Handelsagentuur. 287. ONBEPAALDE DUUR IS DE ALGEMENE REGEL IN DE HANDELSAGENTUURWET. Volgens artikel 4, eerste lid Handelsagentuurwet kan men een handelsagentuurovereenkomst zowel voor bepaalde duur als voor onbepaalde duur sluiten. Dat is louter een bevestiging van het gemeen verbintenissenrecht.1294 Artikel 4, tweede lid Handelsagentuurwet voegt daar aan toe dat een handelsagentuurovereenkomst voor onbepaalde duur gesloten is wanneer ze niet op schrift is gesteld of wanneer, als ze wel op schrift is gesteld, de duur ervan niet bepaald is.1295 Uit die wetsbepaling volgt dat een agentuurovereenkomst van bepaalde duur enkel geldig is wanneer ze schriftelijk is aangegaan, met vermelding van de duur.1296 De onbepaalde duur van de overeenkomst is dus de algemene regel volgens de Handelsagentuurwet.1297 De Handelsagentuurwet bevat met andere woorden een specifiek vermoeden van onbepaaldheid. 1293 Art. 15 Bijlage KB Statuut Pomphouder: “De tussen de leverancier en de kleinhandelaarwederverkoper af te sluiten contracten of hun eventuele bijvoegsels bevatten minstens de hiernavolgende rubrieken: (…) 11° De contracten moeten de duur vermelden.” Vergelijk met art. 2, 3° en 4° KB 12 januari 2007 betreffende het gebruik van bepaalde bedingen in de bemiddelingsovereenkomsten van vastgoedmakelaars, BS 19 januari 2007, 2363, dat bepaalt dat de bemiddelingsovereenkomst tussen een vastgoedmakelaar en een consument bepaalde voorschriften in verband met de duur van de overeenkomst moet bevatten. 1294 I. CLAEYS en L. PHANG, “Van bepaalde duur naar onbepaalde duur en terug”, TPR 2008, 400, nr. 27. 1295 Cf. Art. 13.2 Handelsagentuurrichtlijn: “Lid 1 verhindert een Lid-Staat niet te bepalen dat een agentuurovereenkomst slechts geldt, als zij op schrift is gesteld.” Art. 13.1 Handelsagentuurrichtlijn bepaalt: “Op verzoek kan ieder der partijen een ondertekend geschrift van de andere partij verkrijgen dat de inhoud van de overeenkomst met inbegrip van die van de latere wijzigingen bevat. Van dit recht kan geen afstand worden gedaan.” Die laatste bepaling is in het Belgische recht omgezet in art. 5 Handelsagentuurwet. 1296 Verslag VANDENBERGHE, 99: “Voorts kan uit het tweede lid van het voorgestelde artikel 4 worden afgeleid dat een handelsagentuurovereenkomst voor bepaalde tijd op schrift moet worden gesteld met vaststelling van de tijdsduur.”
Handelsagentuur. 295. VRIJE VASTSTELLING VAN DE DUUR. Ook in een handelsagentuurovereenkomst van bepaalde duur bepalen de contractpartijen vrij de duur. De Handelsagentuurwet bevat geen bepalingen daarover en de principes van het gemeen verbintenissenrecht zijn van toepassing.
Handelsagentuur. 311. HANDELSAGENTUUR VAN BEPAALDE DUUR EINDIGT AUTOMATISCH DOOR HET VERSTRIJKEN VAN DE DUUR. Een handelsagentuur van bepaalde duur eindigt in principe automatisch door het verstrijken van de duur, zonder dat men een opzeggingstermijn moet naleven of een opzeggingsvergoeding moet betalen in de zin van artikel 18 Handelsagentuurwet.1425 Indien een handelsagentuur eindigt door het verstrijken van de duur kan de principaal wel een cliënteelvergoeding verschuldigd zijn aan de handelsagent (infra nr. 713). Wanneer een contractpartij toch een kennisgeving stuurt aan de andere partij dat de agentuur zal eindigen, beschouwt men dat als een loutere bevestiging van het feit dat de overeenkomst automatisch eindigt.1426 De principes van het gemeen verbintenissenrecht zijn van toepassing (supra nr. 296 e.v.).
Handelsagentuur. 321. HANDELSAGENTUUR WORDT RETROACTIEF OMGEZET IN EEN HANDELSAGENTUUR VAN ONBEPAALDE DUUR. De Handelsagentuurwet bevat een bijzondere regeling over de voortzetting van een handelsagentuur van bepaalde duur na het verstrijken van de duur ervan. 1992)”, TBH 1993, 133, nr. 22. In het Franse recht: J. GHESTIN, CH. JAMIN en M. BILLIAU, Traité de droit civil. Les effets du contrat, Parijs, LGDJ, 2001, 309, nr. 253. 1451 Brussel 15 maart 1990, JLMB 1990, 804; L. CORNELIS, “De duur van het contract met opeenvolgende prestaties” in L. CORNELIS en F. GLANSDORFF e.a., Het contract met opeenvolgende prestaties, Brussel, Het Vlaams Pleitgenootschap bij de Balie te Brussel, 1991, 67, nr. 22; TH. DELAHAYE, Résiliation et résolution unilatérales, 25, nr. 16; B. KOHL, “La prorogation et la reconduction du contrat” in P. WÉRY (ed.), La fin du contrat, Luik, Ed. Formation Permanente CUP, 2001, 277, nr. 15; N. THIRION en A. BENOIT-MOURY, “Les concessions de vente en droit belge” in B. PINCHART en J.-P. TRIAILLE (eds.), Les contrats de distribution commerciale en droit belge et droit français, 182; F. VERMANDER, “Bedingen over de duur van het contract, zijn voortzetting en zijn opzegging” in S. STIJNS en K. VANDERSCHOT, Contractuele clausules rond de (niet-) uitvoering en de beëindiging van contracten, 235-236, nr. 13. In het Franse recht: Cass. civ. (Fr.) 15 november 2005, D. 2006, 587, noot M. MEKKI. Voor een uitgebreide bespreking: J. GHESTIN, CH. JAMIN en M. BILLIAU, Traité de droit civil. Les effets du contrat, Parijs, LGDJ, 2001, 309-311, nr. 254.
Handelsagentuur. 360. ARTIKEL 18, § 1 HANDELSAGENTUURWET: VERPLICHTING OM EEN OPZEGGINGSTERMIJN NA TE LEVEN. Artikel 18, § 1, eerste lid Handelsagentuurwet bevestigt de mogelijkheid om een handelsagentuur van onbepaalde duur (of met een conventionele opzeggingsmogelijkheid) op te zeggen, maar onderwerpt dat opzeggingsrecht aan de verplichting om een bepaalde opzeggingstermijn na te leven. Die bepaling is een omzetting van artikel 15.1 Handelsagentuurrichtlijn dat stelt: “Indien de overeenkomst voor onbepaalde tijd is aangegaan, kan elke partij haar met inachtneming van een opzeggingstermijn beëindigen.” Wanneer een partij de handelsagentuur van onbepaalde duur opzegt zonder naleving van de wettelijk vereiste opzeggingstermijn en dus met schending van de wettelijk bepaalde voorwaarden over het opzeggingsrecht, volgt niettemin uit de opzeggingsmacht dat de agentuur beëindigd is op het ogenblik dat de medecontractant kennis krijgt van de wil tot opzegging (supra nr. 350).