Common use of ОТКАЖУВАЊЕ НА ДОГОВОРОТ ЗА ВРАБОТУВАЊЕ Clause in Contracts

ОТКАЖУВАЊЕ НА ДОГОВОРОТ ЗА ВРАБОТУВАЊЕ. Член 13 Договорот за вработување престанува да важи во случаите утврдени со Законот за работните односи, и други закони. Член 14 Договорните страни можат да го откажат договорот за вработување со отказен рок. Во случаите определени со закон, договорните страни можат да го откажат договорот за вработување без отказен рок. Секоја од страните може да го откаже договорот за вработување само во целост. Член 15 Работникот може да го откаже договорот за вработување ако писмено изјави дека сака да го откаже договорот за вработување. Ако работникот го откаже договорот за вработување, отказниот рок е до еден месец. Отказниот рок започнува да тече наредниот ден од денот по врачување на одлуката за отказ на договорот за вработување. Работникот кој го откажал договорот за вработување должен е да ја врати опремата со која е задолжен, службената легитимација и да ги подмири паричните и други обврски кон работодавачот ако ги има. Член 16 Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување кога не е можно продолжување на работниот однос ако: - работникот со своето однесување, недостаток на знаења или можности или заради неисполнување на посебните услови определени со закон, не е способен да ги извршува договорните или другите обврски од работниот однос (лична причина); - работникот ги крши договорните обврски или други обврски од работниот однос (причина на вина); - престане потребата од вршење на одредена работа под условите наведени во договорот за вработување заради економски, организациони, технолошки, структурни или слични причини од страна на работодавачот (деловни причини). Член 17 При откажување на договорот за вработување по основ на кршење на договорните обврски или други обврски од работниот однос (причина на вина ), работодавачот може да формира комисија за утврдување на основот за откажување на договорот за вработување. Член 18 Одлука за престанок на работен однос на поголем број работници од деловни причини донесува органот на управување кај работодавачот. Одлуката особено мора да содржи: - анализа на постојна состојба на работодавачот; - причините за престанувањето на потребата од работа на работниците; - предвидениот број и категорија на вишок на работници. - предвидениот рок во кој ќе престане потребата од работа на работниците; - начин на решавање на правата на работниците за кои ќе престане потребата од работа. Член 19 Органот на управување е должен најдоцна во рок од 30 дена пред донесувањето на одлуката за престанок на работниот однос на поголем број работници да го информира Синдикатот за содржината на одлуката. Кога работодавачот има намера да спроведе колективни отпуштања тој е должен да започне постапка на консултации со Синдикатот, најмалку еден месец пред почетокот на колективното отпуштање и да ги обезбеди со сите релевантни информации пред започнување на консултациите, заради постигнување договор. Органот на управување е должен со Синдикатот да се советува за можните начини за спречување и ограничување на бројот на отказите и за можните мерки за спречување и ублажување на штетните последници, а особено мерки кои ќе се преземат за ублажување на негативните последици од престанокот на работниот однос, а особено за: - вработување кај друг работодавач со превземање и склучување на договор за вработување. - утврдување на намалувањето на бројот на вработените со цел да се овозможи природен одлив на работната сила со обезбедување социјален пакет договорен помеѓу Синдикатот и органот на управување; - внатрешно распоредување на работниците; - ограничување на прекувремената работа; - скратување на работното време; - преквалификација или доквалификација на работниците. По завршувањето на консултирањето од ставот 3 на овој член за причините на потребата од престанување на потребата од работа на работниците, за предвидениот број и категорија на вишок на работници како и за предвидениот рок во кој што ќе престане потребата од работа на работниците, работодавачот е должен писмено да ја извести службата надлежна за посредување при вработувањето. Член 20 По донесувањето на одлуката од член 18 од овој договор, органот на управување е должен најдоцна во рок од 15 дена да ги информира работниците. Член 21 Критериумите за структурата на работниците на кои им престанува работниот однос кај работодавачот поради економски, организациони, технолошки, структурни или слични причини - деловни причини, се утврдуваат со колективен договор на ниво на работодавач. Член 22 Доколку според критериумите утврдени и со претходниот член од овој договор работниците се наоѓаат во иста положба, предност да го задржат работното место имаат: 1. Работничката за време на бременост или со дете до 2 години; 2. Родител со потешко хендикепирано дете; 3. Самохран родител, односно посвоител на дете до 7 години; 4. Инвалид на трудот и работници со професионално заболување; 5. Еден од барчните другари што се вработени кај ист работодавач; 6. Работник на кој му остануваат 5 години работен стаж за остварување на правото на пензија; 7. Единствен хранител во семејството кој нема приходи; 8. Работници помлади од 18 години. Член 23 Отказниот рок, при откажување на договорот за вработување од страна на работодавачот изнесува: 1. За поединечен работник или на помал број работници - 1 месец; 2. Во случај на давање на отказ на повеќе од 150 работници или 5% од вкупниот број работници - 2 месеци. Отказниот рок започнува да тече од наредниот ден од денот на врачувањето на одлуката за отказ на договорот за вработување. Член 24 Работодавачот може да му го откаже договорот за вработување на работникот од лични причини на страна на работникот, ако на работникот му се обезбедени потребните услови за работа и му се дадени соодветни упатства, насоки или писмено предупредување од страна на работодавачот односно работникот кој што тој ќе го овласти дека не е задоволен од начинот на извршување на работните обврски и ако по даденото предупредување во рок од триесет дена работникот не го подобри своето работење. За предупредувањето на работникот треба да се извести и синдикалната организација кај работодавачот. Примерок од писменото предупредување од став 1 на овој член се чува во досието на работникот. Член 25 Одлуката за откажување на договорот за вработување задолжително се дава во писмена форма со образложение за основот и причините за откажување на договорот за вработување со правна поука. Одлуката за откажување на договорот за вработување ја донесува работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти. Одлуката за откажување на договорот за вработување од лични причини на страна на работникот се донесува во рок од три месеци од денот на дознавањето на фактите кои се основа за давање на отказот, односно во рок од шест месеци од денот на настапувањето на фактите кои се основа за давање на отказот. Одлука за откажување на договорот за вработување може да му се даде на работникот поради сторено кривично дело на работа или во врска со работата, најдоцна до истекот на рокот за застареност утврден во закон за стореното кривично дело. Член 26 Работодавачот и работникот можат да се договорот за паричен надоместок наместо отказен рок. Паричниот надоместок се утврдува во висина на платата што работникот би ја земал кога би одел на работа. Член 27 Работодавачот може да му го откаже договорот за вработување на работникот поради кршење на работниот ред и дисциплина или неисполнување на обврските утврдени со закон, колективен договор, акт на работодавачот и договорот за вработување со отказен рок, особено ако: 1) не ги почитува работниот ред и дисциплина според правилата пропишани од страна на работодавачот; 2) не ги извршува или несовесно и ненавремено ги извршува работните обврски; 3) не се придржува кон прописите што важат за вршење на работите на работното место; 4) не се придржува на работното време, распоредот и користењето на работното време; 5) не побара отсуство или навремено писмено не го извести работодавачот за отсуството од работа; 6) поради болест или оправдани причини отсуствува од работа, а за тоа во рок од 48 часа, писмено не го извести работодавачот; 7) со средствата за работа не постапува совесно или во согласност со техничките упатства за работа; 8) настане штета, грешка во работењето или загуба, а за тоа веднаш не го извести работодавачот; 9) не ги почитува прописите за заштита при работа или не ги одржува средствата и опремата за заштита при работа; 10) предизвикува неред и насилнички се однесува за време на работата; 11) незаконски или неовластено ги користи средствата на работодавачот; 12) Неоправдано не се јави на здравствен преглед за утврдување на здравствената способност; 13) Не се подложи на алко или нарко тест на барање од овластен работник; 14) Врши приватна работа во текот на работното време, и 15) Во други случаи утврдени со колективен договор на ниво на работодавач. Член 28 Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување без отказен рок во случаите на кршење на работниот ред и дисциплина или неисполнување на работните обврски утврдени со колективен договор на ниво на работодавач, правилата за работниот ред и дисциплина и договорот за вработување, а особено ако работникот: 1) неоправдано изостане од работа три последователни работни дена или пет работни дена во текот на една година; 2) го злоупотреби боледувањето; 3) не се придржува кон прописите за здравствена заштита, заштита при работа, пожар, експлозија, штетно дејствување на отрови и други опасни материи и ги повредува прописите за заштита на животната средина; 4) внесува, употребува или е под дејство на алкохол и наркотични средства; 5) стори кражба или во врска со работата намерно или од крајно невнимание предизвика штета на работодавачот и 6) оддаде деловна, службена или државна тајна. 