abteilung Die einzelnen Vertragsverhältnisse, 7. Teilband Die Bürgschaft, Spie und Wette, Artikel 492-515 OR, 2. Aufl., Bern, 1978.

XXXXXXX, Xxxxxxx Xxxx, “Kefalet Hukukumuzun Kifayetsizliği ve Yeni İsviçre Kefalet Hukuku”, AÜHFD, C. 7, S. 3-4, 1950.

GÜMÜŞ, Xxxxxxx Xxxxx, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C.2, Vedat Ki- tapçılık, İstanbul, 2010.

HATEMİ, Xxxxxxx, Borçlar Hukuku Özel Bölüm, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1999.

HATEMİ, Xxxxxxx/ Serozan, Rona/ ARPACI, Xxxxxxxxxx, Borçlar Hukuku Özel Bölüm, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1992.

HAZNEDAR, Xxxxx, Borçlar Kanunu Tasarısı’ndaki Kefalet Sözleşmele- rine İlişkin Önemli Değişikler, xxx.xxxxxxxxxxxxx.xx.xx/xxxxxx_ doc/5.doc, (Çevrimiçi), 04 Haziran 2011.

XXXXXXX, Xxxxxxx/ XXXX, Xxxxx Xxxxx/ XXXXXXX, Xxxxxxxx, Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1- 529 OR, Xxxxxxx Lichtenhahn Verlag, 4. Auflage, 2008.

XXXX XXXXXXXXXXX, Xxxx, “Kefilin Sorumluluğunun Kapsamı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 13, S.1-2, 2009.

KARATAY, Ata, “İsviçre Borçlar Kanununun Değişen Kefalet Hükümleri Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme”, İBD, C. 26, S. 11-12, 1952.

KOÇ, Xxxxxx, “Türk Borçlar Kanunu Tasarında Vekâlet Sözleşmesine, Ha- valeye, Kefalet ve Âdi Ortaklık Sözleşmelerine İlişkin Olarak Yapılması Öngörülen Yenilik ve Değişiklikler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sos- yal Bilimler Dergisi, S. 14, 2008.

XXXXX, Senai, Kefalet, Xxxxx Xxxxxxxx, Ankara, 1978.

XXXX, Xxxx/ XXXXXXXXXXXXX, Xxxxxxx (Çev. Xxxxx XXXXXX- XXX), İsviçre Borçlar Kanunu Xxxxx, Xxxxxx, 0000.

XXXX, Burak, Kefalet Sözleşmesi, Özellikler- Kuruluşu- Türleri, İstanbul, 2008.

XXXXXXXX, Seza, Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Kefalet, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1992. (Kefalet)

XXXXXXXX, Seza, “Kefalet Kavramı ve Muteberlik Şartları”, AÜHFD, C.19, S.1-4. (Muteberlik Şartları)

SÜCÜLLÜ, Aslı, Kefalet Sözleşmesi ve Kefalet Sözleşmesinin Şartları, Xx- xxxxxxxxxxx Xxxxxx Xxxxxx Xxxx, Xxxxxx, 0000.

XXXXX, Gökhan, Kefalet Sözleşmesinin Sona Ermesi, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri, 2007.

XXXXXXXX, Xxxxx, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C.II, İstanbul, 1987.

XXXXX, Xxxxx, Roma Kefalet Akdi’nin Günümüze Yansıması, Yayımlan- mamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2008. (Roma Kefalet Akdi)

YAVUZ, Xxxxxx, Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), Yenilenmiş

8. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2010.

ZEVKLİLER, Xxxxx/ GÖKYAYLA, X. Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Bası, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2010.