• ሁለተኛውን ሀገር አቀፍ የምስለ ችሎት ውድድር በሁለተኛ ደረጃ ት/ቤት ተማሪዎች መካከል ተደርጓል፡፡ ከትግራይ ክልል በስተቀር ሁሉም ክልሎች እና ከተማ አስተዳደሮች የተሳተፉበት 2ኛው ሀገር አቀፍ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተማሪዎች የምስለ-ችሎት ውድድር በክልል ደረጃ ተካሄዶ የተጠናቀቀ ሲሆን፤ ከ10 ክልሎች እና ከ2 ከተማ አስተዳደሮች 1ኛ እና 2ኛ የወጡ 24 ተወዳዳሪ ቡድኖች (48...

የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን (ኢሰመኮ) የ2014 በጀት ዓመት የአስራ አንድ ወር የስራ ክንውን አፈጻጸም ሪፖርት (ሐምሌ 2013 ዓ.ም

- ግንቦት 2014 ዓ.ም)

ሰኔ 2014 አዲስ አበባ

ማውጫ

1. መግቢያ 2

2. ሪፖርቱ የሚሸፍነው ጊዜ ዕቅድ አፈጻጸም ዘገባ 3

2.1 የተግባራት አፈጻጸም ትንተና 3

2.1.1 የሰብአዊ መብቶች ትምህርት 3

2.1.2 የሰብአዊ መብቶች ክትትልና ምርመራ 12

2.1.3 የሴቶችና የሕፃናትመብቶች 21

2.1.4 የአካል ጉዳተኞችና የአረጋዊያን መብቶች 37

2.1.5 የስደተኞች፣ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና የፍልሰተኞች መብቶች 50

2.1.6 የሲቪልና ፖለቲካ መብቶች 71

2.1.7 የኢኮኖሚያዊና ማኅበራዊ መብቶች 79

2.1.8 ኮሚኒኬሽን፣ ኢ.ኮ.ቴ እና አጋርነት 86

2.1.8.1 ፕሮግራምና አጋርነት 86

2.1.8.2 ሚዲያና ኮሚኒኬሽን 93

2.1.8.3 የመረጃ ቴክኖሎጂ 105

2.1.9 ተቋማዊ ሪፎርም፣ አቅም ግንባታና ቀጣይነት 109

2.1.9.1 የዋና ኮሚሽነር ጽ/ቤት 109

2.1.9.2 ፋይናንስና አስተዳደር 137

2.1.9.3 የሰው ሃብት አስተዳደር 142

2.2 የበጀት ዕቅድ አፈጻጸም ገለፃ 151

2.3 በዕቅድ አፈጻጸም ሂደቱ ያጋጠሙ ችግሮችና የተወሰዱ የመፍትሄ እርምጃዎች 153

2.4 የዕቅድ አፈጻፀሙ አጠቃላይ ግምገማ 155

2.5 መደምደሚያ 161

1

1. መግቢያ

የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን (ኢሰመኮ) በፌደራል ሕገ-መንግስቱ መሰረት ነጻ ፌደራላዊ የመንግስት አካል ሆኖ በአዋጅ ቁጥር 210/1992 (በአዋጅ ቁጥር 1224/2012 እንደተሻሻለው) የተቋቋመና ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ተጠሪ የሆነ ለሰብአዊ መብቶች መስፋፋት፣ መከበርና እና ጥበቃ የሚሰራ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋም ነው። ኮሚሽኑ የተጣለበትን ኃላፊነቶች በተገቢው ሁኔታ ለመወጣት እና በ2012 ዓ.ም. ተጀምሮ በ2013 ዓ.ም. የቀጠለዉን የለውጥና የተቋም አቅም ግንባታ በተሟላ ፕሮግራም እንዲታገዝ የሚያደርግ የ2014 በጀት ዓመት ዕቅድ አውጥቶ እየተንቀሳቀሰ ቆይቷል። ለዚሁ ዕቅድ ማስተግበሪያ የ4ኛው ዙር የፕሮግራም በጀት (2013-2015) ማዕቀፍ ላይ ተመስርቶ በየዓመቱ የተሸነሸነ መርሃ-ግብር በማዘጋጀት የተልዕኮ ስምሪቱን እየመራ ይገኛል። በዚህም መሰረት የተሻሻለውን የኮሚሽኑ ማቋቋሚያ አዋጅ መሰረት በማድረግ ተቋማዊ የለውጥ ፕሮግራም፣ የአቅም ግንባታ ስራን እንዲሁም በኃላፊነት የተሰጠውን ተግባራት አጠናክሮ ቀጥሏል።

በዚህ ሪፖርት ውስጥ በ2014 በጀት ዓመት ባለፉት አስራ አንድ ወራት (01 ሐምሌ 2013 ዓ.ም. እስከ 30 ግንቦት 2014 ዓ.ም.) ውስጥ የኮሚሽኑ የዕቅድ አፈጻጸም ዘገባ ቀርቧል። ሪፖረቱ የተዋቀረው በዘጠኝ የፕሮግራም መስክ ነው። እነሱም፡-

1. የሰብአዊ መብቶች ትምህርት

2. የሰብአዊ መብቶች ክትትልና ምርመራ

3. የሴቶችና የሕፃናት መብቶች

4. የአካል ጉዳተኞችና የአረጋዊያን መብቶች

5. የስደተኞች፣ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ፍልሰተኞች መብቶች

6. የሲቪልና ፖለቲካ መብቶች

7. የኢኮኖሚና ማኅበራዊ መብቶች

8. ኮሚኒኬሽን፣ የመረጃ ቴክኖሎጂ እና አጋርነት

9. ተቋማዊ ሪፎርም፣ ዘላቂ አቅም ግንባታ

በዚህ የአስራ አንድ ወር የዕቅድ አፈጻጸም ሪፖርት በኮሚሽኑ ዓመታዊ ዕቅድ መሰረት የተከናወኑ ተግባራት፣ የተመዘገቡ ውጤቶች፣ ያጋጠሙ ችግሮች፣ የተወሰዱ የመፍትሔ ሃሳቦችና አቅጣጫዎች እንዲሁም የፋይናንስ ዕቅድ አፈጻጸም ተካቶ ቀርቧል።

2. ሪፖርቱ የሚሸፍነው ጊዜ ዕቅድ አፈጻጸም ዘገባ

2.1 የተግባራት አፈጻጸም ትንተና

የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን (ኢሰመኮ) በ2014 በጀት ዓመት የአስራ አንድ ወራት (ሐምሌ 01 ቀን 2013 ዓ.ም. እስከ ግንቦት 30 ቀን 2014 ዓ.ም.) ያከናወናቸዉ የተለያዩ ተግባራት አፈጻጸም ዝርዝር በተለያዩ የስራ ክፍሎች ተከፋፍሎ እንደሚከተለው ቀርቧል።

የእያንዳንዱን የስራ ክፍል የዕቅድ አፈጻጸም ዘገባ በማስከተል የተከናወኑ ተግባራት ዝርዝር በሠንጠረዥ ቀርቧል፡፡ ይህም ተሻሽሎ ከቀረበው የ2014 ዓመታዊ የድርጊት መርሃ-ግብር አንፃር የዕቅድ አፈጻጸም ንጽጽር ለማድርግ ያስችላል።

2.1.1 የሰብአዊ መብቶች ትምህርት

ባለፉት አስራ አንድ ወራት የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡-

1.1 ባለመብቶች እና ሲቪል ማህበራት መብታቸውን ለማስከበር የሚያስችላቸው ዕውቀትና አቅም መገንባት

• የሰብአዊ መብቶች ትምህርት ክፍል ስልጠና ለተለያዩ የህብረተሰብ ክፍሎች ‹‹ከሰላም፣ አብሮነት እና መቻቻል›› አንፃር በ2013 ዓ.ም. በተዘጋጀው የወጣቶች ማሰልጠኛ ማኑዋል መሰረት የአሰልጣኞች ሥልጠና ለመስጠት የባለድርሻ አካላት ልየታ ተከናውኗል፣

• ከሰላም፣ አብሮነትና መቻቻል አኳያ የሰብአዊ መብቶች ትምህርት ከአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር፣ ከደቡብ ክልልና ሲዳማ ክልል፣ ከኦሮሚያ ክልል ጂማ ዞን፣ ከጋምቤላ ክልል፣ ከአማራ ክልል ከባህርዳር ከተማ፣ ከአፋር ክልል ከተለያዩ ዞኖች፣ ከቤንሻንጉል ጉሙዝ ክልል ከአሶሳ ከተማ፣ ከድሬ ዳዋ ከተማ አስተዳደር፣ ከሐረሪ ክልል፣ ከተለያዩ የወጣት ማህበራት እና የሀይማኖት ተቋማት እንዲሁም ከአምቦ፣ ሐዋሳና ባህርዳር ዩኒቨርስቲዎች ለተውጣጡ ለ226 ወንዶችና እና 79 ሴቶች በድምሩ

305 ባለሙያዎችና አመራሮች የአሰልጣኞች ሥልጠና ስልጠና ተሰጥቷል፤ እንዲሁም የአሰልጣኞች ስልጠናውን የወሰዱ ማለትም የአሮሚያ፣ የደቡብ፣ የሲዳማ፣ አማራ ክልሎችና የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር 140 ባለሙያዎችና አመራሮች የሰብአዊ መብቶች ትምህርት የስልጠና አሰጣጥ ዘዴ የማጠናከሪያ ስልጠና በባህር ዳር፣ ሃዋሳ፣ ጅማ እና አዲስ አበባ ተሰጥቷቸው የመጀመሪያ ዙር ስልጠና ከሰኔ13-30/2014 ዓ.ም ሰተዋል፡፡

• በ2013 ዓ.ም. በሴቶችና ሕፃናት መብቶች ዙሩያ በተዘጋጀው የስልጠና ማንዋል መሰረት ከአማራ ክልል ከ6 ዞኖች፣ ከቤንሻንጉል ጉሙዝ ክልል፣ ከአሮሚያ ክልል ከ8 ዞኖችና 8 ከተማ አስተዳደሮች፣ ከጋምቤላ ክልል ከማጃንግ ብሔረሰብ ዞን መምሪያ እና ከጎደሬ እና መንገሽ ወረዳ ጽ/ቤቶች፣ ከሶማሌ ክልል ከ5 ዞኖች፣ ከአፋር ክልል ከሁለት ዞኖች፣ ከደቡብ ብሔር ብሔረሰቦች ክልልና ከሲዳማ ክልል ከተለያየዩ የህብረተስብ ክፍሎች እና የመንግስት መ/ቤቶች ለተውጣጡ ለ139 ወንዶችና ለ95 ሴቶች በድምሩ ለ234 ባለሙያዎችና አመራሮች የአሰልጣኞች ሥልጠና ተሰጥቷል፡፡

• በሰብአዊ መብቶችና የማህበራዊ ሚዲያ አጠቃቀም ለ 21 ወንዶች እና ለ13 ሴቶች በድምሩ ለ34 የአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ ተመራቂ ተማሪዎች፣ የማህበራዊ ሚዲያ አንቂዎች እና ለልዩ ልዩ ባለተሰጥኦ ወጣቶች ስልጠና ተሰጥቷል ፡፡

• ሁለተኛውን ሀገር አቀፍ የምስለ ችሎት ውድድር በሁለተኛ ደረጃ ት/ቤት ተማሪዎች መካከል ተደርጓል፡፡ ከትግራይ ክልል በስተቀር ሁሉም ክልሎች እና ከተማ አስተዳደሮች የተሳተፉበት 2ኛው ሀገር አቀፍ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተማሪዎች የምስለ-ችሎት ውድድር በክልል ደረጃ ተካሄዶ የተጠናቀቀ ሲሆን፤ ከ10 ክልሎች እና ከ2 ከተማ አስተዳደሮች 1ኛ እና 2ኛ የወጡ 24 ተወዳዳሪ ቡድኖች (48 ተወዳዳሪዎች) አሸናፊ የሆኑ ተማሪዎች ለኮሚሽኑ በላኩት የመከራከሪያ ፅሁፍ (Essay) የተወዳደሩ ሲሆን በኮሚሽኑ፣ በሰብአዊ መብቶች ዙሪያ የሚሰሩ የሲቪክ ማህበራት እና በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ከፍተኛ ባለሙያዎች አማካኝነት ታርሞ ባገኙት ውጤት መሰረት ከፍተኛ ነጥብ ያስመዘገቡ 8 ቡድኖች ማለትም የኦሮሚያ፣ የደቡብ ብሔሮች፣ ብሔረሰቦችና ሕዝቦች፣የሀረሪ፣ የአማራ ክልሎች እንዲሁም የአዲሰ አበባ እና የድሬዳዋ ከተማ አስተዳደር ተወዳዳሪ ተማሪዎች በማለፋቸው በሀገር አቀፍ ደረጃ በአዲስ አበባ ከተማ በተካሄደው ውድድር እንዲሳተፉ ተደርጓል፡፡ ውድድሩም የተወዳዳሪ ተማሪዎች አማካሪ መምህራን፣ ወላጆች፣ የትምህርት ቢሮ ተወካዮች፣ ከኢሰመኮ ዋናው መ/ቤት እና ቅ/ጽ/ቤቶች የተወከሉ ባለሙያዎች እንዲሁም በመጨረሻው ቀን (ግንቦት 20) ተጋባዥ እንግዶች በተገኙበት በ3 ዙር ውድድር የዳኝነት ልምድ ባላቸው ከፍተኛ ባለሙያዎች ተካሂዶ የአማራ ክልልን በመወከል የጎንደር ዩኒቨርስቲ የኮሚኒቲ ት/ቤት የመጡ አንድ

ሴት እና አንድ ወንድ ተማሪዎች አሽናፊ ሆነዋል፡፡ የመጨረሻው ውድድር የኮሚሽኑን መልዕክት ባካተተ መልኩ በተለያዩ የሚዲያ ተቋማት ሽፋን አግኝቶ ህብረተሰቡ ስለ ሰብአዊ መብቶች ግንዛቤ እንዲያገኝበት ተደርጓል፡፡

1.2 የጎለበተ የባለግዴታዎች የሰብአዊ መብቶች የማክበር፣ የመጠበቅና የማሟላት አቅምና ቁርጠኝነት

• በፌደራል እና ክልል ደረጃ ለሚገኙ የፖሊስ አባላትና አመራሮች ለፖሊሶች የሰብአዊ መብቶች ትምህርት ለመስጠት ቀድሞ የነበረውን የማሰልጠኛ ማኑዋል የማሻሻል ሥራ ተከናውኗል፡፡ ይህንኑም ለማድረግ በአጠቃላይ 261 የፖሊስ አባላት እና 24 ተጠርጣሪዎችን (250 ወንዶች እና 25 ሴቶች) ያካተተ የሥልጠና ፍላጎት ጥናት ተከናውኗል፡፡ በተሻሻለው የማሰልጠኛ ማኑዋል መሰረት ከሰኔ 20-25/2014 ዓ.ም በአንድ ዙር ለ35 ሰልጣኞች የአሰልጣኞች ሥልጠና ለመስጠት አስፈላጊው ቅድመ ዝግጅት ተከናውኗል፡፡

• የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ስደተኞች መብቶችን በተመለከተ ለባለግዴታዎች እና ለሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ስደተኞች አገልግሎት ሰጪ ተቋማት ሥልጠና ለመስጠት፣

o የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ስደተኞች መብቶች በተመለከተ የማሰልጠኛ ማኑዋል ለማዘጋጀት ከ237 መረጃ ሰጪዎችን (147 ወንዶች እና 93 ሴቶች) ያሳተፈ የሥልጠና ፍላጎት ጥናት ተከናውኗል፣

o የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች መብቶች በተመለከተ የማሰልጠኛ ማኑዋል ተዘጋጅቷል፡፡ በዚህም በተዘጋጀው ማኑዋል መሰረት ከሰኔ 20-25/2014 ዓ.ም በአንድ ዙር ለ35 ሰልጣኞች የአሰልጣኞች ሥልጠና ለመስጠት አስፈላጊው ቅድመ ዝግጅት ተከናውኗል፡፡

• የአካል ጉዳተኞች መብቶችን በተመለከተ ለሲቪክ ማህበራት እና ለሌሎች ባለድርሻ ተቋማት ሥልጠና ለመስጠት፡-

o የማሰልጠኛ ማኑዋል ተዘጋጀቷል፣ በተመሳሳይ መልኩ ማኑዋሉን ለማዘጋጀት 150 መረጃ ሰጪዎችን (82 ወንዶች እና 68 ሴቶች) ያሳተፈ የሥልጠና ፍላጎት ጥናት ተከናውኗል፤

o በተዘጋጀው ማኑዋል መሰረት ከተለያዩ ክልሎች ከአካል ጉዳተኞች ማህበራትና ከባለድርሻ አካላት ለተውጣጡ ለ23 ወንዶች እና ለ10 ሴቶች በድምሩ 33 አካል ጉዳተኞች እንዲሁም ለ11 ረዳቶቻቸው የአስልጣኞች ሥልጠና ተሰጥቷል፡፡

• ሰብአዊ መብቶችን መሰረት ያደረገ አሰራር (HRBA) እና በዘላቂ የልማት ግቦች (SDGs) ዙሪያ የማሰልጠኛ ማኑዋል ተዘጋጅቷል፣ እራሱን ችሎ የሰብአዊ መብቶችን መሰረት ያደረግ አሰራር (HRBA) ሥልጠና ከሰኔ 20-25/2014 ዓ.ም በአንድ ዙር ለአስፈጻሚ አካላት የሚሰጥ ሰሆን ወደ 75 ለሚሆኑ ከፖሊስ፣ በአካል ጉዳተኞች ዙረያ ከሚሰሩ ሲቪክ ማህበራትና አገልግሎት ሰጪዎች እንዲሁም ለሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች አገልግሎት ከሚሰጡ ተቋማት ለተውጣጡ ሰልጣኞች ሰብአዊ መብቶችን መሰረት ያደረገ አሰራር ስልጠና እየተሰጠ ይገኛል፡፡

1.3 ያደገ የሰብአዊ መብቶች ትምህርት መደበኛ በሆኑና መደበኛ ባልሆኑ የትምህርትና ስልጠና ፕሮግራሞች/ መርሃ ግብሮች/ ሥረዓተ ትምህርቶች መካተት

• የሰብአዊ መብቶች በመደበኛ ትምህርት እንዲካተት ማድረግ፤

o የሰብአዊ መብቶች ትምህርትን ለማካተት ትምህርት ሚኒስቴርና ኮሚሽኑ አብረው የሚሰሩበት ሁኔታ ተመቻችቷል፡፡ ሁለቱ ተቋማት አብረው ለመስራት ይችሉ ዘንድ ኮሚሽኑ የመግባቢያ ሰነድ በማዘጋጀት በትምህርት ሚኒስቴር ኃላፊዎች እየተገመገመ ሲሆን የመግባቢያ ሰነዱ ዋና ዓላማ የሰብአዊ መብቶች ትምህርት አጋዥ መጽሕፍት በትብብር ለማዘጋጀትና ለመምህራን የአቅም ግንባታ ሥልጠና ለመስጠት ነው፡፡

o ከ1ኛ እስከ 6ኛ ክፍል ተማሪዎች የተረቀቀውን የግብረገብ ትምህርት መማሪያ መጽሐፍ ለሚገመግሙ ባለሙያዎች በሰብአዊ መብቶች ዙሪያ ያተኮረ ለ77 ወንዶች ለ2 ሴቶች በድምሩ ለ79 ባለሙያዎችና መጽሀፍት አዘጋጆች ግንቦት 29 እና 30 ሥልጠና ተሰጥቷል፣

o ከ1ኛ-6ኛ ክፍል እንዲሁም ከ7ኛ-8ኛ ክፍል ተማሪዎች የሚማሩባቸው እና በትምህርት ሚኒስቴር በተቀጠሩ የዩኒቨርሲቲ መምህራን በተረቀቁት የግብረገብ እና የዜግነት ትምህርት መጻሕፍቶች ለመገምገም በተዘጋጀው አውደ ጥናት ላይ የሰብአዊ መብቶች መካተታቸውን ለመገምገም ኮሚሽኑ ከትምህርት ሚኒስቴር ጋር በመተባበር ሰኔ 1 እና 2 ባካሄደው የውይይት መድረክ ኮሚሽኑ የሰብአዊ መብቶች በግብረ ግብ ትምህርትና በዜግነት ትምህርት አይነቶች እንዲካተት ተገቢ የሆነ አሰተያየት ሰጥቷል፡፡ በዚህም በሁለቱም የትምህርት አይነቶች የሰብአዊ መብቶች ትምህርት በምዕራፍ ደረጃ እንዲካተት ኮሚሽኑ አስተዋጽኦ አድርጓል፣

1.4 የሰብአዊ መብቶች ትምህርትን ለማካተትና ለማስፋፋት ያደገ የቁልፍ ባለድርሻ አካላት መተጋገዝና ትብብር፤

በሰብአዊ መብቶች ትምህርት አግባብነት ካላቸው ሀገር አቀፍ፣ አህጉራዊና ዓለም አቀፍ ባለድርሻ አካላት በተለይም ከዳኒሽ የሰብዓዊ መብቶች ተቋም ጋር በመተባበር የሰብአዊ መብቶች በመደበኛ ትምህርት ለማካተት ሰፊ ሥራዎች ተከናውነዋል፡፡

የሰራተኞችን አቅም ከመገንባት አኳያ የሥራ ክፍሉን ሰራተኞች በተግባር በመታገዝ እርስ በራሳቸው ልምድ ካላቸው ባለሙያዎች ጋር በመሆን የሥራ ላይ ስልጠና (on-job training) እንዲወስዱ ተደርጓል፡፡ ይህም በጥራትና በአግባቡ የሚሰራ አቅም ያለው የሰው ኃይል ተፈጥሯል፡፡

የስራ ክፍል: የሰብአዊ መብቶች ትምህርት

ተቁ	ዝርዝር ሥራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
1	ግብ 1: የባለመብቶች እና የሲቪል ማህበራት መብታቸውን ለማስከበር የሚያስችላቸው የጎለበተ ዕውቀትና አቅም፤
1.1	አብይ ተግባር 1፡ በወጣቶች እና ሰብአዊ መብት ዙሪያ ለተመረጡ የወጣት ማህበራት እና አደረጃጀት አባላት እንዲሁም የሲቪከ ማህበረሰብ ድርጅቶች 3 የአሰልጣኞች ስልጠና መስጠት
1.1.1	በሥልጠናው ላይ የሚሳተፉ ባለድርሻ አካላትን መለየት እና በሥልጠናው አተገባበር ዙሪያ የጋራ መግባባት ላይ መድረስ	በባለድርሻ አካላት ቁጥር	10	10	100	100	100	ከባለድረሻ አካለት ጋር ስምምነት መድረስ
1.1.2	በወጣቶች እና ሰብአዊ መብቶች ዙሪያ ለተመረጡ ሠልጣኞች የአሠልጣኞች ሥልጠና መስጠት	በሰልጣኞች ቁጥር	ለ315 ወጣት ማህበራት እና ተቋማት አባላት እና አመራሮች ሥልጠና መስጠት	ለ315 ወጣት ማህበራት እና ተቋማት አባላት እና አመራሮች ሥልጠና መስጠት	ለ305 አባላት እና አመራሮች ሥልጠናው ተሰጥቷል	96.83	96.83	እውቀታቸውና ክህሎታቸው ያደገ ባለሙያዎችና አመራሮች
1.1.3	ከሥልጠና በኋላ ክትትል ማድረግና ቴክኒካዊ ድጋፍ መስጠት/ እንደ አስፈላጊነቱ የማጠናከሪያ ሥልጠና መስጠት	በክትትል እና ድጋፍ ቁጥር	8	8	4	100	50	ቀደም ሲል ስልጠና የወሰዱ ሰልጣኞች የማጠናከሪያ ስልጠና እንዲያገኙ ተደርጓል
1.2	አብይ ተግባር 2፡ ሁለተኛውን አገር አቀፍ የምስለ ችሎት ውድድር በሁለተኛ ደረጃ ት/ቤት ተማሪዎች መካከል ማካሄድ
1.2.1	የምስለ ችሎት ውድድር ለማካሄድ የሚረዱ መምሪያዎችን ማሻሻል	በመምሪያ ቁጥር	3	3 መመሪያዎች ማሻሻል	3 መመሪያዎች ተሻሽለዋል	100	100	የተሻሻለ የምስለ ችሎት ውድድር መመሪያ
1.2.2	ውድድሩን ለማስጀመር እና ቅንጅት ለመፍጠር የሚያስችል የምክክር መድረክ ማካሄድ	በምክክር መድረክ ቁጥር	1	1 የምክክር መድረክ ማድረግ	1 የምክክር መድረክ ተከናውኗል	100	100	ከባለድርሻ አካላት ጋር ትብብር መፈጠሩ
1.2.3	ለተወዳዳሪዎቸና አሰልጣኞች ሰልጠና መስጠትና ክልላዊ የውስጥ ውድድሮችን ማካሄድ	በክልል ውድድር ቁጥር	12	12	12 ክልሎችና 2 ከተማ መስተዳደሮች ተሳታፊ ሁነዋል	100	116	ብቃት ያላችው ተወዳዳሪዎችን መምረጥ መቻሉ
1.2.4	የተወዳዳሪዎችን የጽሑፍ መከራከሪያ መመዘን እና የመጨረሻ ዙር አላፊዎችን መለየት	በተወዳዳሪዎች ቁጥር	48	48	48 የጽሑፍ መከራከሪያ እንዲመዘን ተደርጓል	100	100	ምርጥ የጽሑፍ ተወዳዳሪ መለየት መቻሉ
1.2.5	ሀአገር አቀፉን የመጨረሻ ዙር ውድድር ማካሄድ	በውድድር ቁጥር	3	3		100	100	አሸናፊ ተወዳዳሪ መለየት መቻሉ
1.3	አብይ ተግባር 3፡ ከሚዲያና ኮሚኒኬሽን የስራ ክፍል ጋር በመተባበር በሰብአዊ መብትና የማህበራዊ ሚዲያ አጠቃቀም የሥልጠና መስጠት
1.3.1	ከአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ ተመራቂ	በሰልጣኞች ቁጥር	-	ለ35	ለ34 አባላት እና አመራሮች	97.14	97.14	እውቀታቸውና

ተቁ	ዝርዝር ሥራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	ተማሪዎች፣ የማህበራዊ ሚዲያ አንቂዎች እና ከወጣት ማህበራት ለተውጣጡ የማህበረሰብ ክፍሎች ሥልጠና መስጠት (በእቅድ ያልተያዘ)			ተመራቂዎች እና የማህበራዊ ሚዲያ አንቂዎች ሥልጠና መስጠት	ስልጠናው ተሰጥቷል			ክህሎታቸው ያደገ ተማሪዎቸ፣የማህበራዊ ሚዲያ አንቂዎችናወጣት ማህበራት ባለሙያዎችና አመራሮች
2	ግብ: የጎለበተ የባለግዴታዎች የሰብአዊ መብቶች የማክበር የመጠበቅና የማሟላት አቅምና ቁርጠኝነት
2.1	አብይ ተግባር 1፡ በፌደራል እና ክልል ደረጃ ለሚገኙ የፖሊስ እና ማረሚያ ቤት አመራሮች እና አባላት በተጠርጣሪዎች እና ታራሚዎች መብት እና አያያዝ ላይ 1 የስልጠና ሰነድ ማዘጋጀትና 10 ስልጠናዎችን መስጠት
2.1.1	የተጠርጣሪዎች እና ታራሚዎች መብቶች እና አያያዝ የማሰልጠኛ ሰነድ ለማሻሻል የሚያስችል የስልጠና ፍላጎት ዳሰሳ ጥናት ማድረግ	በዳሰሳ ጥናት ሪፖርት ቁጥር	1	1	1	100	100	አብዛኛዎቹ ፖሊሶችሥራቸውን በሚያከናውኑበት ወቅት የአመለካከትና የአተገባበር/ክህሎት ችግሮች የሚያንጸባረቁ መሆናቸው
2.1.2	ከሚመለከታቸው የሥራ ክፍሎች ጋር በመቀናጀት ለፖሊሶቸ የሰብአዊ መብቶች ትምህርት ማሰልጠኛ ማኑዋል/ሰነድ ማዘጋጀት	የተዘጋጀ ማኑዋል በቁጥር	2	1	1	50	50	ጥራቱን የጠበቀ ማኑዋል
2.1.3	በተዘጋጀው ማኑዋል መሰረት ለኮሚሽኑ ባለሙያዎች ሥልጠና መስጠት	በሰልጣኞች ቁጥር	35	35	17 ባለሙያዎች ሰልጥነዋል	50	50	በሰብአዊ መብቶች ትምህርት ለፖሊስ የአሰልጣኞች ስልጠና መስጠት የሚችሉ ባለሙያዎች
2.1.4	በተዘጋጀው የማሰልጠኛ ማኑዋል መሰረት ክልሎች እና ከተማ አስተዳደሮች ለ105 ሰልጣኞች የአሰልጣኞች ስልጠናዎችን መስጠት	በሰልጣኞች ቁጥር	105	35	35 ሰልጣኞች	33.33	33.33	እውቀታቸውና ክህሎታቸው ያደገ ባለሙያዎችና አመራሮች (በ2015 ስልጠናው ተጠናክሮ ይቀጥላል)
2.2	አብይ ተግባር 2፡ ከሴቶች እና ሕፃናት መብቶች የሥራ ክፍል ጋር በመተባበር በሴቶች እና ሕፃናት መብቶች ዙሪያ ለባለግዴታ አስፈፃሚ አካላት 5 የአሰልጣኞች ስልጠናዎችን መስጠት
2.2.1	በስልጠናው ላይ የሚሳተፉ ባለድርሻ አካላትን መለየት እና በስልጠናው አተገባበር ዙሪያ የጋራ መግባባት ላይ	በባለድርሻ አካላት ቁጥር				100	100	ባለድርሻ አካላት መለየታቸው

ተቁ	ዝርዝር ሥራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	መድረስ
2.2.2	ለተመረጡ 175 ሰልጣኞች ስልጠናውን መስጠት (ከ2013 በጀት ዓመት የቀጠለ)	በሰልጣኞች ቁጥር	175	234	234	133.71	133.7	እውቀታቸውና ክህሎታቸው ያደገ ለሴቶችና ሕፃናት አገልግሎት የሚሰጡ ባለሙያዎችና አመራሮች
2.2.3	የስልጠና ውጤታማነት መገምገምና ክትትልን መሠረት ያደረገ ቴክኒካዊ ድጋፍ መስጠት	በክትትል እና ድጋፍ ቁጥር	5	5	-	0	0	-
2.3	አብይ ተግባር 3፡ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶችን በተመለከተ ለባለግዴታዎች እና ለሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ስደተኞች መሪዎች ሥልጠና መስጠት (የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞች እና ፍልሰተኞች መብቶች ዲፓርትመንት ጋር በመተባበር)
2.3.1	የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ስደተኞች መብቶች በተመለከተ የማሰልጠኛ ማኑዋል ማዘጋጀት	የተዘጋጀ ማኑዋል በቁጥር	1	1 ማኑዋል ማዘጋጀት	1 ማኑዋል ተዘጋጅቷል	100	100	ጥራቱን የጠበቀ ማኑዋል
2.3.2	በተዘጋጀው ማኑዋል መሰረት ለኮሚሽኑ የስልጠና ባለሙያዎች የአሰልጣኞች ስልጠና መስጠት	በሰልጣኞች ቁጥር	35	35 ሰልጣኞች	17 ባለሙያዎች ሰልጥነዋል	50	50	በተፈናቃዮች ሰብአዊ መብቶች የአሰልጣኞች ስልጠና መስጠት የሚችሉ ባለሙያዎች
2.3.3	በተዘጋጀው የማሰልጠኛ ማንዋል መሰረት በ3 ክልሎች ለ105 ሰልጣኞች የአሰልጣኞች ስልጠናዎችን መስጠት	በሰልጣኞች ቁጥር	105	105 ሰልጣኞች	35	33.33	33.33	እውቀታቸውና ክህሎታቸው ያደገ የአገልግሎት ሰጭ ባለሙያዎችና አመራሮች
2.4	አብይ ተግባር 4፡ የአካል ጉዳተኞች መብቶችን በተመለከተ ለሲቪክ ማህበራት እና ለሌሎች ባለድርሻ ተቋማት ሥልጠና መስጠት (ከአካል ጉዳተኞች መብቶች እና አረጋውያን መብቶች የስራ ክፍል ጋር በመተባበር)
2.4.1	የአካል ጉዳተኞች መብቶች የስልጠና ማኑዋል ለማዘጋጀት የስልጠና ፍላጎት ዳሰሳ ማከናወን	በቁጥር	1	1 የስልጠና ፍላጎት ዳሰሳ ማከናወን	1 የስልጠና ፍላጎት ዳሰሳ ተከናውኗል፡	100	100	ከፍተቶችን መለየት መቻሉ
2.4.2	በተዘጋጀው ማኑዋል መሰረት ለኮሚሽኑ ባለሙያዎች የአሰልጣኞች	በቁጥር	35	35 ሰልጣኞች	17 ባለሙያዎች ሰልጥነዋል	50	50	አውቀታቸውና ክህሎታቸው ያደገ

ተቁ	ዝርዝር ሥራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	ስልጠና መስጠት							የአሰልጣኞች ስልጠና መስጠት የሚችሉ ባለሙያዎች
2.4.3	በተዘጋጀው የማሰልጠኛ ማንዋል መሰረት ለ105 ባለድርሻ አካላት (ሲቪክ ማህበራት እና ለአካል ጉዳተኞች ተቋማት) የአሰልጣኞች ስልጠናዎችን መስጠት	በሰልጣኞች ቁጥር	105	35 ሰልጣኞችን ማሰልጠን	33 ተሳተፊዎች ስልጠናውን ወስደዋል	33.33	33.33	እውቀታቸውና ክህሎታቸው ያደገ የአገልግሎት ሰጭ ባለሙያዎችና አመራሮች
2.5	አብይ ተግባር 5፡ በሰብዓዊ መብቶችን መሰረት ያደረገ አሰራር (HRBA) እና የዘላቂ ልማት ግቦችን (SDGs) ዙሪያ ለባለግዴታ አስፈፃሚ አካላት (1)፣ ለሚዲያዎች(1) እና ለሙያ ማህበራት(1) ስልጠናዎችን መስጠት
2.3.1	ሰብአዊ መብቶችን መሰረት ያደረገ አሰራር (HRBA) እና የዘላቂ ልማት ግቦችን (SDGs) አስመልክቶ የስልጠና ፍላጎት ዳሰሳ ጥናት ማድረግ	በፍላጎት ዳሰሳ ጥናት ቁጥር	1 የፍላጎት ዳሰሳ ጥናት ማድረግ	1 የፍላጎት ዳሰሳ ጥናት ማድረግ	-	0	0	-
2.3.2	የሰብአዊ መብቶችን መሰረት ያደረገ አሰራር እና በዘላቂ የልማት ግቦች ዙሪያ የማሰልጠኛ ማንዋል ማዘጋጀት	በማኑዋል ቁጥር	2 የማሰልጠኛ ማንዋሎችን ማዘጋጀት	2 የማሰልጠኛ ማንዋሎችን ማዘጋጀት	1 የማሰልጠኛ ማኑዋል ተዘጋጅቷል	50%	50%	ጥራቱን የጠበቀ ማኑዋል
2.3.2	በተዘጋጀው የማሰልጠኛ ማኑዋል መሰረት ስልጠናውን በጥናት ለተለዩ 105 ሰልጣኞች መስጠት	በሰልጣኞች ቁጥር	ለ105 ሰልጣኞች ስልጠና መስጠት	ለ105 ሰልጣኞች ስልጠና መስጠት	35 ሰልጣኞች	33.3	33.3	እውቀታቸውና ክህሎታቸው ያደገ የአገልግሎት ሰጭ ባለሙያዎችና አመራሮች
3	ግብ: ያደገ የሰብአዊ መብቶች ትምህርት መደበኛ በሆኑና መደበኛ ባልሆኑ የትምህርትና ስልጠና ፕሮግራሞች/ መርሃ ግብሮች/ ሥረዓተ ትምህርቶች መካተት
3.1	አብይ ተግባር 1፡ በመጀመሪያ ደረጃ፣ በሁለተኛ ደረጃ፣ በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት በሙያ ስልጠናዎች በሕግ አስከባሪዎችና የደህንነት ኃላፊዎች ስልጠናዎች በማህበራዊ አገልግሎት አቅራቢዎች ስልጠና የሰ/መ ትምህርትን ማካተት
3.1.1	በሚመለከታቸው ተቋማት አማካኝነት የካሪኩለም ግምገማ እንዲደረግ ግፊት ማድረግ እና ለሚደረገው ግምገማ ቴክኒካዊ እገዛ መስጠት (በፖሊስና ፍትሕ ሴከተር ባለሙያዎች ስልጠና ተቋማት)	በተቋማት ቁጥር	5	5 ተቋማት	ከትምህርት ሚኒስቴር ጋር በተደረሰው መግባባት ከ1ኛ-6ኛ፣ ከ7ኛ-8ኛ እንዲሁም 9ኛ-10ኛ ክፍል ተማሪዎች በተዘጋጀው የግብረገብ ካሪኩለምን ግምግሞ ግብዓት ተሰቷል	60	60	ካሪኩለሞቹ የሰብአዊ መብቶችን እንዲያካትቱ ተደርጓል ከትምህርት ሚኒስቴር ጋር የመግባቢያ ስምምነት ሰነድ ተዘጋጅቷል
3.1.2	በሚደረጉት የካሪኩለም ግምገማ ግኝቶች እና የሰብአዊ መብቶች	በአውደ ጥናት ቁጥር	2	2	2 አውደ ጥናቶች ተከናውኗል	100	100	ካሪኩለሙን የሚያዘጋጁና የሚገመግሙ 79

ተቁ	ዝርዝር ሥራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	ትምህርት ተካቶ ተግባራትን በተመለከተ 2 አውደ ጥናቶችን ማካሄድ							ባለሙያዎች በሰብአዊ መብቶች ዙሪያ ያላቸው እውቀትና ክህሎት መዳበሩ፤ ሰብአዊ መብቶች በግረ ገብ እና በዜግነት ትምህርት እንዲካተት መደረጉ
3.1.3	የሰብአዊ መብቶች ትምህርት በካሪኩለም መካተቱን ለማረጋገጥ የሰብአዊ መብት ዘዴዎችንና ሰብአዊ መብቶች ምንነት በተመለከተ ሥልጠናን ጨምሮ ማማከርና መደገፍ	በምክርና ድጋፍ ቁጥር	2	2	የሰብአዊ መብቶች በካሪኩለሙ ውስጥ እንዲካተት ትምህርት ሚኒስቴር ባዘጋጀው ሁለት ውይይቶች ላይ ምክርና ድጋፍ ተሰቷል፣ በጽሑፍ አስተያየት ተሰቷል፣ 1 ስልጠና ለ77 ወንድ እና ለ2 ሴቶች በድምሩ ለ79 ባለሙያዎችና መጽሐፍ አዘጋጆች ስልጠና ተሰጥቷል	100	100	ሰብአዊ መብቶችን በካሪኩለሞቹ እንዴት ማካተት እንደሚቻል የምክር አገልግሎትና ድጋፍ ተሰቷል፣ በሰብአዊ መብቶችና ሰብአዊ መብቶች ስልጠና ዘዴ እውቀታቸውና ክህሎታቸው ያደገ ባለሙያዎችና መጽሐፍት አዘጋጆች
3.2	አብይ ተግባር 2፡ የሰብአዊ መብቶች ትምህርት የዘላቂ ልማት ግቦች (4.7) ተግባራዊነትን መከታተል እና በሰብአዊ መብቶች ትምህርት የዓለም አቀፍና አህጉር አቀፍ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት የሰጡት ምክረ ሃሳብ መተግበሩን ማረጋገጥ
3.2.1	የዘላቂ ልማት ግብ 4.7 እና በግቡ ላይ የተሰጡ ምክረ ሃሳቦችን አስመልክቶ የማብራሪያ ፅሁፍ ማዘጋጀት እና በ3 መድረኮች ለባለድርሻ አካላት ማስተዋወቅ	በሁነቶች ቁጥር	3	3	1 መድረክ ተከናውናል	33.33	33.33	*የሰብአዊ መብቶች ትምህርትን በ1ኛ እና 2ኛ ደረጃ ትምህርት ውስጥ ስለማካተት በተደረጉ ውይይቶች ላይ ኮሚሽኑ የሰራው ጥናትና ምክረ ሃሳቦቹ ለባለድርሻ አካላት ቀርበዋል *በ2013 ዓ.ም. የተሰራውን ማብራሪያ ጽሑፍ ወቅታዊ ተደርጓል፤
3.2.2	የኢትዮጵያ አገራዊ የሰብአዊ መብቶች ትምህርት ሀገር አቀፍ ኮሚቴ እንዲቋቋም እና እቅድ/ የድርጊት መርሃግብር እንዲዘጋጅ መወትወት	በተዘጋጀ መርሀ ግብር ቁጥር	1		-	0	0
3.2.3	የዘላቂ ልማት ግብ 4.7 ምክረ- ሃሳቦችን በሀገር አቀፍና በክልል ደረጃ	በክትትል ቁጥር	12			0	0

ተቁ	ዝርዝር ሥራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	ተግባራዊ መደረጋቸውን ክትትል ማድረግ
3.2.4	በዘላቂ ልማት ግብ 4.7 ላይ ዓመታዊ የአፈጻጸም ሪፖርት ማዘጋጀት	በሪፖርት ቁጥር	1	1	1 ተከናውኗል
4	ግብ፡ የሰብአዊ መብቶች ትምህርትን ለማካተትና ለማስፋፋት ያደገ የቁልፍ ባለድርሻ አካላት መተጋገዝና ትብብር፤
4.1	አብይ ተግባር 1፡ በሰብአዊ መብቶች ትምህርት አግባብነት ካላቸው ሀገር አቀፍ አህጉራዊና ዓለም አቀፍ ባለድርሻ አካላት ጋር መተባበር
4.1.1	ሀገር አቀፍ አህጉራዊና ዓለም አቀፍ ባለድርሻ አካላት ማፒንግ ማዘጋጀት	በማፒንግ ቁጥር	1	1	1 ተከናውኗል	80	90	በሰኔ ወር መጨረሻ ይጠናቀቃል ተብሎ ይጠበቃል
4.1.2	የድርጊት መርሃ ግብር አፈጻጸሙን በየወቅቱ ውይይት በማድረግ መገምገም	በግምገማ መድረክ ቁጥር	1	1	የዓመታዊ የስራ ክንውን ግምገማ ዎርክሾፕ ለማካሄድ ቢጋር ተዘጋጅቶ የስብሰባ ጥሪ ተደርጓል፤ በድምሩ 4 ዓመታዊ የስራ ክንውን ግምገማ ዎርክሾፖች ይካሄዳሉ	50	75	በሰኔና በሐምሌ ወራት የሚከናወን ተግባር ነው (ከሌሎች የስራ ክፍሎች ጋር በአንድ ላይ)
5	ግብ፡ ያደገ የሠራተኞች የሰብአዊ መብቶች ትምህርት ፕሮግራሞችን የመቅረጽ፣ የመተግበር፣ አፈጻጸምን የመከታተልና የመገምገም አቅም፤
5.1	አብይ ተግባር 1፡ የሰራተኞችን ሙያዊ እና የመፈፀም አቅም መገንባት
	ለኮሚሽኑ የስልጠና ባለሙያዎች የሰብአዊ መብቶች ትምህርት የሥልጠና አሰጠጣጥ ዘዴ ስልጠና መስጠት	በሰልጣኞች ቁጥር	24	24	24 (በሥራ ላይ ስልጠና እንዲያገኙ ተደርጓል	0	0	ባለሙያዎቹ እርስ በራሳቸው ያለባቸውን ከፍተት መለየታቸው፤ በሥራ ላይ ስልጠና (onjob training) ማግኘታቸው

2.1.2 የሰብአዊ መብቶች ክትትልና ምርመራ

ባለፉት አስራ አንድ ወራት የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡-

በፌደራል ደረጃ የእስረኞች አያያዝን የሚመለከቱ ዝርዝር ደንቦች እና መመሪያዎች ላይ ጥናት ማድረግ እና የክልል የማረሚያ ቤቶችን አዋጅ ለመከለስ የሚያግዝ ሞዴል ሕግ ማዘጋጀት

✓ በፌዴራል እና በክልል ማረሚያ ቤቶች በሥራ ላይ ያሉ ደንቦች እና መመሪያዎችን የማሰባሰብ ሥራ ተጠናቅቋል። ደንብ እና መመሪያዎች ላይ ጥናት በማድረግ የመነሻ ጥናት ለማከናወን የአማካሪ ቅጥር ተፈጽሟል። ሞዴል የማረሚያ ቤት አዋጅ በኮሚሽኑ በኩል የማዘጋጀት ሥራ ከተጀመረ በኋላ በፍትህ ሚኒስቴር በኩል ተመሳሳይ ሥራ ተከናውኖ ረቂቅ አዋጅ መዘጋጀቱ በመታወቁ ተመሳሳይ ሥራ በሁለት ተቋማት ከማከናወን ይልቅ በፍትህ ሚኒስቴር በኩል የተዘጋጀውን ረቂቅ ከሰብአዊ መብቶች ስታንዳርዶች አንጻር በመገምገም እና አስተያየት በመስጠት በሁለቱ ተቋማት የጋራ ውትወታ (advocacy) ለመስራት ስምምነት ላይ ተደርሷል። ኮሚሽኑ ረቂቅ አዋጁን በመፈተሽ ላይ ነው።

የክትትል መመሪያዎችን፣ ቼክሊስቶችን እና የአሰራር ዘዴዎችን መከለስ፣ የአቅም ግንባታ ተግባራትን ማከናወን

✓ የኮሚሽኑ የሰብአዊ መብቶች ክትትል መመሪያ፣ ቼክሊስቶች እና ረቂቅ የሪፖርት አዘገጃጀት ቅጾች በተቋሙ አመራሮች አስተያየት እና ግብአት ተሰጥቶባቸው በመጠናቀቅ ላይ ይገኛሉ።

✓ በአዲሱ በጀት ዓመት የመጀመሪያ ሩብ ዓመት ላይ በኮሚሽኑ የበላይ አመራር ጸድቀው ወደ ትግበራ ይገባሉ።

በፌደራል እና በክልል ማረሚያ ቤቶች፣ ፖሊስ ጣቢያዎች እና ማቆያዎች ድንገተኛ እና መደበኛ ክትትል ማድረግ (የሴቶች እና ህፃናት እስረኞችን ጉዳይ ጨምሮ)

✓ በፌዴራል እና በክልል ማረሚያ ቤቶች፣ ፖሊስ ጣቢያዎች እና ማቆያዎች ድንገተኛ እና መደበኛ ክትትል ተደርጓል። በዚህም መሰረት በመጀመሪያው ሩብ አመት በጅማ (16 ፖሊስ ጣቢያዎች)፣ በጋምቤላ (3 ማረሚያ ቤት እና 2 ፖሊስ ጣቢያዎች)፣ በጂግጅጋ (3 ማረሚያ ቤቶች እና 1 ፖሊስ ጣቢያ) የሰብአዊ መብት ክትትል ማድረግ ተችሏል፡፡ በአጠቃላይ በመደበኛ ዕቅድ መሠረት 6 ማረሚያ ቤቶችንና 19 ፖሊስ ጣቢያዎችን፣ እንዲሁም አቤቱታን መሰረት በማድረግ ደግሞ 1 ማረሚያ ቤት፣ 3 ፖሊስ ጣቢያዎችን እና 1 ጊዜያዊ ማቆያ ላይ በአጠቃላይ በ30 ተቋማት ላይ ክትትሎችን ለማድረግ ተችሏል፡፡

✓ በሁለተኛው ሩብ አመት በዋናው መ/ቤት (3 ማረሚያ ቤቶች)፣ በጅማ (39 ፖሊስ ጣቢያዎችና 10 ማረሚያ ቤቶች)፣ ጋምቤላ (3 ማረሚያ ቤቶች እና 2 ፖሊስ ጣቢያዎች) በጅግጅጋ (5 ማረሚያ ቤቶች እና 8 ፖሊስ ጣቢያዎች)፣ በአሶሳ (10 ፖሊስ ጣቢያዎች) በድምሩ 21 ማረሚያ ቤቶች እና 59 ፖሊስ ጣቢያዎች ላይ የሰብአዊ መብቶች ክትትል ለማድረግ ተችሏል።

✓ በሶስተኛው ሩብ አመት በዋናው መስሪያ ቤት (በአዲስ አበባ ከተማ የሚገኙ 24 ጣቢያዎች እና 5 ፌደራል ማረሚያ ቤቶች)፣ በጅማ ፅ/ቤት በኦሮሚያ ክልል በሚገኙ (በ63 ፖሊስ ጣቢያዎች እና 19 ማረሚያ ቤቶች )፣ በባህርዳር ፅ/ቤት በአማራ ክልል በሚገኙ (በ25 ፖሊስ ጣቢያዎች እና 10 ማረሚያ ቤቶች)፣ በሀዋሳ ፅ/ቤት በሲዳማ እና ደቡብ ብ/ብ/ህዝቦች ክልሎች በሚገኙ (9 ማረሚያ ቤቶች እና 40 ፖሊስ ጣቢያዎች)፣ የጅግጅጋ

ፅ/ቤት (በ 1 ማረሚያ ቤት)፣ በአሶሳ ፅ/ቤት በቤንሻንጉል ጉሙዝ ክልል በሚገኙ (1 ማረሚያ ቤት እና 6 ፖሊስ ጣቢያዎች) እና በጋምቤላ ፅ/ቤት (በ 7 ፖሊስ ጣቢያዎች እና 2 ማረሚያ ቤቶች) ላይ የሰብአዊ መብቶች ክትትል ማድረግ ተችሏል፡፡