7) Го злоупотребува работното место, односно работната обврска со што за себе или за друг прибавува против-правна имотна корист или нанесува имотна штета на работодавачот. 8) Одбие да извршува работа предвидена со договорот за вработување и друга работа предвидена со овој договор; 9) Во текот на работата или во врска со работата стори дејствие кое има обележје на кривично дело; 10) Го злоупотреби овластувањето или даденото полномошно; 11) Спречува еден или повеќе работници во работата; 12) Ги спречува органите на контрола во извршувањето на работата; 13) Не го известил работодавачот за сите заканувачки опасности по животот и здравјето или за настанување на материјална штета, што ги дознал при работа и кои би можеле да настанат кај работодавачот или трети лица; 14) Неоправдано (освен поради болест, смртен случај, пожар, елементарна непогода или други околности кои не зависат од негова волја) не се јави на проверка за оспособеноста од областа на заштитата при работа; 15) Врши недозволена трговија кај работодавачот; 16) Спие на работното место, и 17) Во други случаи утврдени со колективен договор на ниво на работодавач. Член 29 За секоја повреда на работниот ред и дисциплина или неисполнување на работните обврски и поради неспособност за извршување на работните задачи, пријава поднесува непосредниот раководител на работникот. Пријавата од став 1 од овој член се поднесува до работодавачот односно работникот или комисијата која тој ќе ја овласти за откажување на договорот за вработување. Пред давањето на отказот на договорот за вработување работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти, треба да побара мислење од соодветниот Синдикат. Член 30 Со писмен налог на работодавачот, или лицето овластено од него, работникот може да се отстрани од работа се до донесувањето на одлуката за откажување на договорот за вработување, особено ако: 1. Со своето присуство го загрозува животот и здравјето на работниците или други лица или ги оштетува средствата од поголема вредност. 2. Неговото присуство штетно се одразува врз работењето на работодавачот; 3. Неговото присуство го оневозможува утврдувањето на повредата на работните обврски; и 4. Против него е покрената кривична постапка за кривично дело сторено на работа или во врска со работата. За времетраењето на остранувањето на работникот од работа на работникот му се исплатува надомест на плата во висина од платата на работникот до донесувањето на одлуката. Член 31 Во зависност од степенот на одговорноста на работникот, условите под кои е направена повредата на работните обврски и работниот ред и дисциплина, поранешната работа и однесување на работникот, тежината на повредата и нејзините последици, работодавачот може на работникот, да му изрече парична казна, која не може да биде поголема од 15% од последната исплатена месечна нето плата на работникот во траење од еден до шест месеци. Одлуката за изрекување на парична казна задолжително се дава во писмена форма, со образложение на причината за изрекување на паричната казна со правна поука. Одлуката за изрекување парична казна ја донесува работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти. Член 32 Одредбите што се однесуваат на договорот за вработување се применуваат и во случајот кога работодавачот го откажува договорот за вработување и на работникот истовремено му предлага склучување на нов променет договор за вработување. Понудата за склучување на нов променет договор на работникот задолжително му се доставува во писмена форма со наведување на причините за понудениот нов договор, рокот на изјаснување по понудата и правна поука. Работникот мора писмено да се изјасни за новиот променет договор за вработување во рок од 15 дена од денот на приемот на понудата. Ако работникот во случај од став 1 на овој член ја прифати понудата на работодавачот, нема право на отпремнина поради престанување на предходниот договор за вработување, а го задржува правото да ја оспорува пред надлежниот суд одлука за промена на договорот за вработување.

ОТКАЖУВАЊЕ НА ДОГОВОРОТ ЗА ВРАБОТУВАЊЕ. Член 13 Договорот за вработување престанува да важи во случаите утврдени со Законот за работните односи, и други закони. Член 14 12 Договорните страни можат да го откажат договорот за вработување со отказен рок. Во случаите определени со закон, договорните страни договорот за вработување можат да го откажат договорот за вработување без отказен рок. Секоја од страните договорот за вработување може да го откаже договорот за вработување само во целост. Член 15 13 Работникот самиот може да го откаже договорот за вработување ако писмено изјави дека сака да го откаже договорот договот за вработување. Ако работникот го откаже договорот за вработување, отказниот рок е до еден месец. Отказниот рок започнува да тече наредниот ден од денот по врачување на одлуката за отказ на кога работникот писмено изјавил дека сака да го откаже договорот за вработување. Работникот кој самиот го откажал договорот за вработување должен е во исправна состојба да ја врати опремата и сите средства со која кои е задолжен, службената легитимација задолжен и ако има да ги подмири паричните и други другите обврски кон работодавачот. Член 14 Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување. Откажувањето на договорот за вработување може да биде со отказен рок и без отказен рок и од лични причини од страна на работникот. Член 15 Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување со отказен рок поради кршење на работниот ред и дисциплина или неисполнување на обврските утврдени со закон, колективен договор, акт на работодавачот и договорот за вработување, особено ако работникот: 1. Не ги имапочитува работниот ред и дисциплина според правилата пропишани од страна на работодавачот; 2. Не ги извршува или несовесно и ненавремено ги извршува работните обврски, 3. Не се придржува кон прописите што важат за вршење на работите на работното место; 4. Не се придржува на работното време, распоредот и користењето на работното време; 5. Не побара отсуство или навремено писмено не го извести работодавачот за отсуството од работа; 6. Поради болест или оправдани причини отсуствува од работа, а за тоа во рок од 48 часа писмено не го извести работодавачот; 7. Со средствата за работа постапува несовесно или не ги почитува техничките упатства; 8. Настане штета, грешка во работењето или загуба, а за тоа веднаш не го извести работодавачот; 9. Незаконски или неовластено ги користи средствата на работодавачот; 10. Со своето однесување, недостаток на знаење или можности, неангажирање и неработење не ги извршува договорните или другите обврски од работниот однос; 11. Одбие да оди на стручно усовршување или работно оспособување заради унапредување на технолошкиот процес или реорганизација во работењето; 12. Својата работа не ја координира со останатите работници иако тоа го бара природата на работата; 13. Врши приватна работа во текот на работното време; 14. Престане потребата од вршење на определена работа заради економски, организациони, технолошки, структурни или слични причини од страна на работодавачот. Работодавачот за намерата, а најдоцна 30 дена пред донесувањето на одлука за престанок на работен однос на поголем број на работници од деловни причини е должен да го извести репрезентативниот синдикат. Член 16 Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување кога не е можно продолжување без отказен рок во случаите на кршење на работниот однос ако: - работникот со своето однесувањеред и дисциплина, недостаток на знаења или можности или заради неисполнување на посебните услови определени работните обврски утврдени со закон, колективен договор, акт на работодавачот и договорот за вработување, особено ако работникот: 1. Неоправдано изостане од работа три последователни работни дена или пет работни дена во текот на една година; 2. Го злоупотреби боледувањето или спие на работното место; 3. Не ги почитува прописите и мерките за здравствена