De bekering der Joden. 3.5.1 Xxxxxx Xxxxxxx “De universali et novissima Iudaeorum vocatione”
De bekering der Joden. In de Matthewe Bible uit 1551 stond als opschrift boven Romeinen 11: “Al the Iewes are not cast away, ther fore Paul warneth the Gentyls that be called, not to be hie mynded, nor to despyse the Iewes, for the iudgementes of God are depe and secrete.” Daarmee vergeleken sprak uit de Geneva Bible uit 1569 een veel grotere verwachting; deze stelde in de kanttekening bij Romeinen 11: 26 – “And so all Israel shalbe saved” -, dat de tijd zou komen dat de gehele natie der Joden, zij het niet ieder individu, met de kerk van Christus verenigd zou worden.414 Een dergelijke wijze van formuleren zullen we tot diep in de 17 eeuw vinden bij de Engelse Protestanten. Bij geen van de bestudeerde Engelsen uit de periode voor 1589 hebben we een andere uitleg van deze tekst gevonden, in de zin dat het behoud van ‘geheel Israël’ opgevat werd als betrekking hebbend op het tot geloof komen van alle uitverkorenen uit Joden en heidenen gedurende de gehele kerkgeschiedenis, zoals we dat bij Calvijn zagen. De Engelse Protestanten volgden dus Bucer en Martyr, die bij deze tekst spraken over de nog komende bekering van de Joden.415 “This set number of twelve thousand for every tribe of the Israelites betokeneth a notable multitude in every kindred of them, certainly appointed of God unto salvation. And it is not to be understood upon them that are past, but rather upon them whom it shall please God to call in this latter age under the sixth seal opening; whom Paul calleth the remnant which shall be saved according to the election of grace. Not for nothing hat God given so much knowledge in the Hebrew tongue. The Jews must be sealed with the word of verity.”416 Naast deze impliciete erkenning van de medewerking van de kerk aan de bekering der 413 Palfreyman, Romanes, P.7r-v. 414 Bible 1587 had hier als annotatie: “there shall bee a time wherein they also (as the Prophetes have forewarned) shall effectually embrace that, which they nowe so stubburnely for the most part reiect and refuse.” Hier blijkt duidelijk de spanning tussen een positieve toekomstverwachting en een negatieve beoordeling van de Joden in het heden. 415 Zie ook Bauckham, Tudor Apocalypse, p.225; De Jong, As the waters, p.9; Murray, Hope, p.42; Op ’t Hof, Pamflet, p.37. Zij noemen ook de invloed van Beza in dezen. 416 Bale, Image, p.334v. Joden door verkondiging van het Evangelie met gebruikmaking van de kennis van het Hebreeuws, benadrukte Bale dat de bekering van de Joden Gods eigen werk zou zijn, dat Hij in de Joden ...