✓ በአራተኛው ሩብ አመት በዋናው መ/ቤት (28 ፖሊስ ጣቢያዎች እና 5 የፌዴራል ማረሚያ ቤቶች) በጅማ ጽ/ቤት (1 ማረሚያ ቤት እና 8 ፖሊስ ጣቢያዎች) በጅግጅጋ ጽ/ቤት 2 ማረሚያ ቤት እና 7 ፖሊስ ጣቢያዎች) በሃዋሳ ጽ/ቤት (8 ማረሚያ ቤቶች እና 23 ፖሊስ ጣቢያዎች) በጋምቤላ ፅ/ቤት (በ 1 ማረሚያ ቤት እና 3 ፖሊስ ጣቢያዎች)፣ በአሶሳ ጽ/ቤት (በ1 ማረሚያ ቤት እና 2 ፖሊስ ጣቢያዎች)፣ ላይ የሰብአዊ መብቶች ክትትል አከናውኗል፡፡

✓ በአጠቃላይ ኮሚሽኑ በ11 ወራት ውስጥ የሪፖርት ወቅት በመላ ሀገሪቱ 95 የማረሚያ ቤት ክትትሎች እንዲሁም

333 የፖሊስ ጣቢያ ክትትሎችን በማከናወን በእስራት ወይም በቁጥጥር ስር ያሉ ሰዎች ላይ የሚደርሱ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች እንዲቆሙ፣ የማስተካከያ እርምጃዎች እንዲወሰዱ እና በቀጣይ መከናወን ባለባቸው ጉዳዮች ላይ ምክረ ሀሳቦችን ማቅረብ ተችሏል፡፡

✓ በተደረጉት ክትትሎች የሰብአዊ መብቶች ማሻሻያዎች እንዲደረጉ በኮሚሽኑ ምክረ ሃሳቦች የቀረቡ ሲሆን በተደረጉ ውይይቶች በመጀመሪያው ሩብ አመት በጅማ ቅርንጨፍ ክትትል 120 ሰዎች እንዲሁም በጋምቤላ ክትትል 7 ሰዎች ከእስር እንዲለቀቁ ለማድረግ ተችሏል፡፡

✓ በሁለተኛው ሩብ አመት በጅማ ክትትል 196 ሰዎች እንዲሁም በጋምቤላ ክትትል 7 ሰዎች ከእስር እንዲለቀቁ ለማድረግ ተችሏል። ከዚህ በተጨማሪም ከሚመለከታቸው አካላተ ጋር በመወያየት በጋሞ ዞን ቁጫ ወረዳ ሰላምበር ከተማ 37 ሰዎች በዋስ እንዲለቀቁ ማድረግ የተቻለ ሲሆን እንዲሁም የእስረኖች አያያዝ እንዲሻሻል፣ ፍርድ ቤት ያልቀረቡ ሰዎች ፍርድ ቤት እንዲቀርቡ እና ሌሎችም ምክረ ሃሳቦች ተሰጥተዋል። በክትትል ወቅት በሰላም በር ከተማ ፖሊስ ጣቢያ ከሕግ አግባብ ውጪ በቁጥጥር ስር ውለው የነበሩ ተጨማሪ 7 ሕፃናትን በተደረገው ውትወታ ከእስር ለመለቀቅ ችለዋል።

✓ በሶስተኛው ሩብ አመት ከህግ አግባብ ውጪ የታሰሩ ሰዎችን ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመወያየት እንዲፈቱ ለማድረግ ተችሏል፡፡ በዚህም በሀዋሳ ፅ/ቤት 46 ሰዎች፣ በጅማ ጽ/ቤት 67 ተጠርጣሪዎች፣ በአሶሳ ፅ/ቤት 7 ሰዎች፣ በጋምቤላ ፅ/ቤት 27፣ በሰመራፅ/ቤት 10 ተጠርጣሪዎች በአጠቃላይ 157 ሰዎች ከእስር እንዲፈቱ ተደርጓል፡፡

✓ በአራተኛው ሩብ አመት ከህግ አግባብ ውጪ የታሰሩ ሰዎችን ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመወያየት እንዲፈቱ ለማድረግ ተችሏል፡፡ በዚህም በጋምቤላ ጽ/ቤት 4፣ በአሶሳ ጽ/ቤት ከአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ ጋር በተያያዘ 130፣ በባሕር ዳር ጽ/ቤት 11 ሰዎች፣ በጂግጂጋ ጽ/ቤት 5 ሰዎች፣ በሃዋሳ 5 ሰዎች፣ በሠመራ ጽ/ቤት 10 ሰዎች፣ በድምሩ 165 ሰዎች ከእስር እንዲፈቱ ተደርጓል።

✓ በአጠቃላይ በ11 ወሩ የሪፖርት ወቅት ኮሚሽኑ ባደረጋቸው መደበኛ ክትትሎች 7 ህፃናትን ጨምሮ 551 ሰዎች እና እና ከአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ ጋር በተያያዘ ቢያንስ 235 ሰዎች በድምሩ 786 ሰዎች ከእስር ለመፈታት ችለዋል፡

፡

✓ ከዚህ በተጨማሪ ለኮሚሽኑ በሚቀርቡ አቤቱታዎች መሰረት የታራሚዎችን አያያዝ በሚመለከት የተለያዩ ምርመራዎች ተደርገዋል። በአሶሳ በካማሽ ዞን ማረሚያ ቤት፣ አሶሳ ወረዳ ፖሊስ ጣቢያ በቀረቡ አቤቱታዎች

መሰረት ምርመራ በማድረግ የማስተካከያ እርምጃዎች እንዲወሰዱ ምክረ ሃሳብ ቀርቧል፡፡ በጋምቤላ ጽ/ቤት በቀረቡ ሁለት አቤቱታዎች መሰረት ክትትል በማድረግ ሁለቱም ታራሚዎች እንዲፈቱ ተደርጓል። በባሕር ዳር በሰብአዊ መብት ጥሰት አቤቱታ የቀረበባቸው ተጠሪ ተቋማት በተለይ አንዳንድ የፖሊስ ተቋማት ለጉዳዩ ላይ ምላሽ ለመስጠት አለመፈልግ ችግሮች ይታያሉ፡፡ ከዚህም አልፎ በአማራ ክልል በመጋቢት ወር 2014 ዓ.ም እንደ ክስተትም በአንድ ወረዳ አንድ የኮሚሽኑ የምረመራና ክትትል ባለሙያ ላይ ድብደባ ተፈጽሟል፡፡ በዋናው መስሪያ ቤት ተጠርጣሪዎች ለፍርድ ቤት ባቀረቡት አቤቱታ እና በፍርድ ቤት ትእዛዝ መሰረት ከተጠርጣሪዎች አያያያዝ ጋር በተገናኘ ሁለት ማረፊያ ቤቶችን የሚመለከቱ (አዲስ አበባ ፖሊስ ኮሚሽን እና ፌደራል ፖሊስ ወንጀል ምርመራ ቢሮ) 4 አቤቱታዎች ቀርበውለት በማጣራት ምክረ ሀሳቡን ለፍርድ ቤት ለማቅረብ ተችሏል፡፡ በሁለተኛው ሩብ አመት በዋናው መስሪያ ቤት ተጠርጣሪዎች ለፍርድ ቤት ባቀረቡት አቤቱታ እና በፍርድ ቤት ትእዛዝ መሰረት ከተጠርጣሪዎች አያያዝ ጋር በተገናኘ 4 ማረሚያ ቤቶችን የሚመለከቱ 6 አቤቱታዎች ቀርበውለት በማጣራት ምክረ ሀሳቡን ለፍርድ ቤት ለማቅረብ ተችሏል፡፡

ከሚመለከታቸው የመንግስት እና ሌሎች ባለድርሻ አካላት ጋር በክትትል ግኝቶቹ እና ምክረ ሀሳቦቹ ላይ ውይይት ማድረግ

✓ የተጠርጣሪዎች እና ታራሚዎች የሰብአዊ መብት አያያዝ ክትትል በማድረግ በተገኙ ክፍተቶች ዙሪያ ጉዳዩ ከሚመለከታቸዉ ባለድርሻ አካላት ጋር በመወያየት ጠንካራ ጎኖች እንዲቀጥሉ የታዩ ክፍተቶች እና የመብት ጥሰቶችም እንዲታረሙ ከማረድግ አንጻር በዋናው መ/ቤት፣ በጋምቤላ፣ አሶሳ ጽ/ቤቶች በኩል ከከፊዴራል እና ክልል አመራሮች ጋር የውይይት መድረኮችን በማከናንወን ላይ በመድረስ የመፍትሄ ሃሳብ ወይም ምክረ-ሃሳብ ተሰጥቷል፡፡ በአማራ እና አፋር ክልሎች የምክክር መድረኮችን ለማድረግ ታቅዶ የነበረ ቢሆንም በክልሎቹ ውስጥ በነበረው ጦርነት ምክንያት መድረኮችን በታቀደላቸው ሩብ ዓመት ለማዘጋጀት ሳይቻል ቀርቷል። ሆኖም በበጀት ዓመቱ የመጨረሻ ሩብ ዓመት እና 2015 ዓ.ም. የመጀመሪያ ሩብ ዓመት ላይ ለማከናወን ታቅዷል።

✓ ሆኖም ኮሚሽኑ በተለይ ከአስቸኳይ ጊዜ ዓዋጅ ጋር በተገናኘ እንዲሁም በተለይ በአማራ ክልል በመንግስት በመካሔድ ላይ ከሚገኘው የጸጥታ ማስከበር ሥራ ጋር በተገናኘ በቁጥጥር ሥር የዋሉ ሰዎችን አያያዝ ህጋዊትነት እና አግባብነት ለመከታተል በፌዴራል ደረጃ እና በክልል ደረጃ የሚገኙ ፖሊስ ጣቢያዎች እና ኢ መደበኛ የተጠርጣሪዎች ማቆያዎችን ለማጎብኘት ያደረገው ጥረት በበርካታ ሥፍራዎች ተግዳሮት ገጥሞታል። ከሚመለከታቸው ተቋማት ኃላፊዎች ጋር የተደረጉ ውይይቶች አጥጋቢ የሚባል መሻሻል አላስገኙም።

ሰብአዊ መብት ቅሬታ አቀራረብ እና ስነስርአት መመሪያን መከለስ፣ አቅም ግንባታ ተግባራትን ማከናወን (የህፃናት፣ ስነፆታና አካልጉዳተኝነት አካታችነትን ጨምሮ)

✓ የሰብአዊ መብቶች ቅሬታ አቀራረብ እና ሥነ ሥርዓት መመሪያን የህፃናት፣ ስነፆታና አካልጉዳተኝነት አካታችነትን ባረጋገጠ መልኩ ተዘጋጅቶ የተጠናቀቀ ሲሆን በዚህም መሰረት በሰነዱ ላይ ከዋናው መስሪያ ቤት እና ከ ፅ/ቤቶች ከተውጣጡ የምርመራ ባለሙያዎች ግብዓት ለመሰብሰብ የ2 ቀናት ውይይት ተደርጎ አማካሪ ባለሙያዎች መመሪያውን አጠናቀው የመጨረሻውን ረቂቅ አስረክበዋል። በ3ኛው ሩብ አመት ከዋናው መስሪያ ቤት እና ከ ፅ/ቤቶች ለተውጣጡ የምርመራ ባለሙያዎች በመመሪያው ላይ ስልጠና ለመስጠት ተችሏል፡፡ የቅሬታ አቀራረብ

መመሪያው በኮሚሽኑ በመበልጸግ ላይ ከሚገኘው የኤሌክትሮኒክ የአቤቱታ ቅበላ ስርዓት ጋር የተናበበ መሆን እንዲችል በኮሚሽነሮች ጉባኤ ፀድቆ ወደሥራ የሚገባበት ጊዜ በበጀት ዓመቱ የመጨረሻ ሩብ ዓመት ላይ እንዲሆን ተደርጓል።

የሰብዓዊ መብት ጥሰትን በሚመለከት የሚቀርቡ ቅሬታዎችን መቀበል፣ በራስ ተነሳሽነት መመርመር (ማማከር፣ ማስማማት ጉዳዩን ወደ ሌላ አካል መምራት እና ጉዳዩን መመርመር)

✓ ኮሚሽኑ ሰብአዊ መብቶችን የሚመለከቱ አቤቱታዎችን ተቀብሎ አስተናግዷል፡፡ በአጠቃላይ ኮሚሽኑ ባለፉት 11 ወራት በጠቅላላ 1593 አቤቱታዎችን የተቀበለ ሲሆን ከነዚህም ውስጥ 1130 ሚሆኑት በኮሚሽኑ ስልጣን ስር የማይወድቁ በመሆናቸው በምክር እና ወደሚመለከታቸው ተቋማት በመሸኘት የተቋጩ ሲሆን 463 የሚሆኑት ደግሞ የመጀመሪያ ደረጃ መፍትሔ የተሰጣቸው፣ በምርመራ ሂደት ላይ ያሉ፣ ተመርምረው ምክረ ሀሳብ የተሰጠባቸው እና በማስማማት የተፈቱትን ያጠቃልላሉ፡፡

✓ ከዚህ በተጨማሪ በኮሚሽኑ የነፃ የስልክ መስመር በሪፖርት ወቅቱ 176 ጥሪዎች የተስተናገዱ ሲሆን ከነዚህም ውስጥ ጥቆማ እና አቤቱታ በማቅረብ ኮሚሽኑ ምክር የሰጠባቸው እና ለክትትልና ምርመራ ግብዓት የተወሰደባቸው ይገኙባቸዋል።

✓ በጥቅምት ወር 2014 ዓ.ም. መጨረሻ አካባቢ በታወጀው የጦርነት ጊዜ አስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ምክንያት በእስር የቆዩና በእስር ለቆዩበት ጊዜ የፖሊስ ማስረጃ ለማቅረብ ባለመቻላቸው ወደ ስራ እና ትምህርታቸው ለመመለስ ሳይችሉ የቆዩ ግለሰቦች ወደ ስራ እና ትምህርታቸው እንዲመለሱ ምክረ-ሀሳብ በመስጠት የክትትል ስራ የተከናወነ ሲሆን በዚህም ለኮሚሽኑ ቅሬታቸውን ካቀረቡ 10 ሰዎች መካከል 8 ወደ ስራቸው እንዲመለሱ ለማድረግ ተችሏል፡፡

አውቶሜትድ ኤሌክትሮኒክ ኬዝ ማኔጅመንት ሲስተም መተግበር

✓ ኮሚሽኑ የሚሰራውን የአቤቱታ አቀባበል ስርዓት ለማዘመን የሚረዳ አውቶሜትድ ኤሌክትሮኒክ ኬዝ ማኔጅመንት ሲስተም ልማት እና ሙከራ ሥራ ተጠናቋል።

✓ ሲስተሙ ላይ ለሚሰሩ የኮሚሽኑ የክትትል እና ምርምራ ባለሙያዎች እና የተቋሙ ኃላፊዎች በሁለት ዙር ሥልጠናዎች ተሰጥተዋል።

✓ ከመጨረሻ ዙር የሙከራ እና ፍተሻ ሥራ በኋላ በኮንትራት ስምምነቱ ላይ በተመለከተው እና በታቀደለት መሰረት ከሰኔ 13 ቀን 2014 ዓ.ም. ጀምሮ ሙሉ በሙሉ ወደ ትግበራ ይገባል።

ጥናት በማድረግ ቁልፍ ባለድርሻ አካላትን በመለየት ውጤታማ የጉዳይ አመራር (ሪፈራል) ሥርዓት መዘርጋት

✓ በሪፖርት ወቅቱ በዋናው መስሪያ ቤት ውጤታማ የጉዳይ አመራር ስራ መስራት ይቻል ዘንድ በአዲስ አበባ የሚገኙ 48 መንግስታዊ አካላት፣ ዲሞክራሲያዊ ተቋማት የጸጥታና ፍትህ አካላት እንዲሁም የህግ፣ ማህበራዊና ስነ-ልቦናዊ አገልግሎት የሚሰጡ መንግስታዊ ያልሆኑ ተቋማት የመለየትና መገኛ አድራሻ እንደ ስልክ፣ ኢ- ሜይልና መሰል መረጃዎችን የማጠናቀር ስራ ተከናውኗል፡፡

✓ በቀጣይ አዲስ በጀት ዓመት በሁሉም የክልሎች የሚገኙ የሪፈራል አጋር ሊሆኑ የሚችሉ መንግስታዊ እና መንግስታዊ ያልሆኑ ተቋማትን የመለየት ሥራ ለማከወን የሚያስችሉ ዝግጅቶች ተደርገዋል። አሁን ባለው

አሰራር ምንም እንኳ በአሰራር ስርዓት እና በመግባቢያ ሰነዶች ላይ የተመረኮዘ ባይሆንም ሁሉም ፅ/ቤቶች ባለድርሻ አካላትን በመለየት የጉዳይ ቅብብሎሽ (ሪፈራል) ተግባራትን አከናውነዋል። ለአብነትም

✓ በ2ተኛው ሩብ አመት የጅማ 8 አቤቱታዎችን ጉዳዩ ለሚመለከተው አካላት ማለትም፡- ለጂማ ከተማ ከንቲባ ጽ/ቤት፣ ለጂማ ዩኒቨርሲቲ ነፃ የሕግ አገልግሎት ማዕከል እና ሠራተኛና ማኅበራዊ ጉዳይ ጽ/ቤት በመምራት መፍትሔ እንዲያገኙ ተደርጓል። የሀዋሳ ም 10 አቤቱታዎች ጉዳዩ የበለጠ ለሚመለከታቸው አካላት ፍትሕ ተቋማት እና እምባ ጠባቂ ተቋም መርተዋል።

✓ በ3ተኛው ሩብ አመት ለአብነትም የባህርዳር 22 አቤቱታዎች ወደ ሚመለከታቸው የፍትህ ተቋማት፣ ወደ ህዝብ እንባ ጠባቂ ተቋም እና ወደ ክልሉ መንግስት የምግብ ዋስትና ተቋም የላከ ሲሆን፣ ጋምቤላ 2 አቤቱታዎች ለህዝብ እምባ ጠባቂ ተቋም እና ለክልሉ ፖሊስ ኮሚሽን፣ የጅማ 15 አቤቱታዎችን ለጂማ ዩኒቨርሲቲ ነፃ የህግ አገልግሎት ማዕከል፣ ለጅማ ዞን ፖሊስ መምሪያ፣ ለጅማ ከተማ አስተዳደር፣ ለማና ወረዳ ዓቃቤ ህግ ጽ/ቤት እና ሠራተኛና ማህበራዊ ጉዳይ ጽ/ቤት፣ ሰመራ 1 አቤቱታ ለእንባ ጠባቂ ተቋም መምራት ተችሏል፡፡

✓ በ4ተኛው ሩብ አመት በጅማ ጽ/ቤት በኩል 58 አቤቱታዎች አግባብነት ላላቸው ተቋማት ተልከዋል፤ የባህርዳር

16 አቤቱታዎች ወደ ሚመለከታቸው የፍትህ ተቋማት እና ወደ ህዝብ እንባ ጠባቂ ተቋም የላከ ሲሆን፣ በጅግጅጋ ጽ/ቤት በኩል በአጠቃላይ በሪፖርቱ ወቅት 38 ጉዳዮች ለሚመለከታቸው መንግስታዊ ተቋማት በመምራት መፍትሔ እንዲያገኙ ጥረት ተደርጓል፡፡

በግኝቶች እና በምክረ ሀሳቦቹ ላይ ከባለድርሻ አካላት ጋር ለመወያያት የምክክር መድረኮችን ማዘጋጀት፣ የአፈፃፀም ክትትል ማድረግ

✓ በሪፖርት ወቅቱ ክትትል እና ምርመራዎችን ተከትሎ ምክረ ሃሳቦች እንዲተገበሩ ለማድረግ ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ጋር ከሚካሄደው ኢመደበኛ ግንኙነት በተጨማሪ መደበኛ ውይይት ተደርጓል። በዚህም መሰረት ከሴቶችና ሕጻናት መብቶች የስራ ክፍል በመተባበር በጅግጅጋ በወንጅል ጉዳይ የተጠረጠሩ ሕፃናትን አያያዝ በተመለከተ የዳሰሳ ጥናት ከዋናዉ መስሪያ ቤት ጋር በመሆን በጂግጂጋና ጎዴ የተደረገ ሲሆን እንዲሁም በጥናቱ ላይ ከባለድርሻ አካላት ጋር ለተጨማሪ መረጃ የባለሞያዎች የምክክር መድረክ ተካሂዷል። በተጨማሪም ፅ/ቤቱ በሶማሌ ክልል በሚገኙ 3 ዞኖች በፋፈም፣ ጀረር እና ሲቲ ዞኖች በሚገኙ 7 ፖሊስ ጣቢያዎች ላይ በተደረገ የሰብአዊ መብቶች ጥበቃ ክትትል መሰረት የተጠርጣሪዎች የሰብአዊ መብቶች አጠባበቅ በተመለከተ በታዩ ክፍተቶች ላይ ከሚመለከታቸው የመንግስት አካላት ጋር በመወያየት በታዩት የሰብአዊ መብቶች አጠባበቅ ክፍተቶች ላይ የመፍትሄ እርምጃ ለመውሰድ እንዲችሉ ተደርጓል። በጅማ እና በሀዋሳ በተለይም በቁጥጥር ስር ከዋሉ ሰዎች መብቶች ጋር በተገናኘ መድረኮች ተዘጋጅተው ክትትል ከተደረገባቸው ማረሚያ ተቋማት እና ፖሊስ ጽ/ቤት ኃላፊዎች ጋር ምክክር ተደርጎ ችግሮቹን ለመቅረፍ ከስምምነት ተደርሷል።

ክስተተቶችን መሠረት ያደረገ የአደጋ ወቅት የሰብአዊ መብቶች አያያዝ ክትትል ማድረግና የክትትል ግኝቶችንና ምክረ ሃሳቦችን ማውጣት

✓ የአደጋ ጊዜ የሰብአዊ መብቶች ጉዳዮች ላይ ክትትል እና ምርመራን በተመለከተ በተለይም በሰሜኑ የሀገራችን ክፍል በተካሄደው ጦርነት ጋር ተያይዞ በተለይ በበጀት ዓመቱ ጦርነቱ ወደ አማራ እና አፋር ክልሎች ከተስፋፋ

በኋላ የተፈጸሙ የሰብአዊ መብቶች እና የሰብአዊነት ህግ ጥሰቶችን አስልመክቶ ሁለት ሰፋፊ የምርምራ ሥራዎችን በማከናወን ግኝቶችን እና ምክረ ሃሳቦች ያካተቱ ሪፖርቶችን ይፋ አድርጓል። ኮሚሽኑ በዚህ የምርመራ ሪፖርቱ በጦርነቱ ተሳታፊ በሆኑ አካላት በተለያየ ደረጃ የተፈጸሙ መጠነ ሰፊ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች እንደነበሩ ያመላከተ ሲሆን፣ ፍትሕን ለማረጋገጥ እንዲሁም የተጎዱ ሰዎችና አካባቢዎችን መልሶ ለመጠገን እና ለማቋቋም የሁሉንም ባለድርሻ አካላት ቁርጠኝነት እንደሚያስፈልግም አመላክቷል። በተጨማሪም ኮሚሽኑ ከጦርነቱ ጋር ተያይዞ የሚፈጸሙ ከፍተኛ የመብት ጥሰቶችን አስመልክቶ ባደረጋቸው የአደጋ ወቅት ክትትል ሥራዎች መሰረት በደብረ ታቦር በከባድ መሳሪያ የተፈጸመ የሲቪል ሰዎች ጥቃት፣ በወረታ ከተማ በደቦ ጥቃት ስለተፈጸመባቸው የትግራይ ብሔር ተወላጆች ጉዳይ፣ በትግራይ ሀይሎች በጭና ተክለኃይማኖት ሲቪል ሰዎች ላይ የተከናወነ የደቦ ጭፍጨፋ እና የቆቦ ከተማና አካባቢዋ ነዋሪዎች ጭፍጨፋ፤ በደቡብ ጎንደር እና በሰሜን ወሎ ዞኖች በሁሉም የጦርነቱ ተሳታፊዎች የተፈጸሙ ጥሰቶችን ያመላከተ እና በሲቪል ሰዎች ላይ እየደረሰ ያለውን ጉዳት በአፋጣኝ ማስቆም እንደሚገባ የሚያሳስብ የምርመራ ሪፖርት ይፋ አድርጓል።

✓ በሠሜን ኢትዮጵያ ከነበረው ጦርነት በተጨማሪ በበጀት ዓመቱ ኮሚሽኑ በቤኒሻንጉል ጉምዝ እና በኦሮሚያ ክልሎች ባሉት ግጭቶች ጋር በተገናኘ በአካል ሊደርስባቸው በማይችል አካባቢዎችም ጭምር ከነዋሪዎች፣ ተፈናቃዮች፣ የመንግስት የፀጥታ እና አስተዳደር ኃላፊዎች፣ መንግስታዊ ያልሆኑ ተቋማት ጋር መረጃዎችን በማሰባሰብ አስቸኳይ ትኩረትን የሚፈልጉ የመብት ጥሰቶች ላይ ክትትል እና ምርመራ ሲያደርግ ቆይቷል። ለማሳያነትም በቤንኒሻንጉል ጉምዝ ክልል መተከል እና ከማሽ ዞኖች በመንግስት የጸጥታ ኃይሎች፣ እና ታጣቂ ኃይሎች የተፈጸሙ የግድያ፣ ያልተገባ እስራት እና የንብረት ውድመት ድርጊቶችን በመከታተል እና ይፋ በማድረግ መንግስት ተገቢውን እርምጃ እንዲወስድ አሳስቧል። ኮሚሽኑ በቤንሻንጉል ጉሙዝ ክልል በተከሰቱ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች ላይ ክትትል እና ምርመራ ተደረገ ሲሆን በመተከል ዞን አይሲድ ቀበሌ በመንግስት የጸጥታ ሃይሎች በ11 ሲቪል ሰዎች ላይ የተደረገውን የመግደልና የማቃጠል ተግባር በሚመለከት ይፋዊ መግለጫ በማውጣት ምክረ ሀሳቦችን አቅርቧል፡ በምዥጋ ወረዳ በቅርቡ በተፈጸመው የ19 ሰዎች ግድያ በስልክ ክትትል የተደረገ ሲሆን አሁንም ምርመራ ለማድረግ ክትትሉ ተጠናክሮ ይገኛል፡፡ በተመሳሳይ በመተከል ዞን ስር በሚገኙ

7 ወረዳዎች ዉስጥ ላለፉት 4 አመታት የቀጠለዉን ግጭት አስመልክቶ የተከሰቱ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶችን በሚመለከት ክትትል በማድረግ በአካባቢው በቂ የፀጥታ አካል ባለመኖሩ ጉዳቱ እየቀጠለ መሆኑን በማሳሰብ ለክልሉ መንግስት ምክረ ሀሳቦች አቅርቧል፡፡

✓ በምስራቅ ወለጋ እና በሆሮ ጉዱሩ ወለጋ ዞኖች የተለያዩ ወረዳዎች በሲቪል ሰዎች ላይ የሚፈጸሙ ጥቃቶች በመስፋፋት ላይ በመሆናቸውና ባሕሪያቸውን እየቀየሩ ብሔር ተኮር ወደ ሆነ የእርስ በእርስ ግጭት ሊያመራ የሚችል በመሆኑ፣ መንግስት በቂ የፀጥታ ኃይሎችን በአፋጣኝና በቋሚነት በአካባቢው ሊያሰማራ እንደሚገባ የሚያሳስቡ መግለጫዎችንም ይፋ አድርጓል።

✓ በባሕር ዳር ጽ/ቤት ከግንቦት ወር 2014 ዓ/ም ጀምሮ የክልሉ መንግስት እና የፌደራል መንግስት በጋራ የጀመሩትን የጸጥታ ማስከበር ስራ ተከትሎ ሰዎችን በጅምላ የማሰር፣ ፍ/ቤት በወቅቱ አለማቅረብና ከቤተሰቦቻቸው ጋር እንዳይገኛኙ በማድረግ እየተፈጸሙ ያሉ የመብት ጥሰቶችን በመከታተል እና መንግስት ህግ የማስከበርን ሥራ ህግን ባከበረ አግባብ እንዲያከናውን አሳስቧል፤ እየተስተዋለ ያለው የመብት ጥሰት እንዲስተካከል የክልሉ የፖሊስና

የጸጥታ ተቋማት ኃላፊዎችን በማግኘት ማሳሰቢያዎች ተሰጠዋል፡፡ እንዲሁም ይህን ተከትሎ ግጭት ተከስቶ ጉዳት የደረሰባቸውን ሞጣ፣ መርዐዊ፣ ሸዋ ሮቢት፣ ቢቡኝ ወረዳዎችን በስልክ የአስቸኳይ ጊዜ ክትትል ተደርጓል፡፡

✓ ኮሚሽኑ በኦሮሚያ ክልል ምሥራቅ ሸዋ ዞን ፈንታሌ ወረዳ በህዳር ወር መጨረሻ በከረዩ የሚችሌ ገዳ አባላት አርዳ ጅላ ላይ የተፈፀመው ጥቃት ላይ ምርመራ ያካሄደ ሲሆን በምርመራውም የፀጥታ አካላት ጭካኔ በተሞላው ሁኔታ ግድያውን መፈፀማቸውን በማረጋገጥ ምክረ ሀሳቦችን አቅርቧል፡፡ በተከታታይም ከሚመለከታቸው የክልሉ አካላት ጋር ተጠያቂነትን ለማረጋገጥ የተሰሩ ስራዎችን በመከታተል ግምገማ ያደረገ ሲሆን በቀጣይም በጅላ አባላት ላይ ግድያ የፈጸሙና ያስፈጸሙ ግለሰቦች እና አካላት ላይ ተገቢ የሆነ የወንጀል ምርመራ ተደርጎ ተጠያቂነት እንዲረጋገጥ እና ለተጎጂ ቤተሰቦች ተገቢ የሆነ ካሳ እንዲከፈላቸው ያቀረበውን ምክረ ሃሳብ አፈፃፀም በመከታተል ላይ ይገኛል፡፡

✓ በጋምቤላ ጽ/ቤት ከደቡብ ሱዳን ድንበር አቋርጠዉ ወደ ጋምቤላ ክልል ዲማ ወረዳ በመግባት በሰው እና በንብረት ላይ ያስከተሉትን ጉዳት አስመልክቶ የመብት ጥሰቶች መፈጸማቸውን ለማጣራትና ለመከታተል ጥረት ተደርጓል፡፡ በተደረገውም የማጣራት ስራ የህይወት መጥፋት፤ የአካል ጉዳት እና የህጻናት ስርቆት በዋናነት ይጠቀሳሉ፡፡

✓ ኮሚሽኑ በሪፖርቱ ወቅት በሰሜኑ የሀገራችን ክፍል ካለው ጦርነት ጋር ተያይዞ የታወጀውን የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ላይ የሰብአዊ መብቶች ክትትል እና ምርመራ ተግባራት አከናውኗል። በዚህም መሰረት የሰብአዊ መብቶች ክትትል በማድረግ በተለይም በአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ መሰረት ተጠርጥረው በቁጥጥር ስር ያሉ ሰዎችን ሁኔታ በሚመለከት ሰፊ ክትትል በማድረግ የማስተካከያ እርምጃዎች እንዲወሰዱ ጥረት ተደርጓል። ኮሚሽኑ በተለይም ከአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ አፈጻጸም ጋር በተገናኘ በክትትል የደረሰባቸውን ጉዳዮች በምክር ቤቱ ከተቋቋመው ከአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ መርማሪ ቦርድ ጋር ውይይት በማድረግ፣ ምክረ ሃሳቦችን አቅርቧል፡፡

✓ ከአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ መነሳት በኋላ ደግሞ የተያዙ ሰዎች መለቀቅ ወይም ወደ መደበኛው የፍትህ ስርአት መግባት እንዳለባቸው ይፋዊ መግለጫ በመስጠት ክትትል አድርጓል፡፡ በዚህም ተይዘው የነበሩ በርካታ ሰዎች እንዲለቀቁ ኮሚሽኑ ያደረጋቸው ክትትሎች አሰተዋፅዎ አድርገዋል፡፡ ለአብነትም በመተከል ዞን 120 ሰዎች፣ በአፋር ክልል 115 የሚሆኑ ሰዎች ለመለቀቅ የቻሉ ሲሆን በጅማ ከተማ የነበረው ጊዜያዊ እስር ቤት እንዲዘጋና 20 ተጠርጣዎችም ወደ መደበኛ ፖሊስ ጣቢያ እንዲዘዋወሩ ተደርጓል፡፡

✓ በአጠቃላይ ኮሚሽኑ ባለፉት 11 ወራት በቤኒሻንጉል፣ በአማራ፣ በኦሮሚያ፣ በአፋር ሶማሌ፣ በአዲስ አበባ እና በትግራይ ክልል ከፀጥታ ችግር ጋር በተያያዘ በሲቪል ሰዎች ላይ ስለሚደርሱ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች እና ያለአግባብ እስር እና የአያያዝ ሁኔታዎችን በሚመለከት የአስቸኳይ ጊዜ ክትትል በማድረግ ምክረ ሀሳቦችን የያዘ 33 ይፋዊ መግለጫዎችን ያወጣ ሲሆን ቢያንስ 3 የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች ምርመራ ሪፖርቶች እና ከግጭት ጋር በተያያዘ 3 የሰብአዊ መብቶች ስጋት መግለጫ በማውጣት ምክረ ሀሳቦቸን አቅርቧል።

የስራ ክፍል፡ የሰብአዊ መብቶች ክትትል እና ምርመራ

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
1.1	በፌደራል ደረጃ የእስረኞች አያያዝን	የተከናወነ ጥናት	2 ደንቦች/	ቅድመ	ከፌደራል ማረሚያ ቤቶች ኮሚሽን	50	50	ተግባራቶችን ለማስጀመር
	የሚመለከቱ ዝርዝር ደንቦች እና	ውጤት እና	መመሪዎች እና	ዝግጅቶችን	ጋር በመነጋገር በስራ ላይ ያሉ			የቅድመ ዝግጅት
	መመሪያዎች ላይ ጥናት ማድረግ እና	የተዘጋጀ ሞዴል	1 ሞዴል ሕግ	ማጠናቀቅ	ደንቦችን እና መመሪያዎችን			ተግባራትን ማከናወን
	የክልል የማረሚያ ቤቶችን አዋጅ	ሕግ		እና ጥናቱን	ተሰባስበዋል
	ለመከለስ የሚያግዝ ሞዴል ሕግ			ማስጀመር
	ማዘጋጀት
2.1	የክትትል መመሪያዎችን፣ ቼክሊስቶችን እና የአሰራር ዘዴዎችን መከለስ፣ የአቅም ግንባታ ተግባራትን ማከናወን	የተከለሱ መመሪያዎችና የአሰራር ዘዴዎች	1 የተሻሻለ መመሪያ፣ 1 ጥራዝ ቼክሊስት፣ 2 አቅም ግንባታ ስልጠናዎች	የተጠናቀቁ መመሪያ እና ቼክሊስት፣ 1 አቅም ግንባታ ስልጠና	የመጨረሻ ረቂቅ ተጠናቋል፤ 4 አይነት የዝርዝር ማገናዘቢያ (ቼክሊስቶች)ና የሪፖርት ቅጽ ተዘጋጅተው በክትትል ስራ ተግባራዊ ሆነዋል	75	80	የተከለሱ እና በተግባር የተሞከሩ መመሪያ እና 4 ቼክሊስቶች
2.2	በፌደራል እና በክልል ማረሚያ ቤቶች፣	የተከናወነ ክትትል	በ 80 ማረሚያ	በእቅድ እና	በ 75 ማረሚያ ቤቶች እና በ 247	90	100	ምክረ ሀሳቦችን ማቅረብ፣ በመደበኛ ክትትል 7 ህፃናትን ጨምሮ 524 ሰዎች እና እና ከአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ ጋር በተያያዘ ቢያንስ 235 ሰዎች በድምሩ 759 ሰዎች ከእስር እንዲፈቱ ተደርጓል
	ፖሊስ ጣቢያዎች እና ማቆያዎች		ቤቶች እና 200	አቤቱታን	ፖሊስ ጣቢያዎች ላይ በሩብ
	ድንገተኛ እና መደበኛ ክትትል		እስር ቤቶች ላይ	መሰረት	አመቱ ክትትል ለማድረግ ተችሏል
	ማድረግ (የሴቶች እና ህፃናት		የክትትል	በማድረግ
	እስረኞችን ጉዳይ ጨምሮ)		ጉብኝቶች	ክትትል
			ማድረግ	ማድረግ
2.3	ከሚመለከታቸው የመንግስት እና ሌሎች ባለድርሻ አካላት ጋር በክትትል ግኝቶቹ እና ምክረ ሀሳቦቹ ላይ ውይይት ማድረግ	የክትትል ውጤቶች ላይ የተደረጉ ምክክሮች	ከተደረጉ ክትትሎች ውስጥ ቢያንስ በ 50 በመቶ ላይ የውይይት	ከተደረጉ ክትትሎች ውስጥ ቢያንስ በ 50 በመቶ ላይ የውይይት	በክትትሉ በተለዩት ግኝቶች ዙሪያ ጉዳዩ ከሚመለከታቸዉ ኃላፊዎችና ባለድርሻ አካላት ጋር በመደበኛ መድረኮች እና በኢመደበኛ ሁኔታ በመወያየት ምክረ ሀሳቦች ቀርበዋል	75	75	ምክረ ሀሳቦችን በማቅረብ የውትወታ ስራዎች ተሰርተዋል
			መድረኮችን	መድረኮችን
			ማዘጋጀት	ማዘጋጀት
3.1 እና	ሰብአዊ መብት ቅሬታ አቀራረብ እና ስነስርአት መመሪያን መከለስ፣ አቅም	የተከለሱ መመሪያዎችና	1 የተሻሻለ መመሪያ፣ 3	የመጨረሻ ረቂቅ ማጠናቀቅ እና 3 አቅም ግንባታ ስልጠናዎች መስጠት	የስነስርአት መመሪያው የመጨረሻውን ረቂቅ ተጠናቆ	80	90	የተሻሻለ ስነስርአት መመሪያ የመጨረሻ ረቂቅ
3.2	ግንባታ ተግባራትን ማከናወን (የህፃናት፣	የአሰራር ዘዴዎች	አቅም ግንባታ		ለኮሚሽኑ ቀርቧል፣ 1 የአቅም			እና የተከናወነ ስልጠና
	ስነፆታና አካልጉዳተኝነት አካታችነትን		ስልጠናዎች		ግንባታ ስልጠና ተሰጥቷል
	ጨምሮ)
3.3	የሰብዓዊ መብት ጥሰትን በሚመለከት	ምላሽ የተሰጠባቸው	ከቀረቡ	ከቀረቡ	1593 አቤቱታዎችን የተቀበለናል	75	80	የቀረቡ ምክረ ሀሳቦች፣
	የሚቀርቡ ቅሬታዎችን መቀበል፣ በራስ	ቅሬታዎች ብዛት	ቅሬታዎች	ቅሬታዎች	፤ ከነዚህም ውስጥ 1130 በኮሚሽኑ			መፍትሄ የተገኘባቸው
	ተነሳሽነት መመርመር (ማማከር፣	እና	ውስጥ ለ 98	ውስጥ ለ 98	ስልጣን ስር የማይወድቁ			ጉዳዮች እና የተሰጡ
	ማስማማት ጉዳዩን ወደ ሌላ አካል	የቅሬታ	በመቶ ምላሽ	በመቶ ምላሽ	በመሆናቸው በምክር እና			ምክሮች
	መምራት እና ጉዳዩን መመርመር)	አቅራቢዎች እርካታ	መስጠት እና 90	መስጠት እና	ወደሚመለከታቸው ተቋማት

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
		መጠን	እርካታ መጠን	90 እርካታ	ተሸንተዋል፤ 463 የሚሆኑት
				መጠን	በምርመራ ሂደት ላይ ያሉ፣
					ተመርምረው ምክረ ሀሳብ
					የተሰጠባቸው እና በማስማማት
					የተፈቱ ናቸው
3.4	አውቶሜትድ ኤሌክትሮኒክ ኬዝ ማኔጅመንት ሲስተም መተግበር	የተተገበረ ኤሌክትሮኒክ ኬዝ ማኔጅመንት ሲስተም	ኤሌክትሮኒክ ኬዝ ማኔጅመንት ሲስተም በመጠቀም አቤቱታዎችን እና ጥቆማዎችን	ስርአቱን የመዘርጋት ስራ ማጠናቀቅ	ኤሌክትሮኒክ ኬዝ ማኔጅመንት ሲስተም ዝግጅት ተጠናቅቆ ወደ ኮሚሽኑ ሰርቨር ተዘዋውሮ ሙከራ ላይ ውሏል	75	95	ኤሌክትሮኒክ ኬዝ ማኔጅመንት ሲስተም ተጠናቆ የሙከራ ስራ ተጀምሯል
			መቀበል
3.5	ጥናት በማድረግ ቁልፍ ባለድርሻ አካላትን በመለየት ውጤታማ የጉዳይ አመራር (ሪፈራል) ሥርዓት መዘርጋት	የተዘረጋ የጉዳይ አመራር (ሪፈራል) ሥርዓት	በሁሉም ቅርንጫፍ ፅቤቶች ጥናት በማድረግ መመራት	ጉዳዮችን መምራት እና ጥናት በማድረግ አመራር ስርአት መዘርጋት	በሪፖርት ወቅቱ ቢያንስ 58 ጉዳዮች ወደሚመለከታቸው አካላት ተመርተዋል	50	50	ጉዳዩ ይበልጥ ለሚመለከታቸው አካላት ጉዳዮች ተመርተዋል፣ በዋናው መስሪያ ቤት የመለየት ተግባር ተከናውኗል
			ካለባቸው ጉዳዮች
			98 በመቶ
			በውጤታማነት
			መምራት
4.1	ክስተተቶችን መሠረት ያደረገ የአደጋ	ምርመራ	ከተከሰቱ ክስተቶች	ከተከሰቱ	የአስቸኳይ ጊዜ ክትትል በማድረግ			ምክረ ሀሳቦችን ማቅረብ፣
	ወቅት የሰብአዊ መብቶች አያያዝ ክትትል ማድረግና የክትትል ግኝቶችንና ምክረ ሃሳቦችን ማውጣት	የተደረገባቸው የአደጋ ክስተቶች ብዛት	ውስጥ ከተለዩት መካከል 90 በመቶ የሚሆኑት ላይ ክትትል/ ምርመራ ማድረግ	ክስተቶች ውስጥ 90 በመቶ የሚሆኑት ላይ ክትትል ማድረግ	ምክረ ሀሳቦችን የያዘ 33 ይፋዊ መግለጫዎችን ወጥተዋል፤ 3 የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች ምርመራ ሪፖርቶች እና ከግጭት ጋር በተያያዘ 3 የሰብአዊ መብቶች ስጋት መግለጫ ይፋ ተደርገዋል			የሰብአዊ መብት ጥሰት ስጋትን ማቅረብ፣ የተከሰቱ ጥሰቶችን በመመረመር መሰነድ እና ምክረ ሀሳቦችን ማቅረብ ተችሏል
4.2	በግኝቶች እና በምክረ ሀሳቦቹ ላይ	የተዘጋጁ ምክክር	በክስተቶች	ከተለዩ	ከአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ አፈጻጸም ጋር በተገናኘ በክትትል የደረሰባቸውን ጉዳዮች ከአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ መርማሪ ቦርድ ጋር ውይይት በማድረግ፣ ምክረ ሃሳቦች ቀርበዋል ፡፡ በኦሮሚያ ክልል በከረዩ የሚችሌ ገዳ አባላት ላይ በተፈፀመው ጥቃት ዙርያ ተጠያቂነትን ለማረጋገጥ የተሰሩ ስራዎች ላይ ውይይት ተደርጓል			ግኝቶች ላይ
	ከባለድርሻ አካላት ጋር ለመወያያት	መድረኮች	መሰረት	ባለድርሻ				ከሚመለከታቸው አካላት ጋር
	የምክክር መድረኮችን ማዘጋጀት፣		ከተደረጉ	አካላት ጋር				ውይይት ማድረግ፣ ምክረ
	የአፈፃፀም ክትትል ማድረግ		ምርመራዎች	የተዘጋጁ				ሀሳቦችን ማቅረብ ተችሏል
			መካከል ቢያንስ	የውይይት
			በ50 በመቶ ላይ	መድረኮች
			ምክክር ማድረግ

2.1.3 የሴቶችና የሕፃናትመብቶች

ባለፉት አስራ አንድ ወራት ውስጥ የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት/ ክንውኖች፡-

አብይ ተግባር1፤በሴቶችና ሕፃናት መብቶች ክፍተቶች ዙሪያ ጥናት ግፊት በማድረግ ውጤታማ የሆኑ መፍትሄዎች ላይ የጉትጎታና የምክክር መድረኮችን ማዘጋጀት

• ኢሰመኮ በሕግና አፈጻጸም ላይ ያሉ የሕፃናት መብቶች አጠባበቅና አተገባበር ረገድ ክፍተቶችን ከዓለም አቀፍና አህጉራዊ መስፈርት አንጻር ለመዳሰስ ከ2013 ዓ.ም. ጀምሮ ደረጃ በደረጃ ጥናት ሲያካሄድ ቆይቷል። በዚህም መሰረት በተያዘው የበጀት ዓመት መረጃና ተጨማሪ ግብዓት ለመሰብሰብ ከባለድርሻ አካላት ጋር ከተካሄደው አጠቃላይ ውይይትና የተሞክሮ ልውውጥ መድረክ እንዲሁም ከቃለ-መጠይቅ የተገኙ መረጃዎችን መሰረት በማድረግ የመጀመሪያ ደረጃ ረቂቅ ጥናት ቀርቦ በስራ ክፍሉ ግብዓት ተሰጥቶበት ረቂቁን የማዳበር ስራ ተከናውኗል።

• የመጀመሪያ ደረጃ ረቂቅ ጥናቱ በተለያዩ ባለሞያዎች ግብአት ተሰጥቶበትና ተገቢው ክለሳ ተደርጎበት የሰነዱን ዝግጅት ለማጠናቀቅ በተያዘው እቅድ መሰረት በጥናቱ በመጀመሪያው ዙር የሕፃናት የማንነት መብት፣ የሕፃናት ጥበቃ እና በሕፃናት ላይ የሚደረስ ጥቃት፣ ቤተሰብ ሁኔታ እና አማራጭ እንክብካቤ እና ወንጀል ውስጥ የገቡ ሕፃናት መብቶችን የሚመለከቱ ሕጎች፣ ፓሊሲዎች እና ስትራቴጂዎች መሰረት በማድረግ ያሉትን ክፍተቶች አስመልክቶ ጥናቱን ለማዳበርና ግብዓት ለማሰባሰብ ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ጋር ግንቦት 11 እና 12 ቀን 2014 ዓ.ም. ዘርፈ ብዙ ከሆኑ ባለድርሻ አካላት ጋር የምክክር መድረክ በቢሾፍቱ ከተማ አዱላላ ሪዞርት ተካሂዷል፡፡ በመድረኩ የሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላትና የኮሚሽኑ ፅ/ቤት ባለሙያዎችና ሀላፊዎች 19 ወንድና 15 ሴት በአጠቃላይ 34 ተሳታፊዎች ተሳትፈዋል፡፡ በመድረኩም ጥናቱን ለማዳበር የሚያስችሉ ግብዓቶች ለማሰባሰብ ተችሏል ።

• በተጨማሪም በመጀመሪያው ደረጃ ያልተካተቱ የሕፃናት መብቶች ዘርፎችን ለማካተት የሁለተኛ ዙር የዳሰሳ ጥናት ለማድረግ ግልፅ ጨረታ ወጥቶ ተጫራቾች የመለየት ስራ እየተሰራ ይገኛል።

• በሶማሌ ክልል ረቂቅ የቤተሰብ ሕጉ ያለበትን ሁኔታ ለመረዳት እንዲሁም በሁሉም የክልሉ ባለድርሻ አካላት እየተሠሰሩ ያሉትን ስራዎች ለማየት እና ወደፊት በሚሰሩ ስራዎች ላይ አቅጣጫ ለማስቀመጥ ከባለድርሻ አካላት ጋራ የምክክር መድረክ ተካሂዷል። በመድረኩ የሚመለከታቸው ከፍተኛ የመንግስት አካላት፣ የሀገር ሽማግሌዎች፣ የሴቶች ማኅበራት በአጠቃላይ 21 (12 ወንዶች 9 ሴቶች) ተሳታፊዎች ተገኝተዋል። ወደፊት በሚሰሩ ስራዎች ላይ በተለይም በባለድርሻ አካላት መካከል ቅንጅት እንዲፈጠርና ስራውን በባለቤትነት የሚመራ አካል እንዲሮር ለማስቻል የክትትል ኮሚቴ እንዲቋቋም ምክረ ሐሳብ ተሰጥቷል። በምክረ ሐሳቡ መሰረት ከክልሉ ፍትሕ ቢሮ ጋር ውይይቶች ተደርገው ቀጣይ ሂደቶችን ለመከታተል ጥረት ተደርጓል፡፡ የተደረጉ ጥረቶች ውስንነታቸውን በመገንዘብ በተጨማሪም በ2014 ዓ.ም ኮሚሽኑ በሶማሌ ክልል ረቂቅ የቤተሰብ ሕጉ ዙሪያ ያከናወናቸውን ሥራዎችና ቀጣይ መደረግ ባለባቸው ረቂቅ ፅሁፍ ተዘጋጅቷል።

