TEKNİK OLMAYAN ÖZET. Bu teknik inceleme kılavuzu, düzenli depolama tesislerinin neden olduğu etkileri en aza indirmek / önlemek için çevresel etkileri ve etki azaltma tedbirlerini ele almak üzere hazırlanmıştır. Bu kılavuz, ÇED çalışmalarını geliştirmek ve bu faaliyetleri standartlaştırmak için ÇED sürecinde yer alan tüm ilgili tarafların kullanımına açıktır. Düzenli depolama tesisleri (DDT), atıkların nihai olarak bertaraf edildiği tesislerdir. Bu tesislere kabul edilecek atıkların öncelikle "kaçınılması, azaltılması, tekrar kullanılması, geri dönüştürülmesi veya geri kazanılması" mümkün olmayan artık malzemeler olması talep edilmektedir. Düzenli depolama, sürdürülebilir kaynak geri kazanımı ve sıfır atık konseptine geçiş sürecinde, atık yönetiminin kaçınılmaz bir bileşenidir. Düzenli depolama sahaları, tasarım kriterleri Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik (ADDDY) kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenen atık bertaraf tesisi projeleridir. Tesise kabul edilecek atık türüne göre; depolama sahasının sınıfı ve teknik tasarım esasları değişmektedir. Tehlikeli ve özel atık kabul eden depolama tesisleri ile 10 hektardan büyük ve/veya günlük 100 ton ve üzeri kapasiteye sahip DDT’ler; ÇED Yönetmeliği Ek -1 listesi kapsamındadır ve doğrudan ÇED prosedürüne tabidir. Günlük 100 ton’un altında kapasiteye sahip olup, tehlikeli ve özel atık kabul etmeyen DDT’ler, ÇED Yönetmeliği Ek-2 kapsamında değerlendirilmektedir. Alternatifleri göz önüne alarak DDT için doğru yer seçimi, çevresel etkileri önleme ve azaltma için en etkili stratejidir. Mevzuat ve planlarda beyan edilmiş olan DDT inşa edilemeyecek alanların, saha seçim sürecinin erken aşamasında tespit edilmesi gerekmektedir. Düzenli depolama yapılması uygun olmayan alanlar çıkarıldıktan sonra kalan alternatif sahalar, birbirleriyle karşılaştırılmalıdır. Değerlendirilen alternatifler proje bağlamı ile ilgili ve makul olmalıdır. DDT’nin hava, su ve toprağa olan potansiyel etkilerinin belirlenmesinde en önemli kriter, depolama alanına kabul edilecek atıkların türü (tehlikeli, tehlikesiz, evsel, inert, vb.) ve miktarıdır. Depolama tesisi, ADDDY’de belirtilen depo sınıfına göre tasarlanıp (uygun atık kabul listesi, yağmur suyu kontrolü, depo tabanı, üst örtü, sızıntı suyu yönetim sistemi ve depo gazı yönetim sistemi) işletilmelidir. DDT projelerinde, mevcut durumu tespit edebilmek için yüzey ve yeraltı suyu analizleri, arka plan gürültü ölçümü, hava kalitesi ölçümü, flora fauna tespit vb. çalışmaların yapılma...
TEKNİK OLMAYAN ÖZET. Bu teknik inceleme kılavuzu, lastik üretim tesislerinin neden olduğu etkileri en aza indirmek / önlemek için çevresel etkileri ve etki azaltma tedbirlerini ele almak üzere hazırlanmıştır. Bu kılavuz, ÇED çalışmalarını geliştirmek ve bu faaliyetleri standartlaştırmak için ÇED sürecinde yer alan tüm ilgili tarafların kullanımına açıktır. Lastik, yol ile araç arasında teması sağlamak üzere yerleştirilmiş, içinde belirli basınçta hava bulunan esnek bir muhafazadır. Üzerindeki belirli bir yükü, bu yük için gerekli miktardaki yüksek basınçlı havayı muhafaza edebilecek dayanıklılıkta imal edilmiş kompozit yapısı sayesinde taşır. İç ve dış motorlu taşıt ve uçak lastikleri, kolon, sırt kauçuğu, kord bezi ve benzeri ürünlerin üretildiği tesisler ÇED Yönetmeliği Ek -1 listesi kapsamındadır ve doğrudan ÇED prosedürüne tabidir. Lastik kaplama tesisleri Ek-2 kapsamında değerlendirilmektedir ve seçme eleme kriterlerine tabidir. Soğuk lastik kaplama yapan tesisler kapsam dışıdır. Lastik üretim tesisi projelerinde, mevcut durumu tespit edebilmek için yüzey ve yeraltı suyu analizleri, arka plan gürültü ölçümü, hava kalitesi ölçümü (çöken toz ve partikül madde), flora fauna tespit vb. çalışmaların yapılması uygundur. İnşaat aşamasında, toz ve gürültü oluşumunun yanısıra, şantiye sahasında oluşan atıksuların potansiyel etkilerine dikkat etmek ve bu etkileri azaltıcı önlemleri almak gerekmektedir. Lastik üretim tesislerinde işletme aşamasındaki en önemli çevresel sorunlar; prosesten kaynaklı hava emisyonları (toz, uçucu organikler) ve kokudur. Prosesten kaynaklı düşük miktarda çıkan ancak organik yükü yüksek atıksu, dikkat edilmesi gereken diğer bir husustur. Tesis söküm işlemleri sırasında yine inşaat aşamasındaki potansiyel etkilere karşı önlem alınması gerekmektedir. Tesisin söküm işlemleri ve arazi rehabilitasyonu sonrası izlenmesi gereken potansiyel bir etki bulunmamaktadır.