заштита, заштита при работа, заштита од пожар и експлозија, заштита на животната и работната средина и штетно дејствување на отрови и други опасни материи или не ги одржува средствата и опремата за здравствена заштита, заштита при работа, заштита од пожар и експлозија, заштита на животната и работната средина, отрови и други опасни материи; 4. Внесува, употребува или е способен под дејство на алкохол или наркотички средства; 5. Стори кражба или во врска со работата намерно или од крајно невнимание предизвика штета на работодавачот; 6. Насилнички се однесува за време на работата, предизвикува неред, тепачка или малтретира други работници или претпоставени; 7. Спречува еден или повеќе работници во извршувањето на нивната работа; 8. Одбие да ги извршува договорните или другите обврски од работниот однос (лична причина); - работникот ги крши договорните обврски или други обврски од работниот однос (причина на вина); - престане потребата од вршење на одредена работа под условите наведени во предвидена со договорот за вработување заради економскиили друга работа по налог на работодавачот; 9. Го злоупотреби даденото овластување или полномошно; 10. Оддаде тајна во врска со деловната активност на работодавачот-деловна тајна, организационикако и за оддавање на службена или државна тајна; 11. Во текот на работата или во врска со работата стори дејствие кое има обележје на кривично дело; 12. Не го извести работодавачот за заканувачка опасност по животот и здравјето или за настанување на материјална штета што ги дознал при работата, технолошкиа кои би можеле да настанат кај работодавачот или кај трети лица; 13. Одбие да оди на оспособување за заштита при работа, структурни или слични пожар и експлозија, заштита на животна и работна средина и штетно дејствување на отрови и други опасни материи; 14. Одбие да оди на соодветна комисија за оценка на работната способност; 15. Кога е на привремен принуден одмор, при повикот за работа не се јави во рок од 48 часа, а за причините за нејавувањето писмено не го извести работодавачот; 16. Во услови на штрајк постапува спротивно на одредбите на Општиот колективен договор за стопанството на Република Македонија, Законот и овој Колективен договор. Член 17 Правилата за работниот ред и дисциплина, работодавачот е должен во работните простории да ги истакне на видно место. Член 18 Работодавачот може да го откаже договорот за вработување од лични причини од страна на работникот, ако на работникот му се обезбедени потребните услови за работа и му се дадени соодветни упатства, а по писмено предупредување од страна на работодавачот (деловни причини). Член 17 При дека не е задоволен од начинот на извршувањето на работните обврски, работникот и по даденото предупредување во рок од 30 дена не го подобри своето работење. Одлуката за откажување на договорот за вработување по основ од лични причини на кршење страна на договорните обврски или други обврски работникот, се донесува во рок од работниот однос (причина 3 месеци сметано од денот на вина )дознавањето на фактите кои се основа за давање на отказот, работодавачот може да формира комисија односно во рок од шест месеци сметано од денот на настанувањето на фактите кои се основа за утврдување давање на основот отказот. Одлука за откажување на договорот за вработување. Член 18 Одлука вработување на работникот поради сторено кривично дело на работа или во врска со работа, може да му се даде најдоцна до истекот на рокот за престанок на работен однос на поголем број работници од деловни причини донесува органот на управување кај работодавачот. Одлуката особено мора да содржи: - анализа на постојна состојба на работодавачот; - причините застареност уврден во закон за престанувањето на потребата од работа на работниците; - предвидениот број и категорија на вишок на работници. - предвидениот рок во кој ќе престане потребата од работа на работниците; - начин на решавање на правата на работниците за кои ќе престане потребата од работасторено кривично дело. Член 19 Органот на управување е должен најдоцна во рок од 30 дена пред донесувањето на одлуката за престанок на работниот однос на поголем број работници да го информира Синдикатот за содржината на одлуката. Кога работодавачот има намера да спроведе колективни отпуштања тој е должен да започне постапка на консултации со Синдикатот, најмалку еден месец пред почетокот на колективното отпуштање и да ги обезбеди со сите релевантни информации пред започнување на консултациите, заради постигнување договор. Органот на управување е должен со Синдикатот да се советува за можните начини за спречување и ограничување на бројот на отказите и за можните мерки за спречување и ублажување на штетните последници, а особено мерки кои ќе се преземат за ублажување на негативните последици од престанокот на работниот однос, а особено за: - вработување кај друг работодавач со превземање и склучување на договор за вработување. - утврдување на намалувањето на бројот на вработените со цел да се овозможи природен одлив на работната сила со обезбедување социјален пакет договорен помеѓу Синдикатот и органот на управување; - внатрешно распоредување на работниците; - ограничување на прекувремената работа; - скратување на работното време; - преквалификација или доквалификација на работниците. По завршувањето на консултирањето од ставот 3 на овој член за причините на потребата од престанување на потребата од работа на работниците, за предвидениот број и категорија на вишок на работници како и за предвидениот рок во кој што ќе престане потребата од работа на работниците, работодавачот е должен писмено да ја извести службата надлежна за посредување при вработувањето. Член 20 По донесувањето на одлуката од член 18 од овој договор, органот на управување е должен најдоцна во рок од 15 дена да ги информира работниците. Член 21 Критериумите за структурата на работниците кога на кои поголем број на работници им престанува работниот однос кај работодавачот поради економски, организациони, технолошки, структурни или слични причини - деловни причини, се утврдуваат со колективен договор на ниво наработодавач, односно со акт на работодавач.работодавачот. Поединечното определување на работниците на кои ќе им престане работниот однос со отказ поради економски, технолошки, структурални и слични промени се утврдува врз основа на следните критериуми: Член 22 1. успешноста во работењето; 2. работниот стаж кај работодавачот; 3. возраста; 4. здравствена состојба - инвалидност; 5. економско-социјалната состојба. На ниво на работодавач можат да се утврдуваат и други критериуми, во зависност од специфичностите кај истиот. Успешноста на работењето на работникот на предлог на непосредниот раководител на работникот ја цени органот на управување -Управниот одбор и Синдикатот, односно работодавачот ако кај него работниците синдикално не се организирани. Доколку според критериумите утврдени и со претходниот член од овој договор претходно утврдените критериуми работниците се наоѓаат во иста положба, предност да го задржат работното место имаат: 1. Работничката Работничка за време на бременост или со дете до 2 години; 2. Родител со потешко хендикепирано дете; 3. Самохран родител, односно посвоител на дете до 7 години; 4. Инвалид на трудот и работници со професионално заболување; 5. Еден од барчните брачните другари што се вработени кај ист работодавач; 6. Работник на кој му остануваат има 5 години работен стаж за остварување на правото право на пензија; 7. Единствен хранител во семејството кој нема приходи; 8. Работници помлади од 18 години; 9. Работници додека им тече приправничкиот стаж; 10. Членовите на органот на Синдикалната организација кај работодавачот, членовите на Претседателството на СУТКОЗ на РМ и членови во повисоките органи на синдикатот. Член 23 Отказниот рок11. Други работници на кои им мируваат правата од работен однос. Кога работниот однос на работникот му престанува со отказ даден од страна на работодавачот поради деловни причини, при работникот во текот на отказниот рок има право на отсуство од работа 5 работни дена во текот на месецот поради барање на ново вработување. Во случај на откажување на договорот за вработување од страна деловни причини, работодавачот е должен на работодавачот изнесува: 1. За поединечен работник или на помал број работници - 1 месец; 2. Во случај на давање на отказ на повеќе од 150 работници или 5% од вкупниот број работници - 2 месеци. Отказниот рок започнува да тече од наредниот ден од денот на врачувањето на одлуката за отказ на договорот за вработување. Член 24 Работодавачот може работникот да му го откаже договорот за вработување на работникот од лични причини на страна на работникот, ако на работникот му се обезбедени потребните услови за работа и му се дадени соодветни упатства, насоки или писмено предупредување од страна на работодавачот односно работникот кој што тој ќе го овласти дека не е задоволен од начинот на