አብይ ተግባር 2፡ ባለግዴታዎች የሴቶችና ሕፃናት መብቶችን እንዲያከብሩ እና እንዲያስጠብቁ የተሻለ ግንዛቤ ማስጨበጥ

• በሕገ-ወጥ የሰዎች ዝውውር ምክንያት የጉልበት ብዝበዛን ጨምሮ በሴቶችና በሕፃናት ላይ የሚደርሱ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶችን በሚመለከት ያለውን ክፍተትና ተገቢውን የግንዛቤና የጉትጎታ ስራ ለመለየት ከባለድርሻ አካላት ተጨማሪ ሰነዶችን በመሰብሰብ የወፍ በረር ምልከታ ለማካሄድ ተሞክሯል። በዚህም መሰረት የሕገ- ወጥ የሰዎች ዝውውርና ፍልሰትን ለመቆጣጠር በአዋጅ ቁጥር 1178/2020 በተቋቋመው ከተቋቋመው ብሔራዊ የትብብር ጥምረት ምክር-ቤት ጋር በመቀናጀት ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ጋር ክፍተቶችንና አስፈላጊ እርምጃዎችን ከሴቶች አና ከሕፃናት ሰብአዊ መብቶች ጥበቃ አንፃር ለመቃኘት የምክክር መድረክ ለማካሄድ በተነደፈው ዕቅድ መሰረት ከጥምረት ም/ቤቱ ጽኅፈት ቤት ጋር በመተባበር የሚመለከታቸውን የባለድርሻ አካላትን 17 ወንድና 4 ሴት በአጠቃላይ 21 ተሳታፊዎች በማሳተፍ የምክክር መድረክ ተካሂዷል ። በመድረኩ ሕገ- ወጥ የሰዎች ዝውውርና ድንበር ማሻገርን በተመለከተ የሰብአዊ መብቶች ትንታኔና በአፈፃፀም ረገድ እያጋጠሙ ያሉ ወቅታዊ ችግሮችን የሚዳስሱ ፁሁፎች ቀርበዋል፡፡ በዚህም መሰረት ሕገ- ወጥ የሰዎች ዝውውርን ለመቆጣጠር ያጋጠሙየአፈፃፀም ተግዳሮቶችን ለመቅረፍ እንዲሁም የሴቶችና የሕፃናት ሰብአዊ መብቶች ጥሰቶችን ለመከላከልና ምላሽ ለመስጠት የሚደረጉ ጥረቶችን ውጤታማ ለማድረግ ባለድርሻ አካላት በጋራና በተናጠል በቀጣይ ሊጫወቱ የሚገባቸው ሚና ተለይቷል፡፡ በውይይቱ የተለዩ መፍትሔዎቹን

ተግባራዊ ለማድረግ በብሔራዊ የትብብር ጥምረቱ ስር በመመሪያ ቁጥር 563/2013 የተደረጉትን ስድስት የሥራ ቡድኖች በበላይነት እንዲመሩ ስልጣን የተሰጣቸው ተቋማት በቁርጠኝነት ኃላፊነታቸውን ሊወጡ እንደሚገባ የጋራ መግባባት ላይ ለመድረስ ተችሏል፡፡ኮሚሽኑም ይህን በማገዝ ረገድ በቀጣይ የሚኖረውን ሚና በመለየት የሚሰራ ይሆናል፡፡

አብይ ተግባር 3- ሴቶችና ህጻናት መብታቸውን መጠየቅ እንዲችሉ ማብቃት አመታዊ የሴቶችና ሕፃናት ቀናትን በተለያዩ ተግባራት ማክበር

• የ16ቱ ቀናት የፀረ ፆታዊ ጥቃት ዘመቻ ቀንን በማስመልክት የሴቶችና ሕፃናት መብቶች ኮሚሽነር በኮሚሽኑ ድረ-ገጽ ላይ በግጭት ወቅት ፆታዊ ጥቃት የደረሰባቸው ሴቶችን መልሶ የማቋቋም አስፈላጊነትና በመልሶ ማቋቋም ሂደቱ ትኩረት ሊሰጣቸው የሚገባቸውን ተግባራት በተመለከተ በኮሚሽኑ ድረ-ገጽ መልዕክት አስተላልፈዋል፡፡ በተጨማሪም ከሰብአዊ መብቶች የትምህርት ክፍል ጋር በመተባበር ለማህበራዊ መገናኛ ብዙኃን ተፅእኖ ፈጣሪዎች የሴቶች መብቶችን፣ ፆታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶችን እና የህፃናት መብቶችን በተመለከተ መሰረታዊ የሆነ አጭር ስልጠና ተሰጥቶ በተሰጠው ስልጠና መሰረት በማህበራዊ መገናኛ ብዙኃን ፀረ ጾታዊ ጥቃቶችን እና የሕፃናት መብቶችን የተመለከቱ አስተማሪ መልዕክቶች አስተላልፈዋል፡፡

• ከዓለም አቀፍ የሴቶች ቀን ጋር በተያያዘ በስራ ክፍሉ በተነደፈው “የሴቶች ወር” የመጋቢት መርሐ-ግብር መሠረት “የሴቶች አቅም ለተሸለ ዓለም” በሚል መሪ ቃል ዘርፈ ብዙ ተግባራት ተከናውነዋል። ከነዚህም መካከል ዋና ዋናዎቹ፤

o ከተግባቦት የስራ ክፍል ጋር በመተባበር በኮሚሽኑ የስክሪንና የድረ ገፅ ላይ በሚተላለፈው ሳምንታዊ መልዕክት ላይ በመጋቢት ወር ለተከታታይ ሳምንታት በሴቶች መብቶች ዙሪያ የተለያዩ መልዕክቶች ተላልፈዋል፡፡ ከመልዕክቶቹ መካከልም “የሥርዓተ ፆታ እኩልነት እና የሰብዓዊ መብቶች” እና “የሴቶችን ሁለንተናዊ ተሳትፎ ማረጋገጥ“ የሚሉ ሌሎችም ይገኙበታል። በተጨማሪም ለኢሰመኮ የባለሙያ አስተያየት ዓምድ “የሴት ሰብአዊ መብቶች ተሟጋቾች ሚና እና የሚያጋጥማቸው ተግዳሮቶች" የሚል ፁሁፍ ተዘጋጅቶ በኮሚሽኑ ድረ-ገጽ ተሰራጭቷል፡፡ በመልዕክቶቹም አማካኝነት በርካታዎችን ለመድረስና በሴቶች መብቶች ዙሪያ ግንዛቤ በማሳደግ ረገድ አስተዋጽኦ ለማድረግ ተችሏል፡፡በተጨማሪም የሴቶች መብቶችን እና ሁለንተናዊ አቅም እንዲሁም ፆታን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶችን የሚመለከቱ መልዕክቶችት በሴቶችና ሕፃናት ኮሚሽነር በኩል በሸገር ኤ.ፍ.ኤም ሬድዮ ተላልፈዋል፡፡

o የሴት የሰብዓዊ መብት ተሟጋቾችን የለውጥ ሚና ማጎልበትን በሚመለከት የኢትዮጵያ የሴት የሰብአዊ መብቶች ተሟጋቾች ጥምረት አባላት፣ የጥምረቱ አማካሪ ኮሚቴ አባላት፣ የኢሰመኮ የሥርዓተ ፆታ ማካተት ቡድን፣ የኢሰመኮ ኮሚሽነሮች እና የሥራ ክፍል ሀላፊዎች 7 ወንድና 18 ሴት በአጠቃላይ 25 ተሳታፊዎችን ያሳተፈ የውይይት መድረክ የካቲት 29 ቀን 2014 ዓ.ም. ቀን ተካሂዷል፡፡ በመድረኩ የሴት የሴት ሰብአዊ መብት ተሟጋቾች ሚናዎች፣ የኢትዮጵያ ሴት የሰብዓዊ መብት ተሟጋቾች ጥምረት ዓላማና አመሠራረት፣ ባለፈው አንድ ዓመት የተከናወኑ ተግባራት እና በሂደቱ ውስጥ ያጋጠሙ ፈተናዎችን የሚመለከቱና ኮሚሽኑ እና ጥምረቱ ትብብር ሊፈጥሩ የሚችሉባቸውን ጉዳዮች በሚመለከት የመነሻ ጽሁፍ ቀርቦል ውይይት ተደርጓል። በውጤቱም የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን እና የኢትዮጵያ ሴት የሰብአዊ መብት ተሟጋቾች ጥምረት በቀጣይ በጋራ ሊሰሩ የሚችሉባቸውን ሁኔታዎችና የትብብር ማዕቀፎችን ለመለየት ተሞክሯል፤ የሁለትዮሽ ትብብርም ይፋ ሆኗል::

o በተለያዩ የሀገራችን ክፍሎች በተከሰቱት ግጭቶች ምክንያት የደረሱ ሰብአዊ ቀውሶች ን መነሻ በማድረግ ሴት ሰብአዊ መብት ተሟጋቾች በሰላም ግንባታ እና መልሶ ማቋቋም ላይ ሊኖራቸው የሚገባውን ሚና ላይ ያተኮረ የውይይት መድረክ ተካሂዷል። መድረኩ በኢትዮጵያ ሴት የሰብአዊ መብት ተሟጋቾች ጥምረት ከኮሚሽኑ እና ከተባበሩት መንግሥታት የሰብአዊ መብቶች ከፍተኛ ኮሚሽነር ጽ/ቤት፣ ከኢትዮጵያ ሰብአዊ መብት ተሟጋቾች ማዕከል እና ከዲፌንድ ዲፌንደርስ ጋር በመተባበር የተዘጋጀ ሲሆን ከተለያዩ ክልሎች የተውጣጡ የሴቶች መብት ተሟጋቾች (31 ሴቶች እና 7 ወንዶች በድምሩ 38 ተሳተፊዎች) ተሳትፈውበታል። የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን በመድረኩ የትብብርና የቴክኒክ ድጋፍ ሚና የነበረው ሲሆን ከአማራ፣ ከኦሮሚያ፣ ከአፋር እና ከቤንሻንጉል ክልሎች ከግጭት ጋር በተገናኘ ጥቃት የደረሰባቸው ሴቶች እና በእነዚህ አካባቢዎች የሚሰሩ የሴት ማህበራት ተወካዮች ነባራዊ ሁኔታዎችን፣ በመንግስት እና በሲቪል ማህበረሰብ ድርጅቶች ሊሰሩ የሚገባቸውን ስራዎችን፣እንዲሁም ከሴት ተሟጋቾች የሚጠበቀውን ሚናና ቅንጅት በተመለከተ አቅጣጫ ጠቋሚ ሃሳቦችን አቅርበዋል። በዉጤቱም በጉዳዩ ላይ ለሚሰሩ ሴት የሰብዓዊ መብት ተሟጋቾች የጋራ ግንዛቤን ለማሳደግ እና አቅጣጫዎችን ለመጠቆም የተቻለ ሲሆን በጋራ መስራት የሚያስችል ቅንጅት ለመፍጠርም መሠረት ለመጣል ተችሏል።

o "የሴቶች መብቶች በኪነ-ጥበብ" በሚል ርዕስ በሴቶች መብቶች ዙሪያ የሚያጠነጥኑ ልዩ ልዩ የኪነ-ጥበብ ሥራዎች የሚቀርቡበት የኪነ-ጥበብ ምሽት ፤ የመጽሐፍት አውደ ርዕይ እና የኪነ-ጥበብ ባለሙያዎች አውደ ጥናት የሚያካትት አስተማሪ እና አነቃቂ ዝጅግት በአዲስ አበባ እና በሐረር ከተማ ለማካሄድ ዕቅድ ተነድፏል፡፡ በዚህም መሠረት ከሰምና እና ወርቅ ሚዲያ እና ኢንተርቴይመንት ጋር በመተባበር ዝግጅቱ ተጠናቅቆ በአዲስ አባባ ከተማ ከመጋቢት 14 ቀን 2014 ዓ.ም ጀምሮ በሐረር ከተማ ደግሞ ከመጋቢት 28 ቀን 2014 የመጽሐፍት ዓውደ-ርዕዩ ለአንድ ሳምንት የተካሄደ ሲሆን የኪነ-ጥበብ ዓውደ ጥናት እና የኪነ-ጥበብ ምሽት በአዲስ አበባ መጋቢት 17 እና መጋቢት 24 በተከታታይ ሳምንታት በሀገር ፍቅር ቲአትር ቤት የተካሄደ ሲሆን በሐረር ከተማ ደግሞ ሚያዚያ 1 ቀን 2014 ዓ.ም ተካሂዷል:። በዓውደ-ጥናቱ ላይ በኢትዮጵያ ኪነ-ጥበብ ውስጥ ሴቶችና ሚናዎቻቸው በምን መልክ ተንጸባርቀዋል? የኪነ-ጥበብ ስራዎች በሴቶች መብቶች ላይ ያላቸው ተጽዕኖ፣ ሴት የኪነጥበብ ባለሙያዎች በስራዎቻቸው ያበረከቱት አስተዋጽኦ እና በዘርፉ የሚያጋጥሟቸው ተግዳሮቶች በሚሉ ነጥቦች ዙሪያ በተለያዩ የዘርፉ ባለሙያዎች የመወያያ ጽሁፎች ቀርበው በታዳሚ ባለሙያዎች ሰፊ ውይይት ተደርጓል። በተጨማሪም በተለያዩ ቋንቋዎች የተሰነዱ ሴቶችን የሚያወሱ መፅሐፍት እንዲሁም የሴት ጸሀፍትን የሥነ-ጽሑፍና የምርምር ሥራዎች ለእይታ የቀረቡበት የመጽሐፍት አውደ ርዕይም ተካሂዷል። በኪነ-ጥበብ ምሽት ላይ ከሴቶች መብቶች ጋር የተገናኙ ጉዳዮች በልዩ ልዩ የኪነጥበብ ሥራዎች እየተዋዙ ቀርበዋል። በቀረቡት ዝግጅቶች የመንግሥት የሥራ ኃላፊዎች፣ የሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶች ተወካቶች፣ የኪነጥበብ ባለሙያዎች፣የሴቶች መብቶች ተሟጋቾች፣ የሕፃናት ፓርላማ ተወካዮች፣ ታዳጊ ልጆችና ከልዩ ልዩ የማኅበረሰብ ክፍል የተውጣጡ ግለሰቦች ተሳትፈዋል፡፡ ዝግጅቶቹም የአርትስና የፋና ቴሌቨዥንን እንዲሁም የተለያዩ ማህበራዊ ድረ-ገጾችን ሽፋን ያገኙ በመሆኑ ለበርካቶች ተደራሽ በመሆን በሴቶች መብቶች ዙሪያ ግንዛቤና መነቃቃት በማስፋፋት ረገድ አስተዋጽኦ ለማድረግ ተችሏል፡፡

o ፆታዊ ጥቃቶችን እና የሴቶች መብቶችን በተመለከተ በማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን የግንዛቤና የጉትጎታ ስራ በሴት የሰብአዊ መብቶች ተሟጋቾች ጥምረት በኩል በጋራ የተከናወነ ሲሆን የስራ ክፍሉ ለዚህ ጥረት

አስፈላጊውን የቴክኒክ ድጋፍ በማድረግ ተሳትፎ አድርጓል። በተለይም ለስራው ለተመረጡ የማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን ተጽዕኖ ፈጣሪዎች መልዕክቶቹን በመቅረጽ እና በማስተላለፍ ወቅት ከግምት ውስጥ ሊያስገቧችው ስለሚገቡ የሰብአዊ መብት ጉዳዮች የግንዛቤ ማስጨበጫ ገለፃ በመስጠትና ሊተኮርባቸው በሚገቡ ስራዎች ላይ ሀሳቦችን በመለዋወጥ እገዛ ተደርጓል፡

• የሴቶችን ፖለቲካዊ ተሳትፎና መሪነትን በተመለከተ በስራ ክፍሉ የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፤

o በሱማሌ ክልል በተወሰኑ ቦታዎች በተደረገው ምርጫ የሴቶች ፖለቲካ ተሳትፎና ውክልናን ለማሳደግ በመገናኛ ብዙኃን ውትወታ ለማካሄድ ታቅዶ 4 የተለያዩ የፓነል ውይይቶች ተዘጋጅተው እያንዳንዳቸው ሁለትሁለት ጊዜ በEBC-4 በሱማልኛ ቋንቋ ተላልፈዋል። በተጨማሪም ስለ ሴቶች የመምረጥ መብት እንዲሁም ስለሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች የመምረጥ መብቶች በEBC -1 በማሰራጨት ለሕዝብ የማሳወቅ ስራ ተሰርቷል። በተጨማሪም በ6ኛው ሀገራዊ ምርጫ የክትትልና የመታዘብ ሂደት የተገኙ ልምዶች እና ተሞክሮዎችን ለመለዋወጥ ያስቻለ የምክክር መድረክ በስራው ለተሳተፉ ለኢሰመኮ ባልደረቦችና ባለድርሻዎች ተካሂዶል።

o በሀራዊ ምክክር ኮሚሽን ማቋቋሚያ ረቂቅ አዋጅ ላይ የሴቶችን ውክልናና ተሳትፎ በተመለከተ የባለሙያ አስተያየት በስራ ክፍሉ ኮሚሽነር አማካኝነት ለህዝብ ተወካዮች ምክር-ቤት ቀርቧል፡፡ የሀራዊ ምክክር ኮሚሽኑ ከተቋቋመ በኋላም ከሚመለከታቸው ባለድርሻዎችና ከፍተኛ መሪዎች ጋር በየደረጃው ሀሳቦችን ለመለዋወጥ እና በሥርዓተ- ፆታ አካታች ብሔራዊ ምክክር ርዕሰ-ጉዳይ ትኩረት ለመሳብ ጥረት ሲደረግ ቆይቷል፡፡ ከዚህ በመነሳትም በአገራዊ ምክክር ሂደቱ ውስጥ የሴቶችን ተሳትፎ ለማረጋገጥ የግፊት መድረክ ማዘጋጀት አስፈላጊ መሆኑ ታምኖበት ለዚሁ መድረክ ቅድመ-ዝግጅት ቢጋር እና ንድፈ-ሀሳብ (concept note) ተዘጋጅቷል፡፡

• የሕፃናት ተሳትፎ ለማጎልበት የሚያስችሉ የተለያዩ መዋቅሮችን መደገፍ የስራ ክፍሉ አንዱ የትኩረት አቅጣጫ ሲሆን ከሴቶችና ማህበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴርና ከሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ጋር በጋራ በመሆን ሀገር አቀፍ የሕፃናት ፓርላማ የምስረታ ጉባኤን ለማገዝ ተችሏል፡፡ ጉባኤው በመጋቢት 17-18 2014 ዓ.ም በኢ.ፌ.ድ.ሪ የተወካች ምክር ቤት የተካሄደ ሲሆን ከሁሉም ክልሎችና ከተማ አስተዳደሮች የመንግስት አመራሮች፣ የሕፃናት ፓርላማ አመራሮች፣ የሕፃናት ባለሙያዎች፣ ጉዳዩ የሚመለከታቸው የፌዴራል ሴክተር መ/ቤቶች፣ ሚኒስቴሮች፣ ከአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር ከየት/ቤቱ የተወከሉ ሕፃናት ተሳታፊዎች በጉባኤው ተገኝተዋል፡፡ የስራ ክፍሉም የሕፃናት መብቶች አጠባበቅ ላይ ለፓርላማ አባላቱ ግንዛቤ ለማስጨበጥ የውይይት መነሻ ፅሁፍ በማቅረብ እንዲሁም የምስረታ ቁልፍ መልዕክት በማስተላለፍ እና የገንዘብ ድጋፍ በማድረግ የበኩሉን ድርሻ ተወጥቷል፡፡ በቀረበው ፅሁፍም የሕፃናት መብት አጠባበቅ በተመለከተ ሊታዩ የሚገባቸው መሰረታዊ መርሆች በአሕጉራዊ እና አለም አቀፍ እንዲሁም ሕገ መንግስትና ብሔራዊ ሰነዶች፣ የሕፃናት ተሳትፎ መደበኛ ማዕቀፍ እና ለሕፃናት ምቹ የሆነ የክትትል፣ ቅሬታ መስማት ሂደትን አስመልክቶ ግንዛቤ ማስጨበጥ ተችሏል፡፡ በተጨማሪም የኢሰመኮ የሴቶች እና ሕፃናት መብቶች ኮሚሽነርም በዝግጅቱ ላይ የሕፃናት

የተሳትፎ መብቶችን በማስፋፋት ረገድ የሕፃናት ፓርላማ ሚናዎችን እና የትኩረት አቅጣጫዎችን በተመለከተ ቁልፍ መልዕክት አስተላልፈዋል፡፡ ሀገር አቀፍ የህጻናት ፓርላማው በተለይም የሕፃናት መብቶችና ደህንነትን ለማስጠበቅ የሚሰራና ከሕጻናት መብቶች ጋር በተያያዘ ኢትዮጵያ ያጸደቀቻቸውን ዓለም አቀፍና አሕጉራዊ ስምምነቶች ድንጋጌዎችን በማስገንዘብ ረገድም ጉልህ ሚና ይኖረዋል ተብሎ ይታመናል። ኮሚሽኑም በዚህ ረገድ ለፓርላማው በቀጣይነት ድጋፍ ማድረግ እንደሚኖርበት ታምኖበት ዕቅድ ተይዟል፡፡

• በሰሜኑ የሀገራችን ክፍል የተከሰተውን ግጭት ተከትሎ የደረሱትን የሴቶች መብቶች ጥሰቶችን በተመለከተ በስራ ክፍሉ የተከናወኑ ተግባራት የሚከተሉትን ያካትታሉ፡-

o ግጭቱ በተካሄደባቸው የአማራ፣ አፋር እና ትግራይ ክልሎች የተፈጸሙ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶን በተመለከተ ኮሚሽኑ በበጀት ዓመቱ ውስጥ ባካሄደው ሰፊ የምርመራ ስራ ሂደት ውስጥ የስራ ክፍሉ ተሳትፏል፡፡ በተለይም ፆታን መሠረት ያደረጉ ጥቃቶችን እና በሕፃናት ላይ የደረሱ ጥቃቶችን በተመለከተ በምርመራ ሂደቱ ውስጥ ቁልፍ ሚና ተጫውቷል፡፡ ይህም የመርማሪዎች ስልጠናና ስምሪት፣ የምርመራ ስነ-ዘዴ ዝግጅት፣ መረጃዎችን ማዋቀር እና የምርመራ ዘገባ ዝግጅትን የሚያካትት ነበረ፡፡

o የምርመራ ስራው መገባደድን ተከትሎ የምርመራ ዘገባውን ይፋ የማድረግ፣ ለመገናኛ ብዙኃን የማሰራጨት እና የድህረ-ምርመራ ክትትልና የጉትጎታ ስራዎች በስራ ክፍሉ ቀጥለዋል፡፡ በተደረጉት የምርመራ ሥራዎች ግጭቱ በተካሄደባቸው የአማራ፣ አፋር እና ትግራይ ክልሎች ከተፈጸሙ የሰብአዊ መብት ጥሰቶች መካከል ፆታን መሠረት ያደረጉ ጥቃቶች ጎልተው የወጡ ሲሆን እንደ አጠቃላይ ከሴቶች መብቶች ጥሰት ጋር በተገናኘ ኮሚሽኑ የለያቸውን የምርመራ ግኝቶች እና ምክረ ሀሳቦችን ለባለድርሻ አካላት በማጋራት ለጉዳዩ ተገቢውን ትኩረት ለመሳብ የሚያስችል የድህረ-ምርመራ ክትትልና የጉትጎታ ውይይት መድረክ በአዲስ አበባ በፌደራል ደረጃ እንዲሁም ምርመራው በተካሄደባው የአማራና የአፋር ክልሎች ለማካሄድ ዕቅድ ተነድፏል፡፡ በዚህም መሠረት በአዲስ አበባ መጋቢት 2 ቀን 2014ዓ.ም. እና በባህር ዳር ከተማ መጋቢት 21 ቀን 2014ዓ.ም. የውይይት መድረኮቹን ለማካሄድ የተቻለ ሲሆን ተመሳሳይ መድረክ በአፋር ክልል በሚያዝያ ወር መጀመሪያ ላይ ለማካሄድ ታቅዷ፡፡ በመድረኮቹም በሰሜን ኢትዮጵያው ግጭት ዙሪያ በተደረጉት የሰብአዊ መብቶች ጥሰት የምርመራ ሂደት፣ ግኝቶችና በምክረ-ሐሳቦች ላይ ዕሁፍ ቀርቦ ውይይት የተደረገ ሲሆን በኮሚሽኑ የተሰጡ ከመልሶ ማቋቋም ጋር የተገናኙ ምክረ-ሀሳቦችን ተግባራዊነት ለማረጋገጥ ተሳታፊዎች ሚናቸውን እንዲለዩ የሚያስችል ውይይትም ተከናውኗል፡፡ በሁለቱም መድረኮች መንግስታዊ እና መንግስታዊ ያልሆኑ ተቋማት የተሳተፉ ሲሆን 51 ወንድ 12 ሴት በአጠቃላይ 63 ተሳታፊዎች ተሳትፈዋል፡፡ በውጤቱም በሁለቱም መድረኮች ላይ ተሳታፊ የነበሩ ባለድርሻ አካላት በቀጣይ የሚጠበቅባቸውን ሚና በመለየት የኮሚሽኑን ምክረ- ሐሳቦች ተፈጻሚነት ለማገዝና ለመከታተል፣ እንዲሁም በመልሶ ማቋቋም ሂደት ውስጥ የሴቶችን ተሳትፎ እና ተጠቃሚነት ለማጠናከር እና ለተጎጂ ሴቶች መብቶች መጠበቅና የድጋፍ ተደራሽነት ለማስፈን የሚያስችሉ የተቀናጁ እና ስልታዊ እርምጃዎችን በጋራ ለመስራት መነሻ ሀሳቦችን ለመለዋወጥ ችለዋል፡፡

o በሌላም በኩል በሰሜኑ የአገሪቱ ክፍሎች በተከሰተው ግጭት የደረሰውን የሰብአዊ መብቶች ጥሰት በተመለከተ ኮሚሽኑ ቀደም ሲል ከተባበሩት መንግስታተት የሰብአዊ መብቶች ጽ/ቤት ጋር ባወጣው የጣምራ የምርመራ ዘገባ ላይ የክትትል ስራ ለማከናወን በታቀደው መሠረት የስራ ክፍሉ ከሴቶችና ሕፃናት መብቶች አኳያ የጣምራ ምርመራው ምክረ-ሐሳቦች ተፈፃሚነት ላይ ባለድርሻ አካላት የጎላ ሚና እንዲጫወቱ የውትወታ እና የሀሳብ ልውውጥ ውይይት ተደርጓል።

አብይተግባር 4፡የሴቶችና ሕፃናት መብቶች አተገባበር የተሻለ እንዲሆን ማስቻል

o የሕፃናት መብቶች በማሳደጊያዎች፣ በጤና ተቋማት፣ በትምህርት ቤቶች፣ በማረሚያ ቤቶች እና ሌሎች ተቋማት መከበራቸውን በመከታተል ምከረ ሃሳቦችን መስጠትና አፈጻጻማቸውን መከታተል በተመለከተ የሚከተሉት ተግባራት ተከናውነዋል፡፡

• በማረሚያ ቤቶች ያሉ ሴቶችና አብረዋቸው የታሰሩ ሕፃናት ሰብአዊ መብቶች አያያዝ ላይ በዳሊቲ ማረሚያ ቤት በተደረገው ክትትል ግኝት መነሻ የተሰጠው ምክረ-ሃሳብ አተገባበር ከጊዜ ወደ ጊዜ ያለውን ለውጥና የሰብአዊ መብቶች አያያዝ መሻሻሉን ለማረጋገጥ የክትትልና የግፊት ስራ ተሰርቷል። የዚህም ክትትል ስራ ውጤቶች፡-

o በችግሮቹና መፍትሔ አቅጣጫዎች ዙሪያ ከኃላፊዎች ጋር መግባባት ላይ መድረስ፣ የአመክሮ ጊዜ ጨርሰው ያልተለቀቁ እናት እስረኞች በኮሚሽኑ በተደረገ የሕግና ገንዘብ ድጋፍ አማካኝነት መለቀቅ፣ በማ/ቤት የተገላገሉ እናትና ሕፃናት የሕክምና አገልግሎት ማግኘት እና ለሕፃናቱ የሚቀርበው ምግብ ማሻሻያ መደረግ፤

o ከሕፃናት ልጆቻቸው ጋር ያሉ እናቶችና አሳዳጊዎች በአዲሱ ዓመት በሀገር አቀፍ ደረጃ ለታራሚዎች በሚደረግ ይቅርታ ከልጆቻቸው ጋር የታሰሩ እናት/አሳዳጊ እስረኞች የምህረቱ ተጠቃሚ እንዲሆኑ ለፌዴራልና ክልል ጠቅላይ ዐ/ሕግ ጽ/ቤት እና ማ/ቤቶች አስተዳደር 7 የግፊት ደብዳቤዎች የተላከ ሲሆን የፌዴራል ማ/ቤትም የኮሚሽኑ ጥሪ ተፈፃሚ እንዲሆን ለሚመለከታቸው የፌዴራልና ክልል ኃላፊዎች ማሳሰቢያ መፃፍ ናቸው።

• በኢንዱስትሪ ፓርኮች ውስጥ በመስራት ላይ የሚገኙ ሴት ሰራተኞች የሰብአዊ መብቶች አያያዝ በተመለከተ ክትትል ለማድረግ በሀዋሳና በአዳማ የኢንዱስትሪ ፓርኮች በተደረገ የክትትል ግኝት መሰረት ከሚመለከታቸው የፌደራልና የክልል ባለድርሻ አካላት ጋር የምክክር መድረክ ተካሂዷል። በመድረኩ የመንግስት አስፈፃሚ አካላት፣ የሚመለከታቸው ሲቪክ ማኅበራት፣ የኢንዱስትሪ ፓርክ አስተዳደር ኃላፊዎች/ አሰሪዎችና የሰራተኞች ማኅበራት ፌዴሬሽኖች፣ የዓለም አቀፍ ተቋማት በአጠቃላይ 68 (25 ሴት) ተወካዮች ተሳትፈዋል። በተካሄደው የምክክር መድረክም በክትትሉ ግኝቶች መሰረት በቀጣይ እያንዳንዱ ባለድርሻ አካል መስራት ባለበት ጉዳዮች ላይ ውይይት በማድረግ የወደፊት አቅጣጫ የተቀመጠ ሲሆን በመድረኩ ስምምነት የተደረሰባቸው የመፍትሄ ምክረ ሃሳቦች ለሚመለከታቸው አካላት በደብዳቤ እንዲደርሳቸው ተደርጓል። የድህረ ክትትል አፈፃፀም ክትትልና ግምገማ ለማካሄድ ቅደመ ዝግጅት ተጠናቋል።

• የኮቪድ 19 ወረርሽኝን ለመከላከል እየተወሰዱ ያሉ እርምጃዎችን ከሕፃናት የትምህርት እና የጤና መብት አንጻር ለመገምገም በኦሮሚያ፣ በአማራ፣ በደቡብ፣ በሲዳማ፣ አፋር፣ጋምቤላና ቤኒሻንጉል ጉሙዝ ክልሎች እና በአዲስ አበባ ከተማ በተመረጡ ትምህርት ቤቶች ክትትል ተደርጓል። ክትትሉ ያካተታቸው አካላት የትምህርት ቢሮዎች ፣ የጤና ቢሮዎች ፣ ትምህርት ቤቶች ሲሆኑ በተደረገው ክትትል በተገኙ መረጃዎች መሰረት የክትትል ዘገባ ተዘጋጅቶ ቀርቧል። ዘገባውም ከግኝቶች ባሻገር በተለይም ለትምህርት እና ለጤና ተቋማት በምልከታው የተለዩትን ክፍተቶች ለማረም የሚረዱ ምክረ- ሃቦችን ተቁሟል፡፡ ከዚህ ጋር በተያያዘ በስራ ክፍሉ በዕቅድ ከተያዘው በተጨማሪ የኮቪድ 19 ወረርሽኝ በትምህርት ቤቶች ባሉ አካል ጉዳተኛ ህፃናት ላይ ያለውን ጫና ለመዳሰስ ኮሚሽኑ በማካሄድ ላይ ላለው ጥናት የቴክኒክ ድጋፍ በስራ ክፍሉ ተሰጥቷል።

• በሶማሌ ክልል በወንጀል ጉዳይ የተጠረጠሩ ሕፃናትን በተመለከተ ከክትትልና ምርመራ የስራ ክፍል ጋር በመተባበር በጎዴ እና ጅግጅጋ ከተማዎች ክትትል በማድረግ የዳሰሳ ጥናት ተዘጋጅቷል። የዳሰሳ ጥናቱን ለማዳበር የሚረዳ የሚመለከታቸው የክልሉ ተቋማት ተወካዩች (4 ሴቶች 21 ወንዶች) የተገኙበት የውይይት መድረክ ተዘጋጅቷል። በዚህም መሰረት የዳሰሳ ጥናቱ ተገባድዶ ረቂቅ የጥናት ሰነድ ተሰናድቷል። በዳሰሳ ጥናቱ ግኝቶችና ምክረ-ሃሳቦች ላይ ለመምከር ከሚመለከታቸው የክልሉ ከፍተኛ ኃላፊዎች ጋር 16 ወንዶችና 7 ሴቶች ተሳታፊዎች የተገኙበት የመጀመሪያ እና የ2ኛ ዙር የምክክር መድረኮች የተዘጋጁ ሲሆን፣ በክልሉ በወንጀል ጉዳይ የተጠረጠሩ ሕፃናትን በሚመለከት የከተማ አስተዳደሩ፤ትምህርት ቢሮ፤ ፖሊስ፤ ፍርድ ፍ/ቤቶች፤ አቃቤ ሕግ፤ ማረሚያ ቤቶች፣ ወዘተ ዝርዝር ምክረ-ሃሳቦች ተሰጥቷቸው የምክረ-ሃሳቦቹን አፈጻጸም ዕቅድ እንዲያዘጋጁ ተደርጓል። ተቋማቱ ሥልጣንና ተግባራቸውን መሰረት በማድረግ በተቀናጀ መልኩ መስራት እንዲችሉ በክልሉ የሴቶችና ሕፃናት ቢሮ አስተባባሪነት የጋራ መግባቢያ ሰነድ በመፈረም ወደ ስራ እንደሚገቡም ስምምነት ላይ ተደርሷል።

• ከትግራይ ክልል ተፈናቅለው በአማራ ክልል አጎራባች አካባቢዎች ቆቦ፣ ጃራ እና ሰቆጣ የሚገኙ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን በተለይም ለጥቃት ተጋላጭ የሆኑ የማህበረሰብ ክፍሎችን (ሴቶች፣ ህጻናት፣ አረጋውያን እና አካል ጉዳተኞች) ሰብአዊ መብት አያያዝ በተመለከተ ዝግጅት ተደርጓል ፡፡ የክትትል ስራው ከግንቦት30 እስከ ሰኔ 9/2014 ዓ.ም የተካሂደ ሲሆን በኢሰመኮ ዋና ጽ/ቤት ከስደተኞች፣ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ፍልሰተኞች መብት ክፍል፣ ከሰብአዊ መብቶች ክትትልና ምርምር፣ ከሴቶችና ህጻናት እንዲሁም ከአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን መብት ክፍል የተወጣጡ 9 ባለሙያዎችን በማካተት ተካሂዷል፡፡ የክትትል ስራውን ለማከናወን ከተፈናቃዮች፣ ከተፈናቃዮች ተወካዮች፣ በክልሉ በየደረጃው ከሚገኙት ባለድርሻ አካላት ጋር ቃለመጠይቅ፣ የቡድን ውይይት ሴቶችን፣ ሕጻናትን ወይም ተወካዮቻቸው፣ አረጋውያንን እና አካል ጉዳተኞችን ያሳተፈ፣ ምልከታ እንዲሁም የተለያዩ ሰነዶች ምዘና በማድረግ መረጃዎች ተሰብስበው ሪፖርት በመጠናከር ላይ ይገኛል፡፡

አብይ ተግባር 5፡ ከባለድርሻ አካላት ጋር የተጠናከረ ግንኙነት መፍጠር

• የአጋርነት ስራችን ከማጠናከር አኳያ ከዩኤን ውሜን (UN WOMEN) ጋር በቀጣይነት በትብብር ለመሥስራት የሚያስችል የጋራ ምክክር ተካሂዶ፣ በመጪው ጊዜ በጋራ የሚሠሰሩ ሥራዎች የተለዩ ሲሆን፣ በዚህም መሰረት የተሻሻለ የጽንሰ ሐሳብ ሰነድ (concept note) ተዘጋጅቷል። በመቀጠልም ዝርዝር የፕሮጀክት ሰነድ ለመቅረጽ ስምምነት ላይ ተደርሷል። በተጨማሪም ከሴቭዘችልድረን (Save the Children) ጋር ፕሮጀክት የመገምገምና የመከለስ ሥራ

ተከናውኗል። ከሲቪል ማህበራት ጋር የትብበር ስራዎችን በተመለከተም በሴቶች እና በሕፃናት መብቶች ዙሪያ በአጋርነት ለመስራት ከሚችሉ ተቋማት ጋር የውይይት መድረክ ተዘጋጅቶ ምክክር የተደረገ ሲሆን በጋራ ሊሰሩ የሚችሉ ስራዎችን የመለየት ጅማሮ ተካሂዷል። በመሆኑም ተለይተው የወጡትን የጋራ ስራዎች ከክፍሉ አመታዊ ዕቅድ ጋር በማጣጣም የሚተገበርበትን ሁኔታ በቀጣይ ለማመቻቸት ታቅዷል።

• የሰብአዊ መብቶች አያያዝ አቤቱታ አቀራረብ እና የምርመራ ሥርዓት ማሻሻያ መመሪያ ዝግጅትንና ተመሳሳይ ጥናቶች፣ የሴቶችና ሕፃናት መብቶችን የሚመለከቱ ክትትሎች፣ መግለጫዎች፣ ምክረ ሃሳቦች በሚዘጋጁበት ጊዜ በመሳተፍ የቴክኒክ ድጋፍ ለተለያዩ የኮሚሽኑ የስራ ክፍሎች በመስጠት በትብብርና በቅንጅት ሰርቷል።

• በሴቶች እና በሕፃናት መብቶች ላይ ከሚሰሩ አህጉራዊና ዓለም አቀፋዊ አካላት ጋር በመስራት ረገድ ጥረቶችን ለማጠናከር ከአፍሪካ የሕፃናት መብቶችና ደህንነት ኮሚቴ ጋር ተገቢውን የስራ ግንኙነት መፍጠር አንዱ ጉዳይ መሆኑ ታምኖበት ጥረቶች ተጀምረዋል።በዚህም መሰረት ኢሰመኮ በኮሚቴው ዘንድ የአጋርነት ደረጃ (affiliate status) ለማግኘት የሚያስችለውን ማመልከቻ ለማቅረብ አስፈላጊ ሰነዶች የኢሰመኮን እና ስራ ክፍሉን ተግባራት የሚያትት አጭር ዘገባን ጨምሮ ተጠናቅሮ ለኮሚቴው ተልኳል፡፡ በተጨማሪም ለአፍሪካ የሰዎች እና የሕዝቦች መብቶች ኮሚሽን መደበኛ ጉባዔ ስለሴቶች እና ሕፃናት መብቶች ጉዳዮች አጭር ዘገባ በጽሑፍ ቀርቧል፡፡ ኮሚሽኑም የአጋርነት ደረጃ አግኝቷል።

አብይ ተግባር 6፡በሴቶችና ሕፃናት መብቶች ላይ የተሻለ ተቋማዊ አቅም መገንባት

• በሕፃናት መብቶች ክትትል መመሪያ ዝግጅት፣ ትግበራ እና አቅም ግንባታ ዙሪያ የሚከተሉት ተግባራት ተከናውነዋል፡-

o ኢትዮጵያ ፈርማ የተቀበለቻቸው ዓለም አቀፍ ስምምነቶች እንዲሁም በሀገር አቀፍ ደረጃ የሚገኙ የሕፃናት መብቶች ድንጋጌዎች በስራ ላይ መዋላቸውን ለመገምገም እና ለመከታተል የሚያስችል የክትትል መመሪያ በአማካሪ ተዘጋጅቶ በኮሚሽኑ ባለሙያዎችና ባለድርሻ አካላት ግብዓት ተወስዶ የተሻሻለ ረቂቅ ሰነድ ቀርቧል። የተዘጋጀውንም የክትትል መመሪያ በመጠቀም በጅግጅጋ በወንጀል የተጠረጠሩ ሕፃናትን አያያዝ አስመልክቶ ክትትል በማድረግ የሙከራ ትግበራ ተካሂዷል።

o ቀደም ብሎ ተዘጋጅቶ የነበረውን የሕፃናት መብቶች የክትትል መመሪያ ከዓለም አቀፍ የሕፃናት መብቶች ኮንቬንሽን በተጨማሪ ከአፍሪካ የሕፃናት መብቶችና ደህንነት ቻርተር አንጻር ዳግም በመቃኘትና ያልተካተቱ ተጨማሪ ተቋማትን በማካተት በተከለሰው የክትትል መመሪያና መሣሪያ ሰነድ ላይ ጉዳዩ በቀጥታ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር ሰነዱን ለማዳበር የሚያስችል ውይይት ተካሂዶል። በውይይቱም 25 ተሳታፊዎች ተገኝተዋል። በውይይቱም ሰነዱን ለማዳበር የሚያስችሉ ግብዓቶችን ለማግኘት ተችሏል።

o በሕፃናት መብቶች ክትትል መመሪያና መሣሪያ ላይ ለኮሚሽኑ የክትትልና የሕፃናት መብት ባለሙያዎች የ3 ቀን ስልጠና ተሰጥቷል። በዚሁ ስልጠና 21 (4 ሴቶች) ሰልጣኞች ተሳትፈዋል። በስልጠናው ወቅት የሰብአዊ መብቶች ክትትል ተግባራዊ ሂደት፣ የሕፃናት መብቶች ስምምነት ክትትል መመሪያና መሣርያ እንዲሁም ሪፖርት አቀራረብ ላይ መነሻ ጽሑፍ ቀርቦ ውይይት ተደርጓል። ከዚህ በተጨማሪ እያንዳንዱ ባለሙያ በሕፃናት መብቶች ዙሪያ ክትትል ለማድረግ በሚያስብበት ጊዜ በቅድመ ዝግጅት ወቅት ታሳቢ ሊያደርጓቸው የሚገቡ ጉዳዮች ላይ የቡድን ውይይት ተደርጓል። የውይይቱ ውጤትም በመድረክ እንዲቀርብ ተደርጎ ለእያንዳንዱ ክትትል የቅድመ ዝግጅት ስራ አስፈላጊነትና ጠቀሜታ ላይ የጋራ መግባባት ላይ ተደርሷል። በትግበራ ወቅት ሊገጥሙ የሚችሉ ተግዳሮቶችና ችግሮችም ተለይተው ወጥተዋል።

o ፆታዊ ትንኮሳን ለመከላከልና ምላሽ ለመስጠት የፖሊሲና አሰራር ስርዓት ለመዘርጋት የሚያስችል ሂደትን በተመለከተ ከኮሚሽኑ የተለያዩ የስራ ክፍሎች ከተውጣጡ ሰራተኞች ጋር ውይይት ለማካሄድና እንዲሁም የጸረ- ፆታ ትንኮሳ ረቂቅ ፖሊሲ፤ የስርዓተ ፆታን ያካተተ የሴቶችና ህፃናት መብቶችን በተመለከተ ስልጠና ለመስጠት አስፈላጊው ቅድመ ዝግጅት ተሰርቷል።

o ከኮሚሽኑ ፅ/ቤት የሴቶችና ሕፃናት ባለሙያዎች ጋር በእቅድ ዝግጅትና አፈፃፀም፤በሚኖራቸው የሥራ ግንኙነት እንዲሁም እንደሚሰሩበት ክልል ተጨባጭ ሁኔታ ቅድሚያ ተሰጥቷቸው የሚሰራቿው ተግባር በመለየትና ፅንሰ ሀሳብ ለማዘጋጀት እንዲችሉ ገለፃ ተካሂዷል፡፡በዚሁ መሰረት ጅማ፤ሀዋሳ፤ሰመራ፤ባህርዳርና ጋምቤላ ፅ/ቤት በክልላቸው ቅድሚያ ተሰጥት መሰራት ያለበት ተግባር በመለየት ፅንሰ ሀሳብ በማዘጋጀት ወደስራ ለማግባት በዝግጅት ላይ ይገኛሉ ፡፡

• የሴቶችና ህፃናት መብቶች የስራ ክፍል ከምርመራና ክትትል የስራ ክፍል ጋር በመተባበር የሴቶችና ህፃናት መብቶችን መከታተልና መመርመርን በተመለከተ ለምርመራ ባለሙያዎች የቴክኒክ ድጋፍ ለመስጠት ገለፃ አድርጓል ። በውይይቱም ባለሙያዎቹ ሴቶችና ህፃናት መብቶችን መከታተልና መመርመርን በተመለከተ ተጨማሪ እውቀትና ክህሎት እንዳገኙ ገልጠዏል።

• ለኮሚሽኑ ሠራተኞች ሕፃናትን ማዕከል ያደረገ የክትትልና አቤቱታ አቀራረብ ሥርዓትን በተመለከተ ሥልጠና ተሰጥቷል። ስልጠናውም ለጥቃት ተጋላጭ የሆኑ ሕፃናት አያያዝ እና ቃለ-መጠይቅ የማድረግ ዘዴዎች እና ሌሎች ትኩረት የሚሹ አሠራሮችን አካትቷል። በዚሁ ስልጠና ከዋናው መሥሪያ መ/ቤት ከቅርንጫፍ ጽሕፈት ቤቶች የተውጣጡ የሴቶችና የሕፃናት መብቶች እና የክትትልና ምርመራን የስራ ክፍሎችን ጨምሮ፣ የሁሉንም የኢሰመኮ የስራ ክፍሎች ባለሙያዎች፣ እንዲሁም የቅርንጫፍ ጽ/ቤቶች አስተባባሪዎችን በማካተት 27 ተሳታፊዎች (11 ሴቶች) ተገኝተዋል። ስልጠናው የኮሚሽኑ ሠራተኞች የሕፃናቱን ልዩ ሁኔታ ግንዛቤ ውስጥ ባስገባ መልኩ ለመብት ጥሰት ተጋላጭ የሆኑ ሕፃናትን ቃለ- መጠይቅ ለማድረግ እና ከሕፃናት ጋር ለመስራት የሚያስችላቸው እውቀትና ክህሎት እንዲያዳብሩ አግዟል።

• በኮሚሽኑ ፆታዊ ጥቃትን ለመከላከልና ሥነምግባር ያለው የስራ ግንኙነት ለመፍጠር የጸረ-ጾታዊ ትንኮሳና የሥነ ምግባር ፖሊሲ በአማካሪ ድርጅት ረቂቅ የተዘጋጀ ሲሆን በዚሁ ሰነድ ላይ ለኮሚሽኑ ዋና እንዲሁም ቅርንጫፍ ጽ/ቤት 18 ባለሙያዎች (4 ሴት) ለሦስት ቀን የአሰልጣኞች ስልጠና ተሰጥቷል። ረቂቅ ፖሊሲው የባለሞያ አስተያየትና ግብአት ተሰጥቶበት በመጠናቀቅ ላይ ይገኛል።በቀጣይ በሰኔ ወር ለኮሚሽኑ ሰራተኞች ስልጠናው ሊሰጥ ታስቦ ቅድመ ዝግጅት ተጠናቋል፣ የቅሬታ ማስተናገጃ ሥርዓትም ይበጃል።

• ሥርዓተ-ፆታን በኮሚሽኑ የስራ ክፍሎች እና የአሰራር ሂደቶች ለማስረጽ በታለመው መሠረት የተለያዩ ሥራዎች ተሰርተዋል፡-

o በኮሚሽኑ የሥርዓተ-ፆታ ማስረፅ መመሪያ አፈጻጸምን የሚከታተል ቡድን ለማደራጀት ታስቦ ለዋና መ/ቤት ሠራተኞችና ለቅርንጫፍ ጽሕፈት ቤቶች አስተባባሪዎች በሥርዓተ-ፆታ ማካተት ዙሪያ የሁለት ቀናት መሰረታዊ ሥልጠና ተሰጥቷል። በዚሁ ሥልጠና ከኢሰመኮ የስራ ክፍሎች ከዋና መሥሪያ ቤትና ከቅርንጫፍ ጽሕፈት ቤቶች የተውጣጡ 25 ተሳታፊዎች (9 ሴቶች) ተገኝተዋል። ሥልጠናው የሥርዓተ-ፆታ ማካተት ተግባር በኮሚሽኑ የስራ ክፍሎች ውስጥ ለማሳለጥ መሳሪያዎች ተዘጋጅተው ለተለያዪ ክፍሎች የተሰራጨ ሲሆን የክትትልና ድጋፍ ስራ ተሰርቷል።

o የሥርዓተ-ፆታ ማስረፅ መመሪያ አፈፃፀም ክትትል ዓብይ ቡድን ጋር የምክክር ውይይት መድረክ ተካሂዶል፡፡ በመድረኩ በአጠቃላይ 12 ወንድና 9 ሴት 21 ተሳታፊዎች ተሳትፈዋል፡፡ በመድረኩ የስርዓተ ፆታ ማስረፅ መመሪያና የሥርዓተ-ፆታ ማስረፅ መመሪያ አፈፃፀም ክትትል ዓብይ ቡድን የአሰራር ሰነድ በተመለከተ ፁሁፍ ቀርቧል፡፡ በቀረቡ ፁሁፎች ላይ አስትያየቶችና ጥያቄዎች ቀርበው ሰፊ ውይይት ተካሂዷል፡፡ በመጨረሻም በዕለቱ ከነበረው ውይይትና ማጠቃለያ ሀሳቦች መነሻነት በቀጣይ መከናወን ያለባቸው ተግባራት በተመለከተ አቅጣጫ የሚሆኑ ጉዳዩች ተለይተዋል፡፡ በአጠቃላይ መድረኩ ቡድኑ እንዲመሰረትና ወደስራ እንዲገባ ያስቻለ ነበር፡፡

o የኢሰመኮ የሥርዓተ-ፆታ ማስረጽ አቢይ ቡድን ምስረታን ተከትሎ በመጋቢት ወር “የሴቶች ወር” መርሐ-ግብር አማካኝነት በየስራ ክፍሎቹ ስርዓተ-ፆታን የማሳለጥ ስራዎች በጋራ ለመስራት ተሞክሯል፡፡ ይህም በወሩ ውስጥ እያንዳንዱ የስራ ክፍል በሴቶች መብቶች ላይ ያተኮረ ስራ እንዲሰሩ ማገዝን ያለመ ሲሆን የቅርንጫፍ ጽ/ቤቶችን ጨምሮ ከተለያዩ የኮሚሽኑ የሥራ ክፍሎች ጋር ከሴቶች መብት ጋር የተገናኙ ተጨባጭ ስራዎችን ለመስራት አስችሏል፡፡ ለአብነትም፡- ከምርመራና ክትትል የስራ ክፍል ጋር የባህር ዳር እና የሰመራ ቅርንጫፍ ጽ/ቤቶችን ጨምሮ በግጭት እና የሴቶቸ መብቶች ዙሪያ በኢሰመኮ የምርመራ ውጤት ላይ ያተኮረ የድህረ ምርመራ ክትትል እና ጉትጎታ መድረኮች ዝግጅት፤ ከተግባቦት የስራ ክፍል ጋር የሰብአዊ መብቶች መልዕክቶች ዝግጅትና ስርጭት፤ ከአጋርነት የስራ ክፍል እና ከጅግጅጋ ቅርንጫፍ ጽ/ቤት ጋር የሴቶች መብቶች በኪነ-ጥበብ ዝግጅቶች፤የጋምቤላ ቅርንጫፍ ጽ/ቤት ከሰብአዊ መብቶች ተሟጋቾች ጋር ስለፆታዊ ጥቃቶች የጋራ ውይይትን፤ እንዲሁም ስለአገር ውስጥ ተፈናቃይ ሴቶች እና ስለአካል ጉዳተኛ ሴቶች ለሚመለከታቸው የስራ ክፍሎች ድጋፍ መስጠትን ለመጥቀስ ይቻላል፡፡