TEKNİK OLMAYAN ÖZET. Nükleer yakıt; nükleer reaktörde kullanıldığında reaksiyon sırasında yüksek ısı çıkışı sağlayacak düzeyde içerisinde fisil (bölünebilir) uranyum bulunan ve kendiliğinden bir fisyon zincir reaksiyonunu sürdürerek enerji üretebilen, belirli oranlarda zenginleştirilmiş malzemelerden hazırlanmış reaktör tipine göre değişkenlik gösteren yakıt peletlerinin bir araya getirilmesi ile hazırlanmış olan yakıt elemanıdır. Ülkemizde nükleer yakıtlarla ilgili çalışmalar; Ülkemizdeki ilk ve tek Nükleer Yakıt Tesisi araştırma amaçlı olup TAEK, ÇNAEM Nükleer Teknolojiler Bölümünde pilot ölçekte bulunmaktadır. Bu tesiste zenginleştirilmiş doğal uranyumdan reaktörler için yakıt peleti üretimine yönelik işlemler araştırma ölçeğinde gerçekleştirilmektedir. Ülkemizdeki ilk ve tek radyoaktif atık işleme tesisi ise büyük çoğunluğu tıp ve endüstriden gelen düşük düzeyli radyoaktif atıkların işlenerek geçici depolandığı TAEK, ÇNAEM Radyoaktif Atık Yönetimi Bölümünde bulunan Atık İşleme ve Depolama tesisidir. Ülkemizde;
a) Nükleer yakıt yeniden işleme tesisi,
b) Nükleer yakıt üretim ve zenginleştirme tesisi,
c) Kullanılmış nükleer yakıt veya yüksek düzeyli radyoaktif atık işleme tesisi,
ç) Kullanılmış nükleer yakıt bertaraf tesisi,
d) Radyoaktif atık bertaraf tesisi,
e) Kullanılmış nükleer yakıtların depolanması veya üretim yerinden farklı bir yerde radyoaktif atıkların depolanması için tasarlanan tesisler,
f) Işınlanmamış nükleer yakıt bertaraf tesisi bulunmamaktadır.
TEKNİK OLMAYAN ÖZET. Sabun ve/veya deterjan üretim tesislerinde çevresel etkileri azaltmada en önemli basamak uygun yer seçimidir. Söz konusu tesislerin alanlarının tasarımında başlıca amaç, inşaat ve işletme aşamalarında baştan sona çevreye duyarlı bir proje yürütebilmektir. Bu amaçla tesisin yer alacağı bölgenin çevresel ve sosyal özellikleri dikkate alınmalıdır. Tesisin tasarımı aşamasında; tesis(ler)in tipi, büyüklüğü ve kapasitesi, saha ve saha planı, erozyon kontrol ve drenaj planları, inşaat ve etki alanının büyüklüğü, saha erişimi, inşaat ve işletmeden kaynaklanan emisyonlar, atık su ve diğer atıklar, yardımcı tesisler ve hizmetler, yerel altyapı ve işgücü, kapama ve restorasyon planları ile yerel veya uluslararası turistik alanlar dikkate alınmalıdır. Bu nedenle tesisin mümkün olduğunca yerleşim yerlerinden uzakta yer alması önemlidir. Projenin vaziyet planı ve proje alanı çevresinde yer alan duyarlı alanlar haritalandırılmalıdır. Tasarım aşamasında ayrıca kaynak ve altyapı kullanımı kapasiteleri de belirlenmeli ve sahanın mevcut kapasitesine ve mevcut çevresel duruma olası etkileri ile karşılaştırılarak değerlendirilmelidir. Olası etkiler için izleme ve modelleme çalışmaları yapılmalı ve yönetmelik sınır değerleri içinde kalındığı sürekli olarak gözlenmelidir.
TEKNİK OLMAYAN ÖZET. Pil ve/veya akü üretim tesisleri için göz önüne alınması gereken en önemli alternatif, proje yeri alternatifidir. Projenin yeri ile ilgili alternatifler değerlendirilirken çevresel ve sosyal unsur ve hassasiyetlerin göz önüne alınması, sadece ekonomik ve teknik değil, çevresel açıdan da en sürdürülebilir ve tüm taraflarca kabul edilebilir yerin seçilmesi sağlanmalıdır. Söz konusu tesislerin alanlarının tasarımında başlıca amaç, inşaat ve işletme aşamalarında baştan sona çevreye duyarlı bir proje yürütebilmektir. Bu amaçla tesisin yer alacağı bölgenin çevresel ve sosyal özellikleri dikkate alınmalıdır. Yer alternatifleri değerlendirmelerinin tamamlanmasının ardından, çevresel açıdan kabul edilebilir ve çevreye uyumlu bir proje oluşturulması gerekmektedir. Bu açıdan etkili bir yaklaşım projeye bağlı çevresel uyum stratejilerinin tasarlanmasıdır. Pil ve/veya akü üretim sektöründe dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri de pil ve akümülatör ürünlerinin üretilmesinde oluşacak zararlı madde ve atık miktarının azaltılması, kullanıldıktan sonra atıklarının evsel ve diğer atıklardan ayrı olarak toplanması, taşınması, bertarafı konusudur. Tasarım çalışmalarında farklı alternatifler incelenmesi çevresel etkilerin azaltılması ve önlenmesi açısından önem arz etmektedir. Tasarım ekibine çevresel faktörler hakkında erken aşamada bilgilendirme yapılması durumunda diğer tasarım parametreleri ile birlikte çevresel faktörler de tasarım aşamasına dahil edilebilir.