извршување на работните обврски и ако по даденото предупредување во рок од триесет дена работникот не го подобри своето работење. За предупредувањето на работникот треба да се извести и синдикалната организација кај работодавачот. Примерок од писменото предупредување од став 1 на овој член се чува во досието на работникот. Член 25 Одлуката за откажување на договорот за вработување задолжително се дава во писмена форма со образложение за основот и причините за откажување на договорот за вработување со правна поука. Одлуката за откажување на договорот за вработување ја донесува работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти. Одлуката за откажување на договорот за вработување од лични причини на страна на работникот се донесува во рок од три месеци од денот на дознавањето на фактите кои се основа за давање на отказот, односно во рок од шест месеци од денот на настапувањето на фактите кои се основа за давање на отказот. Одлука за откажување на договорот за вработување може да му се даде на работникот поради сторено кривично дело на работа или во врска со работата, најдоцна до истекот на рокот за застареност утврден во закон за стореното кривично дело. Член 26 Работодавачот и работникот можат да се договорот за паричен надоместок наместо отказен рок. Паричниот надоместок се утврдува во висина на платата што работникот би ја земал кога би одел на работа. Член 27 Работодавачот може да му го откаже договорот за вработување на работникот поради кршење на работниот ред и дисциплина или неисполнување на обврските утврдени со закон, колективен договор, акт на работодавачот и договорот за вработување со отказен рок, особено ако: 1) не ги почитува работниот ред и дисциплина според правилата пропишани од страна на работодавачот; 2) не ги извршува или несовесно и ненавремено ги извршува работните обврски; 3) не се придржува кон прописите што важат за вршење на работите на работното место; 4) не се придржува на работното време, распоредот и користењето на работното време; 5) не побара отсуство или навремено писмено не го извести работодавачот за отсуството од работа; 6) поради болест или оправдани причини отсуствува од работа, а за тоа во рок од 48 часа, писмено не го извести работодавачот; 7) со средствата за работа не постапува совесно или исплати испратнина минимум во согласност со техничките упатства за работа; 8) настане штета, грешка во работењето или загуба, а за тоа веднаш не го извести работодавачот; 9) не ги почитува прописите за заштита при работа или не ги одржува средствата и опремата за заштита при работа; 10) предизвикува неред и насилнички се однесува за време на работата; 11) незаконски или неовластено ги користи средствата на работодавачот; 12) Неоправдано не се јави на здравствен преглед за утврдување на здравствената способност; 13) Не се подложи на алко или нарко тест на барање од овластен работник; 14) Врши приватна работа во текот на работното време, и 15) Во други случаи утврдени со колективен договор на ниво на работодавач. Член 28 законот. Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување без отказен рок во случаите на кршење на работниот ред исплати и дисциплина или неисполнување на работните обврски утврдени поголема испратнина од онаа што е утврдена со колективен договор на ниво на работодавач, правилата за работниот ред и дисциплина и договорот за вработување, а особено ако работникот: 1) неоправдано изостане од работа три последователни работни дена или пет работни дена во текот на една година; 2) го злоупотреби боледувањето; 3) не се придржува кон прописите за здравствена заштита, заштита при работа, пожар, експлозија, штетно дејствување на отрови и други опасни материи и ги повредува прописите за заштита на животната средина; 4) внесува, употребува или е под дејство на алкохол и наркотични средства; 5) стори кражба или во врска со работата намерно или од крајно невнимание предизвика штета на работодавачот и 6) оддаде деловна, службена или државна тајна. 7) Го злоупотребува работното место, односно работната обврска со што за себе или за друг прибавува против-правна имотна корист или нанесува имотна штета на работодавачот. 8) Одбие да извршува работа предвидена со договорот за вработување и друга работа предвидена со овој договор; 9) Во текот на работата или во врска со работата стори дејствие кое има обележје на кривично дело; 10) Го злоупотреби овластувањето или даденото полномошно; 11) Спречува еден или повеќе работници во работата; 12) Ги спречува органите на контрола во извршувањето на работата; 13) Не го известил работодавачот за сите заканувачки опасности по животот и здравјето или за настанување на материјална штета, што ги дознал при работа и кои би можеле да настанат кај работодавачот или трети лица; 14) Неоправдано (освен поради болест, смртен случај, пожар, елементарна непогода или други околности кои не зависат од негова волја) не се јави на проверка за оспособеноста од областа на заштитата при работа; 15) Врши недозволена трговија кај работодавачот; 16) Спие на работното место, и 17) Во други случаи утврдени со колективен договор на ниво на работодавачЗакон. Член 29 За секоја повреда на работниот ред и дисциплина или неисполнување на работните обврски и поради неспособност за извршување на работните задачи, пријава поднесува непосредниот раководител на работникот. Пријавата од став 1 од овој член се поднесува до работодавачот односно работникот или комисијата која тој ќе ја овласти за откажување на договорот за вработување. Пред давањето на отказот на договорот за вработување работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти, треба да побара мислење од соодветниот Синдикат. Член 30 Со писмен налог на работодавачот, или лицето овластено од него, работникот може да се отстрани од работа се до донесувањето на одлуката за откажување на договорот за вработување, особено ако: 1. Со своето присуство го загрозува животот и здравјето на работниците или други лица или ги оштетува средствата од поголема вредност. 2. Неговото присуство штетно се одразува врз работењето на работодавачот; 3. Неговото присуство го оневозможува утврдувањето на повредата на работните обврски; и 4. Против него е покрената кривична постапка за кривично дело сторено на работа или во врска со работата. За времетраењето на остранувањето на работникот од работа на работникот му се исплатува надомест на плата во висина од платата на работникот до донесувањето на одлуката. Член 31 20 Во зависност од степенот на одговорноста на работникот, условите под кои е направена повредата повреда на работните обврски и на работниот ред и дисциплина, поранешната работа и однесување однесувањето на работникот, тежината на повредата и нејзините последици, работодавачот може на работникотработникот наместо откажување на договорот за вработување, да му изрече парична казна, која не . Висината на паричната казна може да биде поголема од максимум до 15% од последната исплатена месечна нето плата на работникот работникот, а во траење од еден до шест месеци. Одлуката Висината за изрекување изрекнување на парична казна задолжително се дава во писмена форма, со образложение на причината за изрекување причините за изрекнување на паричната казна со правна поукаказна. Одлуката за изрекување изрекнување на парична казна ја донесува работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти. Член 32 21 Одредбите што се однесуваат на договорот за вработување се применуваат и во случајот случај кога работодавачот го откажува договорот за вработување и на работникот истовремено му предлага склучување на нов променет договор за вработување. Понудата По понудата за склучување на нов променет договор на за вработување, работникот задолжително му се доставува во писмена форма со наведување на причините за понудениот нов договор, рокот на изјаснување по понудата и правна поука. Работникот мора писмено има право да се изјасни за новиот променет договор за вработување во рок од 15 дена од денот на приемот на понудатадена. Ако работникот во случај од став 1 на овој член не ја прифати понудата на работодавачотработодавачот во рок од 15 дена, му престанува работниот однос и нема право на отпремнина поради престанување на предходниот претходниот договор за вработување, а . Член 22 Договорот за вработување работникот и работодавецот можат во било кое време да го задржува правото да ја оспорува пред надлежниот суд одлука за промена на раскинат спогодбено. Ако работникот го откажува договорот за вработување, отказниот рок е еден месец. Со договорот за вработување може да биде договорен подолг отказен рок, но не подолг од 3 месеци. Ако работодавачот го откажува договорот за вработување на поединечен работник или на помал број работници, отказниот рок е еден месец, а два месеци во случај на престанок на работен однос на повеќе од 150 работници или 50% од вкупниот број на работници кај работодавачот пред престанокот на работниот однос.