• የሥራ ክፍሉን የሰው ሀይል ማሟላትን በተመለከተ በተለያዩ ፅ/ቤቶች የሴቶች መብቶች ባለሙያዎች እና የሕፃናት መብቶች ባለሙያዎች እና ከፍተኛ ባለሞያዎች እንዲሁም አስተባባሪዎች የቅጥርና ምደባ ስራዎች በስራ ከፍሉ ሲካሄዱ ቆይተዋል። ባለሞያዎቹም ስራ ጀምረዏል።

የስራ ክፍል፡ የሴቶችና ሕፃናት መብቶች

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
3.1	አብይ ተግባር 1፡ የሕግ ማዕቀፍ እና አፈጻጸሙ ከሕገ መንግስቱ፣ ከአህጉራዊ እና ዓለም አቀፋዊ ስምምነቶች እና መስፈርቶች ጋር እንዲጣጣም ማስቻል
3.1.1	በሕግ ላይ ያሉ የሕፃናት መብት አጠባበቅ ክፍተቶች ከዓለም ዓለም አቀፍና አህጉራዊ መስፈርቶች አንጻር 1በተሻሻለው የድርጊት መርሐ ግብር መስረት የመጀመሪያ ዙር ጥናቱን ማጠናቀቅና የሁለተኛ ዙር ጥናት ማድረግ በሚል የተቀመጠ	የሕግ ክፍተቶችን የሚያሳይ የጥናት ሪፖርት	2 የጥናት ውጤት	ለመጀመሪያዙር ጥናት ረቂቅ ሰነድ ማዘጋጀትና ለሁለተኛው ጥናት አጥኚ ባለሙያ መቅጠርና ስራውን ማስጀመር	የመረጃ ማሰባሰብና ከምክክር መድረክ እንዲሁም ከቃለመጠይቅ የተገኙ መረጃዎችን መሰረት በማድረግ በቀረበው ረቂቅ ጥናት ላይ የሥራ ክፍሉ ግብዓት ሰጥቶበት ተከልሷል። ለሁለተኛው ዙር ጥናት ቢጋር ተዘጋጅቷል፤ በቢጋሩ መሰረት አጥኚ ባለሙያ ለመቅጠር ግልፅ ጨረታ ወጥቶ ተጫራቾችን የመለየት ስራ እየተሰራ ይገኛል	60	95	የመጀመሪያው ዙር ጥናት ረቂቅ ሰነድ በተሰጠው ግብዓት መሰረት ዳብሯል፡፡ የተሻሻለው ሰነድ ተጠናቋል ለባለድርሻ አካልት ግኝቶች ቀርቦ ምክክር ተካሂዷል
3.1.2	3.1.1 ላይ የተጠቀሰው ጥናት ላይ የምክክር አውደ ጥናት ማዘጋጀት	የአውደ ጥናት ብዛት	1 አውደ ጥናት	ለመጀመሪያ ዙር ጥናት ሰነድ ማዘጋጀት	በመጀመሪያው ዙር ረቂቅ ጥናት ላይ ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላትና ከኮሚሽኑ ባለሙያዎችና ሀላፊዎች ጋር ግብዓቶች ለማሰባሰብ የሚያስችል መድረክ ተካሂዷል	100	100	በአውደ ጥናቱ ላይ በተካሂደው ውይይት ክፍተት ያለባቸው የህግ ማእቀፎች ተለይተዏል
3.1.3	3.1.1 ላይ የተጠቀሰውን ጥናት ውጤት ማስተዋወቅ እና በስፋት ማሰራጨት (ድረ-ገጽ መጠቀም)	የተላለፉ መልእክቶች ብዛት	1 መልእክ ት	ለመጀመሪያ ዙር ጥናት ረቂቅ ሰነድ	የመጀመሪያው ዙር ረቂቅ ጥናት ላይ የተካተቱ ዋና ዋና ነጥቦችን በአጭሩ የያዘ ሰነድ ተዘጋጅቶ ለማሰራጨት በዝግጅት ላይ ይገኛል	90	100	ግኝቶችን የያዘ ረቂቅ አጭር መግላጫ ተዘጋጅቷል
3.1.4	በሶማሌ ክልል የቤተሰብ ሕግ የማዉጣት ሂደት እንዲነቃቃና ሰብአዊ መብቶችን ያማከለ እንዲሆን ድጋፍና ውትወታ ማድረግ	*የተዘጋጀ የውትወታ እቅድ *የምክክር መድረክ ብዛት	1 የውትወ ታ መድረክ		በሶማሌ ክልል ረቂቅ የቤተሰብ ሕግ ዙሪያ ከሚመለከታቸው የክልሉ ባለድርሻ አካላት ጋር ውይይት ተካሂዷል፡፡ የክትትል ማዕቀፍም ለመዘርጋት ተሞክሯል፡፡ የምክረ ሀሳቦችን አፈፃፀም በተመለከተ በቅ/ጽ/ቤት በኩል ክትትል ተካሂዷል በኮሚሽኑ የተከናወኑ ስራዎችና ቀጣይ መወሰድ ባለባቸው እርምጃዎች አጋዥ የሆኑ ሀሳቦች የያዘ ረቂቅ ፅሁፍ ተዘጋጅቷል	100	100	የጉትጉታ ስራ ተሰርቷል፣ በቀጣይም በዚሁ ዙሪያ መሠራት ባለባቸው ጉዳዮች ላይ አቅጣጫ ተቀምጧል ምክረ-ሃሳቦችመፈጸማቸውን የሚከታተል የክልሉ የባለድርሻ አካላት ኮሚቴ ተቋቁሟል

1 ጥር ወር 2014 ዓ.ም ላይ የተሻሻለው የድርጊት መርሐ ግብር

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
3.1.5	የመንግስት አካላት የህጻናት እና ሴቶችን መብቶች በማክበርና በመጠበቅ ረገድ ያለባቸውን ግዴታ የሚያሳይ የውሳኔ ሀሳብ/የፖሊሲ መግለጫ/ማብራሪያ ማዘጋጀት	መግለጫዎች/ ማብራሪያ ይዘትና ብዛት	2 መግለጫ ዎች/ ማብራሪያ	2 መግለጫ/ማብራሪያ	-ከልጆቻቸው ጋር የታሰሩ እናት/አሳዳጊ እስረኞች በአዲሱ ዓመት በሀገር አቀፍ ደረጃ ለታራሚዎች በሚደረግ ይቅርታ ተጠቃሚ እንዲሆኑ ለማትጋት ለፌዴራልና ክልል ጠቅላይ ዐ/ሕግ ጽ/ቤት እና ማ/ቤቶች አስተዳደር 7 የግፊት ደብዳቤዎች ተፅፈዋል:: -የኮቪድ 19 ወረርሽኝን ለመከላከል እየተወሰዱ ያሉ እርምጃዎችን ከሕፃናት የትምህርት እና የጤና መብት አንጻር ለመገምገም ክትትል ተካሂዷል	100	100	ከፌዴራል ማረሚያ ቤት ኮሚሽነር በኢሰመኮ ጥሪ መሰረት ከልጆቻቸው ጋር የታሰሩ እናቶች የምህረቱ ተጠቃሚ እንዲሆኑ ማስቻል፤ በኢሰመኮ መግለጫው መነሻነት በተለያዩ የመገናኛ ብዙኃን ዘገባ በመካሄዱ የሚመለከታቸውአካላትና ህብረተሰቡ ለጉዳዩ ትኩረት መስጠታቸው፣ በተለይም ግጭት የተከሰተባቸው አካባቢዎች የሚሰሩ ባለድርሻ አካላትን ትኩረት መሳብ ማስቻሉ
3.2	አብይተግባር 2፡ ባለግዴታዎች የሕፃናትእና ሴቶች መብቶችን እንዲያከብሩ እና እንዲያስጠብቁ የተሻለ ግንዛቤ ማስጨበጥ
3.2.1	በህገ ወጥ የሰዎች ዝውውር፣ የጉልበትና ወሲብ ብዘበዛና ጎጂ ልማዳዊ ድርጊቶች ላይ ለሚመለከታቸው የተለያዩ ባለግዴታዎች የምክክር መድረኮችን ማዘጋጀት	*የምክክር መድረኮች ብዛት	2 የምክክር መድረኮ ች	1 መድረክ	ሕገወጥ የሰዎች ዝውውርና ድንበር ማሻገር ወንጀልን ለመግታት ከተቋቋመው የብሔራዊ የትብብር ጥምረት ጸ/ቤት ጋር የመጀመሪያ ደረጃ ችግሮችን የመለየት የሁለትዮች የምክክር ተካሂዷል። በመቀጠልም ከዚሁ ፅ/ቤት ጋር በመተባበር የባለግዴታዎችና የባለድርሻዎች የምክክር መድረክ ተካሂዷል	100	100	ሕገ ወጥ የሰዎች ዝውውርን መግታትን በበላይነት እንዲመሩ ስልጣን የተሰጣቸው ተቋማት ወሳኝ ሚና እና ኃላፊነታቸውን ሊወጡ እንደሚገባ የጋራ ግንዛቤ ተፈጥሯል
3.2.2	የሕፃናትና ሴቶች መብቶች የተመለከቱ አስተማሪ ሚዲያ ፕሮግራሞች ማዘጋጀት (ከኮሚኒኬሽን/ከተግባቦት ክፍል ጋር በመተባበር)	የሚዲያ ስራዎች ብዛት	2 የሚዲያ ስራዎች	1 ሚዲያ ስራ	ከሴቶች መብቶች ጋር በተያያዘ በመጋቢት ወር ተከታታይ መልዕክቶችና የባለሞያ ፁሁፍ ተዘጋጅተው በኮሚሽኑ ድረ- ገጽ ተሰራጭዋል “የሴቶች መብቶች በኪነ-ጥበብ” ዝግጅት ላይ የቀረቡ አስተማሪ እና አነቃቂ መልዕክቶች በቴሌቪዥን እና በማህበራዊ መገናኛ ብዙኃን ተሰራጨተዋል፡፡ በሬድዮም ስለሴቶች መብቶች መልዕክቶች ተላልፈዋል፡፡	100	100	በመልዕክቶቹ በተሰራጩት መልእክቶች አማካኝነት የብዙሀን ማህበረሰብ ግንዛቤ ለማስጨበጥ ተችሏል
3.2.3	የሴቶች የፖለቲካ ተሳትፎን በተመለከተ ጉትጎታ ማካሄድ	የተዘጋጁ የጉትጎታ ስራዎች ብዛት	2. የጉትጎታ ስራዎች	2. የጉትጎታ ስራዎች	በስርዓተ ፆታ አካታች ምርጫ እና የሴቶችን ውክልና በማሳደግ ዙሪያ የምርጫ ቦርድን፣ የሲቪክ ማኅበራትን፣ የፖለቲካ ፓረቲዎችን ያሳተፉ 4 ውይይቶች በመገናኛ ብዙኃን በ2 ጊዜ የአየር ሰዓት 8 ስርጭቶች በሶማሊኛ ቋንቋ ተላልፈዋል።	100	100	በማኅበረሰቡ ውስጥ ስለሴቶች ፖለቲካ ተሳትፎ አስፈላጊነት ግንዛቤ መስፋፋት፣ ጉትጎታ ለማድረግና የተለያዮ ልምዶች ለመቅሰም ተችሏል

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					በ6ኛው ሀገራዊ ምርጫ በክትትልና በመታዘብ ሂደት የተገኙ ልምዶች እና ተሞክሮዎችን ለመለዋወጥ ያስቻለ የምክክር መድረክ ተካሂዶል: በዚህ መድረክ 23 ወንድና 16 ሴት 39 በአጠቃላይ ተሳታፊዎች ተሳትፈዋል			ከምርጫው ጋር በተያያዘ በተሰሩ ስራዎች ዙሪያ የተለያዮ ልምዶችን ለመለዋወጥ አና ለመደፊቱም አስተማሪና ጠቋሚ ነጥቦችን ለመያዝ ተችሏል
3.3	አብይ ተግባር 3፡ የባለግዴታዎች የሕፃናትና ሴቶች መብቶች አተገባበር የተሻለ እንዲሆን ማስቻል
3.3.1	አመታዊ የሴቶች እና ህጻናት ቀናትን በተለያዩ ተግባራት ማክበር (ከተግባቦት የስራ ክፍል ጋር የሚቀናጅ)	የተላለፉ መልእክቶች ብዛት	2 መልእክ ቶች ማሰተላለ ፍ	2 መልእክቶች ማስተላለፍ	የሴቶችና ማኅበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር ባዘጋጀው የ16ቱ ቀናት የፀረ-ፆታዊ ጥቃት ዘመቻ ማስጀመሪያ መርሐ-ግብር ላይ የሴቶችንና የሕፃናትን ሰብአዊ መብቶች ከማስከበር አኳያ እንዲሁም ሴቶችን ከጥቃት ከመጠበቅ አንጻር እየተሰሩ ያሉ ስራዎችን፤ ያጋጠሙ ችግሮች እና የመፍትሄ እርምጃዎችን በተመለከተ አጭር የመወያያ ጽሑፍ በሴቶችና ሕፃናት ኮሚሽነር ቀርቧል የ16ቱ ቀናት የፀረ-ፆታዊ ጥቃት ዘመቻን በማስመልከት በግጭት ወቅት ፆታዊ ጥቃት የደረሰባቸውን ሴቶች መልሶ ማቋቋም በተመለከተ የሴቶችና ሕፃናት ኮሚሽነር በኮሚሽኑ ድረ-ገፅ ላይ መልዕክት አስተላልፈዋል ከሴቶች መብቶች ጋር በተያያዘ በመጋቢት ወር የሴቶች ሁለንተናዊ ተሳትፎ እና ስርአተ ፆታ እኩልነት ከማረጋጥ ረገድ መለእክቶች ተላልፈዋል ሴት የሰብአዊ መብቶች ተሟጓቾች ሚና እና የሚገጥሙዋቸው ተግዳሮቶችን የሚያሳይ የባለሙያ አስተያየት ፅሁፍ ተዘጋጅቶ በኮሚሽኑ ድህረ ገፅ ተለቋል ከኢትዮያ ሴት የሰብአዊ መብቶች ተሟጓቾች ጥምረት ጋር የማርች 8 በዓል እና ውይይት በኢሰመኮ ተከናውኗል::	100	100	መረጃዎችን ተደራሽ በማድረግ ግንዛቤ መፍጠር ተችሏል፤ የኮሚሽኑን ስራና ኃላፊነት እንዲሁም ወቅታዊ እንቅቃሴዎች ለማስተዋወቅ ተችሏል። ተከታታይና ዘርፈ ብዙ መልእክቶችን በማስተላለፍ ግንዛቤ ለመፍጠር ጠችሏል፡ ፡ ሴት የሰብአዊ መብቶች ተሟጓቾች ሚና ዕውቅና ለመስጠት እና ከኮሚሽኑ ጋር ትብብር ለመቀየስ ፈር ቀድዷል
3.3.2	የህጻናት ክበባትን፣ የህጻናት ፓርላማዎችን መደገፍና	የድጋፍ ስራዎች ብዛት	2 የድጋፍ	2 የድጋፍ ስራዎች	ሴቶችና ማህበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴርና ከሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ጋር	100	100	ኢትዮጵያ ያጸደቀቻቸውን የሕፃናት መብቶች ህጎችና

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
			ስራዎች		በመተባበር ሀገር አቀፍ የሕፃናት ፓርላማ የምስረታ ጉባኤ ተካሂዷል፡፡ በዚህም ኮሚሽኑ የቴክክኒክና ገንዘብ አድርጓል፡፡ የኢሰመኮ ቁልፍ መልዕክት እና በሕፃናት መብቶች አጠባበቅ ላይ የግንዛቤ ማስጨበጫ ፅሁፍ በዝግጅቱ ላይ ቀርቧል			ዓለም አቀፍ ድንጋጌዎችን ለሕፃናት ፓርላማ አባላት ለማስገንዘብ እንዲሁም ፤ በሕፃናት ተሳትፎ እና በሕፃናት ፓርላማው ሚና ረገድ ንቃትና ተነሳሽነት መጨመር ተችሏል፡፡
3.4	አብይ ተግባር 4፡ የባለግዴታዎች የሕፃናትና የሴቶች መብቶች አተገባበር የተሻለ እንዲሆን ማስቻል
3.4.1	በኢንዱስትሪ ፓርኮች እና በማረሚያ ቤቶች በሴቶች ላይ የሚደርሱ ጥቃቶችን በተመለከተ ክትትል ማድረግ * የውሳኔ ሃሳቦችን አፈጻጸም መከታተል	* የተደረጉ ክትትሎች ብዛት * ይፋ የተደረጉ የውሳኔ ሃሳብ ያካተቱ የክትትል ሪፖርቶች ብዛት	*1 ክትትል *1 ክትትል ሪፖርት የውሳኔ ሀሳብ የያዘ *1 የምክረ- ሀሳብ መፈጸም ክትትል ሪፖርት * የውሳኔ ሃሳቦችን አፈጻጸም መከታተል	በኢንዱስትሪ ፓርኮች እና በማረሚያ ቤቶች በሴቶች ላይ የሚደርሱ ጥቃቶችን በተመለከተ ክትትል ማድረግ * የውሳኔ ሃሳቦችን አፈጻጸም መከታተል	የአዋሳ እና የአዳማ የኢንዱስትሪ ፓርኮች ሴት ሰራተኞች የሰብአዊ መብት አያያዝ ላይ የተደረገው ክትትል መሰረት በተዘጋጀው ዘገባ ላይከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ጋር ሁለት የምክክር መድረኮች ተካሂደዋል። በውይይቶቹ በተደረሰው የጋራ መግባባት መነሻነትም ለ6 መንግስታዊ ተቋማት ምክረ-ሃሳብ በጽሑፍ ተሰጥቷል የድህረ ክትትል የአፈፃፀም ክትትል ለማካሄድ ቅድም ዝግጅት ተጀምሯል	75	100	በቀጣይ እ ባለድርሻ አካለላት እያንዳንዳቸው መውሰድ በሚገባቸው እርምጃዎች ረገድ የወደፊት አቅጣጫ ላይ የጋራ መግባባት ላይ ተደርሷል፤ለሚመለከታቸው 6 የመንግስት ተቋማት ከኮሚሽኑ ለክትትል የሚረዱ ምክረሃሳቦችበጽሑፍ ተልከዋል
3.4.2	የሕፃናት መብቶች በማሳደጊያዎች፣ በጤና ተቋማት፣ በትምህርት ቤቶች፣ ማረሚያ ቤቶች ፣ መሳደጊያ እና ተፈናቃዮች በሚገኙባቸው ጣቢያዎች መከበራቸውን መከታተል	የተደረጉ ክትትሎች ብዛት	1 ክትትል	ክትትሉ የሚካሄድበትን ማእቀፍ አግባብ ካላቸው የስራ ክፍሎች ጋር መወያየት	ተፈናቃዮች በሚገኙባቸው ጣቢያዎች ሰብአዊ መብቶች መከበራቸውን ለመከታተል ክትትሉ የሚካሄድበትን ማእቀፍ ለመንደፍ አግባብነት ካላቸው የስራ ክፍሎች ጋር ውይይት ተደርጓል የክትትል ስራው ተካሂዶ ሪፖርት በመጠናከር ላይ ይገኛል	85	100	ክትትል ተካሂዶ መረጃዎች ተሰብስቧል
3.4.3	በሶማሌ ክልል በወንጀል ውስጥ የገቡ ሕፃናት አያያዝን በተመለከተ የዳሰሳ ጥናት ማድረግና ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በግኝቶች ላይ የምክክር መድረክ ማካሄድ	የዳሰሳ ጥናት ብዛት	1 ጥናት ሰነድ * 2ክትትል የምክክር መድረክ	1 የጥናት ሰነድ 2ክትትል የምክክር መድረክ	የዳሰሳ ጥናቱን ለማዳበር የሚረዳ የሚመለከታቸው የክልሉ ተቋማት ተወካዮች (21 ወንዶችና 4 ሴቶች) የተገኙበት የውይይት መድረክ ተዘጋጅቶ ግብዓት ተሰብስቧል፤ ጥናቱም ተገባዷል። በዳሰሳ ጥናቱ ግኝቶችና ምክረ-ሃሳቦች ላይ ከሚመለከታቸው የክልሉ ተቋማት ተወካዩች ጋር (16 ወንዶች	100	100	ተቋማቱ የአፈፃፀም ዕቅድ ነድፈዋል፤ በተቀናጀ መልኩ፣ ለመስራት እንዲችሉ በክልሉ የሴቶችና ሕፃናት ቢሮ አስተባባሪነት የጋራ

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					7 ሴቶች) 2ኛ ዙር የምክክር መድረክ ተዘጋጅቷል። በዚህ ምክክርም የከተማ አስተዳደር፤ትምህርት ቢሮ፤ ፖሊስ፤ ፍ/ቤቶች ፤ አቃቤ-ሕግ ፤ማረሚያ ቤቶች …ወዘተ የምክረ- ሃሳቦቹን አፈጻጸም ዕቅድ እንዲያዘጋጁ ተደርጓል			መግባቢያ ሰነድ በመፈረም ወደ ለመግባት ተስማምተዋል፡፡
3.4.4	ኮቪድ 19 ወረርሽኝ ለመከላከል እየተወሰዱ ያሉ እርምጃዎችን ከሕፃናት የትምህርት እና የጤና መብት አንጻር ለመገምገም የክትትል ስራ	የክትትል ብዛት	4 ክትትሎ ች	የክትትል ሪፖርት	በኦሮሚያ፤በአማራ፤በደቡብ፤በሲዳማ ክልሎች እና በአዲስ አበባ ከተማ በተመረጡ ት/ቤቶች ላይ ክትትል ተደርጓል።ክትትሉ በተካሄደባቸው ከተሞች የሚገኙ አካላት የትምህርት ቢሮዎች፣ የጤና ቢሮዎች፣ ት/ቤቶች፣የት/ቤቶች አስተዳደርና ሠራተኞች ቃለ-መጠይቅና ምልከታ በማድረግ ዘገባ ተዘጋጅቷል፤ ምክረ-ሃሳቦች ተሰጥተዋል	100	100	ለትምህርት እና ለጤና ተቋማት በምልከታው የተለዩትን ክፍተቶች ለማረም የሚረዱ ምክረ ሃሳቦች ቀርበዋል
3.4.5	ሴቶችና አብረዋቸው የታሰሩ ሕፃናት ሰብአዊ መብቶች አያያዝ በተመለከተ በዳሊቲ ማረሚያ ቤት ክትትል ማድረግ	የክትትል ብዛት	1 ክትትል	1 ክትትል	በማረሚያ ቤቶች ያሉ ሴቶችና አብረዋቸው የታሰሩ ሕፃናት ሰብአዊ መብቶች አያያዝ ላይ በዳሊቲ ማ/ቤት በተረገው ክትትል ግኝት መነሻ የተሰጠው ምክረ-ሃሳብ አተገባበር ከጊዜ ወደ ጊዜ ያለውን ለውጥና የሰብአዊ መብቶች አያያዝ መከበሩን ለማረጋገጥ የክትትልና የግፊት ስራ ተሰርቷል	100	100	በችግሮቹና መፍትሄ አቅጣጫዎች ዙሪያ ከማ/ቤቱ ሀላፊዎች ጋር መግባባት ላይ መደረስ፣የአመክሮ ጊዜ ጨርሰው ያልተለቀቁ እናት እስረኞች በኮሚሽኑ በተደረገ የሕግና ገንዘብ ድጋፍ አማካኝነት መለቀቅ፣ በማ/ቤት የወለዱ እናቶችና ጨቅላ ሕፃናት የህክምና አገልግሎት ማግኘት እና ለህፃናቱ የሚቀርበው ምግብ ማሻሻያ መደረግ
3.4.6	የኮሚሽኑን ባለሙያዎች፣ በሴቶችና ህጻናት መብቶች ላይ ስልጠና መስጠት	*የተዘጋጁ ስልጠናዎች ብዛት *የሰልጣኞች ብዛት	2 ስልጠናዎ ች	1 ስልጠና	ለኮሚሽኑ ሰራተኞች በስራ ክፍሉ ስልጠና ተዘጋጅቷል ቀጣይ ስልጠና ለማካሄድ የሚያስችል ዝክረ ተግባር በማዘጋጀት አስፈላጊው ዝግጅት ተጠናቋል በሰኔ የመጀመሪያ ሳምንት ስልጠናውን ለመስጠት የስራ ክፍሉ በዝግጅት ላይ ይገኛል	75	100%	የኮሚሸኑ ባላሞያዎች የተሻለ ክህሎት ማግኘታቸው ሰኔ ለሚደረገው ስልጠና ሰልጣኞች መለየታቸው የቅድመ ዝግጅት ስራ መጠናቀቁ
3.5	አብይ ተግባር 5፡ ከባለድርሻ ኣካላት ጋር የተጠናከረ ግንኙነት መፍጠር
3.5.1	አብሮ መስራትን የሚያጠናክሩ የጋራ ፕሮጀክቶችን መንደፍና መተግበር መጀመር	የባለድርሻ ኣካላት ልየታ ሰነድ	1 የባለድር ሻ ኣካላት	የባለድርሻ ኣካላት ልየታ	ከ ዩ ኤን ውሜን (UN WOMEN) ጋር በትብብር ለመስራት የሚያስችል የጋራ ምክክር ተካሂዶ በቀጣይ በሚሰሩ ስራዎች ላይ የተሻሻለ	100	100	በጋራ የሚሰሩ ስራዎችን መለየትና መግባባት ላይ

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
			ልየታ ሰነድ		የጽንሰ ሐሳብ ሰነድ (concept note) ተዘጋጅቷል፤ በዚህ መሰረትም የፕሮጀክት ሰነድ እንዲዘጋጅ ስምምነት ላይ ተደርሷል በአጋርነት ከተለዩ የሲቪል ማህበራት ጋር ውይይት ተደርጎ በጋራ ሊሰሩ የሚችሉ ስራዎችተለይተው የወጡ ሲሆን ከክፍሉ አመታዊ ዕቅድ ጋር በማጣጣም ለመተግበር ታቅዷል ከሴቭ ዘችልድረን ድርጅት ጋር ፕሮጀክት የመገምገምና የመከለስ ስራ ተከናውኗል			መድረስ የፕሮጀክት ሰነድ ዝግጅት መጀመር
3.5.2	በሴቶች እና በሕፃናት መብቶች ላይ የሚሰሩ አህጉራዊና ዓለም አቀፋ አካላትን እና መከናወን የሚችሉ ተግባራትን ከጊዜ ሰሌዳ ጋር በመለየት ግንኙነቶች መጀመር	* በሴቶች እና በሕፃናት መብቶች ላይ የሚሰሩ አህጉራዊና አለምአቀፋዊ አካላትን የለየ ሪፖርት *የተጀመሩ ግንኙነቶች ብዛትና አይነት	1 ሪፖርት	በሴቶች እና በሕፃናት መብቶች ላይ የሚሰሩ አህጉራዊና ዓለም አቀፋ አካላትን እና መከናወን የሚችሉ ተግባራትን ከጊዜ ሰሌዳ ጋር በመለየት ግንኙነቶች መጀመር	ኢሰመኮ ከአፍሪካ የሕፃናት መብቶችና ደህንነት ኮሚቴ ጋር ተገቢውን የስራ ግንኙነት መፍጠር እንደሚኖርበት ተለይቷል። በዚህም መሰረት ኢሰመኮ በኮሚቴው ዘንድ የአጋርነት ደረጃ (affiliate status) ለማግኘት የሚያስችለውን ማመልከቻ ለማቅረብ አስፈላጊ ሰነዶችን የማጠናቀር ስራ ተሰርቶ ተጠናቅቆ ለኮሚቴው ተልኳል፡ ለዚህም ግብዓት የሚሆን የስራ ክፍሉን ተግባራት የሚያትት አጭር ዘገባ ተዘጋጅቶ ተካትቷል	100	100	ኢሰመኮ በኮሚቴው ዘንድ የአጋርነት ደረጃ (affiliate status) አግኝቷል
3.5.3	ከቅ/ጽ/ቤቶች ጋር አብሮ መስራትን የሚያጠናክሩ የጋራ ፕሮጀክቶችን መንደፍና መተግበር መጀመር (ከቅ/ጽ/ቤቶች ጋር በሚመጣው ሀሳብ የሚወሰን)	የጋራ ፕሮጀክቶችብዛ ትና አይነት	2 የጋራ ፕሮጀክቶ ች	አብሮ የመስራት ልምድ መጀመር	ግጭቱ በተካሄደባቸው የአማራ፣ አፋር እና ትግራይ ክልሎች የተፈጸሙ ፆታን መሠረት ያደረጉ ጥቃቶች ብሎም ከሴቶች መብቶች ጥሰት ጋር በተገናኘ ኮሚሽኑ የለያቸውን የምርመራ ግኝቶች እና ምክረ ሀሳቦች ለባለድርሻ አካላት ለማጋራትና የክትትል ስራችን ለማጠናከር ሁለት የውይይት መድረኮች በሰመራና እና በባህር ዳር ከተማ ተካሂደዋል ከኮሚሽኑ ፅ/ቤት የሴቶችና ሕፃናት ባለሙያዎች ጋር በእቅድ ዝግጅትና አፈፃፀም፤ በሚኖራቸው የሥራ ግንኙነት እንዲሁም እንደ ክልላቸው ተጨባጭ ሁኔታ ቅድሚያ ተሰጥቷቸው የሚሰሯቸውን ተግባር በመለየትና ንድፈ ሀሳብ በማዘጋጀት ዙሪያ ውይይት ተካሂዶ እንቅስቃሴ ተጀምሯል ፡፡	100	100	ከሴቶችና የሕፃናት መብቶች ደህንነት የኮሚሸኑየምርመራ ግኝቶች እና ምክረ ሀሳቦች ላይ በክልል ደረጃ ካሉ የባለድርሻ አካላት ጋር ውይይት ተደርጓል በክትትል እና በመልሶ ማቋቋም ሂደት ውስጥ የባለድርሻዎች ሚናዎች አንዲሁም የተቀናጀ እና ስልታዊ እርምጃዎች ላይ የጋራ ግንዛቤ ተወስዷል፨ ለቀጣይ ትብብር እና ክትትል ስራዎችም ግንኙነቶች ተፈጥረዋል የኮሚሽኑ ፅ/ቤቶች ባለሞያዎችና ሃላፊዎች

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
								የጠነከረ ግንኙነት እንዲፈጠር እድል ተፈጥሯል
3.6	አብይ ተግባር 6፡ በሴቶችና ሕፃናት መብት ላይ የተሻለ ተቋማዊ አቅም መገንባት
3.6.1	የጸረ-ጾታዊ ትንኮሳ ፖሊሲ እንዲተገበር ስልጠና መስጠትን ጨምሮ ድጋፍና ክትትል ማድረግ	*የአሰልጣኞች ስልጠና ብዛት *በጸረ-ጾታዊ ትንኮሳ ፖሊሲ ላይ የተሰጠ ስልጠናዎች ብዛት	*9 ስልጠናዎ ች *30 የኣሰልጣ ኞች ስልጠና የሰለጠኑ ሰራተኞ ች	1 የኣሰልጣኞች ስልጠና መስጠት	ለኮሚሽኑ ዋና መ/ቤትና ለቅርንጫፍ ጽ/ቤት ለ18 ባለሙያዎች (4 ሴት እና 14 ወንድ) የአሰልጣኞች ስልጠና እንዲወስዱ ተደርጓል ረቂቅ የጸረ-ጾታዊ ትንኮሳ ፖሊሲ የባለሞያ ግብአት ተሰጥቶበታል ቀጣይ ስልጠና ለማካሄድ ቅደመ ዝግጅት ተጠናቋል	100	100	በኮሚሽኑ ፆታዊ ጥቃትን ለመከላከልና ሰላማዊ የስራ ግኙነት ለመፍጠር በቂ ግንዛቤ ያላቸው ባለሙያዎች መኖር
3.6.2	የዋና መ/ቤትና የቅ/ጽ/ቤቶችን የስራ ክፍሉን የሰው ሀይል ማሟላት	የቅጥር ሂደቶች መጥናቀቅ	የቅጥር ሂደት መካሄድ	የቅጥር ሂደት መካሄድ	በአብዛኛው ፅ/ቤቶች ለስራ ክፍሉ የሰው ሀይል ለማሟላት የከፍተኛ የሰብአዊ መብቶች ባለሙያዎችና፤ የሰብአዊ መብቶች ባለሞያዎች ቅጥርና ምደባ ተከናውኗል	100	100	የስራክፍሉን በተሻለ የሰው ኃይል ማደራጀት የሚያስችል ቅጥር መካሄዱ ባለሞያዎች ስራ መጀመራቸው
3.6.3	የስርአተ ጾታን በኣግባቡ መስረጽን የሚከታተል ከተለያዩ ክፍሎች የተውጣጣ ቡድን ማቋቋምና ማጠናከር	የቡድን መቋቋምና ስብጥር	*1 ቡድን *በቡድኑ እስፈላጊ ው የስራ ክፍሎች መካተት	1 ሰነድ ማዘጋጀት እና 1 ቡድን ማቋቋም	የኮሚሽኑን የሥርዓተ-ፆታ ማስረፅ መመሪያ አፈፃፀም ክትትል ዓብይ ቡድን ለማቋቋም ከሁሉም የስራ ክፍሎች ከተውጣጡ የኮሚሽኑ ባልደረቦች ውይይት ተካሂዶል፡፡ በውይይት በመድረላይ የስርዓ ፆታ ማስረፅ መመሪያው አጭር ዳሰሳ እና የሥርዓተ- ፆታ ማስረፅ መመሪያ አፈፃፀም ክትትል ዓብይ ቡድን ረቂቅ የአሰራር ሰነድ ቀርቦ ውይይት ተካሂዷልክትትሎች ተካሂደዋል	100	100	የአሰራር ሰነድ ተዘጋጅቷል ዓቢይ ቡድን በይፋ ተቋቁሞ ስራ ጀምሯል የክትትል መሳሪያ በረቂቅ ደረጃ ተዘጋጅቶ ለግብአት ተልኳል
3.6.4	በዓመት ሁለት ጊዜ የአፈጻጸም ግምገማ መድረክ ማዘጋጀትና የውሳኔ ሃሳቦች መተግበራቸውን መከታተል (ከአጋርነት ስራ ክፍል ጋር በመሆን)	*የአፈጻጸም ግምገማ መድረክ ብዛት *የክትትል ስራዎች መካሄድ	*2 የአፈጻጸም ግምገማ መድረኮች *በክትትል ስራዎች የተስተካከ ሉ አሰራሮች	1 የአፈጻጸም ግምገማ መድረኮች	የስራ ክፍሉ ከኮሚሽኑ ፅ/ቤት ጨምሮ በሩብ ዓመትና በ6ወር የእቅድ አፈፃፀም ግምገማ አካሂዷል	100	100	በተደረጉ ግምገማዎች ግብዓት ተገኝቷል

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
3.6.5	ለኮሚሽኑ ሰራተኞች በሕጻናት መብት ክትትል እና ማካተት ላይ የ 3ቀን የአሰልጣኞች ስልጠና መስጠት	የተዘጋጁ ስልጠናዎች ብዛት *የሰልጣኞች ብዛት	* 1 ስልጠና *50 ሰልጣኞ ች	* 1 ስልጠና *50 ሰልጣኞች	ለኮሚሽኑ ሰራተኞች ለጥቃት ተጋላጭ የሆኑ ሕፃናት ቃለ-መጠየቅ ማድረግ እና አያያዝ ላይ፣ሕፃናትን ማዕከል ያደረገ የአቤቱታ አቀራረብ ስርዓትን በተመለከተ የ2 ቀናት ስልጠና ተሰጥቷል። በዚሁ ስልጠና 27 ተሳታፊዎች (11 ሴቶችና 16 ወንዶች) ተሳትፈዋል	100	100	ስልጠናው የኮሚሽኑ ሰራተኞች ሕፃናትን ማዕከል ያደረገና ለጥቃት ተጋላጭ ሕፃናትን ልዩ ሁኔታ ግንዛቤ ውስጥ ባስገባ መልኩ ለመስራት የሚያስችላቸውን እውቀትና ክህሎት እንዲኖራቸው አግዟል
3.6.6	የሥርአተ ፆታ ማስረጽ ስልጠና ለኮሚሽኑ ሰራተኞች መስጠት	የስርአተ ጾታ ማስረጽ ስልጠናዎች ብዛት የሠልጣኞች ብዛት	5 ስልጠና ለሁሉም ሰራተኞ ች	ለሁሉም የኮሚሽኑ ሰራተኞች ስልጠና መስጠት	በሥርአተ ፆታ ጉዳይ በየክፍሉ አካትቶ ለመስራት የሚያስችል አቅም ለመፍጠር የሚያስችል ስልጠና167 ለሚሆኑ የኢሰመኮ 167 ባለሙያዎች (97 ወንድና 70 ሴት) ተሰጥቷል፤ በኮሚሽኑ ዋና መ/ቤት ለሚገኙ የሥርዓተ-ፆታ ማካተቻ መመሪያ አፈፃፀም የሚከታተል ኮሚቴ /ቡድን/ እጩ አባላትና ለቅርንጫፍ ፅ/ቤት አስተባባሪዎችና በሥርዓተ ፆታ ማካተት ዙሪያ የሁለት ቀናት ስልጠና ተሰጥቷል፡፡ በዚሁ ስልጠና 6 ወንድ 9 ሴት በአጠቃላይ 25 ተሳታፊዎች ተሳትፈዋል	100	100	የሥርአተ ፆታ ጉዳይ በየክፍሉ አካትቶ ለመስራት የሚያስችል አቅም ተገንብቷል
3.6.7	የሕፃናት መብቶች አፈጻጸም መከታተያ መመሪና መሣሪያ ዝግጅት/ ማሻሻል	የተዘጋጀ የክትትል መመሪያና መሥሪያ	1 የክትትል መመሪያ ና መሥሪያ	የመጀመሪያ ደረጃ ረቂቅ የክትትል መመሪያና መሥሪያ	በተከለሰው የክትትል መመሪያና መሣሪያ ሰነድ ላይ ጉዳዮ በቀጥታ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር ሰነዱን ለማዳበር የሚያስችል የግምገማ ውይይት ተካሂዶል። በውይይቱም 25 ተሳታፊዎች ተሳትፈው ግብዓቶችን ሰጥተዋል፡፡	90	100	በውይይቱም ሰነዱን ለማዳበር የሚያስችል ግብዓቶች ተገኝተዋል
3.6.8	የሆትላይን አገልግሎት 18 ኬዝ ማናጀሮች 9 ወርሀዊ የግምገማ ስብሰባዎች ማካሄድ	የግምገማ ስብሰባዎች ብዛት	1 ግምገማ	1 ግምገማ ማካሄድ	ይህ እቅድ መሻሻል ተደርጎበታል የሆትላይን አገልግሎት ስላልተጀመረ ለምርመራና ክትትል ባለሞያዎች ድጋፍ መስጠት በሚለው መሻሻል ተደርጎበት ሴቶችና ህፃናት መብቶችን መከታተልና መመርመርን በተመለከተ ለምርመራ ባለሙያዎች በተዘጋጀው የግንዛቤ ማስጨበጫ ስልጠና ተሰጥቷል	100	100	ከምርመራ ባለሞያዎች ጋር ውይይትና የግምገማ ስብሰባ መካሄዱ የተሻለ ግንዛቤ መፈጠሩ
3.6.9	የሰብአዊ መብቶች አያያዝ አቤቱታ አቀራረብ እና የምርመራ ስርዓት	የተሰጡ የድጋፍና	የኮሚሽኑን የተለያዩ	የሰብአዊ መብቶች አያያዝ አቤቱታ	የኢሰመኮ የአቤቱታ አቀራረብ አና አያያዝ ሥነ-ስርዓት መመሪያ ክለሳ ላይ የሴቶች	100	100	አዲስ የሚዘረጋው የአቤቱታ ቅበላ እና

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	ማሻሻያ መመሪያ ዝግጅትና ተመሳሳይ ጥናቶች፣ ሕፃናትን የሚመለከቱ ክትትሎች፣ መግለጫዎች፣ ምክረ ሃሳቦች በሚዘጋጁበት ጊዜ በመሳተፍ ለተለያዩ የኮሚሽኑ የስራ ክፍሎች መሰጠት	ተሳትፎ ብዛት እና የሕፃናትና ሴቶች መብት ጥበቃ በኮሚሽኑ አሰራር ስርአቶች መካተት	አሰራር ስርአት ስርአቶች፣ መመሪያዎ ች፣ ምክረሃሳቦ ች እና ሪፖርቶች የሕፃናትና ሴቶች መብት ጥበቃ ያካተቱ መሆኑን ማረጋገጥ	አቀራረብ እና የምርመራ ስርዓት ማሻሻያ መመሪያ ዝግጅት ሂደትን መደገፍ	እና ሕጻናት መብቶች የስራ ክፍል በማሳተፍ የተከለሰውን መመሪያ ለሴቶች እና ሕፃጻናት ምቹ አሠራርን ከመዘርጋት አኳያ ገምግሞ አስፈላጊ ግብዓቶችን ሰጥቷል …			ምርመራ ስርዓት ዓለም አቀፍ መርሆዎችን፣ መስፈርቶች እና ምርጥ ተሞክሮዎችን ታሳቢ ባደረገ እንዲሁም ሥርዓተ- ፆታን ባካተተ መልኩ መቀረጽ

2.1.4 የአካል ጉዳተኞችና የአረጋዊያን መብቶች

ባለፉት አስራ አንድ ወራት የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡-

o የሀገር አቀፍ የሕግ ማዕቀፎቻችንን ከዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶች እና ስታንዳርዶችጋር መጣጣማቸውን የምናረጋግጥበት የማረጋገጫ ወይም የማገናዘቢያ ዝርዝር (checklist) ለማዘጋጀት ካሸነፈ አማካሪ ጋር በተፈረመዉ ውል መሰረት አማካሪው የመነሻ ሪፖርት አቅርቧል፡፡ አማካሪው ባቀረበው መነሻ ሪፖርት ላይ የሥራ ክፍሉ በመገምገም ለሁለተኛ ጊዜ ምክረ ሃሳቦችን አቅርቧል፤ ቀሪው የማረጋገጫ ወይም የማገናዘቢያ ዝርዝሩን (checklist) የማስተዋወቅ እና በስፋት የማሰራጨት እንዲሁም የግምገማ፣ የጉትጎታ እና የምክክር መድረክ የማዘጋጀት ሥራ በሰኔ ወር ላይ የሚከናወን ይሆናል፡፡

o በተመሳሳይ የሥራ ክፍሉ ከብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት (National Human Rights InstitutionNHRIs) ጋር በመተባባር National Assessment on the Impact of COVID19 on the Right and Walfre of Children with Disabilities ላይ ያተኮረ ጥናት በአማካሪ ድርጅት ለማስጠናት ውል መፈራረሙ ይታወሳል፡፡ አማካሪው ድርጅት የመነሻ ሪፖርት አቅርቦ የስራ ክፍሉ አፅድቆ ወደሚቀጥለው ተግባር ተሸጋግሯል፤

o በሴቶችና ማኅበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር እና በሌሎች ባለድርሻ አካላት ትብብር የረቀቀውን የአካል ጉዳተኞች ሕግ (comprehensive disability law) ኮሚሽኑ በመገምገም ንቁ ተሳትፎ አድርጓል፡፡ በኢሰመኮ የሕግና ፖሊሲ፣ የሴቶችና ሕፃናት መብቶች፣ የሲቪልና ፖለቲካ መብቶች እና ሌሎች የሥራ ክፍሎችን ግምገማና ምክረ-ሃሳቦች አካትቶ ለሴቶችና ማኅበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር ተልኳል፡፡

o የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን የሥራ ክፍል ከኒውዚላንድ ኤምባሲ ባገኘዉ የገንዘብ ድጋፍ ዓለም አቀፍ የሴቶች ቀንን ምክንያት በማድረግ አካታች የሆነ የሴቶች እኩልነት ተጠቃሚነት (በተለይ አካል ጉዳተኛ እና አረጋውያን ሴቶች) ላይ ያተኮረ አስተማሪ የተንቀሳቃሽ ምስል ቪድዮ (Animation Video) ቪድዮ አዘጋጅቶ እንዲሰራጭ አድርጓል፡፡

o የሥራ ክፍሉ የዓለም አቀፍ አካል ጉዳተኞችን ቀን አስመልክቶ የአካል ጉዳተኝነት ዕይታዎች (disability models) ላይ ያተኮረ አጭር የተንቀሳቃሽ ምስል ቪድዮ (Animation Video) በአማርኛ ቋንቋ አሰርቷል፡፡ በተጨማሪም ይህንን አጭር የተንቀሳቃሽ ምስል ቪድዮ (Animation Video) በኦሮምኛ፣ በትግርኛና በሶማሌኛ ቋንቋዎች ተርጉሞ ለሕብረተሰቡ ለማሰራጨት እየሰራ ይገኛል፡፡

o እነዚህ አጭር የተንቀሳቃሽ ምስል ቪዲዮዎች የአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያንን እኩል ተሳትፎና ተጠቃሚነት ለማረጋገጥ በመንግሥትም ሆነ በሌሎች አካላት ከወዲሁ መወሰድ ስለሚገባቸው እርምጃዎች ግንዛቤ ይሰጣሉ፣ ውትወታም ያደርጋሉ፡፡ ከሚዲያና ኮሚኒኬሽን የሥራ ክፍል ጋር በመተባበር የኮሚሽኑን የማኅበራዊ ትስስር ገፆች እና በሕንፃው ላይ የተሰቀለውን ዲጂታል ስክሪን በመጠቀም መልዕክቶቹን ለሰፊው የማኅበረሰብ ክፍል ማስተላለፍ ተችሏል፡፡

o በዓለም አቀፍ ደረጃ ለ31ኛ በአገራችን ደግሞ ለ30ኛ ጊዜ “ሁሉን አቀፍ ማኅበራዊ ጥበቃ ለአረጋውያን” በሚል መርህ መስከረም 21፣ 2014 ዓ.ም ታስቦ በዋለው የአረጋውያን ቀን ላይ የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን የሥራ ክፍል፤ ከሴቶችና ማኅበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር የአረጋውያን ጉዳዮች ማስተባበሪያ እና ቁጥጥር ዳይሬክቶሬት እና ከአረጋውያን ማኅበራት ጋር በመተባበር በአዳማ ከተማ አክብሯል፡፡ በበአሉ ላይ የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች ኮሚሽነር ቁልፍ መልዕክት አስተላልፈዋል፡፡

o የሥራ ክፍሉ የአረጋውያን ቀን በዓሉን አስመልክቶ ከሴቶችና ማኅበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር ጋር በተደረገ ስምምነት መሰረት ከአፍሪካ ቴአትር ሚዲያ ማስተወቂያ እና ራድቲቫር ሚዲያ ኮሚኒኬሽን ጋር በመተባበር በአረጋውያን መብቶች ዙሩያ ሁለት የቴሌቪዥን መልዕክቶች በኢትዮጵያ ቴሌቪዥን እና በኤፍኤም 97.1 በተሰራጩ አራት የሬዲዮ ፕሮግራሞች በኩል እንዲተላለፉ አድርጓል፡፡ እነዚህ መልዕክቶች በአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች የሥራ ከፍል፣ በሕግና ፖሊሲ፣ እንዲሁም በሚዲያ የሥራ ክፍል ግምገማ ተደርጎባቸዋል፡፡ በፕግራሞቹም ላይ የአካል ጉዳተኞችና

አረጋውያን መብቶች ኮሚሽነር በአረጋውያን መብቶች ዙሪያ ሁለት የቀጥታ የሬድዮ ስልክ ውይይቶችን አድርገዋል እንዲሁም አንድ የቴሌቪዥን መልዕክት አስተላልፈዋል፡፡

o በዓለም አቀፍ ደረጃ ለ30ኛ ጊዜ በአገራችን ደግሞ ለ29ኛ ጊዜ “የአካል ጉዳተኞችን መሪነትና ተሳትፎ ለማረጋገጥ አካታች፣ ተደራሽ እና ዘላቂ ድኅረ ኮቪድ-19 ዓለምን እንገንባ” በሚል ዓለም አቀፍ መሪ ቃል ኅዳር 24 ቀን 2014 ዓ.ም ታስቦ በዋለው የአካል ጉዳተኞች ቀን ላይ የአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን የሥራ ክፍል ከኢትዮጵያ አካል ጉዳተኞች ማኅበራት ፌዴሬሽን ጋር በመተባበር በጅግጅጋ ከተማ አክብሯል፡፡ በበዓሉ ላይ የኢሰመኮ ምክትል ዋና ኮሚሽነር ቁልፍ መልዕክት አስተላልፈዋል፡፡ የሥራ ክፍሉ በዓሉን አስመልክቶ ከኢትዮጵያ አካል ጉዳተኞች ማኅበራት ፌዴሬሽን ጋር በተደረገ ስምምነት መሠረት ብስራት ፕሮሞሽን ከተሰኘ የሚዲያ ተቋም ጋር በመተባበር በአካል ጉዳተኞች መብቶች ዙሪያ የቴሌቪዥን መልዕክቶች እና የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች ኮመሽነር የተገኙበት ቃለ

