Mesafeli Sözleşmelerin Tanımı ve Uygulama Alanı. Yönerge’nin dört numaralı gerekçesinde mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak birtakım konularda uyumlaştırma yapılmasının gerekli olduğu belirtilmiştir. Ülke sınırları içerisinde yapılan mesafeli sözleşme sayısının son yıllarda anlamlı bir şekilde artmasına rağmen sınır ötesi mesafeli sözleşmelerde artış yaşanmadığına dikkat çekilmiştir4. Üye devletlerde tüketicinin korunmasına ilişkin farklı düzen- lemelerin kabul edilmiş olması, önemli bir büyüme potansiyeli içermesine rağ- men sınır ötesi mesafeli işlem pazarının büyümesini engelleyen sebeplerden bir tanesi olarak gösterilmiştir5. Örneğin tüketicinin cayma hakkını kullanılma süre- sine ilişkin üye devletlerin farklı düzenlemeler getirmesi hukukî belirsizliklere yol açmaktadır6. Bu sebeple, tüketicinin cayma hakkına ve girişimcinin bilgilen- dirme yükümlülüğüne dair düzenlemelerin uyumlaştırılması sonucu işletmeler arası rekabetin temin edilmesi ile tüketicinin yüksek derecede korunması arasın- da bir dengenin kurulması ve neticede ortak pazarın düzgün bir şekilde işlemesini sağlamak hedeflenmektedir7. Mesafeli sözleşme şeklinde kurulan satış sözleşmelerinde tüketici, satış konu- su malı görmeden satın almaktadır. Satış konusu hakkında ancak yüzeysel bilgi sahibi olan tüketiciler kolaylıkla yanılgıya düşmüş olabilirler. Tüketicilerin bu pazarlama yönteminin kullanıldığı durumlarda karşı karşıya olduğu bir diğer teh- like ise, sözleşme sürecinin basit ve süratli bir hâle gelmiş olması nedeniyle tüke- ticinin sözleşme kurma iradesini yeterince düşünmeden açıklamasıdır8. Şu hâlde, bu sözleşme yapma tekniğinin barındırdığı tehlikelere karşı tüketicinin koruna- bilmesi için tüketiciye cayma hakkının tanınması gerekmektedir. Aynı zaman- da tüketicinin malın niteliklerini, özelliklerini ve işlevlerini anlayabilmesi için gereken ölçüde onun malı inceleyebilmesi ve denetleyebilmesine imkân tanın- malıdır9. Cayma hakkına ek olarak, tüketicinin korunabilmesi için, girişimcinin, tüketicinin gereksinimlerini de göz önünde bulundurarak ona açık ve anlaşılabilir şekilde bilgi sağlaması gerekmektedir10. Bu noktada girişimciden, zihinsel, psi- kolojik veya fiziksel güçsüzlüğü nedeniyle ya da yaşı veya tecrübesizliği nede- niyle zayıf durumda olabilecek tüketicilerin bilgi gereksinimlerini karşılayacak düzeyde ve şekilde bilgilendirme yapması beklenmektedir11.
Mesafeli Sözleşmelerin Tanımı ve Uygulama Alanı. Mesafeli sözleşmeler TKHK 48 (1)’de tanımlanmıştır20: “Mesafeli sözleşme, satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir”. Mesafeli sözleşmeden söz edebilmek için mallara veya bir işin görülmesi- ne ilişkin uzaktan pazarlama sisteminin organize edilmiş olması aranmıştır. Bu sebeple, rastlantısal bir şekilde tarafların uzaktan iletişim aracı kullanarak söz- leşmenin kurulmasına yönelik irade beyanlarını iletmiş olmaları durumunda me- safeli sözleşme söz konusu olmayacaktır. Ayrıca sözleşmenin kurulması yöntemi bakımından mesafeli sözleşmeden söz edebilmek için sözleşme görüşmeleri de dâhil olmak üzere sözleşmenin kurulma anına kadar tarafların uzaktan iletişim aracı kullanılarak –fiziksel olarak yüz yüze gelmeksizin– sözleşmeyi kurmuş ol- maları gerekir. Mesafeli sözleşmeden söz edilebilmesi ortada tüketici işlemi niteliğinde (TKHK 3/l) bir sözleşmenin (tüketici sözleşmesinin) bulunması gerekir. Bir malı ticari veya mesleki amaçla edinen veya bir işi ticari veya mesleki amaçla gördü- ren kişiler arasında yapılan sözleşme, TKHK 48’de belirtilen tarzda kurulmuş olsa bile bir tüketici sözleşmesi ve dolayısıyla TKHK 48 anlamında mesafeli söz- leşme sayılmaz. Aynı şekilde, bir tüketici sözleşmesinden söz edilebilmesi için, sözleşmenin karşı tarafında da satıcı (TKHK 3/i) veya sağlayıcı (TKHK 3/ı) niteliğinde bir kişinin bulunması gerekir.