ОТКАЖУВАЊЕ НА ДОГОВОРОТ ЗА ВРАБОТУВАЊЕ. Член 13 Договорот за вработување 66 Работниот однос на работникот престанува да важи во случаите под условите и на начин утврдени со Законот за работните односи, закон и други закониколективен договор. Член 14 Договорните страни можат 67 Работниот однос со отказ од страна на работникот престанува ако писмено изјави дека сака да го откажат договорот му престане работниот однос. Отказниот рок од став 1 на овој член трае 30 дена од денот на врачување на одлуката за вработување со отказен рок. Во случаите определени со закон, договорните страни можат да го откажат договорот за вработување без отказен рок. Секоја од страните може да го откаже договорот за вработување само во целостотказ. Член 15 Работникот 68 Работниот однос на работникот му престанува со отказ од страна на работодавачот поради кршење на работната дисциплина и работниот ред, неисполнување на обврските утврдени со закон и во случаите ако : -не презема дејствија кои работникот со посебни овластувања и одговорности е должен да ги презема во рамките на своите овластувања; -го злоупотреби работното место со цел за себе или за друг да прибави противправна и лична корист или при тоа нанесе штета на работниците ; -неточно забележува податоци во утврдената документација или извештаите за работа, со цел за себе или друг работник да прибави имотна корист на штета на работодавачот; -неточно забележува податоци во утврдената документација или извештаите за работа, со цел корисниците на услугите да остварат право кое не е во согласност со пропишаните услови; -користи опрема и средства за работа во сопственост на установата за приватни цели, со цел за себе или друг да прибави противправна имотна корист; -неовластено изнесува опрема и други средства од работните простории, односно објекти; -одбива да ги извршува работните задачи, работните налози, ако за тоа не постојат оправдани причини; -предизвикува неред, тепачка на работното место и во работните простории или ги вознемирува другите вработени; -непријавување на сторена повреда на работната обврска или на работниот ред и дисциплина, на предизвиканата штета или неподнесување пријава за надомест на штета од непосредниот раководител, односно овластен работник во установата; -фалсификување на службена исправа (одлука, решение, записник и сл.) и давање на неточни податоци на овластените работници за остварување на правата од работен однос и други прописи за работниците во установата; -неовластено, односно самоволно користење на службено возило и други средства на установата и -неовластено внесување или употреба на оружје или друг вид орудија со кои може да се повреди работникот или други лица присутни во установата. Со Колективен договор на ниво на работодавач и со правила на работодавачот за работниот ред и дисциплина може да се утврдат и други случаи на кршење на работниот ред и дисциплина и на работните обврски. Член 69 Работодавачот нема право да го откаже договорот за вработување ако писмено изјави дека сака да го откаже договорот за вработување. Ако работникот го откаже договорот за вработување, отказниот рок е до еден месец. Отказниот рок започнува да тече наредниот ден од денот по врачување на одлуката за отказ на договорот за вработување. Работникот кој го откажал договорот за вработување должен е да ја врати опремата не постои оправдана причина поврзана со која е задолжен, службената легитимација и да ги подмири паричните и други обврски кон работодавачот неговото однесување или ако ги има. Член 16 Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување кога причината не е можно продолжување заснована на работниот однос ако: - работникот со своето однесување, недостаток потребите на знаења или можности или заради неисполнување на посебните услови определени со закон, не е способен да ги извршува договорните или другите обврски од работниот однос (лична причина); - работникот ги крши договорните обврски или други обврски од работниот однос (причина на вина); - престане потребата од вршење на одредена работа под условите наведени во договорот за вработување заради економски, организациони, технолошки, структурни или слични причини од страна на работодавачот (деловни причини). Член 17 При откажување на договорот за вработување по основ на кршење на договорните обврски или други обврски од работниот однос (причина на вина ), работодавачот може да формира комисија за утврдување на основот за откажување на договорот за вработување. Член 18 Одлука за престанок на работен однос на поголем број работници од деловни причини донесува органот на управување кај работодавачот. Одлуката особено мора да содржи: - анализа на постојна состојба на работодавачот; - причините за престанувањето на потребата од работа на работниците; - предвидениот број и категорија на вишок на работници. - предвидениот рок во кој ќе престане потребата од работа на работниците; - начин на решавање на правата на работниците за кои ќе престане потребата од работа. Член 19 Органот на управување е должен најдоцна во рок од 30 дена пред донесувањето на одлуката за престанок на работниот однос на поголем број работници да го информира Синдикатот за содржината на одлуката. Кога работодавачот има намера да спроведе колективни отпуштања тој е должен да започне постапка на консултации со Синдикатот, најмалку еден месец пред почетокот на колективното отпуштање и да ги обезбеди со сите релевантни информации пред започнување на консултациите, заради постигнување договор. Органот на управување е должен со Синдикатот да се советува за можните начини за спречување и ограничување на бројот на отказите и за можните мерки за спречување и ублажување на штетните последници, а особено мерки кои ќе се преземат за ублажување на негативните последици од престанокот на работниот однос, а особено за: - вработување кај друг работодавач со превземање и склучување на договор за вработување. - утврдување на намалувањето на бројот на вработените со цел да се овозможи природен одлив на работната сила со обезбедување социјален пакет договорен помеѓу Синдикатот и органот на управување; - внатрешно распоредување на работниците; - ограничување на прекувремената работа; - скратување на работното време; - преквалификација или доквалификација на работниците. По завршувањето на консултирањето од ставот 3 на овој член за причините на потребата од престанување на потребата од работа на работниците, за предвидениот број и категорија на вишок на работници како и за предвидениот рок во кој што ќе престане потребата од работа на работниците, работодавачот е должен писмено да ја извести службата надлежна за посредување при вработувањето. Член 20 По донесувањето на одлуката од член 18 од овој договор, органот на управување е должен најдоцна во рок од 15 дена да ги информира работниците. Член 21 Критериумите за структурата на работниците на кои им престанува работниот однос кај работодавачот поради економски, организациони, технолошки, структурни или слични причини - деловни причини, се утврдуваат со колективен договор на ниво на работодавач. Член 22 Доколку според критериумите утврдени и со претходниот член од овој договор работниците се наоѓаат во иста положба, предност да го задржат работното место имаат: 1. Работничката за време на бременост или со дете до 2 години; 2. Родител со потешко хендикепирано дете; 3. Самохран родител, односно посвоител на дете до 7 години; 4. Инвалид на трудот и работници со професионално заболување; 5. Еден од барчните другари што се вработени кај ист работодавач; 6. Работник на кој му остануваат 5 години работен стаж за остварување на правото на пензија; 7. Единствен хранител во семејството кој нема приходи; 8. Работници помлади од 18 години. Член 23 Отказниот рок, при откажување на договорот за вработување од страна на работодавачот изнесува: 1. За поединечен работник или на помал број работници - 1 месец; 2. Во случај на давање на отказ на повеќе од 150 работници или 5% од вкупниот број работници - 2 месеци. Отказниот рок започнува да тече од наредниот ден од денот на врачувањето на одлуката за отказ на договорот за вработување. Член 24 Работодавачот може да му го откаже договорот за вработување на работникот од лични