መጠይቅ በአርትስ ቴሌቪዥን እና አራት የሬዲዮ ፕሮግራሞች በብስራት ራድዮ እንዲተላለፉ አድርጓል፡፡ በፕሮግራሙ ላይ የኢሰመኮ ምክትል ዋና ኮሚሽነር አንድ የቴሌቪዥን መልዕክት አስተላልፈዋል፡፡ የሥራ ክፍሉ ይህንኑ ቀን በማሰብ ያዘጋጀውን አጭር የአኒሜሽን ቪድዮ ለበዓሉ ታዳሚዎች እንዲተላለፍ አድርጓል፡፡

o ለአካል ጉዳተኞች በተለዩ ትምህርት ቤቶች በተባበሩት መንግሥታት ዓለም አቀፍ የአካል ጉዳተኞች መብቶች ስምምነትን (UNCRPD) በመተግበር ዙርያ በተለይ ወሲባዊ ጥቃትን ጨምሮ ከተለያዩ ብዝበዛዎች፣ ጥቃቶች እና እንግልቶች የመጠበቅ መብት ላይ ያተኮረ ክትትል ለማድረግና አፈፃፀማቸው ለመከታተል ያቀደ ቢሆንም፤ ኮሚሽኑ ከዚህ ቀደም ባወጣቸዉ የምርመራ ሪፖርቶች ላይ እንደገለፀዉ በሰሜን ኢትዮጵያ በተቀሰቀሰዉ ግጭት አካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን ላይ አካላዊ ጥቃት እና ሴት አካል ጉዳተኞች ላይ የመደፈር አደጋ እንደደረሰባቸው እና ጦርነቱ በሲቪል ሰዎች ላይ ካደረሰው ከፍተኛ የሞት፣ የአካል ጉዳት እና የንብረት ውድመት በተጨማሪ በርካታ ሰዎች ላይ ከፍተኛ የሥነ ልቦና ጉዳትም እንዳደረሰና ጦርነቱ በተካሄደባቸው ሁሉም አካባቢዎች ሰፊ የሰብአዊ መብቶች እና የሰብአዊነት/የጦርነት ሕግ ጥሰቶች መከሰታቸዉን ገልጿል። ኮሚሽኑ ባደረገው ምርመራና የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን የሥራ ክፍል በደረሱት መረጃዎች መነሻነት በአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን ላይ የተፈጸሙ የሰብአዊ መብቶች እና የሰብአዊነት ሕግ ጥሰቶች ላይ ክትትል ለማድረግ ከጉዳዩ አንገብጋቢነት እና አስፈላጊነት በመነሳት ከላይ የተጠቀሰዉን እቅድ ወደ የሚቀጥለዉ ዓመት እቅድ አሸጋግሯል፡፡

o በሰሜን ኢትዮጵያ ክፍሎች ከተከሰተው ጦርነት ጋር ተያይዞ የሥራ ክፍሉ በአፋር ክልል ሰመራ፣ ዱብቲና ሎጊያ፣ በአማራ ክልል ባህር ዳር፣ደብረታቦር፣ ጋሸና፣ ወልድያ፣ ደሴ፣ ኮምቦልቻ እና ደብረብርሃን ከተሞች አካል ጉዳተኞችና አረጋውያን ላይ የደረሱ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች ላይ ያተኮረ ክትትል አድርጓል፡፡ ይህ ክትትል በጦርነቱ ተሳታፊ ወገኖች በአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን ላይ የተፈጸሙ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶችን፣ ለግጭቱ ተጎጂዎች የሚደረጉ ሰብአዊ ድጋፎች ለአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን ተደራሽ መሆናቸውን እና ተጠቃሚ መሆናቸውን፣ እንዲሁም አካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን የተኃድሶ እና የእንክብካቤ ማዕከላት አገልግሎቶች ተጠቃሚ መሆን አለመሆናቸውን ለይቷል፡

፡ የስራ ክፍሉ በሰሜን ኢትዮጵያ ከተከሰተው ግጭት ጋር ተያይዞ በአፋር እና አማራ ክልል አካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን ላይ የደረሱ እና እየደረሱ ያሉ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች ላይ ያተኮረ የክትትል ሪፖርት በማጠናቀር ላይ ይገኛል፡፡ ይህን ተግባር በሦስተኛው እና አራተኛው ሩብ ዓመት እንዲከናወን ታቅዶ የነበረ እና ከላይ የተጠቀሱትን ተግባራት የሥራ ክፍሉ ያከናወነ ሲሆን፤ የተቀሩትን ተግባራት በሰኔ ወር የሚያከናውን ይሆናል፡፡

• የአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን የሥራ ክፍል ከሴቶችና ማኅበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር የአረጋውያን ጉዳይ ማስፋፊያና መከታተያ ዳይሬክቶሬት እና ሄልፕኤጅ ኢንተርናሽናል ኢትዮጵያ ከተባለ መንግሥታዊ ያልሆነ ድርጅት ጋር በጋራ በመሆን ስለ አካል ጉዳተኞችና አረጋውያን ሰብአዊ መብቶች ላይ ኢሰመኮ የግንዛቤ ማስጨበጫ ሥልጠና እና የአረጋውያንን መብቶች ከማክበር፣ ከማስከበር እና ከማሟላት አንፃር በሚወሰዱ የመፍትሄ እርምጃዎች ዙሪያ ውይይት አካሂዷል፡፡ ሚኒስቴር መ/ቤቱ እና ሄልፕኤጅ ኢንተርናሽናል ኢትዮጵያ በበኩላቸዉ የአረጋውያን መረጃዎችን ለማደራጀት እና ፍላጎቶችን የሚያመላክት የመረጃ ሥርዓት/ዳታቤዝ የአጠቃቀም ስልጠና በጋራ ሰጥተዋል፡፡ ስልጠናዉ ለፌዴራልና ለክልል አስፈጻሚ አካላት ከመጋቢት 22 - 24 2014 ዓ.ም በአዳማ ከተማ ተካሂዷል፡፡ በስልጠና መድረኩ ላይ ወ - 28 ሴ - 14- በአጠቃላይ 42 ተሳታፊዎች የተካፈሉ ሲሆን፤ ከነዚህም መካከል 3 አካል ጉዳተኞች (ሴ -1 ወ

-2) ይገኙበታል፡፡ ይህንን ስልጠና በተመለከተ OBN (Oromia Broadcasting Network) ቦታዉ ላይ በመገኘት ዘግቦታል፡፡ እንዲሁም የምክክር መድረኩን አስመልክቶ የሥራ ክፍሉ ያዘጋጀው አጭር መግለጫ በኮሚሽኑ የማህበራዊ ድረ-ገጾች ለማህበረሰቡ ተሰራጭቷል፡፡

o የአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን መብቶች የሥራ ክፍል ሁለት የትውውቅና የምክክር መድረኮችን በማዘጋጀት ለ2014 በጀት አመት ያቀደውን ዕቅድ በአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን መብት ዙርያ ለሚሰሩ ቁልፍ የባለድርሻ አካላት ያስተዋወቀ ሲሆን በዕቅዱ ዙርያ የተለያዩ ግብአቶችን አሰባስቧል፡፡ በተጨማሪም በምክክር መድረኩ ላይ ከተገኙ ከተለያዩ የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን ማኅበራት እና ሌሎች መንግሥታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች ተወካዮች ከሥራ ክፍሉ ጋር አብሮ መስራት በሚችልባቸው ሁኔታዎች ላይ ውይይት ተደርጓል፡፡ በውይይቱ የመጀመሪያ መድረክ ከአካል ጉዳተኞች ማኅበራት 13 ሴት 11 ወንድ በአጠቃላይ 24 ተሳታፊዎች የተገኙ ሲሆን ከነዚሁም መካከል 6(ወ-3 ሴ-3) አካል ጉዳተኞች ይገኙበታል፡፡ ከአረጋውያን ማህበራት 7 ሴት 12 ወንድ በድምሩ 19 ተሳታፊዎች በተገኙብት የምክክር መድረኮቹ ተካሂደዋል፡፡ ከምክክር መድረኩ ያሰባሰበውን የተለያዩ ምክረሐሳቦች በዕቅድ ውስጥ አካቶ ለሁሉም ባለድርሻ አካለት ተደራሽ አድርጓል፡፡ በተጨማሪም በ2014 በጀት ዓመት ማካተት ያልቻላቸውን ተግባራት ለሚቀጥሉት ዓመታት ለማካተት ዕቅድ ይዟል፡፡

o የሥራ ክፍሉ በአገር አቀፍ ደረጃ ለአካል ጉዳተኞችና በአካል ጉዳተኞች ዙሪያ እና የአረጋውያን መብቶች ዙሪያ የሚሠሩ ቁልፍ ባለድርሻ አካላትንና የሚያከናውኗቸውን ተግባራት የሚዘረዝር (stakeholder mapping) ሰነድ ለማዘጋጀት በአጋርነት የሥራ ክፍል በኩል ግልፅ ጨረታ ማስታወቂያ የወጣና የቴክኒክ ኮሚቴዉ አሸናፊዉን የለየ ሲሆን፤ አማካሪው የመንሻ ሪፖርት ያቀረበ ሲሆን ቀሪዎቹ ስራዎች በሚቀጥሉት ወራት የሚጠናቀቀኡ ይሆናል።

o የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች የሥራ ክፍል ከአጋርነት የሥራ ክፍል ጋር በመተባባር በሲቪል ማኅበራት መካከል አጋርነት ለመፍጠር በተመቻቸ መድረክ አማካኝነት አካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን መብቶች ላይ ከሚሠሩ ድርጅቶች ጋር ሁለት ንዑስ ቡድኖችን ለማቋቋም ያቀደ ቢሆንም፤ የአረጋውያን ማኅበራት አናሳ በመሆናቸው ምክንያት የአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን ራሳቸውን የቻለ እኩል ሚና ያላቸው ሊቀመንበሮችን የያዘ አንድ ንዑስ ቡድን አቋቁሟል፡፡ በመሆኑም የሥራ ክፍሉ እና ሲቪል ማኅበራት ከመጋቢት 2014 ዓ.ም እስከ ታህሳስ 2015 ዓ.ም ድረስ በጋራ ሊሠሯቸዉ የሚችሉ ረቂቅ ዓመታዊ ዕቅድ አዘጋጅቷል፡፡ ሲቪል ማኅበራቱ በረቂቅ ዓመታዊ ዕቅዱ ላይ ያላቸዉን ምክረ ሐሳብ በመሰብሰበሰ ለአጋርነት የስራ ክፍል ተልኳል፡፡

o በአረጋውያን መንከባከብያ ተቋማት ውስጥ የአረጋውያን መብቶች መከበራቸው ላይ ያተኮረ ክትትል ለማድረግና አፈፃፀማቸው ለመከታተል የሚረዳ የማረጋገጫ ወይም የማገናዘቢያ ዝርዝር (checklist) ተዘጋጅቷል፡፡ በአረጋውያን መንከባከብያ ተቋማት ውስጥ የአረጋውያን መብቶች መከበራቸውን በተመለከተ በመቂ፣ ሻሸመኔ፣ ሀዋሳ፣ ደብረ ብርሃን እና አጣዬ ከተሞች በሚገኙ የአረጋውያን መንከባከቢያ ማዕከላት ላይ የሰብአዊ መብቶች ክትትል ሥራ አከናውኗል፡፡ ይህ ተግባር በሦስተኛው እና አራተኛው ሩብ ዓመት እንዲከናወን ታቅዶ የነበረ ሲሆን፤ ከላይ የተጠቀሰዉን ተግባር የሥራ ክፍሉ ያከናወነ ሲሆን፤ የቀሩትን ተግባራት ሰኔ ወር የሚያከናውን ይሆናል፡፡

o ለስራ ክፍሉ ከኢትዮጵያ ዐይነ ሥውራን ብሔራዊ ማኅበር ተዘጋጅቶ የቀረበለትን ለዐይነ ሥውራን፣ የማየት ችግር ላለባቸው ወይም ሕትመትን የማንበብ ችግር ላለባቸው ሰዎች የሕትመት ሥራዎች ተደራሽነትን ለማመቻቸት በኢትዮጵያ የተፈረመውን የማራካሽ ስምምነት የእንግሊዘኛ ቅጂ አማርኛ ትርጉም በተዘጋጀው መሰረት የሕትምት ናሙና በመጠባበቅ ላይ ይገኛል፤

o የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች የሥራ ክፍል የተባበሩት መንግሥታት የአካል ጉዳተኞች መብቶች ስምምነት የአማርኛ ትርጉም ኮሚሽኑን ጨምሮ በተለያዩ ተቋማት የተተረጎመ ቢሆንም ወጥነት የሌላቸው በመሆኑና ትርጉሙም የይዘትና ቋንቋ ግድፈት ስላለበት የሥራ ክፍሉ በድጋሚ የአማርኛ ትርጉም ላይ ማስተካከያ አድርጓል፡፡

o ለሁለቱም የአማርኛ ትርጉሞች ኮሚሽነር መልዕክት ፀድቆ ለሕትመት እንዲበቁ ክትትል በማድረግ ላይ ይገኛል፡፡

o በኢትዮጵያ ውስጥ የሚገኙ የአካል ጉዳተኞች መብቶች የሕግ ማዕቀፎችን በአንድ ላይ አካትቶ የያዘ እና የአረጋውያንን የማህበራዊ ዋስትና የማግኘት መብት መከበር አስፈላጊነት እና የህግ ማዕቀፎችን የሚያትት መረጃና ትምህርት ሰጪ ረቂቅ ሠነዶች ተዘጋጅተዋል፡፡ ሠነዶቹ ለሕትመትና ስርጭት እንዲበቁ ክትትል እየተደረገ ይገኛል፡፡

o ኮሚሽኑ በሁሉም የሥራ ሂደቶች ውስጥ የአካል ጉዳተኞች መብቶች ጉዳይ እንዲካተት እንቅስቃሴ እያደረገ ይገኛል። ለዚህም እንዲረዳ በኮሚሽኑ አካል ጉዳተኞችን የማካተት ሁለንተናዊ አቅም ላይ የግምገማ ጥናት (disability audit) አካሂዷል፡፡ የግምገማ ጥናቱ በኮሚሽኑ ዕቅድ ዝግጅት፣ በጀት፣ ትግበራ፣ ክትትልና ግምገማ ሂደቶች ውስጥ የአካል ጉዳተኞች መብቶችን በተገቢው ሁኔታ የሚያካተት አሠራር አለመኖሩን አረጋግጧል። ለዚህም የመረጃ እና የግንኙነት መሰናክሎች፣ በሕጎችና ፖሊሲዎች ያለው ክፍተት፣ የግንዛቤ ማነስ፣ የተጠያቂነት ስርዓት አለመኖር ዋነኛ ምክንያቶች መሆናቸው ለመረዳት ተችሏል፡፡ በተጨማሪም ግምገማው በወቅቱ የአካል ጉዳተኞች መብቶችን የሚመለከት የነበረው የሴቶችና ሕፃናት መብቶች የስራ ክፍል ከሌሎች የሥራ ክፍሎች ጋር በጋራ የሚሠራበት የአሠራር ስርዓት አለመኖሩ ከችግሮች አንዱ እንደነበረ በጥናቱ ተገኝቷል። ምንም እንኳን በአረጋውያን መብቶች የማካተት ሁለንተናዊ አቅም ላይ የግምገማ ጥናት ያልተካሄደ ቢሆንም በአካል ጉዳተኞች መብቶች አካታችነት ላይ ከተደረግ ጥናት ግብአት መውሰድ ይቻላል፡፡ በዚህ መሠረት የግምገማ ጥናቱ (disability audit) ግኝቶች እና ምክረ ሃሳቦች ዙርያ ማተኮር ባለበት ዓብይ ተግባር ዙሪያ ከሁሉም የሥራ ክፍሎች ለተውጣጡ በጎ ፍቃደኛ አምባሳደሮች የምክክር መድረክ አዘጋጅቷል፡፡ በምክክር መድረኩ ላይ የክፍሉን ሠራተኞች ጨምሮ አጠቃላይ 32 ተሳታፊዎች በመርሃ-ግብሩ ላይ ተገኝተዋል፡፡ ከእነዚህም ውስጥ 9 ሴቶች ሲሆኑ 23 ወንዶች ናቸው፡፡ በተጨማሪም 3 ተሳታፊዎች አካል ጉዳተኞች (ዐይነ ሥዉራን) ናቸው፡፡

o በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ላይ አተኩሮ በአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን ላይ በግጭት ጊዜ ስለሚደርስ ስልታዊ የመብት ጥሰት ክትትል ከሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞች እና ፍልሰተኞች መብቶች እና ሴቶችና ህፃናት መብቶች የሥራ ክፍል ጋር በጋራ በመሆን የክትትል ሥራ ተከናውኗል፡፡ ይህ ተግባር በሦስተኛው እና አራተኛ ሩብ ዓመት እንዲከናወን ታቅዶ የነበረ ሲሆን ከላይ የተጠቀሰዉን ተግባር የሥራ ክፍሉ ያከናወነ ሲሆን የቀረውን ተግባራት በሚቀጥለው ሰኔ የሚያከናውን ይሆናል፡፡

o በተ.መ.ድ ቻርተር እና በሌሎች ዓለም አቀፍና አሕጉር አቀፍ ስምምነቶች መሠረት የተቋቋሙ የሰብአዊ መብቶች ተቋማትና አደረጃጀቶችን፣ የአባል አገራትን ሪፖርት የሚቀበሉበት እና ውይይት የሚያደርጉባቸውን መደበኛ እና ልዩ ስብሰባ ጊዜያትን የሚለይ ሰነድ (mapping) ተዘጋጅቷል፡፡

o የሥራ ክፍሉ የአፍሪካ የሰብአዊና የሕዝቦች መብቶች ቻርተር የአረጋውያን መብቶች ፕሮቶኮልን እና የአረጋውያን ብሔራዊ የድርጊት መርሐ ግብርን አተገባበር በተመለከተ በሀዋሳ ከተማ በደቡብ እና ሲዳማ ክልል ለሚገኙ የተለያዩ አረጋውያን ላይ የሚሰሩ የመንግስት ተቋማትና አረጋውያን ማህበራት ጋር የጉትጎታና ምክክር አከናውናል፡፡ በመድረኩ ላይ ወ-25 ሴ-8 በአጠቃለይ 33 ተሳታፊዎች ተገኝተዋል፡፡

o በጅማ ከተማ ለሚገኙ የተለያዩ አካል ጉዳተኞች ላይ የሚሰሩ የመንግስት ተቋማትና አካል ጉዳተኞች ማህበራት በተባበሩት መንግስታት የአካል ጉዳተኞች መብቶች ዓለም አቀፍ ስምምነት (UNCRPD) መከበር ዙሪያ የግንዛቤ ማስጨበጫ መድረክ ተናውኗል፡፡ በግንዛቤ ማስጨበጫ መድረኩ ላይ ወ-28 ሴ-20 አይነስውራን-2 የእንቅስቃሴ ጉዳት- 12 መስማት የተሳነው-1 በአጠቃላይ 48 ተሳታፊዎች ተገኝተዋል፡፡

o በሁለቱም ከተሞች በተካሄዱት የግንዛቤ ማስጨበጫ መድረኩን አስመልክቶ አጭር መግለጫ በኮሚሽኑ ማኅበራዊ ድረ- ገጾች ላይ ለማሕበረሰቡ ተሰራጭቷል፡፡

o የሥራ ክፍሉ የአእምሮ እድገት ውስንነት እና ሰብአዊ መብቶች በሚል ያዘጋጀውን ገላጭ ፅሁፍ በኮሚሽኑ ማኅበራዊ ድረ-ገጾች ላይ ለማሕበረሰቡ አሰራጭቷል፡፡

o የሥራ ክፍሉ የዓለም አቀፉ የሥጋ ደዌ ቀንን አስመልክቶ ስለቀኑ መልዕክት በማዘጋጀት የማኅበራዊ ትስስር ገፆች እና በሕንፃው ላይ የተሰቀለውን ዲጂታል ስክሪን በመጠቀም መልዕክቱን ለህብረተሰቡ ማስላለፍ ተችሏል፡፡

o በየዓመቱ መስከረም 13 ታስቦ የሚውለውን ዓለም አቀፍ የምልክት ቋንቋዎች ቀን አስመልክቶ የሥራ ክፍሉ ከሕግና ፖሊሲ፣ እንዲሁም ሚዲያ የሥራ ክፍሉ ጋር በመተባበር እና የውጭ በጎ ፈቃደኞችን በመጠቀም አጭር ቪድዮ

አዘጋጀቶ በኮሚሽኑ ማኅበራዊ ሚዲያ ገፆች አስተላልፏል፡፡ በዓሉ ‹‹በምልክት ቋንቋ የሰብአዊ መብትን እንጠይቃለን››

በሚል መርህ ቃል ታስቦ ውሏል፡፡

በ2014 በጀት ዓመት የመጀመሪያው አስራ አንድ ወራት ዕቅድ ውስጥ ሳይካተቱ የተከናወኑ ተግባራት፦

o የሥራ ክፍሉ የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶችን በተመለከተ የዓመት ሁኔታዊ ሪፖርት (annual situational report) አዘጋጅቶ ለዋና ኮሚሽነር ጽ/ቤት ልኳል፡፡፤

o የምልክት ቋንቋን ይፋዊ የሥራ ቋንቋ ማድረግ መስማት ለተሳናቸው ዜጎች ሰብአዊ መብቶች መስፋፋት ወሳኝ ሚና ይኖረዋል በሚል ርዕስ የባለሙያ አስተያየት ተዘጋጅቶ ተሰራጭቷል፤

o የፌዴራል ጠቅላይ፣ ከፍተኛ እንዲሁም የመጀመሪያ ደረጃ (የካ፣ አዲስ ከተማ እና ልደታ ምድበ ችሎት) ፍርድ ቤቶች አካባቢያዊ ተደራሽነታቸው ላይ ያተኮረ ክትትል ተደርጓል፡፡ ሪፖርቱ እየተዘጋጀ ይገኛል፡፡

o የተባበሩት መንግሥታት የአፍሪካ ኢኮኖሚክ ኮሚሽን ጾታ፣ ደህንነት እና ማኅበራዊ ፖሊሲ የሥራ ክፍል ከአረጋውያን ጋር የተያያዙ ፖሊሲዎች፣ ፕሮግራሞች፣ ተሞክሮዎችን እና ትምህርቶችን ጨምሮ ለሁሉም ዕድሜዎች ማኅበረሰብን በመገንባት ውስጥ ቅድሚያ የሚሰጣቸውን ጉዳዮች በመለየት ብሔራዊ ሪፖርት ለማዘጋጀት ተወካይ እንድንልክ በደብዳቤ በጠየቁን መሠረት ተወካይ ተልኮ በውይይቱ ተሳትፏል፡፡ በተጨማሪም በእ.ኤ.አ. 2022 በሚካሄደው የማድሪድ ኢንተርናሽናል ፕላን የአፍሪካ አራተኛ ግምገማ ላይ የሥራ ክፍሉን ወክሎ የትውውቅ መድረክ ላይ ተገኝቷል፡፡

o በሰሜን ኢትዮጵያ በተከሰተው ጦርነት ምክንያት አካል ጉዳተኛ ለሚሆኑ ሰዎች ስለሚደረግ የተኃድሶ፣ የማኅበረሰብ ተካታችንት መብት እና ሌሎች ከኮሚሽኑ ጋር በጋራ የሚሠሩባቸውን ጉዳዮች ከዓለም አቀፉ ቀይ መስቀል ኮሚቴ ጋር ፍሬያማ ውይይት አድርጓል፡፡

o የሥራ ክፍሉ በደቡብ ብሔሮች፣ ብሔረሰቦች እና ሕዝቦች ክልል፣ ጌዴኦ ዞን፣ ዲላ ዙሪያ ወረዳ በሚገኘው ጪጩ ጤና ጣቢያ በወ/ሮ ስምረት ጥላሁን ላይ ተፈጽሟል በተባለ የሰብአዊ መብት ጥሰት እና አድሏዊ አያያዝ ሁኔታ ላይ በአካል ወደ ቦታው በመሄድ ምርመራ ተደርጎ ሪፖርት ይፋ ተደርጓል፡፡

o OEWGA (Open Ended Working Group on Aging) ባወጣዉ ማስታወቂያ መሠረት የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን የሥራ ክፍል ለአረጋውያን የፍትህ ተደራሽነት (Access to Justice) እና የኢኮኖሚ ደህንነት (Economic Security) በሚሉ ጉዳዮች ላይ ፅሁፎችን አስገብቷል፡፡ በዚህም መሰረት የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን ኮሚሽነር በኒውዮርክ በመገኘት ንግግራቸውን አቅርበዋል፡፡ በተጨማሪም ይህንን የተመለከተ አጭር መግለጫ በኮሚሽኑ ማኅበራዊ ድረ-ገጾች ላይ ማሰራጨት ተችሏል፡፡

o የሥራ ክፍሉ ከብሔራዊ የሰብአዊ መብት ተቋማት (NHRI) ጋር በመተባባር National Assessment on the Impact of COVID19 on the Right and Walfre of Children with Disabilities ላይ ያተኮረ ጥናት በአማካሪ ድርጅት ለማስጠናት ውል መፈራረሙ ይታወሳል፡፡ አማካሪው ድርጅት የመነሻ ሪፖርት አቅርቦ የስራ ክፍሉ አፅድቆ ወደሚቀጥለው ተግባር ተሸጋግሯል፡፡የሥራ ክፍሉ ከኢትየጵያ አካል ጉዳተኞች ብሔራዊ ማኅበራት ፌዴሬሽን ጋር በመተባበር የፌዴሬሽኑን 25ኛ የምሥረታ በዓል አስመልክቶ የመግባቢያ ሰነድ ተፈራርሟል፡፡ በዓሉን አስመልክቶ በተደረገ ስምምነት መሰረት ከብስራት ፕሮሞሽን ጋር በመተባበር በአካል ጉዳተኞች መብቶች ዙሩያ አንድ ቪድዮ እና አራት የሬዲዮ ፕሮግራሞች በብስራት ቴሌቪዥን እና ሬዲዮ እንዲተላለፉ አድርጓል፡፡

o የኢትዮጵያ ሲቪል ሰርቪስ ዩንቨርሲቲ ከኮሚሽኑ ጋር በአጋርነት አዉደጥናት እንዲያዘጋጅ በቀረበዉ ጥያቄ መሰረት የሥራ ክፍሉ አካል ጉዳተኞችን በሲቪል ሰርቪስ ውስጥ በማካተት ላይ ያሉ ልምዶች እና ተግዳሮቶች (Practices and Challenges on The Inclusion of Persons with Disabilities in Civil Service Organizations) በሚል ርዕስ ለፌዴራል መንግስት ሠራተኞችና ሲቪል ማኅበራት ድርጅት ተወካዮች የግንዛቤ ማስጨበጫ አቅርቧል፡፡

o የሥራ ክፍሉ የዓለም አቀፉን አካል ጉዳተኞች ቀን አስመልክቶ በአሜሪካን ኤምባሲ ተወዳድረው አሸናፊ የሆኑ አምስት አጫጭር ቪዲዮዎችን ከተባበሩት መንግስታት የአካል ጉዳተኞች መብቶች ስምምነት መርሆች ጋር በማጣመር ስምንት መርሆዎች በአምስት ቀናት በሚል ርዕስ ለአምስት ቀናት ለኢሰመኮ ሠራተኞች ቪዲዮዎችንና መርሆዎቹን በኢሜል አጋርቷል፡፡ ይህም ተቋማዊ አቅምንና ክህሎትን ለማዳበር ረድቷል፡፡

o ኢሰመኮ በኢትዮጵያ አካል ጉዳተኞች መሠረታዊ ሰብአዊ መብቶች ዙርያ በስራ ላይ ያሉ የሕግ ማዕቀፎች እና አፈፃፀማቸውን እንዲሁም ኢሰመኮ አካል ጉዳተኞችን በተመለከተ ሊከተላቸው የሚገቡ የሰብአዊ መብቶች የትኩረት አቅጣጫዎች ላይ ያጠነጠነ ጥናት በኢትዮጵያ የሕግ ባለሙያ አካል ጉዳተኞች ማኅበር አስጠንቶ ከባለድርሻ አካለት ጋር የይሁንታ አውደ ጥናት ከኢትየጵያ የሕግ ባለሙያ አካል ጉዳተኞች ማኅበር ጋር በጋራ አዘጋጅቶ በአካል ጉዳተኞች መብቶች ዙሪያ ከሚሠሩ ባለድርሻ አካላት ጋር ተወያይቶበታል፡፡

o የሥራ ክፍሉ የሰብአዊ መብቶች ምርመራ ክፍል በአፋርና በአማራ ክልሎች ላይ የሚያከናውናቸው የሰብአዊ መብት ጥሰቶች የምርመራ ስራ ውስጥ የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን የመብቶች አያያዝ እና ዓለም አቀፉ የጦርነት ሕጎችን ባካተተ መልኩ እንዲሠራ አጭር ማስታወሻ እና ጥያቄዎች አዘጋጅቷል፡፡

o ለኢሰመኮ የስራ ኃላፊዎችና ለአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን የሥራ ክፍል ባልደረቦች የአካል ጉዳተኞች መብቶችን የተለመከተ ግንዛቤ ማስጨበጫ ፕሮግራም ለሁለት ግማሽ ቀናት ተካሂዷል፡፡

o የሥራ ክፍሉ በኢሰመኮ ሕንፃ አካባቢያዊ ተደራሽነት ግምገማ በማካሄድ የኢሰመኮ ሕንፃ አሳንሰር ለአካል ጉዳተኞች ተደራሽ እንዳልሆነ ጠቁሟል፡፡ በጥናቱ መሰረት የኢሰመኮ አሳንሰር የድምፅ አገልግሎት እንዲሰጥ ክትትል በማድረግ እንዲገጠምና አገልግሎት እንዲሰጥ አድርጓል፡፡

o ኢሰመኮ ለሚያደርጋቸው ስብሰባዎች፣ አውደ ጥናቶችና የምክከር መድረኮች የሆቴል ጨረታ ማውጣቱ ይታወሳል፡፡ በጨረታ ሂደት ላይ በአባልነት በመሳተፍ የአካል ጉዳተኞችን ፍላጎት ያካከቱ ሆቴሎች ልየታ እንዲካሄድ ተደርጓል፡፡

o የአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን መብቶች ኮሚሽነር በኢትዮጵያ አካል ጉዳተኛ ሴቶች ማኅበር 20ኛ ዓመት የምስረታ በአል ላይ ተገኝተው ስለ ኮሚሽኑ እና የሥራ ክፍሉ ዓብይ ተግባራት ቁልፍ መልዕክት አስተላልፈዋል፡፡

o የሥራ ክፍሉ ከአካል ጉዳተኞች ማኅበራት ፌዴሬሽን በቀረበለት ጥያቄ መሠረት በፌዴሬሽኑ ዓለም አቀፍ የአካል ጉዳተኞች ቀንን በማስመልከት የሚታተም ዓመታዊ መፅሄት ላይ የሚወጣ አጭር ፅሁፍ አዘጋጅቶ ለፌዴሬሽኑ ልኳል፡፡ ፅሁፉ የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች የሥራ ክፍል መቋቋምን፣ ኮሚሽኑ የአካል ጉዳተኞች መብቶች ከሰብአዊ መብቶች አንፃር እንዴት እንደሚመለከት፣ የሥራ ክፍሉ ያጋጠሙትን ተግዳሮቶችና ለማስተካከል የሚያደርጋቸውን ጥረቶች፣ እና ሊያከናውናቸው ያቀደውን የወደፊት ተግባራት ያካተተ ሲሆን በሕግና ፖሊሲ የሥራ ክፍሉ ግምገማ እና ማስተካከያ ተደርጎበታል፡፡

o የኮሚሽኑ የሥራ ቅጥር ማስታወቂያዎች ለአካል ጉዳተኞች ተደራሽ እንዲሆኑ እና ቅጥሩ ላይ ተሳታፊ እንዲሆኑ በማሰብ የአካል ጉዳተኞች ማኅበራትንና ድርጅቶችን ኢሜል ለሰዉ ሀብት የሥራ ክፍሉ በመላክ ኮሚሽኑ የሚያወጣቸው የስራ ማስታወቂያዎች በማኅበራቱና በድርጅቶቹ በኩል ለአካል ጉዳተኞች በተሻለ ቅርበት እንዲደርሳቸዉ እየተደረገ ይገኛል፡፡

o የሥራ ክፍሉ ከኢትዮጵያ አካል ጉዳተኞች ማኅበራት ፌዴሬሽንና ከኢትዮጵያ መስማት የተሳናቸው ብሔራዊ ማኅበር በደረሰው ደብዳቤ መሠረት መስከረም 24 ቀን 2014 ዓ.ም የተደረገው የመንግሥት ምስረታ ስነ-ስርዐት የቴሌቪዥን የቀጥታ ስርጭት የምልክት ቋንቋ ትርጉም አለማካተቱን አስመልክቶ ከኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬት ምክትል ስራ አስኪያጅ ጋር የስልክ ውይይት አድርጓል፡፡ የኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬት ፕሮግራሙን ለቋንቋዎች በተዘጋጀ የቴሌቪዥን ቻናል በምልክት ቋንቋ እንዲተረጎም አድርጌአለሁ በማለት መልስ ቢሰጥም፤ ይህ በቂ አለመሆኑን ከግንዛቤ ውስጥ በማስገባት የሥራ ክፍሉ በቀጣይ ከኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ባለስልጣን አዲስ አመራር ጋር ጉዳዩ

o ለአፍሪካ ሰዎች እና ሕዝቦች መብቶች ቻርተር ኮሚሽን የሚገባ ባለፉት አንድ አመት በአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን መብቶች ዙሪያ የተፈጠሩ አዎንታዊ እና አሉታዊ ጉዳዮችን፣ በኮሚሽኑ (በሥራ ክፍላችን) የተከናወኑ ዋናዋና ተግባራትን እና ምክረ-ሃሳቦችን የያዘ መግለጫ/ሪፖርት አዘጋጅቶ ለዋና ኮሚሽነር ጽ/ቤት አስገብቷል፡፡

o በሴቶችና ማኅበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር የማኅበራዊ ሚኒስቴር ዴኤታ የሆኑትና የአረጋውያን ጉዳይ ማስተባባሪያና መከታተያ ዳይሬክቶሬት ዳይሬክተር ጋር ኮሚሽኑና ሚኒስቴር መ/ቤቱ በቀጣይ ስለሚሰሯቸው ስራዎች የሥራ ክፍሉ ውይይት አድርጓል እንዲሁም የመግባቢያ ሰነድ ለመፈራረም ስምምነት ላይ ተደርሷል፤

o የአካል ጉዳተኞች እና የአረጋውያን መብቶች የሥራ ክፍል ከግንቦት 16 እስከ 18፣ 2014 ዓ.ም በእንጅባራ ከተማ ከአማራ ክልል የአካል ጉዳተኞች ማኅበራት ፌዴሬሽን እና ከተለያዩ የጉዳት ዓይነቶች ማኅበራት ለተውጣጡ አመራር እና አባላት የአካል ጉዳተኞች መብቶችን በተመለከቱ ሕጎች ዙሪያ የግንዛቤ ማስጨበጫ ስልጠና ሰጥቷል፡፡ በስልጠናው ላይ የክልሉን የአካል ጉዳተኞች ፌዴሬሽን ጨምሮ ከተለያዩ ዞኖች የተውጣጡ ዐይነ ሥውራን፣ የእንቅስቃሴ ጉዳት ያለባቸው፣ መስማት የተሳናቸው እና የስጋ ደዌ ተጠቂዎች ማኅበራት 24 ወንድ እና 6 ሴት በአጠቃላይ 30 ያህል ተሳታፊዎች ተገኝተዋል፡፡ መድረኩን አስመልከቶ አጭር መግለጫ በኮሚሽኑ ድረ-ገፅ ላይ ለማሕብረተሰቡ ተሰራጭቷል፤

የስራ ክፍል፡ የአካል ጉዳተኞችና የአረጋዊያን መብቶች

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
1	አብይ ተግባር፡ የህግ ማዕቀፍ እና አፈጻጸሙ ከአህጉራዊ እና አለም አቀፋዊ ስምምነቶች እና ስታንዳርዶች ጋር እንዲጣጣም ማስቻል
4.1.1	ብሔራዊ ሕጎች አካል ጉዳተኞች በአለም አቀፍ እና አህጉራዊ ስምምነቶች እና ስታንዳርዶች ከተጎናፀፏቸው መብቶች ጋር ያላቸውን መጣጣም የሚያሳይ የማረጋገጫ ዝርዝር (checklist) ማዘጋጀት	ሕጉና አተገባበሩ ላይ ክፍተቶችን የሚያሳይ የማረጋገጫ ዝርዝር (checklist)	1 የማረጋገጫ ወይም የማገናዘቢያ ዝርዝር (checklist) ማቅረብ	1 የማረጋገጫ ወይም የማገናዘቢያ ዝርዝር (checklist) ማቅረብ	የማረጋገጫ ወይም የማገናዘቢያ ዝርዝር (checklist) በአማካሪ ለማሰራት የዉስን ጨረታ ሂደቱ ተጠናቋል፡፡ ዉል ተፈራርሞ ወደ ተግባር ለመግባት በመንቀሳቀስ ላይ ይገኝል	100	60	በዕቅዱ መሰረት ስራው አልተጠናቀቀም፣ በሚቀጥለው ሩብ ዓመት ለማጠናቀቅ ከአማካሪ ድርጅት ዉል ተፈራርሞ ወደ ሚቀጥለዉ ስራ ይሄዳል
4.1.2	ሴቶችና ማህበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር (ሴማጉሚ) ከሌሎች ባለድርሻ አካላት ጋር በመተባበር እያከናወነ ባለው ሁሉን አቀፍ የአካል ጉዳተኞች ሕግ (comprehensive disability law) የማርቀቅ ሂደት ላይ ንቁ ተሳትፎ ማድረግ	የተሳትፎ መጠን	ከፍ ያለ የተሳትፎ መጠን	ከፍ ያለ የተሳትፎ መጠን	በረቂቅ ሕጉ ላይ ግምገማ በማድረግ ምክረ ሀሳብን ለሚኒስቴር መ/ቤቱ ልኳል	100	100	ከፍ ያለ ተሳትፎ ተደርጓል፤ ይህ ተግባር የበጀት ዓመቱ መጨረሻ ድረስ የሚቀጥል ሲሆን በሚቀጥሉት ሩብ ዓመታት ተጠናክሮ ይቀጥላል
4.1.5	በሃገር ውስጥ ተፈናቃዮች ላይ አተኩሮ በአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን ላይ በግጭት ጊዜ ስለሚደርስ ስልታዊ የመብት ጥሰት ምርመራ (investigation on systemic human rights violation) ማካሄድ	*በክልሎች የተከፋፈለ የክትትሎች ሪፖርት በቁጥር *ግልጽ የሆኑ ምክረ ሃሳቦች	*4 የክትትል ተልዕኮዎቸ በ 4 የተመረጡ ክልሎች ማካሄድ	የማረጋገጫ ወይም የማገናዘቢያ ዝርዝር በማዘጋጀት	የማረጋገጫ ወይም የማገናዘቢያ ዝርዝር (checklist) ተዘጋጅቷል ክትትል ተደርጓል	100	80	የማረጋገጫ ወይም የማገናዘቢያ ዝርዝር (checklist) ተዘጋጅቷል፡፡ ክትትል ተደርጓል
2	አብይ ተግባር፡ ባለግዴታዎች የአካል ጉዳተኞችን እና የአረጋውያንን መብቶች እንዲያከብሩ እና እንዲያስጠብቁ የተሻለ ግንዛቤ ማስጨበጥ
4.2.1	በተባበሩት መንግስታት የአካል ጉዳተኞች መብቶች አለም አቀፍ ስምምነት (UNCRPD) እና በአፍሪካ የሰብአዊና የሕዝቦች መብቶች ቻርተር የአረጋውያን መብቶች ፕሮቶኮልንና የአረጋውያን ብሔራዊ የድርጊት መርሐ ግብርን አተገባበር በተመለከተ ግንዛቤ ማስጨበጫ እንዲሁም የአካል ጉዳተኞችን እና የአረጋውያንን መብቶች ከማክበር እና ከማስጠበቅ አንፃር በሚወሰዱ የመፍትሄ እርምጃዎች ዙርያ ቁልፍ ከሆኑ ባለድርሻ አካላት ጋር የምክክር መድረኮችን ማዘጋጀት	*የግንዛቤ ማስጨበጫ መድረኮች ብዛት *የተሳታፊ ባለድርሻ አካላት አይነትና ብዛት	*1 የግንዛቤ ማስጨበጫ መድረክ ማዘጋጀት *60 ቁልፍ የባለድርሻ አካላትን ማሳተፍ	*በተዘጋጀው 1 የግንዛቤ ማስጨበጫ መድረክ 60 ቁልፍ የባለድርሻ አካላት ስለአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን መብቶች ያላቸው ግንዛቤ ጨምሯል	• ከሴቶችና ማህበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር ጋር በመተባበር 1 የስልጠና መደረክ አዘጋጅቷል • 42ተሳታፊዎች ወ-28 14-ሴ የተካፈሉ ሲሆን ከነዚህም መካከል 3 (ወ-1 ሴ-2) አካል ጉዳተኞች ይገኙበታል	100	100	• 1 የስልጠና መድረክ ተዘጋጅቷል • 42ተሳታፊዎች ወ-28 14-ሴ የተካፈሉ ሲሆን ከነዚህም መካከል 3 (ወ-1 ሴ-1) አካል ጉዳተኞች ይገኙበታል
4.2.2.	በአፍሪካ የሰብአዊና የሕዝቦች መብቶች ቻርተር የአረጋውያን መብቶች	*የጉትጎታ እና የምክክር መድረኮች	*1 የጉትጎታ እና የምክክር መድረክ	*በተዘጋጀው 1 የጉትጎታ እና	• 1 የጉትጎታ እና የምክክር መድረክ አዘጋጅቷል፡፡	100	100	• 1 የጉትጎታ እና የምክክር መድረክ

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	ፕሮቶኮልን እና የአረጋውያን ብሔራዊ የድርጊት መርሐ ግብርን አተገባበር በተመለከተ የጉትጎታ እና የምክክር መድረክ ማዘጋጀት	ብዛት *የተሳታፊ ባለድርሻ አካላት አይነትና ብዛት	ማዘጋጀት *25 የባለድርሻ አካላትን ማሳተፍ	የምክክር መድረክ 33 ቁልፍ የባለድርሻ አካላት ስለአረጋውያን መብቶች ያላቸው ግንዛቤ ጨምሯል	በመድረኩ ላይ ወ-25 ሴ-8 በአጠቃለይ 33 ተሳታፊዎች ተገኝተዋል፡፡			አዘጋጅቷል፡፡ በመድረኩ ላይ ወ- 25 ሴ-8 በአጠቃለይ 33 ተሳታፊዎች ተገኝተዋል፡፡
3	አብይ ተግባር፡ አካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን መብታቸውን መጠየቅ እንዲችሉ ማብቃት
4.3.1	በተባበሩት መንግስታት የአካል ጉዳተኞች መብቶች አለም አቀፍ ስምምነት (UNCRPD) መከበር ዙርያ የግንዛቤ ማስጨበጫ የውይይት መድረኮች ማዘጋጀት	*የውይይት መድረኮች ብዛት *የተሳታፊዎች ብዛት	*1 የውይይት መድረክ ማዘጋጀት *50 ሰዎችን ማሳተፍ	*በተዘጋጀው ውይይት መድረክ 48 ቁልፍ የባለድርሻ አካላት ስለአካ ጉዳተኞች መብቶች ያላቸው ግንዛቤ ጨምሯል	• 1 የውይይት መድረክ አዘጋጅቷል፡፡ • በግንዛቤ ማስጨበጫ መድረኩ ላይ ወ-28 ሴ-20 አይነስውር-2 የእንቅስቃሴ ችግር ያለባቸዉ-12 መስማት የተሳነው-1 በአጠቃላይ 48 ተሳታፊዎች ተገኝተዋል፡፡	100	100	• 1 የውይይት መድረክ አዘጋጅቷል፡ ፡ በግንዛቤ ማስጨበጫ መድረኩ ላይ ወ-28 ሴ- 20 አይነስውር-2 የእንቅስቃሴ ችግር ያለባቸዉ-12 መስማት የተሳነው-1 በአጠቃላይ 48 ተሳታፊዎች ተገኝተዋል፡፡
4.3.2	ለአይነ ስውራን፣ ማየት ችግር ላለባቸው ወይም ህትመትን የማንበብ ችግር ላለባቸው ሰዎች የህትመት ስራዎች ተደራሽነትን ለማመቻቸት የተፈረመውን የማራኬሽ ስምምነትን የአማርኛ ትርጉም መገምገም፣ ማስተካከያ ማድረግ፣ ማተምና ማሰራጨት	ተገምግመው፣ ማስተካከያ ተደርጎባቸው እና ታትመው የተሰራጩ ስምምነቶች ብዛት	1 ስምምነት መገምገም፣ ማስተካከያ ማድረግ፣ ማሳተም እና ማሰራጨት	1 ስምምነት መገምገም፣ ማስተካከያ ማድረግ	ከኢትዮጵያ አይነ ስውራን ማህበር በመተባበር የተዘጋጀው የማራኬሽ ስምምነት የአማርኛ ትርጉም ለህትመት እንዲበቃ ክትትል በማድረግ ላይ ይገኛል	100	75	ወደ አማርኛ የተተረጎመው የማራኬሽ ስምምነት ለህትመት እንዲበቃ ክትትል ተደርጓል
4.3.3	በአካል ጉዳተኞች እና በአረጋውያን መብቶች ዙርያ የሚያጠነጥኑ አጫጭር መልዕክቶችን አዘጋጅቶ በሬድዮ እና በቴሌቪዥን ማስተላለፍ (ከሚድያና ኮሚኒኬሽን የስራ ክፍል ጋር በመተባበር)	*ለሬድዮ እና ለቴሌቪዥን የተዘጋጁ መልዕክቶች ብዛት *በሬድዮ እና በቴሌቪዥን የተላለፉ መልዕክቶች ብዛት *የሚድያ ሽፋን መጠን	1 የቴሌቪዥን መልዕክት ማዘጋጅት *1 የሬድዮ መልዕክት ማዘጋጅት *ከፍ ያለ የሚድያ ሽፋን እንዲኖር ማድረግ	1 የቴሌቪዥን መልዕክት ማዘጋጅት	• የኢሰመኮ ምክትል ዋና ኮሚሽነርን መልዕክት የያዘ አንድ የቴሌቪዥን መልዕክት ተዘጋጅቷል • መልዕክቱ በአርትስ ቴሌቪዥን ተላልፏል ከፍ ያለ የሚዲያ ሽፋን እንዲያገኝ ተደርጓል	100	100	1 የቴሌቪዥን መልዕክት ተዘጋጅቷል፤ መልዕክቱ ከፍ ያለ የሚድያ ሽፋን አግኝቷል
4	አብይ ተግባር፡ ባለግዴታዎች ለሰብአዊ መብቶች የተሻለ ተገዥነት እንዲኖራቸው እና የአካል ጉዳተኞች እና አረጋውያን መብቶች አፈጻጸም የተሻለ እንዲሆን ማስቻል
4.4.3	በሰሜን ኢትዮጵያ ከተከሰተው ግጭት ጋር ተያይዞ አካል ጉዳተኞችና አረጋዊያን ላይ የደረሱ እና እየደረሱ ያሉ የመብት ጥሰቶች ላይ ያተኮረ	የተደረጉ ክትትሎች ብዛት	*4 ክትትሎችን ማድረግ *4 የክትትል ሪፖርቶች ከውሳኔ	3 ክትትሎች ማደረግ	• 3 ክትትሎች ተደርገዋል • አንድ የክትትል ሪፖርት በማጠናከር ላይ ይገኛል፡	100	75	3 ክትትሎች ተደርገዋል፡፡ የክትትል ሪፖርት ከውሳኔ ሀሳቦች ጋር ለህዝብ ይፋ ለማደረግ እየተንቀሳቀሰ