причини на страна на работникот, ако на работникот му се обезбедени потребните услови за работа и му се дадени соодветни упатства, насоки или писмено предупредување од страна на работодавачот односно работникот кој што тој ќе го овласти дека не е задоволен од начинот на извршување на работните обврски и ако по даденото предупредување во рок од триесет дена работникот не го подобри своето работење. За предупредувањето на работникот треба да се извести и синдикалната организација кај работодавачот. Примерок од писменото предупредување од став 1 на овој член се чува во досието на работникот. Член 25 Одлуката за откажување на договорот за вработување задолжително се дава во писмена форма со образложение за основот и причините за откажување на договорот за вработување со правна поука. Одлуката за откажување на договорот за вработување ја донесува работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти. Одлуката за откажување на договорот за вработување од лични причини на страна на работникот се донесува во рок од три месеци од денот на дознавањето на фактите кои се основа за давање на отказот, односно во рок од шест месеци од денот на настапувањето на фактите кои се основа за давање на отказот. Одлука за откажување на договорот за вработување може да му се даде на работникот поради сторено кривично дело на работа или во врска со работата, најдоцна до истекот на рокот за застареност утврден во закон за стореното кривично дело. Член 26 Работодавачот и работникот можат да се договорот за паричен надоместок наместо отказен рок. Паричниот надоместок се утврдува во висина на платата што работникот би ја земал кога би одел на работа. Член 27 Работодавачот може да му го откаже договорот за вработување на работникот поради кршење на работниот ред и дисциплина или неисполнување на обврските утврдени со закон, колективен договор, акт на работодавачот и договорот за вработување со отказен рок, особено ако: 1) не ги почитува работниот ред и дисциплина според правилата пропишани од страна на работодавачот; 2) не ги извршува или несовесно и ненавремено ги извршува работните обврски; 3) не се придржува кон прописите што важат за вршење на работите на работното место; 4) не се придржува на работното време, распоредот и користењето на работното време; 5) не побара отсуство или навремено писмено не го извести работодавачот за отсуството од работа; 6) поради болест или оправдани причини отсуствува од работа, а за тоа во рок од 48 часа, писмено не го извести работодавачот; 7) со средствата за работа не постапува совесно или во согласност со техничките упатства за работа; 8) настане штета, грешка во работењето или загуба, а за тоа веднаш не го извести работодавачот; 9) не ги почитува прописите за заштита при работа или не ги одржува средствата и опремата за заштита при работа; 10) предизвикува неред и насилнички се однесува за време на работата; 11) незаконски или неовластено ги користи средствата на работодавачот; 12) Неоправдано не се јави на здравствен преглед за утврдување на здравствената способност; 13) Не се подложи на алко или нарко тест на барање од овластен работник; 14) Врши приватна работа во текот на работното време, и 15) Во други случаи утврдени со колективен договор на ниво на работодавач. Член 28 Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување без отказен рок во случаите на кршење на работниот ред и дисциплина или неисполнување на работните обврски утврдени со колективен договор на ниво на работодавач, правилата за работниот ред и дисциплина и договорот за вработување, а особено ако работникот: 1) неоправдано изостане од работа три последователни работни дена или пет работни дена во текот на една година; 2) го злоупотреби боледувањето; 3) не се придржува кон прописите за здравствена заштита, заштита при работа, пожар, експлозија, штетно дејствување на отрови и други опасни материи и ги повредува прописите за заштита на животната средина; 4) внесува, употребува или е под дејство на алкохол и наркотични средства; 5) стори кражба или во врска со работата намерно или од крајно невнимание предизвика штета на работодавачот и 6) оддаде деловна, службена или државна тајна. 7) Го злоупотребува работното место, односно работната обврска со што за себе или за друг прибавува против-правна имотна корист или нанесува имотна штета функционирањето на работодавачот. 8) Одбие да извршува работа предвидена со договорот за вработување и друга работа предвидена со овој договор; 9) Во текот на работата или во врска со работата стори дејствие кое има обележје на кривично дело; 10) Го злоупотреби овластувањето или даденото полномошно; 11) Спречува еден или повеќе работници во работата; 12) Ги спречува органите на контрола во извршувањето на работата; 13) Не го известил работодавачот за сите заканувачки опасности по животот и здравјето или за настанување на материјална штета, што ги дознал при работа и кои би можеле да настанат кај работодавачот или трети лица; 14) Неоправдано (освен поради болест, смртен случај, пожар, елементарна непогода или други околности кои не зависат од негова волја) не се јави на проверка за оспособеноста од областа на заштитата при работа; 15) Врши недозволена трговија кај работодавачот; 16) Спие на работното место, и 17) Во други случаи утврдени со колективен договор на ниво на работодавач. Член 29 За секоја повреда на работниот ред и дисциплина или неисполнување на работните обврски и поради неспособност за извршување на работните задачи, пријава поднесува непосредниот раководител на работникот. Пријавата од став 1 од овој член се поднесува до работодавачот односно работникот или комисијата која тој ќе ја овласти за откажување на договорот за вработување. Пред давањето на отказот на договорот за вработување работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти, треба да побара мислење од соодветниот Синдикат. Член 30 Со писмен налог на работодавачот, или лицето овластено од него, работникот може да се отстрани од работа се до донесувањето на одлуката за откажување на договорот за вработување, особено ако: 1. Со своето присуство го загрозува животот и здравјето на работниците или други лица или ги оштетува средствата од поголема вредност. 2. Неговото присуство штетно се одразува врз работењето на работодавачот; 3. Неговото присуство го оневозможува утврдувањето на повредата на работните обврски; и 4. Против него е покрената кривична постапка за кривично дело сторено на работа или во врска со работата. За времетраењето на остранувањето на работникот од работа на работникот му се исплатува надомест на плата во висина од платата на работникот до донесувањето на одлуката. Член 31 Во зависност од степенот на одговорноста на работникот, условите под кои е направена повредата на работните обврски и работниот ред и дисциплина, поранешната работа и однесување на работникот, тежината на повредата и нејзините последици, работодавачот може на работникот, да му изрече парична казна, која не може да биде поголема од 15% од последната исплатена месечна нето плата на работникот во траење од еден до шест месеци. Одлуката за изрекување на парична казна задолжително се дава во писмена форма, со образложение на причината за изрекување на паричната казна со правна поука. Одлуката за изрекување парична казна ја донесува работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти. Член 32 Одредбите што се однесуваат на договорот за вработување се применуваат и во случајот кога работодавачот го откажува договорот за вработување и на работникот истовремено му предлага склучување на нов променет договор за вработување. Понудата за склучување на нов променет договор на работникот задолжително му се доставува во писмена форма со наведување на причините за понудениот нов договор, рокот на изјаснување по понудата и правна поука. Работникот мора писмено да се изјасни за новиот променет договор за вработување во рок од 15 дена од денот на приемот на понудата. Ако работникот во случај од став 1 на овој член ја прифати понудата на работодавачот, нема право на отпремнина поради престанување на предходниот договор за вработување, а го задржува правото да ја оспорува пред надлежниот суд одлука за промена на договорот за вработување.

ОТКАЖУВАЊЕ НА ДОГОВОРОТ ЗА ВРАБОТУВАЊЕ. Член 13 Договорот за вработување 66 Работниот однос на работникот престанува да важи во случаите под условите и на начин утврдени со Законот за работните односи, закон и други закониколективен договор. Член 14 Договорните страни можат 67 Работниот однос со отказ од страна на работникот престанува ако писмено изјави дека сака да го откажат договорот му престане работниот однос. Отказниот рок од став 1 на овој член трае 30 дена од денот на врачување на одлуката за вработување со отказен рок. Во случаите определени со закон, договорните страни можат да го откажат договорот за вработување без отказен рок. Секоја од страните може да го откаже договорот за вработување само во целостотказ. Член 15 Работникот 68 Работниот однос на работникот му престанува со отказ од страна на работодавачот поради кршење на работната дисциплина и работниот ред, неисполнување на обврските утврдени со закон и во случаите ако: - не презема дејствија кои работникот со посебни овластувања и одговорности е должен да ги презема во рамките на своите овластувања; - го злоупотреби работното место со цел за себе или за друг да прибави противправна и лична корист или при тоа нанесе штета на работниците; - неточно забележува податоци во утврдената документација или извештаите за работа, со цел за себе или друг работник да прибави имотна корист на штета на работодавачот; - неточно забележува податоци во утврдената документација или извештаите за работа, со цел корисниците на услугите да остварат право кое не е во согласност со пропишаните услови; - користи опрема и средства за работа во сопственост на установата за приватни цели, со цел за себе или друг да прибави противправна имотна корист; - неовластено изнесува опрема и други средства од работните простории, односно објекти; - одбива да ги извршува работните задачи, работните налози, ако за тоа не постојат оправдани причини; - предизвикува неред, тепачка на работното место и во работните простории или ги вознемирува другите вработени; - непријавување на сторена повреда на работната обврска или на работниот ред и дисциплина, на предизвиканата штета или неподнесување пријава за надомест на штета од непосредниот раководител, односно овластен работник во установата; - фалсификување на службена исправа (одлука, решение, записник и сл.) и давање на неточни податоци на овластените работници за остварување на правата од работен однос и други прописи за работниците во установата; - неовластено, односно самоволно користење на службено возило и други средства на установата и - неовластено внесување или употреба на оружје или друг вид орудија со кои може да се повреди работникот или други лица присутни во установата. Со Колективен договор на ниво на работодавач и со правила на работодавачот за работниот ред и дисциплина може да се утврдат и други случаи на кршење на работниот ред и дисциплина и на работните обврски. Член 69 Работодавачот нема право да го откаже договорот за вработување ако писмено изјави дека сака да го откаже договорот за вработување. Ако работникот го откаже договорот за вработување, отказниот рок е до еден месец. Отказниот рок започнува да тече наредниот ден од денот по врачување на одлуката за отказ на договорот за вработување. Работникот кој го откажал договорот за вработување должен е да ја врати опремата не постои оправдана причина поврзана со која е задолжен, службената легитимација и да ги подмири паричните и други обврски кон работодавачот неговото однесување или ако ги има. Член 16 Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување кога причината не е можно продолжување заснована на работниот однос ако: - работникот со своето однесување, недостаток потребите на знаења или можности или заради неисполнување на посебните услови определени со закон, не е способен да ги извршува договорните или другите обврски од работниот однос (лична причина); - работникот ги крши договорните обврски или други обврски од работниот однос (причина на вина); - престане потребата од вршење на одредена работа под условите наведени во договорот за вработување заради економски, организациони, технолошки, структурни или слични причини од страна на работодавачот (деловни причини). Член 17 При откажување на договорот за вработување по основ на кршење на договорните обврски или други обврски од работниот однос (причина на вина ), работодавачот може да формира комисија за утврдување на основот за откажување на договорот за вработување. Член 18 Одлука за престанок на работен однос на поголем број работници од деловни причини донесува органот на управување кај работодавачот. Одлуката особено мора да содржи: - анализа на постојна состојба на работодавачот; - причините за престанувањето на потребата од работа на работниците; - предвидениот број и категорија на вишок на работници. - предвидениот рок во кој ќе престане потребата од работа на работниците; - начин на решавање на правата на работниците за кои ќе престане потребата од работа. Член 19 Органот на управување е должен најдоцна во рок од 30 дена пред донесувањето на одлуката за престанок на работниот однос на поголем број работници да го информира Синдикатот за содржината на одлуката. Кога работодавачот има намера да спроведе колективни отпуштања тој е должен да започне постапка на консултации со Синдикатот, најмалку еден месец пред почетокот на колективното отпуштање и да ги обезбеди со сите релевантни информации пред започнување на консултациите, заради постигнување договор. Органот на управување е должен со Синдикатот да се советува за можните начини за спречување и ограничување на бројот на отказите и за можните мерки за спречување и ублажување на штетните последници, а особено мерки кои ќе се преземат за ублажување на негативните последици од престанокот на работниот однос, а особено за: - вработување кај друг работодавач со превземање и склучување на договор за вработување. - утврдување на намалувањето на бројот на вработените со цел да се овозможи природен одлив на работната сила со обезбедување социјален пакет договорен помеѓу Синдикатот и органот на управување; - внатрешно распоредување на работниците; - ограничување на прекувремената работа; - скратување на работното време; - преквалификација или доквалификација на работниците. По завршувањето на консултирањето од ставот 3 на овој член за причините на потребата од престанување на потребата од работа на работниците, за предвидениот број и категорија на вишок на работници како и за предвидениот рок во кој што ќе престане потребата од работа на работниците, работодавачот е должен писмено да ја извести службата надлежна за посредување при вработувањето. Член 20 По донесувањето на одлуката од член 18 од овој договор, органот на управување е должен најдоцна во рок од 15 дена да ги информира работниците. Член 21 Критериумите за структурата на работниците на кои им престанува работниот однос кај работодавачот поради економски, организациони, технолошки, структурни или слични причини - деловни причини, се утврдуваат со колективен договор на ниво на работодавач. Член 22 Доколку според критериумите утврдени и со претходниот член од овој договор работниците се наоѓаат во иста положба, предност да го задржат работното место имаат: 1. Работничката за време на бременост или со дете до 2 години; 2. Родител со потешко хендикепирано дете; 3. Самохран родител, односно посвоител на дете до 7 години; 4. Инвалид на трудот и работници со професионално заболување; 5. Еден од барчните другари што се вработени кај ист работодавач; 6. Работник на кој му остануваат 5 години работен стаж за остварување на правото на пензија; 7. Единствен хранител во семејството кој нема приходи; 8. Работници помлади од 18 години. Член 23 Отказниот рок, при откажување на договорот за вработување од страна на работодавачот изнесува: 1. За поединечен работник или на помал број работници - 1 месец; 2. Во случај на давање на отказ на повеќе од 150 работници или 5% од вкупниот број работници - 2 месеци. Отказниот рок започнува да тече од наредниот ден од денот на врачувањето на одлуката за отказ на договорот за вработување. Член 24 Работодавачот може да му го откаже договорот за вработување на работникот од