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	ክትትል አድርጎ ምክረ ሃሳቦችን መስጠት		ሀሳቦች ጋር ለህዝብ ይፋ ማድረግ					ይገኛል
4.4.5	በአረጋውያን መንከባከብያ ተቋማት ውስጥ የአረጋውያን መብቶች መከበራቸውን በተመለከተ ክትትል አድርጎ ምክረ ሃሳቦችን መስጠትና አፈጻጸማቸውን መከታተል	የተደረጉ ክትትሎች ብዛት	በአረጋውያን መንከባከብያ ተቋማት ውስጥ የአረጋውያን መብቶች መከበራቸውን በተመለከተ ክትትል አድርጎ ምክረ ሃሳቦችን መስጠትና አፈጻጸማቸውን መከታተል	ክተትል ማደረግ	የአረጋውያን መብቶች መከበራቸውን በተመለከተ በባቱ፣ ሻሸመኔ፣ ሀዋሳ፣ ደብረ ብርሃን እና አጣዬ ከተሞች በሚገኙ የአረጋውያን መንከባከቢያ ማዕከላት ላይ የሰብአዊ መብቶች ክትትል ሥራ አከናውኗል፡፡	100	80	የአረጋውያን መብቶች መከበራቸውን በተመለከተ በባቱ፣ ሻሸመኔ፣ ሀዋሳ፣ ደብረ ብርሃን እና አጣዬ ከተሞች በሚገኙ የአረጋውያን መንከባከቢያ ማዕከላት ላይ የሰብአዊ መብቶች ክትትል ሥራ አከናውኗል፡፡
4.4.6	መረጃን እና ትምህርትን የሚሠጡ ሠነዶችን (IEC materials) ማዘጋጀት እና ማሰራጨት፣ የማህበራዊ ትስስር ገፆችን እና ዲጂታል ስክሪኖችን በመጠቀም መልዕክቶችን ማስተላለፍ	*የተዘጋጁ ሰነዶች ብዛት *የተሰራጩ ሠነዶች ብዛት *በማህበራዊ ትስስር ገፆችን እና ዲጂታል ስክሪኖችን የተላለፉ መልዕክቶች ብዛት	*2 ሠነዶች ማዘጋጀት *እያንዳንዱ ሠነድ በ300 ኮፒ አባዝቶ ማሰራጨት *4 መልዕክቶች በማህበራዊ ትስስር ገፆች እና በዲጂታል ስክሪኖች ማስተላለፍ	2 ሰነድ ማዘጋጀት 3 መልክቶችን በማህበራዊ ትስስር ገፆች እና በዲጂታል ስክሪኖች ማስተላለፍ	በኢትዮጵያ ውስጥ የሚገኙ የአካል ጉዳተኞች የሕግ ማዕቀፎችን በአንድ ሠነድ ያካተተ ሰነድ ተዘጋጅቷል፤ የአረጋውያንን የማህበራዊ ዋስትና የማግኘት መብት መከበር አስፈላጊነት እና የህግ ማዕቀፎችን የሚያትት መረጃና ትምህርት ሰጪ ሰነድ ተዘጋጅቷል፡፡ -የሴቶች ቀንን ምክንያት በማድረግ የአካል ጉዳተኛ ሴቶች እኩልነትና ተጠቃሚነት ላይ ያተኮረ አስተማሪ 3D Animation ቪድዮ አዘጋጅቷል -የአካል ጉዳተኞችን ቀን አስመልከቶ አጭር የአኒሜሽን ቪድዮ አሰርቷል፤ ይህ ቪዲዮ የአካል ጉዳተኞችን እኩል ተሳትፎና ተጠቃሚነትን በተመለከተ ግንዛቤ ይሰጣል፣ ውትወታ ያደርጋል	100	90	1 በኢትዮጵያ ውስጥ የሚገኙ የሕግ ማቀፎችን በአንድ ላይ ያካተተ ረቂቅ ሰነድ ተዘጋጅቷል፤ የአካል ጉዳተኞችን ቀን እና የሴቶች ቀንን ምክንያት በማድረግ የአካል ጉዳተኞች እና የአካል ጉዳተኛ ሴቶችእኩልነትና ተጠቃሚነት ላይ ያተኮሩ አስተማሪ 3D Animation ቪድዮዎች ተሰርቷል፤ መልዕክቶቹ በማህበራዊ ትስስር ገፆች እና በዲጂታል ስክሪኖች ተላልፈዋል
5	አብይ ተግባር፡ ከባለድርሻ ኣካላት ጋር የተጠናከረ ግንኙነት መፍጠር
4.5.1	በአገር አቀፍ ደረጃ የአካል ጉዳተኞች እና የአረጋውያን መብቶች ላይ የሚሰሩ ቁልፍ ባለድርሻ አካላትንና የሚያከናውኗቸውን ተግባራት የሚዘረዝር ሠነድ (mapping) ማዘጋጀት	*ቁልፍ ባለድርሻ አካላት ቁጥርና የሚያከናውኗቸው ተግባራት (mapping) ሪፖርት *የተዘረዘሩ ባለድርሻ	1 ሪፖርት ማዘጋጀት *300 ቁልፍ ባለድርሻ አካላትን መለየት *4 ውይይቶች	1 ሪፖርት ማዘጋጀት *300 ቁልፍ ባለድርሻ አካላትን	የጨረታ ሂደቱ ተጠናቆ አሸናፊ አማካሪ ድርጅት ተለይቷል	100	60	የጨረታ ሂደቱ ተጠናቆ አሸናፊ አማካሪ ድርጅት ተለይቷል

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
		አካላት ብዛት	ከባለድርሻ አካላት ጋር ማድረግ
4.5.2	በኮሚሽኑ እና በሲቪል ማህበራት መካከል አጋርነት ለመፍጠር በተመቻቸ መድረክ አማካኝንት አካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብት ላይ ከሚሰሩ ድርጅቶች ጋር ንዑስ ቡድን ማቋቋም (ከአጋርነት ስራ ክፍል ጋር በመተባበር)	የተቋቋሙ ንዑስ ቡድኖች ብዛት	2 ንዑስ ቡድኖችን ማቋቋም	1 ንዑስ ቡድኖችን ማቋቋም	ኮሚሽኑ እና ሲቪል ማበራት ከመጋቢት 2014 ዓ.ም እስከ ታህሳስ 2015 ዓ.ም ድረስ በጋራ ሊሰሯቸዉ የሚችሉ ረቂቅ አመታዊ ዕቅድ አዘጋጅተዋል	100	100	ኮሚሽኑ እና ሲቪል ማበራት ከመጋቢት 2014 ዓ.ም እስከ ታህሳስ 2015 ዓ.ም ድረስ በጋራ ሊሰሯቸዉ የሚችሉ ስራዎችን ለመለየትና ለማቀድ ተችሏል
4.5.3	የአካል ጉዳተኞችና የአረጋውያን ማህበራት እንዲሁም ሴቶችና ማህበራዊ ጉዳይ ሚኒስቴር በሚመሯቸው ዓለም አቀፍ የአካል ጉዳተኞች እና የአረጋውያን ቀናትን በትብብር ማክበር	*የተሳትፎ ቁጥር *የተሳትፎ መጠን	*3 ተሳትፎዎችን ማድረግ *ከፍ ያለ ተሳትፎ ማድረግ	3 ተሳትፎ ማደረግ	• መስከረም 21 2014 ዓ.ም. በአዳማ ከተማ አለም አቀፍ የአረጋውያን ቀን ተከብሯል • በአረጋውያን መብቶች ዙሩያ ሁለት የቴሌቪዥን ስፖቶች በኢትዮጵያ ቴሌቪዥን እና አራት የሬዲዮ ፕሮግራሞች በኤፍኤም 97.1 እንዲተላለፉ አድርጓል • ኅዳር 24 ቀን 2014 ዓ.ም. በጅግጅጋ ከተማ በተከበረው ዓለም አቀፍ የአካል ጉዳተኞች ቀን ላይ የኢሰመኮ ምክትል ዋና ኮሚሽነር በአካል ጉዳተኞች መብቶች ዙሪያ ቁልፍ መልዕክት አስተላልፈዋል፤ አንድ የቴሌቪዥን መልዕክት ተላልፏል፡፡ • የአረጋውያን የመብት ጥሰት ቀን በተመለከተ ረቂቅ ፅሁፍ ተዘጋጅቷል፡፡	100	100	• መስከረም 21 2014 ዓ.ም. በአዳማ ከተማ አለም አቀፍ የአረጋውያን ቀን ተከብሯል • ኅዳር 24 ቀን 2014 ዓ.ም. በጅግጅጋ ከተማ ዓለም አቀፍ የአካል ጉዳተኞች ቀን ተከብሯል፡፡ • የአረጋውያን የመብት ጥሰት ቀን በተመለከተ ረቂቅ ፅሁፍ ተዘጋጅቷል፡፡
4.5.4	በአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች ላይ የሚሰሩ ዓለም አቀፋዊና አህጉራዊ አካላትን መለየት	*በአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች ላይ የሚሰሩ አህጉራዊና ዓለም አቀፋዊ አካላትን የለየ ሪፖርት ማዘጋጀት *የተጀመሩ ግንኙነቶች ብዛትና ዓይነት	1 ሪፖርት ማዘጋጀት *4 ግንኙነቶችን መጀመር	1 ሪፖርት ማዘጋጀት	በተ.መ.ድ ቻርትር እና በሌሎች ዓለም አቀፍና አህጉር አቀፍ ስምምነቶች መሰረት የተቋቋሙ የሰብአዊ መብቶች ተቋማትና አደረጃጀቶችን፣ የአባል አገራትን ሪፖርት የሚቀበሉበት እና ውይይት የሚያደርጉባቸውን መደበኛ እና ልዩ ስብሰባ ጊዜያትን የሚለይ ሰነድ (mapping) አዘጋጅቷል	100	100	1 ሪፖርት ተዘጋጅቷል

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
4.5.6	ከባለድርሻ አካላት ጋር በአጋርነት የሚሰሩ ፕሮጀክቶችን መቅረፅ፣ ስምምነት ወይም የመግባብያ ሠነድ መፈረምና ትግበራን መከታተል	የተፈረሙ ስምምነቶች እና የመግባብያ ሠነዶች ብዛት	4 ስምምነቶች እና 2 የመግባብያ ሠነዶችን መፈረም	3 ስምምነት ወይም የመግባቢያ ሰነድ መፈረም	ከኢትየጵያ አካል ጉዳተኞች ማህበራት ፌዴሬሽን ጋር የመግባቢያ ሰነድ ተፈርሟል፡፡	100	100	3 የመግባቢያ ዶች ተፈርመዋል
4.5.7	የሰብአዊ መብቶች አያያዝ አቤቱታ አቀራረብ እና የምርመራ ሥነ-ሥርዓት መመሪያ ክለሳ የአካል ጉዳተኞችና አረጋዉንን ፍላጎት ያካተተ መሆኑን ክትትል እና ተሳትፎ ማድረግ	ክፍ ያለ ክትትል	ክፍ ያለ ክትትል	ክፍ ያለ ክትትል	የስራ ክፍሉ በኮሚሽኑ የአቤቱታ አያያዝና ቅሬታ አቀራረብ ረቂቅ መመሪያ የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያንን ማካተቱን ለማረጋገጥ ረቂቅ መመሪያውን በመገምገም የጽሁፍ አስተያየት ሰቷል	100	100	የአቤቱታ አያያዝና ቅሬታ አቀራረብ የአካል ጉዳተኞችንና አረጋውያንን ያካተተ እንዲሆን አስተያየት ተሰቷል
6	በአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች ላይ የተሻለ ተቋማዊ አቅም መገንባት
4.6.1	በኮሚሽኑ አካል ጉዳተኞችን የማካተት ሁለንተናዊ አቅም ላይ በተደረገው የግምገማ ጥናት (disability audit) ግኝቶች መሠረት ተቋማዊ የማካተት ዕቅድ ማዘጋጀት *ትግበራውን መከታተል	*የተዘጋጁ ዕቅዶች ብዛት *የክትትል መጠን	1 ዕቅድ ማዘጋጀት *ከፍ ያለ ክትትል ማድረግ		በጥናቱ መሰረት የተገኙ ግኝቶችን እና የተሰጡ ምክረሃሳቦች ትግበራን ከፍ ያለ ክትትል ተደርጓል፡፡	100	100	በጥናቱ መሰረት የተገኙ ግኝቶችን እና የተሰጡ ምክረሃሳቦች ትግበራን ከፍ ያለ ክትትል ተደርጓል፡፡
4.6.2	በኮሚሽኑ አካል ጉዳተኞችን የማካተት ሁለንተናዊ አቅም ላይ በተደረገው የግምገማ ጥናት (disability audit) በተገኙ ግኝቶች እና ምክረ ሃሳቦች ዙርያ የምክክር መድረክ ማዘጋጀት *ምክረ ሃሳቦች መተግበራቸውን መከታተል	*የምክክር መድረኮች ብዛት *ምክክር ያደረጉ ሠራተኞች ብዛት *የክትትል መጠን	1 የምክክር መድረክ ማዘጋጀት *30 ሠራተኞች ምክክር እንዲያደርጉ ማድረግ *ከፍ ያለ ክትትል ማድረግ		የግምገማ ጥናቱ (disability audit) ግኝቶች እና ምክረ ሃሳቦች ዙርያ ማተኮር ባለበት ዓብይ ተግባር ዙሪያ ከሁሉም የሥራ ክፍሎች ለተውጣጡ በጎ ፍቃደኛ አምባሳደሮች የምክክር መድረክ አዘጋጅቷል፡፡	100	100	በምክክር መድረኩ ላይ የክፍሉን ሠራተኞች ጨምሮ አጠቃላይ 32 ተሳታፊዎች ተገኝተዋል፡ ፡
4.6.3	ሠራተኞች የአካል ጉዳተኞችንና የአረጋውያንን መብቶች ከማክበርና ከማስጠበቅ አንፃር ሊኖራቸው የሚገባውን አመለካከት፣ ችሎታና ዕውቀት ማስጨበጥ ላይ ያለመ የአቅም ግንባታ ዕቅድ ማውጣት እና የስልጠና መምርያ ማዘጋጀት (ከሠው ሃይል አስተዳደር ጋር በመተባበር)	*የአቅም ግንባታ ዕቅድ ብዛት *የስልጠና መምርያ ብዛት	1 የአቅም ግንባታ ዕቅድ ማውጣት *1 የስልጠና መምርያ ማዘጋጀት		-	0	0	-በግዜ ጥበት የተነሳ ሥላልተከናወነ ወደ 2015 ተዛውሯል፡፡
4.6.4	ሠራተኞችን ማሠልጠን (ከሠው ሃይል አስተዳደር ጋር በመተባበር)	*የስልጠና ብዛት *የተሳታፊ ሠራተኞች ብዛት	5 ስልጠናዎችን መስጠት *150 ሠራተኞችን ማሳተፍ		-	0	0	--በግዜ ጥበት የተነሳ ሥላልተከናወነ ወደ 2015 ተዛውሯል፡፡
4.6.5	*የስራ ክፍሉ ስራዎች ደረጃቸውን የጠበቁ እነዲሆኑ ለማስቻል ንዑስ ስትራቴጂ፣ መምርያና ማረጋገጫ	*የተዘጋጁ ሠነዶች ብዛት *የተከለሱ ሠነዶች	*5 ሠነዶችን ማዘጋጀት *5 ሠነዶችን		3 ሠነዶች ተዘጋጅተዋል *3 ሠነዶች ተከልሰዋል	100	60

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	ሠነዶችን ማዘጋጀት *ዋና ዋና የክትትል እና የምርመራ መምርያዎች እና የማረጋገጫ ሠነዶች የአካል ጉዳተኞችን እና የአረጋውያንን ፍላጎቶች ባካተተ መልኩ መከለስ	ብዛት	መከለስ
4.6.6	በኮሚሽኑ በኩል የሚተላለፉ መልእክቶች ለአካል ጉደተኞች ተደራሽ መሆናቸዉን ማረጋገጥና መከታተል (የድምፅና ምልክት ቋንቋ መካተታቸዉን)	*ከፍ ያለ ክትትል ማድረግ	*ከፍ ያለ ክትትል ማድረግ		*ከፍ ያለ ክትትል ተደርጓል	100	100	በኮሚሽኑየሚተላለፉ መልዕክቶች ለአካል ጉዳተኞች ተደራሽ እንድሆኑ ተደርጓል
4.6.7	የሰብአዊ መብት አያያዝ አቤቱታ አቀራረብ እና የምርመራ ሥነ-ሥርዓት መመሪያ ክለሳ የአካል ጉዳተኞችና አረጋዉንን ፍላጎት ያካተተ መሆኑን ክትትል እና ተሳትፎ ማድረግ	*ክፍ ያለ ክትትል *ከፍ ያለ ተሳትፎ	*ክፍ ያለ ክትትል *ከፍ ያለ ተሳትፎ		የስራ ክፍሉ በኮሚሽኑ የአቤቱታ አያያዝና ቅሬታ አቀራረብ ረቂቅ መመሪያ የአካል ጉዳተኞችና አረጋውያንን ማካተቱን ለማረጋገጥ ረቂቅ መመሪያውን በመገምገም የጽሁፍ አስተያየት ሰቷል	100	100	የአቤቱታ አያያዝና ቅሬታ አቀራረብ የአካል ጉዳተኞችንና አረጋውያንን ያካተተ እንዲሆን አስተያየት ተሰቷል

2.1.5 የስደተኞች፣ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና የፍልሰተኞች መብቶች

ባለፉት አስራ አንድ ወራት (ሐምሌ 2013 - መጋቢት 2014 ዓ.ም.) የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡- ባለፉት አስራ አንድ ወራት (ሐምሌ 2013 - ግንቦት 2014 ዓ.ም.) የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡-

አብይ ተግባራት 1፡- የሕግ ማዕቀፎችና አተገባበራቸው ከሕገ መንግስቱ፣ ከአህጉራዊና ከዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶች ደረጃዎች ጋር የሚስማሙ እንዲሆኑ መስራት

o የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን እና ስደተኞችን የሚመለከቱ የሕግ ማዕቀፎችና ፖሊሲዎች ይዘትና ትግበራ ከዓለም አቀፍ እና አህጉራዊ የሰብአዊ መብቶች መመዘኛዎች አኳያ ያለባቸውን ክፍተቶች ለማወቅ የሚያስችል እና በሚቀጥሉት ዓመታት ኢሰመኮ በየትኞቹ ጉዳዮች ላይ ትኩረት አድርጎ ሊሰራ እንደሚገባ የሚጠቁም ምርምር የተሰራ ሲሆን፣ ይህ የዳሰሳ ጥናት በሕግ ማዕቀፎችና ፖሊሲዎች እንዲሁም በአፈጻጸም ያሉትን ክፍተቶች ለመለየት ያስቻሉ ሲሆን፣ ምርመራ ሊደረግባቸው የሚገባ ስልታዊ የመብት ጥሰቶችን ለይተዋል፤ ኮሚሽኑ በሚቀጥሉት ዓመታት በነዚህ ጉዳዮች ዙሪያ ሊያከናውናቸው የሚገባውን ስራዎች ጠቁመዋል፡፡

o የካምፓላ ስምምነት ለሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ጉዳይ እንደ ዋና መሳሪያ በመጠቀም ከመንግስት ጋር በተለይም ከሰላም ሚኒስቴር ጋር ተከታታይ ውይይቶችን በማድረግ በአገራዊ የሕግ ማዕቀፍ ውስጥ መካተቱ የሚኖረውን ጥቅም ለማስረዳት ጥረት ተደርጓል።

o የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን መብቶች ለማስጠበቅና መብቶቻቸው መከበራቸውን ለማረጋገጥ የሚረዱ የሕግ ማዕቀፎች እንዲጸድቁ፣ እንዲተገበሩ፣ ብቃት ያላቸው ተቋማዊ መዋቅሮች እና አሰራሮች እንዲዘረጉ የውትወታ ስራዎች መስራትን ዓላማው ያደረገ የምክክር መድረክ በሁለት ዙር ተካሂዷል። በዚህ መሠረት በጥር 13 ቀን 2014 ዓ.ም በተካሄደው የመጀመሪያ ዙር የምክክር መድረክ፣ ቁልፍ መንግስታዊ ባለድርሻ አካላት ጋር እነዚህም፡- የሰላም ሚኒስቴር፣ የኢትዮጵያ አደጋ ስጋት አመራር ኮሚሽን (EDRMC) እና የስደተኞችና ተመላሾች አገልግሎት (RRS) በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ጥበቃ እና ድጋፍ ዙሪያ ያላቸውን ሚና እና ኃላፊነት እንዲሁም ሥራ ላይ የዋሉ ተቋማዊ አደረጃጀቶች እና አሰራሮች በዝርዝር የታዩ ሲሆን፣ ከየካቲት 17 እስከ 18 ቀን 2014 ዓ.ም በተዘጋጀው የሁለተኛው ዙር የምክክር መድረክ መንግስታዊ እና መንግስታዊ ያልሆኑ አካላትን፣ ከተፈናቃዮች መብቶች አጠባበቅ ጋር በተገናኘ ሰፊ ልምድ ያካበቱ ድርጅቶች እንዲሁም ባለሙያዎች ጋር በመምከር በተቋማዊ መዋቅሮች እና አሰራሮች ዙሪያ ያሉ ክፍተቶችን ለመለየት ተችሏል፤

o በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ዙሪያ የተሰራውን የዳሰሳ ጥናት እና ከላይ የተጠቀሱትን የባለድርሻ አካላት ውይይትን መሰረት በማድረግ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን ጥበቃ አስመልክቶ በተቋማዊ መዋቅር እና ቅንጅታዊ አሰራር ዙሪያ ለተስተዋሉ ክፍተቶች በፕላን እና ልማት ሚኒስቴር እየተዘጋጀ ላለው አዲሱ የአስፈጻሚው አካላት አደረጃጀት ደንብ ግብዓት ይሆን ዘንድ በኢሰመኮ ለፕላን እና ልማት ሚኒሰቴርን ጨምሮ ለሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ባለ22 ገጽ ሰነድ ተዘጋጅቶ ቀርቧል፡፡

o የአፍሪካ ሕብረት የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ጥበቃ እና ድጋፍ ስምምነት ወይም የካምፓላ ስምምነት ወደ አማረኛ የማስተርጎም ሥራ እየተከናወነ ይገኛል፣

o የፍልሰተኞችን አያያዝ የሚመለከቱ የሕግ ማዕቀፎችና ፖሊሲዎች ይዘትና ትግበራ ከዓለም አቀፍ እና አህጉራዊ የሰብአዊ መብቶች መመዘኛዎች አኳያ ያለባቸውን ክፍተቶች ለማወቅ የሚያስችል እና በሚቀጥሉት ዓመታት ኢሰመኮ በየትኞቹ ጉዳዮች ላይ ትኩረት አድርጎ ሊሰራ እንደሚገባ የሚጠቁም የጠረጴዛ ግምገማ በስራ ክፍሉ ሰራተኞች እየተከናወነ ነው፤ ይህ ግምገማ በሕግ ማዕቀፎችና ፖሊሲዎች እንዲሁም በአፈጻጸም ያሉትን ክፍተቶች የለየ ሲሆን፣ ተጨማሪ የዳሰሳ ጥናቶች እና ምርመራዎች ሊደረግባቸው የሚገቡ ጉዳዮችን ለይቷል፤ ኮሚሽኑ በሚቀጥሉት ዓመታት በነዚህ ጉዳዮች ዙሪያ ሊያከናውናቸው የሚገባውን ስራዎች ይጠቁማል፤

o በብሔራዊ ትብብር ጥምረት የተዘጋጀ ብሔራዊ የፍልሰት ረቂቅ ፓሊሲ ላይ ከሰብአዊ መብቶች አኳያ ሊካተቱ የሚገቧቸውን ጉዳዮች ከነትንታኔውና ምክረ ሃሳብ በሁለት ዙር ግብዓት በፍትሕ ሚኒስቴር ስር ላለው ብሔራዊ ትብብር

ጥምረት ተልኳል፤ በተጨማሪም ከብሔራዊ ትብብር ጥምረት ጋር በተደረጉ ውይይቶች በአሁኑ ሰዓት ባለው የመጨረሻ ረቂቅ ፖሊሲ ኮሚሽኑ የሰጠውን ምክረ ሃሳብ በሙሉ ማካተተ ተችሏል፤

አበይት ተግባራት 2፡ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶችን ለመጠበቅና ለመከላከል በሚያስችል መልኩ የባለግዴታዎች ግንዛቤና ንቃት ማሳደግ

o ኮሚሽኑ ባወጣቸው መግለጫዎች የመፈናቀል ጉዳዮች የተካተቱ ሲሆን ስደተኞችን እና ተፈናቃዮችን በተመለከተ ደግሞ የተለያዩ መልዕክቶች እና መግለጫዎች ይፋ ተደርገዋል፤ ለምሳሌ የስደተኞችን የትምህርት አገልግሎት የማግኘት መብትን አስመልክቶ የሰብአዊ ድጋፍ ሰጪ ድርጅቶች የተሻለ መስራት እንዳለባቸው የሚገልጽ አጭር መግለጫ ወጥቷል፣ እንዲሁም በየዓመቱ ሰኔ 9 ቀን የሚታሰበውን የአፍሪካ ሕፃናት ቀንን አስመልክቶ ከሴቶችና ሕፃናት መብቶች የሥራ ክፍል ጋር በመተባበር በተፈናቃይ ካምፖች እና በተለያዩ ጊዜያዊ መጠለያ ጣቢያዎች ውስጥ የሚኖሩ የሀገር ውስጥ ተፈናቃይ ሕፃናት ከማንኛውም ዓይነት ጎጂ ድርጊቶች እንዲጠበቁ ለማረጋገጥ አስፈላጊው እርምጃዎች እንዲወሰዱ ጥሩ አቅርቧል፡፡

o በየዓመቱ ሰኔ 13 በዓለም አቀፍ ደረጃ የሚከበረውን የስደተኞች ቀን ታሳቢ በማድረግ “የስደተኞች መብቶች ጥበቃ በኢትዮጵያ” በሚል ርዕስ የስደተኞችን የተሻለ የሰብአዊ መብቶች አያያዝ ግንዛቤና ንቃት ለማሳደግና ለመወትወት በማሰብ የግማሽ ቀን የከፍተኛ አመራር የምክክር መድረክ በአዲስ አበባ ተዘጋጅቷል፣ መንግስታዊ እና መንግስታዊ ላልሆኑ ተቋማት ጥሪ አቅርቧል፣

• ከሰብአዊ መብቶች ትምህርት የስራ ክፍል ጋር በመተባበር በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች መብቶች ዙሪያ መንግስታዊ እና መንግስታዊ ላልሆኑ አገልግሎት ሰጪ ተቋማት ሠራተኞች የሚሆን የስልጠና መመሪያ ተዘጋጅቶ የመጀመሪያ ዙር ለ35 ሰልጣኞች የአሰልጣኞች ሥልጠና ከሰኔ 20-25 2014 ዓ.ም ለመስጠት አስፈላጊው ቅድመ ዝግጅት ተጠናቋል፡፡ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ምርጫን በተመለከተ የግንዛቤ ማስጨበጥ ዓውደ ጥናት ለባለድርሻ አካላት ተካሂዷል፤

• ከሰብአዊ መብቶች ትምህርት የስራ ክፍል ጋር በመተባበር የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና የስደተኞች መብቶችን በተመለከተ አገልግሎት ለሚሰጡ ተቋማት ለሚሰጥ ስልጠና መመሪያ ለማዘጋጀት የሰልጣኞች የፍላጎት ዳሰሳ ተጠናቋል፤

• የአፋር እና አማራ ክልል ተፈናቃዮዎችን በተመለከተ ኮሚሽኑ መግለጫ ያወጣ ሲሆን በመግለጫውም እንደጠቀሰው ተፈናቃዮቹ በጦርነት ምክንያት ከአፋር ስምንት ወረዳዎች ወደ ሰመራ መፈናቀላቸውን ጠቅሶ ሁሉም የጦርነቱ ተሳታፊዎች ጦርነቱን በአስቸኳይ እንዲያቆሙ አሳስቧል፤

• ለሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ዘላቂ መፍትሔዎች የማፈላለግ ሂደት ላይ የመንግስት ኃላፊዎች ሚና ምን መምሰል እንዳለበት የባለሙያ ማብራሪያ (expert view) አዘጋጅቶ በማህበራዊ ሚዲያ አሰራጭቷል፤

• ኢትዮጵያ በ2018 የተቀበለችውን ሁሉን አቀፍ የስደተኞች ምላሽ ማዕቀፍ አስመልክቶ ማብራሪያ ተዘጋጅቶ ተሰራጭቷል፡፡

አበይት ተግባራት 3፡ ባለመብቶች መብታቸውን ለመጠየቅና ለማስከበር እንዲችሉ ማብቃት

• ለግንዛቤ ማስጨበጫና ለውትወታ ስራ እንዲረዳ በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ስደተኞች ዙሪያ በአጫጭር ቪዲዮዎች እንዲሁም በምስል የታገዙ መልዕክቶች ተዘጋጅተው በማህበራዊ ሚዲያ ተላልፈዋል፤

• የተፈናቃዮችን፣ ስደተኞች እንዲሁም ፍልሰተኞችን መብቶች ለማስተዋወቅ የሚያግዙ በራሪ ጽሁፎች፣ ባነር፣ የፎቶ እና የስዕል አውደ ርዕይ ተዘጋጅቷል፣

• በተለያዩ ሚዲያ በመቅረብ ስለስደተኞች፣ ተፈናቃዮች እና ፍልሰተኞ ሰብአዊ መብቶች ግንዛቤ ተሰቷል፡፡ ለምሳሌ በአማራ ማስ ሚድያ እንዲሁም በአሻም ቲቪ ፍትሕ በሚለው ፕሮግራም ላይ የኮሚሽኑ ወኪሎች ስለተፈናቃዮች መብቶች፣ ስለሚደርስባቸው የሰብአዊ መብት ጥሰቶች እና ስለመፍትሔ እርምጃዎች ቃለ-መጠይቅ በማድረግ ግንዛቤ አስይዘዋል፣ መልዕክቶችን አስተላልፈዋል፤ በአርትስ ቲቪ ሕግን በ5 ደቂቃ በሚለው ፕሮግራም ላይ የካምፓላ ስምምነተ ይዘት እንዲሁም ስምምነቱን ለማሰፈጸም መንግስት ሊወስዳቸው በሚገባቸው እርምጃዎች ዙሪያ ቃለ-መጠይቅ በማድረግ ተመልካቾችን ግንዛቤ አስይዘዋል፣ መልዕክቶችን አስተላልፈዋል፤

• የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችንና የስደተኞችን ሰብአዊ መብቶች ለማስተዋወቅ በማሰብ የተ.መ.ድ የሀገር ውስጥ መፈናቀል ዙሪያ የወጡ የመመሪያ መርሆች አንኳር ጉዳዮች (Guiding Principles on Internal Displacement) እና

በ2011 ዓ.ም. በጸደቀው የስደተኞች አዋጅ ላይ የተካተቱ የስደተኞችን መብቶችን በአማርኛ ቋንቋ በበራሪ ጽሁፎች መልክ በማዘጋጀት በተለያዩ መድረኮች ተሰራጭቷል።

• የዓለም ስደተኞች ቀንን አስመልክቶ ለስደተኞች ደኅንነት የመሻት ሰብአዊ መብት አስፈላጊው ትኩረት እንዲሰጥ ጥሪ አቅርቧል። እንዲሁም ከUNHCR ጋር በመተባበር በየዓመቱ ሰኔ 13 በዓለም አቀፍ ደረጃ የሚከበረውን የስደተኞች ቀን ታሳቢ በማድረግ በሶማሌ ክልል ውስጥ በሚገኙ የተለያዩ የስደተኞች ካምፖች የስደተኞችን መብቶች ማስተዋወቅ ዓላማ ያደረጉ ሁነቶች ተዘጋጅቷል፣

• የዓለም የፍልሰተኞችን ቀንን በማሰብ ከሌሎች የሥራ ክፍሎች ጋር በመሆን የተለያዩ ግንዛቤ የሚያስጨብጡ ፊልሞች በማሳየት መረጃ ለማሰራጨት ተችሏል። በዚህም ረገድ ኮሚሽኑ ኅዳር 27፣ 29 እና ታኅሣሥ 1 በአዳማ፣ ሃዋሳ እና አዲስ አበባ ለመጀመሪያ ጊዜ ባዘጋጀው የኢትዮጵያ የሰብአዊ መብቶች ፊልም ፌስቲቫል ላይ ከታዩ ፊልሞች ውስጥ አንዱ በፍልሰተኞች ዙሪያ ሲሆን ፊልሙ ከታየ በኋላ በፍልሰተኞች መብቶች ዙሪያ ከተመልካቾች ጋር ውይይት ተደርጎ ግንዛቤ ለማስጨበጥ ተችሏል፤

አበይት ተግባራት 4፡ የባለግዴታዎች ብቃት እና የተጠናከረ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶች አፈጻጸም ማጎልበት

• ለተፈናቃዮችና ለስደተኞች የሰብአዊ መብቶች ሁኔታ ክትትል ማድረጊያ እንዲሁም ለሰብአዊ መብት ጥሰቶች ምርመራ ለማድረግ የሚረዳ የመረጃ ማሰባሰቢያ 3 ቅጾች ተዘጋጅተዋል፣ ጥራቱን የጠበቀ መረጃና ማስረጃ ለማሰባሰብ 2ቱ

ማሻሻያ ተደርጎባቸዋል፤

• ላለፉት ዘጠኝ ወራት በስራ ክፍሉ መጠነ ሰፊ የክትትል ስራዎች ተሰርተዋል። ምርጫን በተመለከተ ሰፊ የክትትል ስራዎች በሶማሌ እና በደቡብ ክልሎች ተሰርቷል፡፡ በተፈናቃዮች የመምረጥ መብት ዙሪያ በተደረጉት ውይይቶች እና ውትወታ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች በምርጫ እንዲሳተፉ አስተዋጽዖ ተደርጓል።

• በክትትል ሥራዎቻችን ሁሉንም የሀገራችንን ክፍሎች ማዳረስ ችለናል፣

o ወደ 1.5 ሚሊዮን ተፈናቃዮችን የሚያስጠልሉ 48 ጊዜያዊ መጠለያዎች፣ 6 ጣቢያዎችና ማህበረሰብ በ5 ክልሎች መድረስ ተችሏል የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና የተመላሾች ጥበቃን አስመልክቶ በአማራ፣ በደቡብ፣ በኦሮምያ፣ በሶማሌ፣ በአፋር ክልሎች እንዲሁም በአዲስ አበባ የክትትል ስራዎች ተሰርተዋል፤

o ከሴቶች እና ሕፃናት መብቶች የሥራ ክፍል፣ ከአካል ጉዳተኞች እና አረጋዊያን መብቶች የሥራ ክፍል እንዲሁም ከክትትል እና ምርመራ የሥራ ክፍል ጋር በመተባበር ለጥቃት ተጋላጭ የሆኑ ተፈናቃይ የማህብረሰብ ክፍሎች በግጭት ወቀት የሚያጋጥማቸውን ስልታዊ የመብት ጥሰቶቸ ለመለየት የሚያስችል የሰብአዊ መብቶች አያያዝ ክትትል ከትግራይ ተፈናቅለው በቆቦ፣ ጃራ፣ ጃሬ እና ሰቆጣ በሚገኙ ተፈናቃዮች ዙሪያ ክትትል ተከናውኗል፤

o ከክትትል እና ምርመራ የሥራ ክፍል ጋር በመተባበር በአፋር ክልል ሰመራ ከተማ በሚገኙ ሁለት የመጠለያ ጣቢያዎች ላይ ክትትል ተከናውኗል፣

o በአማራ ክልል ብቻ ስድስት የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች የሚገኙባቸው ቦታዎች (ዘንዘልማ፣ ባህርዳር ከተማ አስተዳደር አጼ ቴዎድሮስ ክፍለ ከተማ፣ ፎገራ ወረዳ፣ እብናት፣ ደቡብ ሜጫ እንዲሁም ፍኖተሰላም ከተማ) የክትትል ስራ ተከናውኗል፡፡ በአማራ ክልል ሰሜን ሸዋ እና በደቡብ ወሎ ዞኖች ጦርነት ሲካሄድባቸው የነበሩና አሁን በኢትዮጵያ መንግስት ቁጥጥር ስር ያሉ አካባቢዎች ላይ ያሉ ተመላሾችን ለመኖር የሚያስችል ሁኔታ መኖር አለመኖሩን እና ተመላሾች ያለባቸውን ችግር ለመለየት ተችሏል፤ በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች የሰብአዊ መብቶች አያያዝ ዙሪያ በ2013 ዓ.ም. ከOHCHR ጋር በመተባበር በሰሜን ጎንደር በደባርቅ ዳባት እና ጭልጋ እንዲሁም በደቡብ ጎንደር ደግሞ አዘዞ የተደረጉትን ክትትሎች በማስቀጠል አሁን ላይ በስፍራው የሚገኙ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን ሰብአዊ መብቶች ሁኔታ ለመገምገም ቀጣይ ክትትል (Follow up Monitoring) ተከናውኗል፡፡

o የስደተኞች የሰብአዊ መብቶች አያያዝን በተመለከተም በጋምቤላ በሶማሌ እና በአማራ ክልሎች የክትትል ስራዎች ተሰርተዋል፤ 450 ሺህ ስደተኞችን የሚያስጠልሉ 10 ካምፖች ላይ ክትትል ተሰርቷል፣ በሶማሌ አውበሬ፤ ቀብሪበያ እና የሼደር የስደተኞች መጠለያ ጣብያዎች እና በጋምሌላ ክልል በጀዊ፣ ተርኪዲ፣ ኩሌ፣ ዊኜል፣ ፉኚዶ 1 አንድ እና ፉኚዶ 2 የስደተኞች መጠለያ ጣብያዎች እና በፓጋግ ስደተኞች መቀበያ የስደተኞችን የሰብአዊ መብቶች አያያዝን በሚመለከት የተከናወኑ የክትትል ስራዎች ተሰርተዋል፤

o በነዚህ ክትትሎች የተለዩትን የሰብአዊ መብቶች አያያዝ ክፍተቶችን ለመቅረፍ ከሚመለከታቸው የመንግስት እና መንግስታዊ ያልሆኑ አካላት ጋር መወሰድ ባለባቸው እርምጃዎች ላይ ውይይቶች ተደርገዋል። ከመንግስትና መንግስታዊ ያልሆኑ አካላት ጋር በተደረጉ ውይይቶች ክፍተቶች ላይ መሻሻል እንዲደረግ ውትወታ ተከናውኗል፤ የክትትል ዘዴዎችንም በየጊዜው ለማሻሻል ተችሏል፤

o በሥራ ክፍሉ በተሰሩ በርካታ የክትትል ስራዎች መሰረት በተዘጋጁ ሪፖርቶች መነሻነት ከሚመለከታቸው የመንግስት እና መንግስታዊ ያልሆኑ አካላት ጋር መወሰድ ባለባቸው እርምጃዎች ዙሪያ ውይይቶች ተደርገዋል። ለምሳሌ ከሐምሌ 26- 27 ጂግጂጋ ከተማ፣ ከነሐሴ 6-7 ጅማ ከተማ፣ ከነሐሴ 7-8 ሀዋሳ ከተማ፣ እና በመስከረም 21 አዲስ አበባ ከተማ ላይ ውይይቶች ተደርገዋል፤

o ለኮሚሽኑ በስደተኞች፣ ተፈናቃዮችና ፍልሰተኞች መብት ጥሰቶች ዙሪያ በተደጋጋሚ የሚቀርቡ የግለሰብ ቅሬታዎችን መሠረት በማድረግ፡-

o በምስራቅ ወለጋ ዞን የሚገኙ ተፈናቃዮችን ሁኔታ አስመልክቶ በጅማ ጽ/ቤት አማካኝነት ምርመራ ተከናውኗል፤

o በምስራቅ ወለጋ ወረጉድሩ ዞን የሚገኙ ነዋሪዎችን ወደ አዲስ አበባ መፈናቀል ጉዳይን በተመለከተ ኮሚሽኑ ክትትል አድርጎ ምክረ ሃሣቦቹ በሚመለከታቸው የመንግስት አካላት እንዲተገበሩ ውትወታ አድርጓል፤

o የኤርትራ የከተማ ስደተኞችን እና በሰሜን ኢትዮጵያ በተከሰተው ጦርነት ከትግራይ እንዲሁም ከዳባት የስደተኞች መጠለያ ተፈናቅለው የመጡ ስደተኞችን ተከታታይነት ያለው ቅሬታ ኮሚሽኑ በመከታተል ላይ ይገኛል፤ በስደተኞች መብቶች አጠባበቅ ዙሪያ ከስደተኞችና ተመላሾች አገልግሎትና የተ.መ.ድ. የስደተኞች ከፍተኛ ኮሚሽነር (UNHCR) ጋር በመስራት የተወሰኑ ቅሬታዎችን መፍትሔ ለመስጠት ተችሏል፤

o የሰሜኑ ጦርነት ሰዎችን ከማፈናቀል ጋር ተያይዞ ያስከተለውን ጉዳት፣ የተፈጸሙ የሰብአዊ መብቶች እና ዓለም አቀፍ የሰብአዊነት ሕግ ጥሰቶች ላይ በተደረገው ምርመራ በተለዩ አንኳር ግኝቶች ላይ የምክክር መድረክ ከመጋቢት 19-20 2014 ዓ.ም በባህር ዳር ተካሂዷል፡፡ በምክክር መድረኩ ላይ የተገኙ ከተለያዩ የአማራ ክልል የዞን የሴክተር ኃላፊዎች ጦርነቱ በአማራ ክልል ምን ያህል ሰዎች አፈናቅሏል፣ የተፈናቃዮች እና ተመላሾች የሰብአዊ መብቶች ሁኔታና ጥበቃን አስመልክቶ በክልሉ የተወሰዱ አዎንታዊ እርምጃዎች፣ ያጋጠሙ ተግዳሮቶች፣ የመፍትሄ አቅጣጫዎች ላይ ተወያይተዋል፡፡ እንዲሁም ባለድርሻ አካላት በምርመራ የቀረቡትን ምክረ ሃሣቦች ለመተግበር ለክትትል ስራዎች የተለዩትን ተግባራት እንዲፈጽሙ የውትወታ ስራ ተከናውኗል።

o በሶማሌ ክልል በፋፈንና ሲቲ ዞኖች ከOHCHR ጋር በተከናወነው የጋራ ክትትል ግኝቶች መሰረት የክልሉ አስተዳደር ጽ/ቤት የሰብአዊ መብቶች ክፍተቶችን ለመቅረፍ ሊወስዱ የሚገባቸውን የመፍትሔ አቅጣጫዎች አሳውቋል፡፡ እንዲሁም ዋና ዋና ግኝቶችን መሰረት በማድረግ በሶማሌ ክልል የሚገኘው የዘላቂ መፍትሄ አፈላላጊ ቡድን (Somali Region Durable Solution Working Group) ውስጥ በቋሚነት እየተሳተፈ ገለፃ ተደርጓል፤

o በተጨማሪም በሶማሌ እና በጋምሌላ ክልሎች ያሉ የስደተኞች መቀበያና መጠለያ ካምፖች ውስጥ ያሉ የስደተኞች ሰብአዊ መብቶች አያያዝን በሚመለከት የተከናወኑ የክትትል ስራዎች ግኝቶችን መሰረት በማድረግ ከባለድርሻ አካላት ጋር በአዲስ አበባ ከተማ በመጋቢት 5 ቀን 2014 የምክክር መድረክ ተከናውኗል፤

o የተ.መ.ድ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች መብቶች ልዩ ጸሐፊ ለብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ባደረጉት ጥሪ መሠረት ኢሰመኮ በተፈናቃዮች የምርጫ ተሳትፎ ላይ ያከናወናቸው ተግባራትን አስመልክቶ ሪፖርት አቅርቧል፤

o በተመሳሳይ ሁኔታ ለአፍሪካ የሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን 69ኛው እና 71ኛው መደበኛ ጉባኤ በሰደተኞችና ተፈናቃዮች ሰብአዊ መብቶች አጠባበቅ ዙሪያ ሪፖርት አቅርቧል፤

o የስደተኞች፣ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ፍልሰተኞችን መብቶች አከባበርን በሚመለከት ዓመታዊ ሪፖርት ተዘጋጅቷል፤

አበይት ተግባራት 5፡ ከቁልፍ ባለድርሻ አካላት ጋር ያለ ትብብር ማጎልበት እና የጥረቶችን ቅንጅት ማሳደግ

o ትብብርና ትስስሮችን በተመለከተ መንግስታዊ እና መንግስታዊ ያልሆኑ አካላት በመለየት እና የትብብር ጥያቄዎችን መልስ በመስጠት ትብብሮች በዋና ጽ/ቤት እና በቅርንጫፍ ጽ/ቤቶች እንዲመሰረቱ ሆኗል፤ ይህን ለማሳካትም ተከታታይ ስብሰባዎች ተካሂደዋል፤ ለትስስርና የአጋርነት ስራ እንዲያመች አግባብነት ያላቸው ተቋማት በመለየት አድራሻና ዝርዝር

ማዘጋጀት ተጀምሯል። ከተለያዩ ባለድርሻ አካላት ጋር የሚደረጉ ትስስሮች ስራን ከማቀላጠፋቸውም ባሻገር የቴክኒክ ድጋፍ በማድረግ ትልቅ አስተዋጽዖ አድርገዋል፤

o በኮሚሽኑና በOHCHR የተሰራውን የጣምራ ምርመራ ተከትሎ የወጣውን ምክረ ሃሳብን ለማስፈጸም በተቋቋመው የሚኒስቴሮች ግብረ ኃይል ስር የተቋቋመውና ሌሎች 6 ተቋማት ያሉበት የስደተኞችና ተፈናቃዮች ጉዳይ የሚመለከተው ንዑስ ኮሚቴ ውስጥ እንዲሳተፍ በቀረበለት ጥያቄ መሰረት አባል ሆኗል፤

o የተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶችን ለማስፋፋትና ለማስከበር ከተለያዩ መንግስታዊና መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች ሰላም ሚኒስትር፣ ብሔራዊ አደጋ ስጋት ስራ አመራር ኮሚሽን፣ የስደተኞችና ተመላሾች አገልግሎት እንዲሁም ከኦሮሚያና ሶማሌ ክልል ከፍተኛ ተወካዮች ጋር፤ እንዲሁም IOM፣ BMM-GIZ፣ ReDSS እና UNHCRን ጨምሮ፤ በተለዩ የሰብአዊ መብቶች ዙሪያ ተከታታይ ውይይቶችን በማድረግ ሊሰሩ የሚገባቸው ስራዎች ላይ መግባባት ላይ ተደርሷል፤

o ከUN-OHCHR ጋር የተገባው የፕሮጀክት ስምምነት እንዲሁም አጋርነት ተጠናክሮ የቀጠለ ሲሆን የጋራ ክትትል እና የጋራ ስልጠና ለማዘጋጀት መግባባት ላይ የተደረሰ ሲሆን ከUNHCR ጋር በኮሚሽን ደረጃ የመግባቢያ ሰነድ ለመፈራረም ንግግር ተጀምሯል። ከIOM ጋር በኮሚሽን ደረጃ መግባቢያ ሰነድ የተፈረመ ሲሆን ከUNHCR ጋር ደግሞ የፕሮጀክት ስምምነት ተፈርሞ ስራ ተጀምሯል።

o በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን ጥበቃ ዙሪያ አጋርነት እና ትስስር ለመመስረት እንዲሁም በማህበረሰብ ደረጃ የክትትል ትስስሮችን ለመመስረትና ለማዝለቅ በማሰብ ከጅማ፣ ወለጋ እና አርባምንጭ ዩኒቨሪስቲዎች ጋር ውይይት ተካሂዷል፤ በዩኒቨርስቲዎች የሚሰጥ ትምርህርትን በተመለከተ በተሟላ ሁኔታ ለማከናወን ይቻል ዘንድ ከUNHCR ጋር በመወያየት የመግባቢያ መርኃግብር ተዘጋጅቷል፤

o ከIOM ጋር በጅማ ከተማ የሚገኙ ተፈናቃዮችን በዘላቂነት ማቋቋምን አስመልክቶ የተገባውን የጋራ ፕሮግራም ስምምነት ተግባራዊ ለማድረግ እና በጂማ ከተማ በEDDC ካምፕ ውስጥ የሚገኙትን የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮዎች በዘላቂነት የሚቋቋሙበትን ሁኔታ ለማመቻቸት ኮሚሽኑ ለክልሉ መንግስት ባቀረበው ጥሪ መሰረት ሁሉን የባለድርሻ አካላት ያካተተ ስብሰባዎች ተካሂደዋል፤

o ኢሰመኮ በባህር ዳር እና ሰመራ ጽ/ቤቶች አማካኝነት ለተፈናቃዮች የጥበቃ ድጋፍ ለመስጠት በተቋቋመው የመንግስታዊ እና መንግስታዊ ያልሆኑ ተቋማትን ስራዎች በሚያቀናጀው የProtection Cluster ስብሰባዎች መሳተፍ ጀምሯል፤ ይህም የሚሰሩት ስራዎች የተፈናቃዮችን ሰብአዊ መብቶች ያካተተ እንዲሆን ይረዳል፤

o በአህጉራዊ እና ዓለም አቀፋዊ መድረክ መሳተፍ ከሌሎች ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ጋራ የልምድ ልውውጥ እና ምክክር ለማድረግ አግዟል፤ በዚህም መሰረት ኢጋድ ባዘጋጀው በፍልሰተኞች ላይ ያተኮረ የኢጋድ አባል አገራት የተሳተፉበት የግማሽ ቀን የበይነ ምድር ስብሰባ ላይ የስራ ክፍሉ ኃላፊ የተሳተፉ ሲሆን፤ የስራ ክፍሉ ከፍተኛ አማካሪ ደግሞ ከሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ጥበቃ በተገናኘ ዓለም አቀፍ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ጥምረት (GANHRI) ባዘጋጃቸው ሁነቶች ላይ ለመሳተፍ ችለዋል። በተጨማሪም ከሀገራዊ እና አህጉራዊ ባለድርሻ አካላት ጋር ትስስሮች እና አጋርነት ለማጠናከር በሌሎች በርካታ ስብሰባዎች እና የምክክር መድረኮች ላይ የክፍሉ ኃላፊዎች እና ባለሙያዎች ተሳትፈዋል፤

o የሥራ ክፍሉ ባልደረቦች ወደ ኬኒያ በመጓዝ ከኬኒያ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን ጋር የልምድ ልውውጥ በማድረግ ወደፊት የፍልሰተኞችን መብቶች ከማሰጠበቅ ረገድ ቀጠናዊ በሆኑ የሰብአዊ መብቶች ጉዳይ ላይ እንዴት በጋራ መስራት እንዳለባቸው ምክክር ተደርጓል፡፡ ወደ ኬኒያ የተጓዘው ቡድን ወደ ሰሜን ምስራቅ ኬንያ (ዋጂር ካውንቲ) በመሄድ መደበኛ ያልሆኑ ኢትዮጵያዊያን ፍልሰተኞች የሚገኙበትን ማቆያ ስፍራ በመጎብኘት የፍልሰተኞችን ጉዳይ በሚመለከት ከተለያዩ አካላት ጋር ውይይት አድርገዋል፤

o ከግንቦት 2 እከከ 5 2014 ዓ.ም. መደበኛ ያልሆኑ ፍልሰተኞችን ከማሰር ይልቅ ሌሎች አማራጮችን ተጠቅሞ ለፈጸሙት የሕግ መተላለፍ ድርጊት መቅጣትን (Alternatives to Immigration Detention) በተመለከተ በናይሮቢ ኬንያ በተካሄደው አህጉራዊ መድረክ በመሳተፍ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቁማት በፍልሰተኞች መብቶች አጠባበቅ ዙሪያ ሊሰሯቸው በሚገቡ ሀገራዊ እና ቀጠናዊ ስራዎች የልምድ ልውውጥ አድርገዋል፤

o በድንበር ተሻጋሪ ፍልሰተኞች ጥበቃ ዙሪያ አጋርነት እና ትስስር ለመመስረት እንዲሁም የፍልሰተኞችን ሰብአዊ መብቶች ለማሻሻል በኢጋድ አባል ሀገራት መካከል በቀጣይ ሊሰሩ የሚገባቸው ስራዎች ላይ መግባባት ላይ