лични причини на страна на работникот, ако на работникот му се обезбедени потребните услови за работа и му се дадени соодветни упатства, насоки или писмено предупредување од страна на работодавачот односно работникот кој што тој ќе го овласти дека не е задоволен од начинот на извршување на работните обврски и ако по даденото предупредување во рок од триесет дена работникот не го подобри своето работење. За предупредувањето на работникот треба да се извести и синдикалната организација кај работодавачот. Примерок од писменото предупредување од став 1 на овој член се чува во досието на работникот. Член 25 Одлуката за откажување на договорот за вработување задолжително се дава во писмена форма со образложение за основот и причините за откажување на договорот за вработување со правна поука. Одлуката за откажување на договорот за вработување ја донесува работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти. Одлуката за откажување на договорот за вработување од лични причини на страна на работникот се донесува во рок од три месеци од денот на дознавањето на фактите кои се основа за давање на отказот, односно во рок од шест месеци од денот на настапувањето на фактите кои се основа за давање на отказот. Одлука за откажување на договорот за вработување може да му се даде на работникот поради сторено кривично дело на работа или во врска со работата, најдоцна до истекот на рокот за застареност утврден во закон за стореното кривично дело. Член 26 Работодавачот и работникот можат да се договорот за паричен надоместок наместо отказен рок. Паричниот надоместок се утврдува во висина на платата што работникот би ја земал кога би одел на работа. Член 27 Работодавачот може да му го откаже договорот за вработување на работникот поради кршење на работниот ред и дисциплина или неисполнување на обврските утврдени со закон, колективен договор, акт на работодавачот и договорот за вработување со отказен рок, особено ако: 1) не ги почитува работниот ред и дисциплина според правилата пропишани од страна на работодавачот; 2) не ги извршува или несовесно и ненавремено ги извршува работните обврски; 3) не се придржува кон прописите што важат за вршење на работите на работното место; 4) не се придржува на работното време, распоредот и користењето на работното време; 5) не побара отсуство или навремено писмено не го извести работодавачот за отсуството од работа; 6) поради болест или оправдани причини отсуствува од работа, а за тоа во рок од 48 часа, писмено не го извести работодавачот; 7) со средствата за работа не постапува совесно или во согласност со техничките упатства за работа; 8) настане штета, грешка во работењето или загуба, а за тоа веднаш не го извести работодавачот; 9) не ги почитува прописите за заштита при работа или не ги одржува средствата и опремата за заштита при работа; 10) предизвикува неред и насилнички се однесува за време на работата; 11) незаконски или неовластено ги користи средствата на работодавачот; 12) Неоправдано не се јави на здравствен преглед за утврдување на здравствената способност; 13) Не се подложи на алко или нарко тест на барање од овластен работник; 14) Врши приватна работа во текот на работното време, и 15) Во други случаи утврдени со колективен договор на ниво на работодавач. Член 28 Работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување без отказен рок во случаите на кршење на работниот ред и дисциплина или неисполнување на работните обврски утврдени со колективен договор на ниво на работодавач, правилата за работниот ред и дисциплина и договорот за вработување, а особено ако работникот: 1) неоправдано изостане од работа три последователни работни дена или пет работни дена во текот на една година; 2) го злоупотреби боледувањето; 3) не се придржува кон прописите за здравствена заштита, заштита при работа, пожар, експлозија, штетно дејствување на отрови и други опасни материи и ги повредува прописите за заштита на животната средина; 4) внесува, употребува или е под дејство на алкохол и наркотични средства; 5) стори кражба или во врска со работата намерно или од крајно невнимание предизвика штета на работодавачот и 6) оддаде деловна, службена или државна тајна. 7) Го злоупотребува работното место, односно работната обврска со што за себе или за друг прибавува против-правна имотна корист или нанесува имотна штета функционирањето на работодавачот. 8) Одбие да извршува работа предвидена со договорот за вработување и друга работа предвидена со овој договор; 9) Во текот на работата или во врска со работата стори дејствие кое има обележје на кривично дело; 10) Го злоупотреби овластувањето или даденото полномошно; 11) Спречува еден или повеќе работници во работата; 12) Ги спречува органите на контрола во извршувањето на работата; 13) Не го известил работодавачот за сите заканувачки опасности по животот и здравјето или за настанување на материјална штета, што ги дознал при работа и кои би можеле да настанат кај работодавачот или трети лица; 14) Неоправдано (освен поради болест, смртен случај, пожар, елементарна непогода или други околности кои не зависат од негова волја) не се јави на проверка за оспособеноста од областа на заштитата при работа; 15) Врши недозволена трговија кај работодавачот; 16) Спие на работното место, и 17) Во други случаи утврдени со колективен договор на ниво на работодавач. Член 29 За секоја повреда на работниот ред и дисциплина или неисполнување на работните обврски и поради неспособност за извршување на работните задачи, пријава поднесува непосредниот раководител на работникот. Пријавата од став 1 од овој член се поднесува до работодавачот односно работникот или комисијата која тој ќе ја овласти за откажување на договорот за вработување. Пред давањето на отказот на договорот за вработување работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти, треба да побара мислење од соодветниот Синдикат. Член 30 Со писмен налог на работодавачот, или лицето овластено од него, работникот може да се отстрани од работа се до донесувањето на одлуката за откажување на договорот за вработување, особено ако: 1. Со своето присуство го загрозува животот и здравјето на работниците или други лица или ги оштетува средствата од поголема вредност. 2. Неговото присуство штетно се одразува врз работењето на работодавачот; 3. Неговото присуство го оневозможува утврдувањето на повредата на работните обврски; и 4. Против него е покрената кривична постапка за кривично дело сторено на работа или во врска со работата. За времетраењето на остранувањето на работникот од работа на работникот му се исплатува надомест на плата во висина од платата на работникот до донесувањето на одлуката. Член 31 Во зависност од степенот на одговорноста на работникот, условите под кои е направена повредата на работните обврски и работниот ред и дисциплина, поранешната работа и однесување на работникот, тежината на повредата и нејзините последици, работодавачот може на работникот, да му изрече парична казна, која не може да биде поголема од 15% од последната исплатена месечна нето плата на работникот во траење од еден до шест месеци. Одлуката за изрекување на парична казна задолжително се дава во писмена форма, со образложение на причината за изрекување на паричната казна со правна поука. Одлуката за изрекување парична казна ја донесува работодавачот, односно работникот кого тој ќе го овласти. Член 32 Одредбите што се однесуваат на договорот за вработување се применуваат и во случајот кога работодавачот го откажува договорот за вработување и на работникот истовремено му предлага склучување на нов променет договор за вработување. Понудата за склучување на нов променет договор на работникот задолжително му се доставува во писмена форма со наведување на причините за понудениот нов договор, рокот на изјаснување по понудата и правна поука. Работникот мора писмено да се изјасни за новиот променет договор за вработување во рок од 15 дена од денот на приемот на понудата. Ако работникот во случај од став 1 на овој член ја прифати понудата на работодавачот, нема право на отпремнина поради престанување на предходниот договор за вработување, а го задржува правото да ја оспорува пред надлежниот суд одлука за промена на договорот за вработување.