ለመድረስ በማሰብ ከጅቡቲ፣ ከሱዳን፣ ከሶማሊያ፣ ከኬንያ፣ ከኡጋንዳ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ጋር የልምድ ልውውጥና ውይይት ተካሂዷል፤

አበይት ተግባራት 6፡ በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶችን ለማስከበር የሚያስችል ተቋማዊ አቅም ማሳደግ

o ከክትትልና ምርመራ የሥራ ክፍል ጋር በመተባበር ተፈናቃዮችን፣ ስደተኞችን እና ፍልሰተኞችን በተመለከተ የሚፈጸሙ መዋቅራዊ የሰብአዊ መብት ጥሰቶች ሊባሉ የሚችሉ ጉዳዮችን በመለየት፣ ምርመራ እንዲከናወንባቸው ለኢሰመኮ ሰራተኞች ስልጠና ተሰጥቷል፤

o ከተለያዩ የኮሚሽኑ የሥራ ክፍሎች ጋር በመተባበር ለመብት ጥሰቶች ተጋላጭ የሆኑ ሴት፣ ሕፃናት፣ አካል ጉዳተኛ፣ አረጋውያን ተፈናቃዮች ላይ የሚፈጸሙ ስልታዊ የሰብአዊ መብት ጥሰቶች ለመለየት ለሚያስችል የክትትል ሥራ ለኢሰመኮ ሰራተኞች ስልጠና ተሰጥቷል፤

o የቅርንጫፍ ጽ/ቤት ሰራተኞች በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ምርጫ የተመለከተ ስልጠና ወስደዋል፣ ለክትትል እና ምርመራ የሚሄዱትን የኮሚሽኑ ሰራተኞች በመፈናቀል ጉዳዮች ላይ ስልጠና ተሰጥቷል፤

o የሰራተኞችን አቅም መገንባትን በተመለከተ ከUNHCR ጋር በመተባበር በስደተኞችና ተፈናቃዮች መብቶች ዙሪያ ለኢሰመኮ ሰራተኞች የሦስት ቀናት ስልጠና ተሰጥቷል፤ በUNHCR ድጋፍ ለክፍሉ ሁለት ባለሙያዎች እና ለስራ ክፍሉ ኃላፊ በInternational Institute of Humanitarian Law – Sanremo የሚሰጠውን የስደተኞች ሕግ ስልጠና እንዲወስዱ ተደርጓል፤

o የሥራ ክፍሉ የሚሰራቸው የውትወታ ስራዎች ጥራታቸውን የጠበቁ እና ውጤታማ የሆኑ ለማድረግ የውትወታ ስትራቴጂ አቀራረጽ ዙሪያ ከOHCHR ጋር በመተባበር ለኢሰመኮ ባለሙያዎች ስልጠና ተሰጥቷል።

o በዋና ኮሚሽነር ጽ/ቤት በኩል በተዘጋጀውና የአፍሪካ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ቅንጅት (NANHRI) በተሰጠው በአፍሪካ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት አሰራር ላይ ባተኮረው የሁለት ቀናት ስልጠና ላይ የሥራ ክፍሉ ሰራተኞች ተሳትፈው ብቃታቸው ለማሳደግ ተችሏል፣

o የሰራተኞችን አቅም ለመገንባት በማሰብ በሕገ ወጥ የሰዎች ዝውውር ዙሪያ የውትወታ ስራዎች መስራት ላይ የሥራ ክፍሉ ሰራተኞች ስልጠና እንዲወስዱ ተደርጓል፤

o የኢሰመኮ ሰራተኞች በተለይም የሰብአዊ መብቶች ባለሙያዎችና የኮሚሽኑ የተለያዩ የሥራ ክፍል ኃላፊዎች ከቀድሞው የተ.መ.ድ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ሰብአዊ መብቶች ልዩ ጸሐፊ ከሆኑት ፕሮፌሰር ቻሎካ በያኒ ጋር የልምድ ልውውጥ አድርገዋል፡፡

የስራ ክፍል፡ የስደተኞች፣ ሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ፍልሰተኞች መብቶች

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
1. አበይት ተግባራት፡ የሕግ ማዕቀፎችና አተገባበራቸው ከሕገ መንግስቱ፣ ከአህጉራዊና ከዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶች ደረጃዎች ጋር የሚስማሙ እንዲሆኑ መስራት
1.1 አብይ ተግባር፡ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ስደተኞችን የሚመለከቱ የሕግ ማዕቀፎችና ፖሊሲዎች ይዘትና ትግበራ ከዓለም አቀፍ እና አህጉራዊ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮ እና ስደተኞች ስታንዳርዶች አኳያ ያለባቸውን ክፍተት ለማወቅ የሚያስችል እና ኢሰመኮ የትኞቹ ጉዳዮች ላይ ትኩረት አድርጎ እንዲሰራ የሚጠቁም ምርምር ማድረግ
1.1.1	በስደተኞች ሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና በፍልሰተኞች መብቶችን የሚመለከቱ የሕግ ማዕቀፎችና ፖሊሲዎች ይዘትና ትግበራ ላይ የዳሰሳ ጥናቶች ማከናወን	የዳሰሳ ጥናት ሪፖርት	2 የዳሰሳ ጥናቶች ሪፖርቶች	1 የምርምር ውጤት	ተፈናቃዮችንና ስደተኞችን የሚመለከቱ የሕግ ማዕቀፎችና አፈጻጸምን በተመለከተ ያሉ ክፍተቶች በኮሚሽኑ ተለይተዋል፤ የፍልሰተኞችን አያያዝ የሚመለከቱ የሕግ ማዕቀፎችና ፖሊሲዎች ይዘትና ትግበራ ከዓለም አቀፍ እና አህጉራዊ የሰብአዊ መብቶች መመዘኛዎች አኳያ ያለባቸውን ክፍተቶች ለማወቅ የሚያስችል እና በሚቀጥሉት ዓመታት ኢሰመኮ በየትኞቹ ጉዳዮች ላይ ትኩረት አድርጎ ሊሰራ እንደሚገባ የሚጠቁም የጠረጴዛ ግምገማ በሥራ ክፍሉ ሰራተኞች ተከናውኗል፤	50	125	የዳሰሳ ጥናቱን የሚሰሩ አማካሪዎች በአገልግሎት ግዢ ሂደት ማግኘት ስላልተቻለ በኮሚሽኑ ሠራተኞች ሥራው እንዲሰራ ተደርጓል፤ ብሔራዊ የፍልሰት ረቂቅ ፖሊሲ ላይ ከብሔራዊ ትብብር ጥምረት ጋር በተደረጉ ውይይቶችና በተሰጠው ምክረ ሃሳብ መሰረት በአሁኑ ሰዓት ባለው የመጨረሻ ረቂቅ ፖሊሲ ኮሚሽኑ የሰጠውን ምክረ ሃሳብ በሙሉ ማካተተ ተችሏል፤
					በብሔራዊ ትብብር ጥምረት የተዘጋጀ ብሔራዊ
					የፍልሰት ረቂቅ ፓሊሲን ይዘት ከሰብአዊ መብቶች
					አኳያ ፍተሻ አከናውኖ ሊካተቱ የሚገቧቸውን ጉዳዮች
					ከነትንታኔውና ምክረ ሃሳብ በሁለት ዙር ግብዓት
					በፍትሕ ሚኒስቴር ስር ላለው ብሔራዊ ትብብር
					ጥምረት ተልኳል፤
1.1.2	የጥናት ግኝቶችና ምክረ ሃሳቦች ላይ ውይይት ለማድረግና ለማዳበር አውደጥናት ማከናወን	የምክክር መድረክ	--	2 የምክክር መድረክ፤	የካምፓላ ስምምነት ለተፈናቃዮች ጉዳይ እንደዋና የሕግ ማዕቀፍ በመጠቀም ከመንግስታዊ ባለድርሻ አካላት ጋር ተከታታይ ውይይቶች ተደርገዋል የተፈናቃዮችን ሰብአዊ መብቶች ለማስጠበቅና መከበራቸውን ለማረጋገጥ የሚረዱ የሕግ ማዕቀፎች እንዲጸድቁ፣ እንዲተገበሩ፣ ብቃት ያላቸው ተቋማዊ መዋቅሮች እና አሰራሮች እንዲዘረጉ የምክክር መድረክ በሁለት ዙር ተካሂዷል	100	100	በተዘጋጁት መድረኮች ኢሰመኮ ሶስት ዋና የተባሉ የመንግስት ባለድርሻ አካላትና ሌሎች ባለድርሻ አካላትን በአንድ መድረክ ማገናኘት ችሏል፤ ከባለድርሻ አካላት ጋር በተካሄዱት ውይይቶች በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ጥበቃ እና ድጋፍ ዙሪያ ያላቸውን ሚና እና ኃላፊነት እንዲሁም ሥራ ላይ የዋሉ ተቋማዊ አደረጃጀት እና አሰራር ዙሪያ ያሉ ክፍተቶችን ለመለየት ተችሏል
1.2 አብይ ተግባር: መዋቅራዊ በሆኑ የአገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች ላይ ምርመራ አድርጎ ሪፖርት መፃፍና ውይይት ማድረግ (የንብረት፣ መተዳደሪያና ዶክመንቶች መውደም፣ ሕጻናት ያለወላጅ መቅረት፣ ጾታዊ ጥቃት፣ ካሳ አለማግኘት ወይም ካሳው አናሳ መሆን፣ በግዳጅ ወደቀየ መመለስ፣ ወዘተ.)

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
1.2.1	ስልታዊ የመብት ጥሰት ላይ ምርመራ ማከናወን (ከአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች የስራ ክፍል እና ከሴቶች እና ሕፃናት መብቶች የስራ ክፍል)	o ምርመራዎች፣ መግለጫዎች/ሪ ፖርቶች o የምክክር መድረክ፣ የክትትል ስራዎች	--	1 ምርመራ	በተደጋጋሚ የቀርቡ የግለሰብ ቅሬታዎችን መሠረት በማድረግ በምስራቅ ወለጋ ዞን የሚገኙ ተፈናቃዮችን ሁኔታ አስመልክቶ በጅማ ጽ/ቤት ምርመራ ተከናውኗል፤ የኤርትራ የከተማ ስደተኞችን እና በሰሜን ኢትዮጵያ በተከሰተው ጦርነት ከትግራይ እንዲሁም ከዳባት የስደተኞች መጠለያ ተፈናቅለው የመጡ ስደተኞችን ተከታታይነት ያለው ቅሬታ ኮሚሽኑ ምርመራ	100	100	በተደረገው ምርመራ የተጣሱ ሰብአዊ መብቶች ተለይተዋል፣ የሚመለከታቸው አካላት ሊወስዷቸው ስለሚገባው እርምጃ እንዲያውቁ ተደርጓል፤ በስደተኞች መብቶች አጠባበቅ ዙሪያ የተወሰኑ ቅሬታዎች
					አድርጓል፤			ተፈተዋል
					ለጥቃት ተጋላጭ የሆኑ ተፈናቃይ የማህብረሰብ
					ክፍሎች በግጭት ወቀት የሚያጋጥማቸውን ስልታዊ
					የመብት ጥሰቶቸ ለመለየት የሚያስችል የሰብአዊ
					መብቶች አያያዝ ክትትል ተከናውኗል፤
					የተፈናቃዮችን ጥበቃ አስመልክቶ በተቋማዊ መዋቅር
					እና ቅንጅታዊ አሰራር ዙሪያ ለተስተዋሉ ክፍተቶች
					በፕላን እና ልማት ሚኒስቴር እየተዘጋጀ ላለው አዲሱ
					የአስፈጻሚው አካላት አደረጃጀት ደንብ ግብዓት
					ይሆን ዘንድ ለፕላን እና ልማት ሚኒሰቴርና
					ለሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ባለ22 ገጽ ሰነድ
					ተዘጋጅቶ ቀርቧል፡፡
1.2.2	በምርመራ ግኝቶቹ ዙሪያ ይፋዊ መግለጫ ማውጣት	ሪፖርት/ መግለጫ	1 መግለጫ		ይፋዊ መግለጫ ከማውጣት ይልቅ ለሚመለከታቸው አካላት ግኝቶቹን በጽሑፍና በውይይት ማሳወቅና ውትወታ ማድረጉ ተመራጭ ሆነ ስለተገኘ ከላይ የተጠቀሱት የምርመራዎች ውጤቶች ለሚመለከታቸው አካላት በጽሑፍና በቃል እንዲያውቁት ተደርጓል፤	100	100	በተደረገው ምርመራዎች የተጣሱ ሰብአዊ መብቶች ተለይተው እርምጃ መውሰድ የሚገባቸው ባለድርሻ አካላት እንዲያውቁት ተደርጓል
1.2.3	የምርመራ ግኝቶችንና ምክረ ሃሳቦች /የመፍትሄ ሃሳቦችን በቁልፍ ባለድርሻ አካላት እንዲተገበሩ መወትወት	የምክክር መድረክ ለውትወታ የሚሆን ማቴሪያል ማዘጋጀት	*1 የባለድርሻ አካላት ምክክር መድረክ *1 ምክረ- ሃሳቦችን ያዘለ ደብዳቤ		የምስራቅ ወለጋ ወረጉድሩ ዞን ነዋሪዎች ወደ አዲስ አበባ በተፈናቀሉበት ጊዜ ጉዳዩን ኮሚሽኑ ተከታትሎ ውትወታ አድርጓል የተፈናቃዮችን ጥበቃ አስመልክቶ በተቋማዊ መዋቅር እና ቅንጅታዊ አሰራር ዙሪያ ለተስተዋሉ ክፍተቶች ለፕላን እና ልማት ሚኒስቴር፣ ለፍትሕ ሚኒስቴር፣ ለሰላም ሚኒስቴር፣ ለኢትዮጵያ አደጋ መከላከል ሥራ	100	200	የምርመራ ግኝቶችና ምክረ ሃሳቦችን ቁልፍ ባለድርሻ አካላት እንዲውቁት ተደርጓል፤ ከሰብአዊ መብቶች አኳያ የሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት እርምጃ እንዲወስዱ ውትወታ ተደርጓል
					አመራር ኮሚሽን፣ የስደተኞችና ተመላሾች

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					አገልግሎት፣ ለሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን ምክረ ሃሳብ ያዘለ ደብዳቤ ተልኳል
1.3 አብይ ተግባር፡ የውትወታና የምክክር አርምጃዎችን መውሰድ
1.3.1	የስደተኞች እና ተፈናቃዮች ሰብአዊ መብቶች ክትትል ግኝቶች እና ምክረ-ሃሳቦች እንዲፈጸሙ ውትወታ ማድረግ	የምክክር መድረክ፤ ለውትወታ የሚሆን ማቴሪያል ማዘጋጀት	*8 የምክክር መድረኮች *ግኝቶችንና ምክረ ሃሣብ ያዘሉ ለባለድርሻ አካላት የተጻፉ 9 ደብዳቤዎች	*2 የምክክር መድረኮች *ግኝቶችንና ምክረ ሃሣብ ያዘሉ ለባለድርሻ አካላት የተጻፉ 2 ደብዳቤዎች	ከዚህ ቀደም በአማራ ክልል የተለያዩ ስፍራዎች በተከናወኑ የሰብአዊ መብቶች ክትትል አንኳር ግኝቶችን መሰረት ያደረገ የምክክር መድረክ በባህርዳር ተካሂዷል፤ በክትትል ግኝቶች መነሻነት ከሚመለከታቸው የመንግስት እና መንግስታዊ ያልሆኑ አካላት ጋር መወሰድ ባለባቸው እርምጃዎች ዙሪያ ውይይቶች ተደርገዋል። ከሐምሌ 26-27 በጂግጂጋ ከተማ፣	100	100	ከሁሉም ባለድርሻ አካላት ጋር በመወያየት በስደተኞችና ተፈናቃዮች ሰብአዊ መብቶች ዙሪያ ቀጣይነት ያለው የውትወታ ስራ ተሰርቷል የክትትል አንኳር ግኝቶችን መሰረት ያደረጉት የምክክር መድረኮች የምክረ ሃሣቦቹ አፈጻጸም ላይ መግባባት እንዲኖር አስችሏል፤ በሶማሌ ክልል ለሚገኙ የዘላቂ መፍትሄ አፈላላጊ ቡድን በመሳተፍ ለወደፊት መረጃ በቀላሉ ለመቀያየር አመቺ ሁኔታን ተፈጥሯል
					ከነሐሴ 6-7 በጅማ ከተማ፣ ከነሐሴ 7-8 በሀዋሳ
					ከተማ፣ እና በመስከረም 21 በአዲስ አበባ ከተማ ላይ
					በተዘጋጁ መድረኮች ውይይት ተደርጓል፤
					በሶማሌ፣ ጋምቤላና አማራ ክልሎች በ10 የስደተኞች መቀበያና መጠለያ ጣቢያዎች ላይ የተከናወኑ የክትትል ስራዎች ግኝቶች መሰረት በማድረግ ከባለድርሻ አካላት ጋር መጋቢት 5 የአንድ ቀን የምክክር መድረክ ተከናውኗል፤
					በሶማሌ ክልል የሚገኙ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን ሁኔታ አስመልክቶ ለክልሉ አስተዳደር ጽ/ቤት የክትትል ዋና ግኝቶችና ሊወሰዱ የሚገባቸውን የመፍትሄ አቅጣጫዎች የሚጠቁም ደብዳቤ ተልኳል፤
					በሶማሌ ክልል በፋፈን እና ሲቲ ዞኖች የተከናወነ የክትትል ስራ ዋና ዋና ግኝቶችን መሰረት በማድረግ በሶማሌ ክልል ለሚገኙ የዘላቂ መፍትሄ አፈላላጊዎች ቡድን (Somali Region Durable Solution Working Group) በሥራ ክፍሉ ባለሙያ ገለፃ ተደርጓል
					በየዓመቱ ሰኔ 13 በዓለም አቀፍ ደረጃ የሚከበረውን የስደተኞች ቀን ታሳቢ በማድረግ “የስደተኞች መብቶች ጥበቃ በኢትዮጲያ” በሚል እርስ የስደተኞችን የተሻለ የሰብአዊ መብቶች አያያዝ ለመወትወት በማሰብ የግማሽ ቀን የከፍተኛ አመራር የምክክር መድረክ ተዘጋጅቷል

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
1.3.2	በኢትዮጵያ ሕጎች ተቀባይነት ያገኙ ዓለም ዓለም አቀፍ ሰነዶች እና ምክረ ሃሳቦችን ወደ ሀገርኛ ቋንቋዎች መተርጎምና ለመጠቀም አመቺ የሆኑ ቅጅዎችን ማሰራጨት	*የተተረጎሙ እና የታተሙ ስምምነቶች እና ምክረ ሃሳቦች	3 የተተረጎሙ እና የታተሙ ስምምነቶች እና ምክረ ሃሳቦች	2 የተተረጎሙ እና የታተሙ ስምምነቶች እና ምክረ ሃሳቦች	የካምፓላ ስምምነትን (የአፍሪካ ሕብረት የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ጥበቃ እና ድጋፍ ስምምነት) ወደ አማረኛ የማስተርጎም ሥራ እየተከናወነ ነው፣ በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች መብቶች የሚዘረዝሩ መመሪያ መርሆዎች (Guiding Principles on Internal Displacement) አንኳር ጉዳዮች ወደ አማርኛ ተተርጉሞ ተሰራጭቷል፤	67	100	በተፈናቃዮችና ስደተኞች ሰብአዊ መብቶች ዙሪያ ያሉ ሰነዶች በሀገርኛ ቋንቋ ተተርጉመው ተደራሽ ሆነዋል
					የስደተኞች አዋጅ ለመጠቀም አመቺ በሆኑ ቅጅዎች ተዘጋጅቶ ተሰራጭቷል
2. አበይት ተግባራት፡ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶችን ለመጠበቅና ለመከላከል በሚያስችል መልኩ የባለግዴታዎች ግንዛቤና ንቃት ማሳደግ
2.1	የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶችን በተመለከተ የቁልፍ ባለድርሻ አካላትን ግዴታ የሚያመለክቱ መግለጫዎችን፣ የፖሊሲ አቋሞችን፣ ማብራሪያዎችን ማውጣት	*መግለጫዎች እና ማብራሪያዎች	*ተከታታይ መግለጫዎች እና ማብራሪያዎች	1 መግለጫ እና 1 ማብራሪያ	ኮሚሽኑ ባወጣቸው መግለጫዎች የመፈናቀል ጉዳዮች የተካተቱ ሲሆን የስደተኞችን የትምህርት አገልግሎት የማግኘት መብትን አስመልክቶ አጭር መግለጫ ወጥቷል፤ ሰኔ 9 ቀን የሚታሰበውን የአፍሪካ ሕፃናት ቀንን አስመልክቶ በተፈናቃይ ካምፖች እና በተለያዩ ጊዜያዊ መጠለያ ጣቢያዎች ውስጥ የሚኖሩ የሀገር	100	400	የመፈናቀል ጉዳዮች ተካተዋል፣ ስደተኞችን በተመለከተ ደግሞ አንድ መግለጫ ይፋ ወጥቷል በመግለጫዎቹ እና ማብራሪያዎቹ አማካኝነት የሰብአዊ መብት ጥሰቶች ተጠቂዎች ድምጽ እንዲሰማ አድርጓል፤ አሳሳቢ የሆኑ የሰብአዊ መብት ጥሰቶች በመለየት የሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት እንዲያውቁት ተደርጓል፤ ስለ ሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ዘለቂ መፍትሄ በቂ ግንዛቤ ለመስጠት ተችሏል
					ውስጥ ተፈናቃይ ሕፃናት ከማንኛውም ዓይነት ጎጂ
					ድርጊቶች እንዲጠበቁ ለማረጋገጥ አስፈላጊው
					እርምጃዎች እንዲወሰዱ ጥሩ አቅርቧል፡፡
					የዓለም የስደተኞች ቀን ታሳቢ በማድረግ “የስደተኞች
					መብቶች ጥበቃ በኢትዮጵያ” በሚል ርዕስ
					የስደተኞችን የተሻለ የሰብአዊ መብቶች አያያዝ
					ግንዛቤና ንቃት ለማሳደግ መንግስታዊ እና መንግስታዊ
					ላልሆኑ ተቋማት ጥሪ አቅርቧል፣
					የአፋር እና አማራ ክልል ተፈናቃዮችን በተመለከተ ኮሚሽኑ መግለጫ አውጥቷል፤
					ለሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ዘላቂ መፍትሄዎች የማፈላለግ ሂደት ላይ የመንግስት ኃላፊዎች ሚና ምን መምሰል እንዳለበት የባለሙያ ማብራሪያ (expert

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					view) ወጥቷል፤ ኢትዮጵያ በ2018 የተቀበለችውን ሁሉን አቀፍ የስደተኞች ምላሽ ማዕቀፍ አስመልክቶ ማብራሪያ ተዘጋጅቶ ተሰራጭቷል፣
2.2	የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶችን በተመለከተ ለባለግዴታዎች ለሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ስደተኞች መሪዎች ስልጠና መስጠት (ከሰብአዊ መብቶች ትምህርት ክፍል ጋር በመተባበር)	የስልጠና ማንዋል፣ ስልጠናዎች	1 የስልጠና ማንዋል፣ 3 ስልጠናዎች፣		ከሰብአዊ መብቶች ትምህርት የሥራ ክፍል ጋር በመተባበር የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች መብቶችን በተመለከተ ለባለግዴታዎች (በተለይ ለሕዝብ አገልግሎት ለሚሰጡ) የሚሰጥ የስልጠና ማንዋል ተዘጋጅቷል፤ ለአገልግሎት ለሚሰጡ ተቋማት የተውጣጡ 35 ሰልጣኞች የመጀመሪያ ዙር የአሰልጣኞች ሥልጠና ከሰኔ 20-25 ቀን 2014 ዓ.ም ለመስጠት ዝግጅቱ ተጠናቋል	30	50	የስልጠና ማንዋል ለማዘጋጀት ግብዓት የሚሆን የሰልጣኞች ፍላጎት በተሰራው ዳሰሳ መሰረት የስልጠና ማንዋሉ ተዘጋጅቷል፤ የአሰልጣኞች ሥልጠና የወሰዱ ሰልጣኞች ያገኙትን እውቀትና ክህሎች ለሌሎች አገልግሎት ሰጪዎች በማውረድ እውቀቱንና ክህሎቱን ያስፋፋሉ ተብሎ ይጠበቃል
3. አበይት ተግባራት፡ ባለ መብቶች መብታቸውን ለመጠየቅና ለማስከበር እንዲችሉ ማብቃት
3.1 አብይ ተግባር: የስደተኞች፤ በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ካምፖች የማነቃቂያ ፕሮግራሞችን ማቀድና መተግበር
3.1.1	የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችንና ስደተኞችን መብቶች ማስተዋወቅ	የሰብአዊ መብቶች መልዕክቶችን የያዙ የመረጃ፣ ትምህርትና ኮሙኒኬሽን ማቴሪያሎች ዝግጅትና ስርጭት	• 1 የቴልቪዥን ማስታወቂያ • 1 ራዲዮ ፕሮግራም • በራሪ ጽህፎች/ድምጽ ማጉያ በመጠቀም የሰብአዊ መብት መልዕክቶች ማስተላለፍ • የማስታውቂያ ሰሌዳ (በስደተኞች ካምፕ)		በተፈናቃዮችና ስደተኞች ሰብአዊ መብቶች ዙሪያ አጫጭር ቪዲዮዎች እንዲሁም በምስል የታገዙ መልዕክቶች እየተዘጋጁ ነው፤ በአማራ ማስ ሚድያ እና በአሻም ቲቪ ፍትሕ በሚለው ፕሮግራም ላይ የኮሚሽኑ ወኪሎች ስለተፈናቃዮች ሰብአዊ መብቶች መልዕክት አስተላልፈዋል፤ በአርትስ ቲቪ ሕግን በ5 ደቂቃ በሚለው ፕሮግራም ላይ የካምፓላ ስምምነተ ይዘት እንዲሁም ስምምነቱን ለማሰፈጸም መንግስት ሊወስዳቸው በሚገባቸው እርምጃዎች ዙሪያ ቃለ-መጠይቅ በማድረግ ግንዛቤ አስይዘዋል፣ ለግንዛቤ ማስጨበጫና ለውትወታ ስራ እንዲረዳ በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ጥበቃ ላይ ያተኮረ ምስል እንዲዘጋጅ ተደርጓል፤	75	175	በምርጫ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን ተሳትፎ እንዴት ማሳደግ እንደሚያስፈልግ ትምህርት ተወስዷል፤ በተሰሩት የተለያዩ ተግባራት ባለመብቶች እንዲሁም ሰለባለመብቶች ተማጋች ለሆኑ ተቋማት ስለተፈናቃዮችና ስደተኞች ሰብአዊ መብታች እንዲያውቁ ተደርጓል፤ በአጋር ተቋማት የሚሰሩ የሚድያ ስራዎችም ላይ በመሳተፍ የተፈናቃዮችን መብቶችና የሚፈጸምባቸው ጥሰቶች ላይ ግንዛቤ የማስጨበጥ ስራ ተሰርቷል
					የስደተኞችን መብቶች ለማስተዋወቅ የሚያግዙ በራሪ
					ጽሁፎች፣ ባነር፣ የፎቶ እና የስዕል አውደ ርዕይ
					በአዲስ አበባ እና በሶማሌ ክልል በሚገኙ የስደተኞች
					ካምፖች ውስጥ ተዘጋጅቶ ተሰራጭቷል፣

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ምርጫን በተመለከተ ጥሩ ተሞክሮ እና ክፍተቶች ላይ ከሲቪክ ማኅበራትና ከተፎካካሪ ፓርቲዎች ጋር ትምህርታዊ አውደጥናት ተካሂዷል፤ የዓለም የፍልሰተኞችን ቀን ከሌሎች ክፍሎች ጋር በጋራ በመሆን ኮሚሽኑ ለመጀመሪያ ጊዜ ባካሄደው የኢትዮጵያ የሰብአዊ መብቶች የፊልም ፌስቲባል ላይ አንድ በፍልሰተኞች ዙሪያ የተሰራ ፊልም በማሳየትና ውይይት በማካሄድ ግንዛቤ ለማስጨበጥ ተችሏል፤
3.1.2	የኮሚቴ አባላትን/ መዋቅሮችን፣ በካምፕ ያሉ ስደተኞችን እና ተፈናቃዮችን እና ያሉባቸው ማህበረሰቦችን ማንቃትና መደገፍ	የምክክር መድረክ ብዛት	2 የምክክር መድረኮች/ አውደ ጥናቶች	1 የምክክር መድረክ/ አውደ ጥናት	ከUNHCR ጋር በመተባበር በየዓመቱ ሰኔ 13 በዓለም አቀፍ ደረጃ የሚከበረውን የስደተኞች ቀን ታሳቢ በማድረግ በሶማሌ ክልል ውስጥ በሚገኙ የተለያዩ የስደተኞች ካምፖች የስደተኞችን መብቶች ማስተዋወቅ ዓላማ ያደረጉ ሁነቶች ተዘጋጅቷል፣	50	350	የስደተኛና የተፈናቃይ ተወካዮች በሰብአዊ መብቶችና ስለሚወክሏቸው ሰዎች ስለሚደረጉ ውይይቶች ግንዛቤ እንዲኖራቸውና እነሱን በሚመለከት የሚደረጉ ውይይቶች ላይ እንዲሳተፉና አስተያየታቸውን እንዲሰጡ ድጋፍ ተሰቷል፣ ሁኔታው ተመቻችቷል፤
					ከIOM ጋር በጅማ ከተማ የሚገኙ ተፈናቃዮችን
					በዘላቂነት ማቋቋምን አስመልክቶ የተገባውን የጋራ
					ፕሮግራም ስምምነት ተግባራዊ ለማድረግ እና በጂማ
					ከተማ በEDDC ካምፕ ውስጥ የሚገኙትን የሀገር
					ውስጥ ተፈናቃዮዎች በዘላቂነት የሚቋቋሙበትን
					ሁኔታ ለማመቻቸት በጅማና በአዲስ አበባ በተደረጉ
					ስብሰባዎች ላይ የተፈናቃይ ተወካዮች እንዲሳተፉና
					ስለነሱ ስለሚደረገው ውይይት ግንዛቤ እንዲኖራቸው
					ተደርጓል፤
					በተጨማሪም በሶማሌ፣ በጋምሌላና በአማራ ክልሎች
					ያሉ የስደተኞች ሰብአዊ መብቶች አያያዝን
					በሚመለከት በአዲስ አበባ መጋቢት 5 በተደረገው
					የምክክር መድረክ የኤርትራውያን ስደተኛ ተወካዮች
					እንዲገኙና ስለውይይቱ ግንዛቤ እንዲኖራቸው
					አስተያየትም እንዲሰጡ እድሉ ተመቻችቷል፤
					እንዲሁም በተለያዩ የክትትል ስራዎች መሰረት በማድረግ በተዘጋጁ መድረኮች የተፈናቃይ ተወካዮች እንዲሳተፉ፣ ስለውይይቱ ግንዛቤ እንዲኖራቸውና

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					አስተያየት እንዲሰጡ ተደርጓል፤ ለምሳሌ ከሐምሌ 26- 27 ጂግጂጋ ከተማ፣ ከነሐሴ 6-7 ጅማ ከተማ፣ ከነሐሴ 7-8 ሀዋሳ ከተማ፣ እና በመስከረም 21 አዲስ አበባ ከተማ ተወካዮች ተገኝተዋል፤
4. አበይት ተግባራት፡ የባለግዴታዎች ብቃት እና የተጠናከረ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶች አፈጻጸም ማጎልበት
4.1 አብይ ተግባር፡ በስደተኞች፤ በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ፍልሰተኞች መብቶች አከባበርና አግባብነት ባላቸው የዘላቂ መፍትሔ ጥረቶች እና ልማት ግቦች ላይ ድንገተኛና መደበኛ ክትትል ማድረግ
4.1.1	የክትትል ዝርዝር ነጥቦችንና የመረጃ ማሰባሰቢያ ቅጾች ማዘጋጀት እና ማሻሻል	የተዘጋጀና የተሻሻለ የመረጃ ማሰባሰቢያ ቅጽ	5 (3 የተዘጋጁና 2 የተሻሻሉ ቅጾች)		ለተፈናቃዮችና ለስደተኞች የሰብአዊ መብቶች ሁኔታ ክትትል ማድረጊያ እንዲሁም ለሰብአዊ መብት ጥሰቶች ምርመራ ለማድረግ የሚረዳ የመረጃ ማሰባሰቢያ 3 ቅጾች ተዘጋጅተዋል፣ ጥራቱን የጠበቀ መረጃና ማስረጃ ለማሰባሰብ 2ቱ ማሻሻያ ተደርጎባቸዋል፤	50	100	በየጊዜው በሚደረገው ክትትል የተሰሩትን የመረጃ ማሰባሰቢያ ቅጾች፣ ዘዴዎች በመፈተሽ ማሻሻያ ተደርጓል
4.1.2	በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶች አከባበርና አግባብነት ባላቸው የዘላቂ ልማት ግቦች ላይ ድንገተኛና መደበኛ ክትትል ማድረግ	የክትትል ዘዴዎች ማዘጋጀት እና ዝግጁ ማድረግ፣ የተደረጉ ክትትሎች፣ የተፃፉ ሪፖርቶች	ተከታታይ ማሻሻያዎች፤ ተከታታይ ክትትሎች እና የተጻፉ ሪፖርቶች	ተከታታይ ማሻሻያዎች፤ ተከታታይ ክትትሎች እና የተጻፉ ሪፖርቶች	የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና የተመላሾች ጥበቃን አስመልክቶ በአማራ፣ በደቡብ፣ በኦሮምያ፣ በሶማሌ፣ በአፋር ክልሎች የክትትል ስራዎች ተሰርተዋል፣ ከትግራይ ክልል ተፈናቅለው በአማራ ክልል አጎራባች አካባቢዎች ቆቦ፣ ጃራ እና ሰቆጣ የሚገኙ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን በተለይም ለጥቃት ተጋላጭ የሆኑ የማህበረሰብ ክፍሎችን የሰብአዊ መብቶች አያያዝ በተመለከተ የክትትል ስራ ተከናውኗል፡፡	100	100	የሰብአዊ መብቶች ክፍተቶች በክትትል ተለይተዋል፤ መወሰድ ባለባቸው እርምጃዎች ላይ ከባለድርሻ አካላት ጋር ውይይት ተደርጓል፤ የሰብአዊ መብት ጥሰቶች በሚሰማበት ጊዜ ተከታታይነት ያለው ክትትል በማድረግ ኮሚሽኑ ለብዙሀኑ መድረክ ሆኗል፤
					ከክትትል እና ምርመራ የሥራ ክፍል ጋር በመተባበር
					በአፋር ክልል ሰመራ ከተማ በሚገኙ ሁለት የመጠለያ
					ጣቢያዎች ክትትል ተከናውኗል፣
					በአማራ ክልል 6 የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች የሚገኙባቸው ቦታዎች ላይ የክትትል ስራ ተከናውኗል፤
					በአማራ ክልል ሰሜን ሸዋ እና በደቡብ ወሎ ዞኖች ጦርነት ሲካሄድባቸው የነበሩና አሁን በኢትዮጵያ መንግስት ቁጥጥር ስር ያሉ አካባቢዎች ላይ ያሉ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችና ተመላሾች የሰብአዊ መብቶች ሁኔታን በተመለከተ የክትትል ስራ ተከናውኗል፤
					በሶማሌ እና በደቡብ ክልሎች የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ምርጫን በተመለከተ ሰፊ የክትትል ስራዎች ተደርጓል፣

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					በተጨማሪም በሶማሌ ክልል 3 የስደተኞች መጠለያ ጣብያዎች ላይ የስደተኞችን ሁኔታ እና የሰብአዊ መብቶች አያያዝን በሚመለከት የክትትል ስራ ተከናውኗል፤ እንዲሁም በጋምቤላ ክልል 6 የስደተኞች መጠለያ ጣብያዎች እና 1 ስደተኞች መቀበያ ጣቢያ የስደተኞችን ሁኔታ እና የሰብአዊ መብቶች አያያዝን በሚመለከት የክትትል ስራ ተከናውኗል፤ እንዲሁም የኤርትራዊያን ስደተኞች ሰብአዊ መብቶች አያያዝን በተመለከተ በአማራ ክልል እና በአዲስ አበባ የክትትል ስራዎች ተሰርተዋል፤ በ2013 ዓ.ም ከOHCHR ጋር በመተባበር በተፈናቃዮች ሰብአዊ መብቶች አያያዝ ላይ የተካሄደውን የጋራ ክትትል ስራ በማስቀጠል አሁን ያሉበትን ሁኔታ ለመገምገም (Follow up Monitoring) ክትትል ተከናውኗል፡፡ ክትትል የተካሄደባቸው ቦታዎች በሰሜን ጎንደር በደባርቅ ዳባት እና ጭልጋ ሲሆኑ በደቡብ ጎንደር ደግሞ አዘዞ ናቸው፤
4.2	በማኅበረሰብ ደረጃ የክትትል	*የትስስሮች	*ተከታታይ	*ተከታታይ	ለትስስር ስራዎች የቁልፍ መንግስታዊ እና	75	100	ስራን የሚያቀናጁና
	ትስስሮችን መመስረትና ማዝለቅ፤	አድራሻ ዝርዝር	የትስስር	የትስስር	መንግስታዊ ያልሆኑ ባለድርሻ አካላትን			የሚያሳልጡ ትስስሮች
	በማኅበረሰብ ደረጃ ያሉ የክትትል	እና ክትትል	ስራዎች	ስራዎች	አድራሻና ዝርዝር ማዘጋጀት ተጀምሯል፤			ለመመስረት የሚያስፈልገው
	ትስስሮች አድራሻን ማዘጋጀትና				የትስስሮች ዝርዝር ለማዘጋጀት የሚያስችል			መረጃ ተሰባስቧል፤
	ማደስ (የፌስቡክ መድረኮች፣				የትስስር ስራዎች በቅርንጫፍ ጽ/ቤቶች
	ቴሌግራም እና ሌሎች የግንኙነት				ተጀምሯል
	መድረኮች)
4.3	ኮሚሽኑ ለሚያዘጋጀው የቅድመ ማስጠንቀቂያ እና የአስቸኳይ ጊዜ ምላሽ ስርዓት ድጋፍ መስጠት	*የድጋፍ ስራዎች	*በሚመጣ ጥያቄ መሰረት የሚሰጡ የድጋፍ ስራዎች	*በሚመጣ ጥያቄ መሰረት የሚሰጡ የድጋፍ ስራዎች	በዋና ኮሚሽነር ጽ/ቤት የተዘጋጀውን ረቂቅ የአስቸኳይ ጊዜ ምላሽ ፖሊሲ ላይ የስራ ክፍሉ ያሉትን አስተያየቶች በማጋራት እና የቅድመ ማስጠንቀቂያ ትኩረት እንዲያገኝ ሃሳብ ሰቷል የሚሰሩ የክትትል እና የምርመራ ስራዎች የሴቶችን፣ ሕፃናትን፣ የአካል ጉዳተኞችን እና አረጋውያንን መብቶች ባካተተ መልኩ እንዲሰሩ በኮሚሽኑ ካሉ የሥራ ክፍሎች ጋር በመተባበር ስልጠና ተሰቷል፣ የተቀናጀ ክትትል እና ምርመራ ተሰርቷል	25	100	በኮሚሽኑ ለሚሰሩ የቅድመ ማስጠንቀቂያ እና የአሰቸኳይ ጊዜ ምላሽ ሥርዓት ውስጥ የስደተኞችና የተፈናቃዮች መብቶች ተካተው እንዲሰሩ ድጋፍ ተሰቷል፤
					በኮሚሽኑና በOHCHR የተሰራውን የጣምራ ምርመራ ተከትሎ የወጣውን ምክረ ሃሳብን ለማስፈጸም በተቋቋመው የሚኒስቴሮች ግብረ ኃይል ስር

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					የተቋቋመው ንዑስ ኮሚቴ ውስጥ እንዲሳተፍ በቀረበለት ጥያቄ መሰረት አባል ሆኗል
5. አበይት ተግባራት፡ ከቁልፍ ባለድርሻ አካላት ጋር ያለ ትብብር ማጎልበት እና የጥረቶችን ቅንጅት ማሳደግ
5.1 አብይ ተግባር: ከባለድርሻ አካላት ጋር መተባበር እና በጋራ መሥራት
5.1.1	የቁልፍ ባለድርሻ አካላትንና ከሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች ጋር የሚሠሩ አካላትን መለየት፤ ትስስሮችንና አጋርነቶችን ማጠናከር (ከፕሮግራምና አጋርነት የስራ ክፍል ጋር በትብብር የሚሰራ)	ባለድርሻ አካላት የሚለይ ሰነድ	በስደተኞች፣ ተፈናቃዮች እና ፍልሰተኞች መብቶች ዙሪያ የሚሰሩ ባለድርሻ አካላት የሚለይ 1 ሰነድ		ኮሚሽኑ በተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች መብቶች ዙሪያ በትብብርና ትስስር አብሮ ሊሰራ የሚችላቸውን አካላት በመለየት የተለያዩ ትብብሮች በዋና ጽ/ቤት እና በቅርንጫፍ ጽ/ቤቶች እንዲመሰረቱ ሆኗል፤ ከመንግስት ባለድርሻ አካላት መካከል፡- ከሰላም ሚኒስቴር፣ ከአደጋ አመራር ኮሚሽን፣ ከስደተኞችና ተመላሾች አገልግሎት እንዲሁም ከኦሮሚያና ሶማሌ ክልል ከፍተኛ ተወካዮች ጋር በተፈናቃዮች ጥበቃ ዙሪያ ትብብር ለመፍጠር ምክክር ተደርጓል፤	100	300	የተደረጉ ትብብሮች እና የአጋርነት ስራዎች የሚሰራውን ስራ ከማቀላጠፍ አልፈው ቴክኒካል ድጋፍ በማድረግም ትልቅ አስተዋፅኦ ነበራቸው፤ ኮሚሽኑ ቀጣይ ለሚያደርጋቸው ስራዎችም ከፍተኛ ግብዓት ይሆናሉ
					መንግስታዊ ካልሆኑ ባለድርሻ አካላት መካከልም ከIOM፣ UNHCR፣ OHCHR፣ ReDSS እና GIZ/BMM ጋር በስደተኞች፣ ተፈናቃዮችና ፍልሰተኞች ዙሪያ በትብብር የሚሰሩ ስራዎች ላይ ውይይት ተደርጎ የጋራ ስምምነት ላይ ተደርሷል፣
5.1.2	የስደተኞች እና ተፈናቃዮች	*የምክክር	2 የባለድርሻ	1	በሰሜኑ ጦርነት ምክንያት የተፈጸሙ የሰብአዊ መብቶች እና ዓለም አቀፍ የሰብአዊነት ሕግ ጥሰቶች ላይ የተደረገው ምርመራ አንኳር ግኝቶችን መሰረት ያደረገ የምክክር መድረክ ከመጋቢት 19-20 ቀን 2014 ዓ.ም በባህር ዳር ተካሂዷል በኮሚሽኑና በOHCHR የተሰራውን የጣምራ ምርመራ ተከትሎ የወጣውን ምክረ ሃሳብን ለማስፈጸም በተቋቋመው የሚኒስቴሮች ግብረ ኃይል ስር የተቋቋመው ንዑስ ኮሚቴ ውስጥ እንዲሳተፍ በቀረበለት ጥያቄ መሰረት አባል ሆኗል፤ የንዑስ ኮሚቴው ማቋቋሚያ መድረክ ላይም ተሳትፏል፤	50	200	በምክክር መድረኩ በአማራ ክልል የሚገኙትን የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ተመላሾችና ሰፋሪዎች የሰብአዊ መብቶች ሁኔታና ጥበቃን አስመልክቶ በክልሉ የተወሰዱ አዎንታዊ እርምጃዎች፣ ያጋጠሙ ተግዳሮቶች፣ ምቹ ሁኔታዎች፣ የመፍትሄ አቅጣጫዎች ላይ መግባባት ተደርሷል፤ የጣምራ ምርመራው ምክረ ሃሳብ የስደተኞንና ተፈናቃዮችን ሰብአዊ
	መብቶችን አጠባበቅ በተመለከተ	ስብሰባዎች	አካላት ምክክር
	በኢሰመኮ እና ተ.መ.ድ የጣምራ		መድረኮች
	ምርመራ የተሰጡ ምክረ-ሃሳቦች
	እንዲተገበሩ ከቁልፍ ባለድርሻ
	አካላት ጋር መተባበር

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
								መብቶች ባካተተ መልኩ እንዲፈጸም ኮሚሽኑ ሙያዊ ድጋፍን ክትትል እንዲያደርግ ጥሩ አጋጣሚን ፈጥሯል፤
5.1.3	የጋራ ፕሮግራሞች/ ስራዎችን ተግባራዊ ማድረግ (የስደተኞችና ፍልሰተኞች ቀንን ማክበር ጨምሮ)	*የጋራ ስራዎች መተግበሪያ የመግባባያ ሰነዶች *የተተገበሩ የጋራ ስራዎች	2 የመግባቢያ ሰነዶች 2 የጋራ ስራዎች		ከIOM ጋር የመግባቢያ ሰነድ ጸድቋል፤ ከUN- OHCHR ጋር ያለው የፕሮጀክት ስምምነት እንዲሁም አጋርነት ተጠናክሮ ቀጥሏል፤ ከUNHCR ጋር የተግባር መርኃ ግብር ስምምነት ተፈርሟል። ከUNHCR ጋር በተፈረመ የተግባር መርኃ ግብር ስምምነት ስራ ተጀምሯል። በዚሁም መሰረት በየዓመቱ ሰኔ 13 በዓለም አቀፍ ደረጃ የሚከበረውን የስደተኞች ቀን ታሳቢ በማድረግ በአዲስ አበባ እና ሶማሌ ክልል ውስጥ በሚገኙ የተለያዩ የስደተኞች ካምፖች የስደተኞችን መብቶች በማስተዋወቅ ተከብሯል፤ ከIOM ጋር በተፈረመው የመግባቢያ ሰነድ መሰረት በጋራ የሚሰሩ ስራዎች ላይ የሶማሌ ክልልን ጨምሮ ውይይቶች ተደረጓል፤ ከIOM በመተባበር ጋር በጅማ ከተማ በEDDC ካምፕ ውስጥ የሚገኙትን የሀገር ውስጥ ተፈናቃዎችን በዘላቂነት የሚቋቋሙበትን ሁኔታ ለማመቻቸት ሁሉን የባለድርሻ አካላት ያካተተ ስብሰባ በኢሊሊ ሆቴል ተካሂዷል፤	50	200	ኮሚሽኑ ለመጀመሪያ ጊዜ ባዘጋጀው የኢትዮጵያ የሰብአዊ መብቶች ፊልም ፌስቲቫል ላይ በፍልሰተኞች ዙሪያ ተመልካቾች ግንዛቤ እንዲጨብጡ ተደርጓል በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች፣ ስደተኞችና ፍልሰተኞች ዙሪያ ከሚሰሩ ዓለም አቀፍ ድርጅቶች ጋር ጥሩ የስራ ትብብርና ትስስር ተፈጥሯል፤ በተለያዩ የምክክር መድረክ ላይ በመጋበዝ እና ሃሳብ በመለዋወጥ ይህን የተፈጠረ ግንኙነት ለማጎልበት ተችሏል
					በተፈናቃይ ጉዳዮች ዙሪያ ከUN-OHCHR ጋር በተገባው የፕሮጀክት ስምምነት እንዲሁም አጋርነት የጋራ ክትትል ማከናወን ቀጥሏል፤ የጋራ ስልጠና ተሰቷል ለኮሚሽኑ ሠራተኞች ተሰቷል።
					ኢሰመኮም በባህር ዳር እና ሰመራ ጽ/ቤቶች አማካኝነት የ”Protection Cluster” ስብሰባዎችን መሳተፍ ጀምሯል
					ከሲቪክ ማኅበረሰቡ ጋር የሰብአዊ መብቶች ጥሰት የክትትል የምዝገባ እና የሪፖርት፣ የስምምነት እና የትብብር መድረክ ተካሂዷል።
					ከኪነጥበብ ባለሙያዎች ጋር በመተባበር የዓለም የፍልሰተኞች ቀን በማኅበራዊ ሚዲያ አጫጭር የዓለም የፍልሰተኞች ቀን በማህበራዊ ሚዲያ አጫጭር መልዕክቶች ተላልፈዋል፤

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
5.1.4	የተቀናጀ አገልግሎት ለመስጠት የሚያስችል የሪፈራል አሰራር ዝግጅት ማስጀመር	ሪፈራል አሰራር ማስጀመር	1 ጅመር የሪፈራል አሰራር		የክትትል ስራ በሚሰራባቸው ቦታዎች ሁሉ የአገልግሎት ሰጪ ተቋማት እየተለዩ ነው	50	100	ስደተኞች፣ ተፈናቃዮችና ፍልሰተኞች ዙሪያ የሚሰሩ ተቋማትን በመለየት የሰብአዊ መብት ጥሰት ተጎጂዎች የተለያዩ አገልግሎት የሚያገኙበትን ሁኔታ ማመቻቸት ተችሏል፤
5.2 አብይ ተግባር: በዓለም አቀፍና አህጉራዊ የሰብአዊ መብቶች ማዕቀፎች እና አሰራሮች ላይ መሳተፍ
5.2.1	የስደተኞችና የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች መብቶች አከባበርን በሚመለከት ዓመታዊ ሪፖርት ማቅረብ (ከኮሙኒኬሽን የሥራ ክፍል ጋር በመተጋገዝ)	ዓመታዊ ሪፖርት	1 ሪፖርት		የስደተኞች፣ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ፍልሰተኞችን መብቶች አከባበርን በሚመለከት ዓመታዊ ሪፖርት ተዘጋጅቷል	100	100	የስደተኞች፣ ተፈናቃዮች እና ፍልሰተኞች ሰብአዊ መብቶች ሁኔታን የሚሰንድና ማጣቀሻ የሚሆን ዓመታዊ ሪፖርት ለስርጭት ተዘጋጅቷል፤
5.2.2	በዓለም አቀፍና አህጉር አቀፍ መዋቅሮችና በሌሎች ሀገሮች ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት (NHRIs) ጋር የልምድ ልውውጥ ማድረግ እና ሁነቶች ላይ መሳተፍ	የልምድ ልውውጥ የሚደረግበት ፎረም/ሁኔቶች ላይ መሳተፍ	2 የልምድ ልውውጥ ሁነቶች ላይ መሳተፍ	1 የልምድ ልውውጥ ሁነቶች ላይ መሳተፍ	BMM-GIZ በተዘጋጀ የጋራ ምክክር መድረክ የኢሰመኮ እና የጂቡቲ የብሔራዊ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን ከፍተኛና መካከለኛ ባለሙያዎች በጂቡቲ የሚገኙና ችግር ላያ ያሉ ኢትዮጵያውያን መደበኛ ያልሆኑ ፍልሰተኞች የሰብአዊ መብቶች ጉዳይ ላይ ተወያይተዋል፣ ችግሩን ለመቅረፍ በጋራ ለመስራት መግባባት ላይ ተደርሷል በድንበር ተሻጋሪ ፍልሰተኞች ጥበቃ ዙሪያ አጋርነት እና ትስስር ለመመስረት እንዲሁም የፍልሰተኞችን ሰብአዊ መብቶች ለማሻሻል በኢጋድ አባል ሀገራት መካከል በቀጣይ ሊሰሩ የሚገባቸው ስራዎች ላይ መግባባት ላይ ለመድረስ በማሰብ ከጅቡቲ፣ ከሱዳን፣ ከሶማሊያ፣ ኬንያ፣ ኡጋንዳ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ጋር ውይይት ተካሂዷል፤ የሥራ ክፍሉ ባልደረቦች ወደ ኬኒያ በመጓዝ ከኬኒያ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን ጋር በፍልሰተኞችና ተፈናቃዮች መብቶች ዙሪያ የልምድ ልውውጥ ተደርጓል፡፡	50	400	እነዚህ ውይይቶች እና የልምድ ልውውጦች የስራ ክፍሉን ተግባራት በተሻለ ሁኔታ ለማከናወን ከመርዳታቸውም በላይ ትስስሮችም እንዲመሰረት እና እንዲጠናከር አድርገዋል የኮሚሽኑ በአህጉራዊ እና ዓለም አቀፋዊ መድረክ መሳተፍ ከሌሎች ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ጋራ የልምድ ልውውጥ እና ምክክር እንዲያረግ ያግዙታል፤ ከኢጋድ አባል አገራት የብሔራዊ ሰብአዊ መብቶች ተቋማት ጋር በመተባበር የፍልሰተኞችን ሰብአዊ መብቶች ለማስፋፋት እና ለማስከበር የጋራ ስራዎች ላይ ግንዛቤ ተፈጥሯል

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					ከግንቦት 2 እከከ 5 2014 ዓ.ም መደበኛ ያልሆኑ ፍልሰተኞችን ከማሰር ይልቅ ያሉ አማራጮች (alternatives to immigration detention) ላይ በአህጉር አቀፍ ደረጃ በናይሮቢ ኬንያ የተዘጋጀ አውደጥናት ላይ በመሳተፍ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት በፍልሰተኞች መብቶች አጠባበቅ ዙሪያ ሊሰሯቸው በሚገቡ ሀገራዊ እና ቀጠናዊ ስራዎች የልምድ ልውውጥ አድርገዋል፤ ከአፍሪካ የብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ጥምረት (NANHRI) ጋር በመተባበር በተዘጋጀው የአፍሪካ ሰብአዊ መብቶች ተቋማት አሰራር ላይ ባተኮረ የሁለት ቀናት ስልጠና የሥራ ክፍሉ ሰራተኞች ተሳትፈዋል፤ ኢጋድ ባዘጋጀው በፍልሰተኞች ላይ ያተኮረ የኢጋድ አባል አገራት የተሳተፉበት የ2 ቀናት መደበኛ ስብሰባ ላይ የስራ ክፍሉ ዳይሬክተር ተሳትፈዋል። ለአፍሪካ ኮሚሽን 69ኛውና 71ኛው መደበኛ ጉባኤዎች በስደተኞችና ተፈናቃዮች መብቶች አጠባበቅ ዙሪያ ሪፖርት ቀርቧል፤ ኢጋድ ባዘጋጀው በፍልሰተኞች ላይ ያተኮረ የኢጋድ አባል አገራት የተሳተፉበት የግማሽ ቀን የበይነ ምድር ስብሰባ ላይ የስራ ክፍሉ ዳይሬክተር ተሳትፈዋል፤ የስራ ክፍሉ ከፍተኛ አማካሪ ከሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ጥበቃ በተጋናኘ ብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ጥምረት (GANHRI) ባዘጋጃቸው ሁነቶች ላይ ተሳትፈዋል፤ የተ.መ.ድ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች መብቶች

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					ልዩ ጻሀፊ ለብሔራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ባደረጉት ጥሪ መሠረት ኢሰመኮ በተፈናቃዮች የምርጫ ተሳትፎ ላይ ያከናወናቸው ተግባራትን አስመልክቶ ሪፖርት ቀርቧል፡፡
5.3	ከዩኒቨርሲቲዎች ጋር ትስስር መፍጠር እና በጋራ መሥራት	*የትስስር/ መግባቢያ ሰነድ *የጋራ ስራ	1 የመግባቢያ ሰነድ 1 የጋራ ስራ		ከዩኒቨርሲቲ ሕግ ድጋፍ ማዕከላት ጋር የሚደረጉ ውይይቶች በተሻለ መልኩ ለማከናወን ከUNHCR ጋር የመግባቢያ መርኃግብር ተዘጋጅቷል፤ በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮችን ጥበቃ ዙሪያ አጋርነት እና ትስስር ለመመስረት እንዲሁም በማህበረሰብ ደረጃ የክትትል ትስስሮችን ለመመስረትና ለማዝለቅ በማሰብ ከጅማ፣ ወለጋ እና አርባምንጭ ዩኒቨሪስቲዎች ጋር ውይይት ተካሂዷል	50	100	ኮሚሽኑ በሚፈጥራቸው ትብብሮች ሰብአዊ መብቶችን በትብብር ለማስፋፋትና ጽ/ቤት በሌለውም ቦታዎች አገልግሎቱን ተደራሽ ለማድረግ ያስችለዋል
5.4	መንግስት የካምፓላ ስምምነትን ሕግ በማውጣት እንዲተገብር ለማድረግና የፍልሰተኛ ሠራተኞች መብቶች ዓለም አቀፍ ስምምነት እንዲጸድቅ ሙግት መጀመርና መንግስትን ለማሳመን መጣር	የምክክር መድረክ	4 የውይይት መድረኮች	2 የውይይት መድረኮች	ካምፓላ ቃል ኪዳን ለአገር ውስጥ ተፈናቃዮች ጉዳይ እንደ ዋና መሳሪያ በመጠቀም ከመንግስት ጋር በተለይም ከሰላም ሚኒስቴር ጋር ተከታታይ ውይይቶች በማድረግ ዓላማው በአገራዊ ሕግ መካተቱ ያለውን ጥቅም ለማስረዳት ጥረት ተደርጓል። በተፈናቃዮች ጥበቃና ድጋፍ ዙሪያ የሰላም ሚኒስቴር፣ የኢትዮጵያ ብሔራዊ አደጋ ስጋት አመራር ኮሚሽን እና የስደተኞችና ተመላሾች አገልግሎት ያላቸውን ሚናና ኃላፊነት እንዲሁም ሥራ ላይ የዋሉ ተቋማዊ አደረጃጀትና አሰራር ላይ ለመወያየት ጥር 13 ቀን ቁልፍ መንግስታዊ ባለድርሻ አካላትን ያሳተፈ መድረክ ተዘጋጅቷል፤ በቀጣይ የካቲት 17 እና 18 መንግስታዊና መንግስታዊ ያልሆኑ አካላትን ያሳተፈ የምክክር መድረክ ተዘጋጅቷል፤ በዚህ መድረክ የተፈናቃዮችን ጥበቃ አስመልክቶ በዓለም አቀፍና አህጉራዊ የሕግ ማዕቀፎች፣ ብሔራዊ ሕጎችና ፖሊሲዎች የቀረጹ አገራትን ተመክሮ በጉዳዩ ዙሪያ የበርካታ ዓመት ልምድ ባላቸው ዓለም አቀፍ ባለሙያዎች ገለጻ ተደርጓል፤ በብሔራዊ ትብብር ጥምረት የተዘጋጀው ብሔራዊ የፍልሰት ረቂቅ ፓሊሲ ተፈናቃዮችን በተመለከተ	50	100	በተዘጋጁት የምክክር አውደ ጥናቶች ከባለድርሻ አካላት ጋር ውይይት ተደርጎ ተፈናቃዮችን በተመለከተ ያሉ የዓለም አቀፍና አህጉራዊ የሕግ ማዕቀፎች ዙሪያ ግንዛቤ ተፈጥሯል፤ በኢትዮጵያ ያለውን የተፈናቃዮች ጥበቃ ክፍተቶች ሁሉን አቀፍ የሕግ ማዕቀፍ በመቅረጽ እንዴት መቅረፍ እንደሚቻል ግንዛቤ ተፈጥሯል፤ ከሌሎች ሀገራት ልምድ የሚወስዱበት አጋጣሚ ተፈጥሯል፤

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					የተካተተው ከካምፓላ እና ሌሎች የሰብአዊ መብቶች ስምምነት ጋር የተጣጣመ እንዲሆን በሁለት ዙር ውይይት ተደርጓል፤ በተጨማሪም በቃል ኪዳኑ አፈፃፀም ዙሪያ ከሰላም ሚኒስቴር ጋር አንድ አገራዊ ኮንፈረንስ በጋራ ለማዘጋጀት ውይይት ተጀምሯል፣ በተጨማሪም አዲስ በሚወጣው የአደጋ ስጋት ፖሊሲ ላይ አስተያየቶች ተሰጥቷል፤
6. አበይት ተግባራት፡ በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች ስደቶችና ፍልሰተኞች መብቶችን ለማስከበር የሚያስችል ተቋማዊ አቅም ማሳደግ
6.1	የክፍሉን ስራ የሚመራ የአሰራር መመሪያ ማዘጋጀት	የተዘጋጁ ሠነዶች ብዛት	1 ሠነድ ማዘጋጀት		የሥራ ክፍሉ የሰራተኞች ባለመጠናቀቁ በሚቀጥለው ዓመት እንዲካሄድ የተወሰነ	0	0
6.2	የቅርብ ክትትልን (mentoring)፣ ማብቃትን (coaching) የሥራ ላይ ሥልጠናን ጨምሮ የአቅም ግንባታ ፕሮግራሞችን መተግበር (በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች መብቶች)	የተሰጡ የስራ ላይ ስልጠናዎች	4 የሰራተኞች የአቅም ግንባታ ስልጠናዎች	1 የሰራተኞች የአቅም ግንባታ ስልጠና	በሕገ ወጥ የሰዎች ዝውውር ዙሪያ የውትወታ ስራዎች መስራት ላይ የሥራ ክፍሉ ሰራተኞች የሶስት ቀን ስልጠና እንዲወስዱ ተደርጓል፤ ከሌሎች የኮሚሽኑ የሥራ ክፍሎች ጋር በመተባበር ለመብት ጥሰት ተጋላጭ የሆኑ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች (ሴቶች፣ ሕፃናት፣ አካል ጉዳተኛ እና አረጋውያን) ላይ የሚፈጸሙ ስልታዊ የሰብአዊ መብት ጥሰቶችን ለመለየት የክትትል ሥራ እንዴት እንደሚሰራ ለኢሰመኮ ሰራተኞች የአንድ ቀን ስልጠና ተሰጥቷል፤ ከክትትልና ምርመራ ክፍል ጋር በመተባበር የመዋቅራዊ የመብት ጥሰቶች ሊባሉ የሚችሉ ጉዳዮችን በመለየት፣ በክትትል እና ምርመራ የሥራ ክፍል በሚሰሩ ምርመራዎች ተካተው እንዲታዩ ለኢሰመኮ መርማሪዎች ስልጠና ተሰጥቷል፤ የቅርንጫፍ ጽ/ቤት ሰራተኞች በሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች እና ምርጫ የተመለከተ ስልጠና ወስደዋል፣ ለክትትል እና ምርመራ የሚሄዱትን የኮሚሽኑ ሰራተኞች በመፈናቀል ጉዳዮች ላይ ስልጠና ተሰጥቷል፤ በተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የስደተኞች ዋና ኮሚሽነር (UNHCR) ጋር በመተባበር በስደተኞችና ተፈናቃዮች መብቶች ዙሪያ ለኢሰመኮ ሰራተኞች የሦስት ቀናት ስልጠና ተሰጥቷል፤ በUNHCR ድጋፍ	25	100	ሰራተኞች ባገኙት የአቅም ግንባታ የስራ ክፍሉን ስራ አፈጻጸምና ጥራት ከፍ ያደርጋሉ

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከአበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					ለክፍሉ ሁለት ባለሙያዎች በInternational Institute of Humanitarian Law – Sanremo የሚሰጠውን 13ኛውን ዙር የስደተኞች ሕግ ስልጠና እንዲወስዱ ተደርጓል፤ በተጨማሪ የሥራ ክፍሉ ዲያሬክተር Sanremo የሚሰጠውን 15ኛውን ዙር የስደተኞች ሕግ ስልጠና ወስደዋል፤ የኢሰመኮ ሰራተኞች በተለይም የሰብአዊ መብቶች ባለሙያዎችና የኮሚሽኑ የተለያዩ የሥራ ክፍል ኃላፊዎች ከቀድሞው የተ.መ.ድ የሀገር ውስጥ ተፈናቃዮች መብቶች ልዩ ጸሐፊ ከሆኑት ፕሮፌሰር ቻሎካ በያኒ ጋር የልምድ ልውውጥ አድርገዋል

2.1.6 የሲቪልና ፖለቲካ መብቶች

በአስራ አንድ ወራት የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡-8

o በኢትዮጵያ የመጀመሪያ የሆነውን ሀገር አቀፍ የሕዝብ አቤቱታ የሚቀርብበት ብሄራዊ ምርመራ (National Inquiry) ለማካሄድ የቅድመ ዝግጅት ስራዎች ተከናውነዋል። ለብሄራዊ ምርመራው የቴክኒክ ድጋፍ የሚያከናውን የአለም አቀፍ አማካሪ ቅጥር ተከናውኗል፡፡ ብሄራዊ ምርመራ (National Inquiry) የማስጀመሪያ ሃገራዊ የምክክር አውደ ጥናት የካቲት 10፤ 2014 ዓ.ም. በአዲስ አበባ ተካሂዷል፡፡ የፌዴራልና የክልል የህግ አስከባሪ አካላት ክፍተኛ አመራሮች፤ የሲቪል ማህበረሰብ ድርጅቶች አመራሮችና የሚዲያ ተወካዮች በአውደ ጥናቱ የተሳተፉ ሲሆን መጠይቆች በማዘጋጀት ለምርመራው ግብአት የሚሆኑ ሃሳቦች ለመሰብሰብ ተችሏል፡፡ ከተሳታፊዎች የተሰበሰበውን ግብአት በመተንተን የአውደ ጥናት ሪፖርት ተዘጋጅቷል፡፡

o የብሄራዊ ምርመራው ቅድመ ዝግጅት አካል የሆነ ስልጠና ሰኔ 3 ቀን 2014 ዓ.ም. በቴክኒክ አማካሪዋ ለስራ ክፍሉ ባለሙያዎች እና ለሌሎች የስራ ክፍሎች ተሰጥቷል፤ስልጠናው ስለ ብሄራዊ ምርመራ ምንነትና አካሄድ የባለሙያዎችን አቅም ለማሳደግ ያለመ ነው፡፡ የሲቪልና ፖለቲካ መብቶች የስራ ክፍል በዋናው መ/ቤትና በክልል ቅርንጫፎች የሚሰሩ ባለሙያዎች በስልጠናው የተሳተፉ ሲሆን በብሄራዊ ምርመራ የትኩረት አቅጣጫዎች እና ሂደቶች ላይ ግንዛቤ ለማስጨበጥ ተችሏል፡፡

o በሀዋሳና አዳማ የብሄራዊ ምርመራ ስብሰባዎች ለማከናወን የዝግጅት ስራዎች ተሰርተዋል፤የብሄራዊ ምርመራውን የሚመራ ሴክሬታሪያት ተቋቁሟል፡፡ ሴክሬታሪያቱ የብሄራዊ ምርመራ ኮሚሽነሮችን፤ ሰራተኞች፤የአስተዳደርና ሎጂስቲክስ ቡድን፤የህዝብ ግንኙነት ቡድን፤ የምርመራና ምርምር ቡድን፤ የሚዲያ አገናኝ ቡድን፤ የምስክሮች ደህንነት ጥበቃ ቡድን እና የውስጥ ክትትልና ግምገማ ቡድንን ያካተተ ነው፡፡

o ከብሄራዊ ምርመራው ቅድመ ዝግጅት ጋር በተያያዘ በዘፈቀደ እስራት ላይ ያተኮረ የዳሰሳ ጥናት በስራ ክፍሉ ባለሙያ ተዘጋጅቷል፡፤

o በሚዲያ አጠቃላይ ሁኔታ (የሚዲያ ነፃነት፣ ሃሳብን በነፃነት ከመግለፅ አንፃር) እና የመደራጀት መብቶችን እንዲሁም ነጻነታቸውን የተነፈጉ ሰዎች ፍትህ የማግኘት መብት አስመልክቶ ጥናቶች ለማከናወን ቢጋር የተዘጋጀ ሲሆን አማካሪ ለመቅጠር የዝግጅት ስራዎች ተከናውነዋል፡፡ የአማካሪ ቅጥር ማስታወቂያው በ USAID Feteh-Justice Activity በኩል ወጥቶ የቅጥር ሂደቱ ተጀምሯል፡፡

o የሰብአዊ መብት ጥሰት ለደረሰባቸው ተጐጂዎች ሊደረግ ስለሚችል ድጋፍ የተመለከተ የፅንሰ ሃሳብ ጥናት ተዘጋጅቷል፤ ጥናቱ ከዋና ኮሚሽነር ፅ/ቤትና ከማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ መብቶች የስራ ክፍል ጋር የሚሰራ በመሆኑ ጥናቱን ለማጠናቀቅ በስራ ጫና ምክንያት ወደሚቀጥለው ዓመት ተላልፏል፡፡

o በሲቪል እና ፖለቲካ መብቶች ላይ የሚሰሩ ቁልፍ ባለድርሻ አካላትን ልየታና ምክክሮች ተከናውኗል፡፡ የባለድርሻ አካላትን ልየታ ሰነድን ለማዳበር የልየታ ሰነዱን ለማዳበር ከፕሮግራምና አጋርነት የስራ ክፍል ጋር በመተባበር ቢጋር ተዘጋጅቷል፤ አማካሪ ድርጅት ተቀጥሮ የጅማሮ ሪፖርት (Inception report) ያቀረበ ሲሆን የስራ ክፍሉ ግብረ መልስ ከሰጠ በኋላ አማካሪው የዳት ማሰባሰብ ስራ እያከናወነ ነው፡፡

o ምርጫ ባልተካሄደባቸው ቦታዎች ከቅድመ ምርጫ እስከ ድህረ ምርጫ ጊዜ ክትትል ለማካሄድ 5 የክትትል ቡድኖች ተዋቅረው ስራቸውን ጨርሰው ረቂቅ የክትትል ሪፖርት ተዘጋጅቷል፡፡ እንዲሁም ረቂቅ የምርጫ ሪፖርት ተዘጋጅቷል፡፡

o ከክትትልና ምርመራ የስራ ክፍል ጋር በመተባበር ከትግራይ ግጭት ጋር በተያያዘ በአፋርና አማራ ክልሎች የተከሰቱ የመብት ጥሰቶች ምርመራ ለማካሄድ የ3 የምርመራ ቡድኖች ስልጠናና ስምሪት ተከናውኗል። ሪፖርቱም ይፋ ተደርጓል። የምርመራ ሪፖርቱ ይፋ መሆኑን ለማስተዋወቅ ጋዜጣዊ መግለጫ ተዘጋጅቷል፡፡ በኮሚሽኑና በስራ ክፍሉ ሃላፊዎች ስለምርመራው ግኝቶችና በግጭቱ ወቅት ስለተፈፀሙ የመብት ጥሰቶች ለሚዲያዎች ገለፃና ማብራሪያ በመስጠት ሪፖርቱን የማስተዋወቅ ስራ ተሰርቷል፡፡

o የሲቪል እና ፖለቲካ መብቶች እና የዘላቂ ልማት ግቦች አፈጻጸም በተመለከተ የወቅታዊ ሁኔታ ሪፖርት ለማዘጋጀት ከተ.መ.ድ. ሰብአዊ መብቶች ድርጅት ጋር የቴክኒክ ድጋፍን የተመለከተ ምክክር ተካሂዷል እንዲሁም ቢጋር ተዘጋጅቷል፡፡

o የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ አፈጻጸምን በተመለከተ የተያዙ ሰዎች ሰብአዊ መብቶች አያያዝ እንዲሻሻል በተለያዩ ስፍራዎች ላይ ክትትል ተደርጓል፤ከሚመለከታቸው ባለድርሻዎች ጋር ምክክሮች ተካሂደዋል፤ እንዲሁም መግለጫዎች ተዘጋጅተው በይፋ ተሰራጭተዋል፡፡

o በኮሚሽኑ የለውጥ ፅንሰ-ሃሳብ መሠረት ንዑስ ስትራቴጂ ለመቅረፅ የባለሙያ ቡድን ተዋቅሮ የዝግጅት ስራዎች ተከናውነዋል፡፡ ከፕሮግራምና አጋርነት የስራ ክፍል ጋር በመተባበር ቢጋር እና የስራ ዕቅድ ተዘጋጅቷል፡፡ የአማካሪ ቅጥር ለማከናወን የዝግጅት ስራዎች ተሰርተዋል፡፡ ከDIHR የቴክኒክ ቡድን ጋር ምክክሮች የተካሄዱ ሲሆን ለንዑስ ስትራቴጂው ቀረፃ የዝግጅት ስራዎች ተሰርተዋል፡፡

o ICNL ከተባለ አለም አቀፍ ድርጅት ጋር በመተባበር የሲቪክ ምህዳር መከታተያ ዘዴ ለመቅረፅ ዝግጅቶች ተከናውነዋል። የምክክር ስብሰባዎች የተከናወኑ ሲሆን የሲቪክ ምህዳር መከታተያ ዘዴን የያዘ ሰነድ ተዘጋጅቷል፡፡ የሲቪክ ምህዳር መከታተያ ዘዴን ተግባራዊ ለማድረግ ጥናትና ምክክር እየተካሄደ ነው፡፡

o የሲቪል እና ፖለቲካ መብቶች አጠባበቅ ሁኔታን ክትትል በማድረግ በእስር ላይ የሚገኙ የሚዲያ ባለሙያዎችንና ፖለቲከኞችን የሰብአዊ መብቶች ሁኔታ እንዲሁም የታገዱ የሲቪል ማህበራትን ሁኔታ በመከታተል ወቅታዊ ሪፖርቶች ተዘጋጅተዋል፡፡

o በሀገራዊ ምክክር ኮሚሽን አዋጅ ላይ ምክረ ሃሳብና አስተያየት በጽሑፍ ተዘጋጅቶ ለህዝብ ተወካዮች ም/ቤት ተሰጥቷል፡፡ የኢሰመኮ የሲቪልና ፖለቲካ መብቶች እና የማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ መብቶች ኮሚሽነር የሴቶችና ህፃናት መብቶች ኮሚሽነር እንዲሁም የሲቪልና ፖለቲካ መብቶች የስራ ክፍል ሃላፊ ጥር 2014 ዓ.ም. በህዝብ ተወካዮች ም/ቤት ተገኝተው በአዋጁ ላይ የኮሚሽኑን ምክረ ሃሳብና አስተያየት አቅርበዋል፡፡ በረቂቅ ህጉ መሻሻልና መካተት ይገባቸዋል የተባሉትን ነጥቦች ለም/ቤት አባላትና ለምክክሩ ተሳታፊዎች አቅርበዋል፡፡

o ዓለም ዓቀፍ የሰብአዊ መብቶች ሰነዶችን ለመተርጎም የሰነዶች መረጣ እና ልየታ ስራዎች የተሰሩ ሲሆን የትርጉም ስራውን ለማከናወን የቢጋር ዝግጅት ስራዎች ተከናውነዋል፡፡ የሉዋንዳ መመሪያዎች (Luanda Guidelines) የትርጉም ሰራ የተከናወነ ሲሆን የጥራተ ማረጋገጥ ስራ እየተካሄደ ነው፡፡ የሰብአዊ መብት ሰነዶች (General Comments) የትርጉም ስራ እየተከናወነ ነው፡፡

o የዓለም ዓቀፍ የሰብአዊ መብቶች ቀን አከባበር ላይ በመሳተፍ ከሌሎች የኮሚሽኑ የስራ ክፍሎች ጋር በመተባበር የባለመብቶችን የሰብአዊ መብቶች እውቀትና ግንዛቤ የማሳደግ ስራዎች ተግባራዊ ተደርገዋል፡፡ በዚህም መሰረት መጋቢት 15/16፤2014 የዓለም ዓቀፍ እውነትን የማወቅ መብት ቀን በተለያዩ ዝግጅቶች ታስቦ ውሏል፡፡

o የሰብአዊ መብት ጥሰት ለደረሰባቸው ተጐጂዎች ሊደረግ ስለሚችል ድጋፍ የምክክር መድረክ ለማመቻቸት ቢጋር የተዘጋጀ ሲሆን የተሳታፊ ባለድርሻ አካላት ልየታና ተያያዥ የዝግጅት ስራዎች ተከናውኗል፡፡

o የጭካኔ ወንጀሎችን በተመለከተ የምክክር መድረኮች ለማመቻቸት የፅንሰ ሀሳብ ወረቀት እና የተሳታፊ ባለድርሻ አካላት ልየታና ተያያዥ የዝግጅት ስራዎች እየተከናወኑ ነው፡፡ ነገር ግን ስራው በዋና ኮሚሽነር ፅ/ቤት እንዲካሄድ ስለተወሰነ ለፅ/ቤቱ ተላልፏል፡፡

o አፍሪካ የቅድመ ክስ እስራት ቀንን አስመልክቶ ከተ.መ.ድ የሰብአዊ መብቶች ጽ/ቤት የምስራቅ አፍሪካ ቢሮ ጋር በመተባበር በቅድመ ክስ እስራት ላይ ያተኮረ የግማሽ ቀን አውደ ጥናት ሚያዚያ 20፤ 2014 ዓ. ም. በአዲስ አበባ አዘጋጅቷል፡፡ በአውደ ጥናቱ የፌዴራልና የክልል የፍትህ አካላት ከፍተኛ አመራሮች እና የሲቪል ማህበረሰብ ድርጅቶች ተወካዮች የተሳተፉ ሲሆን በቅድመ ክስ እስራት ዙሪያ በሚታዩ ችግሮች እና በመፍትሄ ሃሳቦች ላይ ውይይት ተደርጓል፡

፡

o የአፍሪካ የቅድመ ክስ እስራት ቀንን አስመልክቶ በአዲስ አበባ ፖሊስ ኮሚሽን ማቆያ ቦታ ጉብኝት የተካሄደ ሲሆን ከሃላፊዎች ጋር በቅድም ክስ እስራት ዙሪያ ምክክር ተካሂዷል፡፡ በዚህም መሰረት ከቅድም ክስ እስራት ጋር የተያያዙ ችግሮችን ለመቀነስና ሁኔታዎችን ለማሻሻል ያለመ የአንድ ዓመት የድርጊት መርሃ ግብር ተዘጋጅቷል፡፡

o በእምነት ነፃነት እንዲሁም በፕሬስ ነፃነትና የቅድመ ክስ እስራት ላይ ያተኮሩ ሁለት የማብራሪያ ፅሁፎች ተዘጋጅተው በኮሚሽኑ ድረ-ገፅ ላይ ታትመው ለህዘብ ተሰራጭተዋል፡፡

o በጥላቻ ንግግር ላይ ያተኮረ የመነሻ ጥናት በስራ ክፍሉ ባለሙያ ተዘጋጅቷል፡፡

o አመታዊ የሰብአዊ መብቶች ሁኔታ ሪፖርት ተዘጋጅቷል፡፡

o በሃገራዊ ምክክር ሂደት በኮሚሽኑ ስራ ላይ ያተኮረ የጥናት ሰነድ በስራ ክፍሉ ባለሙያዎች ተዘጋጅቷል፡፡

o ኮሚሽኑ አዲስ በማደራጀት ላይ ላለው የሲቪል እና ፖለቲካ መብቶች የስራ ክፍል አስፈላጊውን ሰብአዊ መብቶች ዕውቀትና ክህሎት ያላቸው ባለሙያዎች በመቅጠር የስራ ክፍሉን የሰው ሃብት አጠናክሯል። በዚህም መሰረት 2 ከፍተኛ የሰብአዊ መብቶች ባለሙያዎች፤ 3 የሰብአዊ መብቶች ባለሙያዎች ለዋና መ/ቤትና 2 የሰብአዊ መብቶች ባለሙያዎች ለክልል ቅርንጫፎች በአጠቃላይ ሰባት ሰራተኞች የቅጥር ሂደታቸው ተከናውኖ ወደስራ ገብተዋል፡፡

o የስራ ክፍሉን ሰራተኞች ብቃት ለማሳደግ ከሰው ሀይል አስተዳደር የስራ ክፍል ጋር በመተባበር በብቃት ምዘና ላይ ያተኮረ ስልጠና ተሰጥቷል፡፡ ስልጠናው በዋናው መ/ቤት የተካሄደ ሲሆን መጋቢት 21፤ 2014 ዓ.ም. በሰው ኃይል አስተዳደር የስራ ክፍል ባለሙያ ተዘጋጅቶ ለዋናው መ/ቤትና ለቅርንጫፍ መ/ቤት የስራ ክፍሉ ሰራተኞች ተሰጥቷል፡፡

o በተለያዩ ርዕሰ ጉዳዮች በተዘጋጁ ረቅቅ ፖሊሲዎች ላይ አስተያየቶችና ምክረ ሃሳቦች ተዘጋጅተው የተሰጡ ሲሆን እነርሱም የሰላም ፖሊሲ፤ የፍልሰት ፖሊሲ፤ የቅድመ ማስጠንቀቂያ እና መከላከል እስትራቴጂ (የውስጥ) ፤ የሽግግር ፍትህ ፖሊሲ (ይፋ ያልሆነ) ላይ የኢሰመኮ ግብረ መልስ ላይ የተሰጠ አስተያየት ናቸው፡፡ እንዲሁም የአካል ጉዳተኞች መብቶችን በተመለከተው ረቂቅ ህግ ላይ አስተያየቶችና ምክረ ሃሳቦች ተዘጋጅተው ለሚመለከተው አካል ተሰጥቷል፡፡

የስራ ክፍል፡ የሲቪልና ፖለቲካ መብቶች

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	አብይ ተግባር 2.1፤ ሀገር አቀፍ ሕዝብ የሚሳተፍባቸው የምርመራ መድረኮች ማዘጋጀት፣ ግብዓቶቹን ማጠናቀር
2.1.1	የሕዝብ አቤቱታ የሚቀርብባቸው/ ምርመራ የሚካሄድባቸው 9 ስብሰባዎች ማዘጋጀት፣ በሪፖርት መልክ ማዘጋጀት	የሕዝብ አቤቱታ የሚቀርብባቸው ስብሰባዎችና ሪፖርቶች ብዛት	9	0	-የቴክኒክ አማካሪ ቅጥር ተካሂዷል፤ ቢጋር ተዘጋጅቷል -በብሄራዊ ምርመራው ላይ ከባለድርሻዎች ጋር ሃገራዊ የምክክር አውደ ጥናት ተካሂዷል -በብሄራዊ ምርመራ ላይ ለስራ ክፍሉ ባለሙያዎች በቴክኒክ አማካሪ ስልጠና ተሰጥቷል -በሀዋሳና አዳማ የብሄራዊ ምርመራ ስብሰባዎች ለማከናወን ዝግጅት ስራዎች ተሰርተዋል፤ -የብሄራዊ ምርመራውን የሚመራ ሴክሬታሪያት ተቋቁሟል -በዘፈቀደ እስራት ላይ ያተኮረ የዳሰሳ ጥናት ተከናውኗል	100	25	-ለሕዝብ አቤቱታ ስብሰባዎች (public hearing) ቅድመ ዝግጅት ስራዎች ተከናውነዋል፤ - ከባለድርሻዎች -ለብሄራዊ ምርመራው ግብአት የሚሆኑ የተለያዩ ሀሳቦች ተሰብስበዋል -በብሄራዊ ምርመራ ምንነትና አካሄድ ላይ የስራ ክፍሉን እና የኮሚሽኑ ባለሙያዎች አቅም ለማሳደግ ተችሏል
2.1.2	የሕዝብ አቤቱታን ወይም ስልታዊ የሆኑ የሰብአዊ መብት ጥሰቶችን በተመረጡ አምስት ጥሰቶቹ በተፈፀሙበት ቦታዎች ላይ ምርመራ ማካሄድ	የተደረጉ ምርመራዎች ቁጥር -የተጠናቀቀ የምርመራ ሪፖርት ቁጥር	5 ምርመራ ዎች 1 የምርመራ ሪፖርት	0	የዝግጅት ስራዎች የተከናወኑ ቢሆንም የስራ ክፍሉ የሰው ሃይል ባለመሟላቱና የተቀጠሩ ሰራተኞች ስራ ባለመጀመራቸው ወደ 4ኛ ሩብ አመት የተሸጋገረ	100	0
2.3	አብይ ተግባር 2፡ በሚዲያ አጠቃላይ ሁኔታ (የሚዲያ ነፃነት፣ ሃሳብን በነፃነት ከመግለፅ አንፃር) እና የመደራጀት መብቶችን አስመልክቶ የሚሰሩ ጥናቶች
2.3.1	የዳስሳ ምርምር/ጥናት ማከናወን	የተጠናቀቀ ሪፖርት/ጥናት	1 ሪፖርት	1 ሪፖርት	-ቢጋር ተዘጋጅቷል፤ የቴክኒክ አማካሪ ቅጥር በUSAID Feteh-Justice Activity በኩል በመካሄድ ላይ ነው	100	50
2.3.2	የምክክር መድረክ ማዘጋጀት	-የምክክር መድረክ ብዛት -የባለድርሻ አካላትን ያሳተፉ ስብሰባዎች ቁጥር (በፆታ ተለይቶ)	1 መድረክ	1 መድረክ	-ቢጋር ተዘጋጅቷል፤ የምክክር መድረክ ለማከናወን የዝግጅት ስራዎች ተከናውነዋል	100	40
2.4.1	የሰብአዊ መብት ጥሰት ለደረሰባቸው ተጐጂዎች ሊደረግ ስለሚችል ድጋፍ የምክክር	የምክክር መድረኮች ብዛት	1 መድረክ	1 መድረክ	-ቢጋር ተዘጋጅቷል፤ የዝግጅት ስራዎች እየተከናወኑ ነው የሰብአዊ መብት ጥሰት ለደረሰባቸው	100	50

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	መድረክ ማመቻቸት				ተጐጂዎች ሊደረግ ስለሚችል ድጋፍ የተመለከተ የፅንሰ ሃሳብ ጥናት ተዘጋጅቷል
2.4.2	የጭካኔ ወንጀሎችን በተመለከተ የምክክር መድረኮች ማመቻቸት	የምክክር መድረኮች ብዛት	1 መድረክ	1 መድረክ	-ቢጋር ተዘጋጅቷል፤ የዝግጅት ስራዎች እየተከናወኑ ነው የምክክር መድረክ ዝግጅቱ ለዋና ኮሚሽነር ፅ/ቤት ተላልፏል	100	100
3.1	አብይ ተግባር 3፡ በሀገር አቀፍ ደረጃ ከቁልፍ ባለድርሻ አካላት ጋር የትብብር ስራ
3.1.1	በሲቪል እና ፖለቲካ መብቶች ላይ የሚሰሩ ቁልፍ ባለድርሻ አካላትን ልየታ	ባለድርሻ አካላት ልየታ እና ምክክሮች	1 ሪፖርት	1 ሪፖርት	የባለድርሻ አካላትን ልየታና ምክክሮች ተከናውኗል በትብብር ሊሰሩ የሚችሉ የሰብአዊ መብቶች ተግባራትን ለመለየት ውይይቶች ተካሂደዋል፤ የልየታ ሰነዱን ለማዳበር ከፕሮግራምና አጋርነት የስራ ክፍል ጋር በመተባበር ቢጋር ተዘጋጅቷል፤ አማካሪ ተቀጥሮ የጥናቱን የጅማሮ ሪፓርት አቅርቧል	100	75	ከኮሚሽኑ ጋር በትብብር ሊሰሩ የሚችሉ ባለድርሻ አካላት ተለይተዋል
3.1.2	ዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብት ሰነዶችን መተርጐም	የተጠናቀቀ ትርጉም	1 ትርጉም	1 ትርጉም	ቢጋር ተዘጋጅቷል የሉዋንዳ መመሪያዎች ተተርጎሟል የGeneral Comments ትርጉም ስራ እየተከናወነ ነው	100	75
3.1.3	የሲቪል እና ፖለቲካ መብቶች እና የዘላቂ ልማት ግቦች አፈጻጸም በተመለከተ የወቅታዊ ሁኔታ ሪፖርት ማዘጋጀት	ቢጋር፣ የዳሰሳና የጽንሰ ሃሳብ ጥናቶች መጠናቀቅ	1 ጥናት	1 ጥናት	-ቢጋር ተዘጋጅቷል -ከተ.መ.ድ. ሰብአዊ መብቶች ድርጅት የቴክኒክ ድጋፍን የተመለከተ ምክክር ተካሂዷል	100	25
4.1 አብይ ተግባር 4፡ በሲቪል እና ፓለቲካ መብቶች ላይ የባለመብቶች እውቀት እና ግንዛቤ መሻሻል
4.1.1		አጫጭር መልዕክቶችና ቪዲዮዎች ማዘጋጀት እና ማስተላለፍ	የተሰራጩ መልእክቶች ብዛትና ያገኙት ሽፋን	3	1	በመረጃ የማግኘት ነጻነት ላይ አጭር የቪድዮ መልዕክት ተዘጋጅቶ በኮሚሽኑ ድረ ገጽና ማኅበራዊ ሚድያ በስፋት ተሰራጭቷል የማሰቃየት ጥቃት ሰለባዎችን ጥበቃ የተመለከተ አጭር የቪድዮ መልዕክት ተዘጋጅቶ በኮሚሽኑ ድረ ገጽና ማኅበራዊ ሚድያ በስፋት ተሰራጭቷል	100	70	ባለመብቶች በተመረጠው የሲቪልና ፓለቲካ መብት ላይ የተሸለ ግንዛቤ እንዲያገኙ ተደርጓል
5.1		አብይ ተግባር: 5 በሲቪል እና ፓለቲካ መብቶች ላይ ለሰራተኞች የአቅም ግንባታ ፍላጎት መለየት
5.1.1		የፍላጐት ዳሰሳ ጥናት ማካሄድ	የአቅም ግንባታ ፍላጎት ዳሰሳ	1 ሪፖርት	1 ሪፖርት	የፍላጐት ዳሰሳ ጥናት ለማካሄድ መጠይቅ ተዘጋጅቶ ከተባባሪ የስራ ክፍሎች ግብአት	100	30

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
						የማሰባሰብ ሂደት ተጀምሯል
5.1.2		የሰራተኞች አቅም ማጎልበቻ ዕቅድ ማዘጋጀት	የአቅም ግንባታ ዕቅድ	1 ዕቅድ	1 ዕቅድ	በስራ መደራረብ ምክንያት ወደሚቀጥለው አመት ተዛውሯል	100	0
6.1		አብይ ተግባር 6፡ ከዕቅድ ውጪ የተከናወኑ ተግባራት
6.1.1		ለስራ ክፍሉ ሰራተኞች በብቃት ምዘና ሂደት አተገባበር ዙሪያ ስልጠና መስጠት	የስልጠና ብዛት	1	1	ለስራ ክፍሉ ሰራተኞች በብቃት ምዘና ሂደት አተገባበር ዙሪያ ስልጠና ተሰጥቷል	100	100	በብቃት ምዘና ሂደት አተገባበር ዙሪያ የሰራተኞችን ግንዛቤ ማሳደግ ተችሏል
6.1.2		ዓለም አቀፍ የሰብዓዊ መብት ቀኖችን በማክበር ንቅናቄ መፍጠር	-የተከበሩ የሰብዓዊ መብት ቀኖች	2	1	1 የሰብአዊ መብት ቀን ከባለድርሻ አካላት ጋር በመተባበር ተከብሯል የቅድመ ክስ እስራትን -የአፍሪካ የቅድመ ክስ እስራት ቀንን አስመልክቶ ከተ.መ.ድ የሰብአዊ መብቶች ከፍተኛ ኮሚሽነር የምስራቅ አፍሪካ ቢሮ ጋር በመተባበር በቅድመ ክስ እስራት ላይ ያተኮረ የግማሽ ቀን አውደ ጥናት ተካሂዷል፤ የፖሊስ ማቆያ ቦታ ጉብኝት እና ከፖሊስ ሃላፊዎች ጋር ምክክር ተካሂዷል -የፕሬስ ነፃነት ቀንን አስመልክቶ የተለያዩ ባለድርሻ አካላትን ያሳተፈ አውደ ጥናት ተዘጋጅቷል	100	100	በሰብዓዊ መብቶች ላይ የባለድርሻዎችን እውቀትና ግንዛቤ ማሻሻል ተችሏል በቅድመ ክስ እስራት እና በፕሬስ ነፃነት ላይ በሚስተዋሉ ችግሮችና የመፍቲሄ ሃሳቦች ላይ የተሳታፊዎችን እውቀትና ግንዛቤ ማሳደግ ተችሏል የቅድመ ክስ እሰራትን ለማሻሻል የ 1 ዓመት የድርጊት መርሃ ግብር ለማዘጋጀት ተችሏል
6.1.3		በኮሚሽኑ የለውጥ ፅንሰ-ሃሳብ መሠረት ንዑስ ስትራቴጂ ማዘጋጀት	የተጠናቀቀ የንዑስ ስትራቴጂ ሰነድ	1	1	ቢጋርና የትግበራ ዕቅድ ተዘጋጅቷል፤ የንዑስ ስትራቴጂ አዘጋጅ ቡድን ተዋቅሯል፤ የአማካሪ ቅጥር ለማካሄድ ከፕሮግራምና አጋርነት የስራ ክፍል ጋር በመተባበር ዝግጅት ተደርጓል	100	50
6.1.4		የሲቪክ ምህዳር መከታተያ ዘዴን ማዘጋጀትና መተግበር	የተጠናቀቀ የሲቪክ ምህዳር መከታተያ ሰነድ	1 ሰነድ	1 ሰነድ	የሲቪክ ምህዳር መከታተያ ሰነዱ ከአጋር አካል ጋር በመተባበር ተዘጋጅቷል	100	75	በሳይንሳዊ ዘዴ በተደገፈ ጥናት የክትትል ስራ መስራት ያስችላል
6.1.5		የሲቪል እና ፖለቲካ መብቶች አጠባበቅ ሁኔታን ክትትል ማድረግ፤ በእስር ያሉ የሚዲያ ባለሙያዎችን፤ ፖለቲከኞችንና የታገዱ የሲቪል ማህበራትን ሁኔታ	የተጠናቀቀ የክትትል ሪፖርት	1 የክትትል ሪፖርት	1 የክትትል ሪፖርት	በተለያዩ ስፍራዎች የተያዙ የሚዲያ ባለሙያዎችና ፖለቲከኞች የሰብአዊ መብቶችና ሁኔታና የታገዱ የሲቪል ማህበራት ሁኔታ ላይ ክትትል ተደርጓል፤ የክትትል ሪፖርት ተዘጋጅቷል	100	75	ወቅታዊ መረጃ እና የክትትል ሪፖርት ለሚመለከተው ክፍል ተላልፏል

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዐበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
		መከታተል
6.1.6		የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ አፈፃፀምን መከታተል	የተጠናቀቀ የክትትል ሪፖርት	1 የክትትል ሪፖርት	1 የክትትል ሪፖርት	በአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ የተያዙ ሰዎች የሰብአዊ መብቶች ሁኔታ ላይ ክትትል ተደርጓል	100	100	መግለጫዎች ወጥተዋል የውትወታ ስራዎች በስፋት ተሰርታል
6.1.7		በረቂቅ ሕጎች ላይ አስተያየቶችን መስጠት	የተገመገመ ረቂቅ ሕግ	የግምገማ ሰነድ	የግምገማ ሰነድ	በረቂቅ ሕጎች ላይ አስተያየቶች ተሰጥተዋል	100	100	ለሚመለከታቸው የመንግስት አካላት ግምገማ ሰነዶቹ ተልከዋል
6.1.8		ምርጫ ባልተካሄደባቸው ቦታዎች ክትትል ማካሄድ	የክትትል ቡድኖችን ማዋቀርና ማዘጋጀት	1 የክትትል ሪፖርት	1 የክትትል ሪፖርት	5 የክትትል ቡድኖች ተዋቅረው ስራቸውን ጨርሰዋል፤ ሪፖርትም ተጠናቋል፤ ረቂቅ የምርጫ ሪፖርት ተዘጋጅቷል	100	75	ለተጠቃለለ ሪፖርት ግብአት የሚሆኑ ዝርዝር ሪፖርቶች ተዘጋጅተዋል
6.1.9		በእምነት ነፃነት እንዲሁም በፕሬስ ነፃነትና የቅድመ ክስ እስራት ላይ ያተኮሩ ሁለት የማብራሪያ ፅሁፎች	የተጠናቀቀ ፅሁፍ	2	2	በእምነት ነፃነት እንዲሁም በፕሬስ ነፃነትና የቅድመ ክስ እስራት ላይ ያተኮሩ ሁለት የማብራሪያ ፅሁፎች ተዘጋጅተው በኮሚሽኑ ድረ-ገፅ ላይ ታትመው ለህዘብ ተሰራጭተዋል	100	100	በእምነት ነፃነት እንዲሁም በፕሬስ ነፃነትና የቅድመ ክስ እስራት ላይ የህብረተሰቡን ግንዛቤ ለማሳደግ ያለመ ነው
6.1.10		በጥላች ንግግር ላይ ያተኮረ የዳሰሳ ጥናት	የተጠናቀቀ ጥናት	1	1	በጥላች ንግግር ላይ ያተኮረ የዳሰሳ ጥናት ተዘጋጅቷል	100	100	በጥላች ንግግር ላይ የስራ ክፍሉን ባለሙያዎች ግንዛቤ ለማሳደግ ተችሏል
6.1.11		የቅድመ ክስ እስራትን የተመለከተ የድርጊት መርሃ ግብር	የተጠናቀቀ ሰነድ	1	1	የቅድመ ክስ እስራትን የተመለከተ የአንድ ዓመት የድርጊት መርሃ ግብር ተዘጋጅቷል	100	100	የቅድመ ክስ እስራት ሁኔታን ለማሻሻል ያለመ የድርጊት መርሃ ግብር ነው
6.1.12		አመታዊ የሰብአዊ መብት ሁኔታ ሪፓርት	የተጠናቀቀ ሪፖርት	1	1	አመታዊ የሰብአዊ መብት ሁኔታ ሪፓርት ተዘጋጅቷል	100	100	በሰብአዊ መብት ሁኔታ ላይ ግንዛቤ ለማሳደግ ያለመ ሰነድ ነው
6.1.13		በሃገራዊ ምክክር ላይ ያተኮረ ጥናት ማዘጋጀት	የተጠናቀቀ ጥናት	1	1	በሃገራዊ ምክክር ላይ ያተኮረ ጥናት ተዘጋጅቷል	100	100	በሃገራዊ ምክክር ላይ የስራ ክፍሉን/የኮሚሽኑን ሰራተኞች ግንዛቤ ለማሳደግ ተችሏል

2.1.7 የኢኮኖሚያዊና ማኅበራዊ መብቶች

በአስራ አንድ ወራት የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡-

• የሕግ ዳሰሳ እና የኢኖሚያዊና ማኅበራዊ መብቶች ልየታ ጥናት በአማካሪ ድርጅት ለማሰራት በታቀደው መሰረት አሸናፊው አማካሪ የጥናቱን የመጀመሪያ /ክፍል / ረቂቅ ያስረከበ ሲሆን በስራ ክፍሉ ባለሙያዎች በተሰጠው ተጨማሪ አስተያየት መሰረት ሰነዱን የማሻሻል ስራ በማከናወን ላይ ይገኛል።

• እ.አ.አ. ጃንዋሪ 24 ቀን 2022 ታስቦ የሚውለውን ዓለም አቀፍ የትምህርት ቀን ምክንያት በማድረግ በጦርነትና ግጭት የተነሳ ትምህርት ያቋረጡ ተማሪዎች ወደ ትምህርት ገበታቸው እንዲመለሱ ለማድረግ የተጀመሩ ጥረቶች ተጠናክረው መቀጠል ያለባቸው መሆኑን ለማሳሰብ ያለመ የህዝብ መግለጫ በኮሚሽኑ ድረ-ገጽ ተለቋል።

• እንዲሁም እ.አ.አ. ሜይ 1 ቀን 2022 ታስቦ የሚውለውን አለም አቀፍ የሰራተኞች ቀን ምክንያት በማድረግ ቅጥር ሰራተኞች በከፍተኛ የኑሮ ውድነት የሚደርስባቸውን ጫና ተቋቁመው ክብር የተሞላበት ኑሮ እንዲኖሩ ለማስቻልና ከሰራተኞች መብቶች ውስጥ አንድ አካል የሆነው በቂ ክፍያ የማግኘት መብት ተፈጻሚ እንዲሆን ለማድረግ መንግስት የዝቅተኛ ደመወዝ ወለል መወሰኛ ስርአት መዘርጋት እንዲሁም የሀገሪቱን የኢኮኖሚ ሁኔታና ሌሎች ጉዳዮችን መሰረት በማድረግ የሰራተኞችን ደመወዝ የመከለስ ስልጣን በአዋጅ የተሰጠው የደመወዝ ቦርድ ማቋቋም ያለበት መሆኑን ለማሳሰብ ያለመ የህዝብ መግለጫ በኮሚሽኑ ድረ-ገጽ ተለቋል።

• የልማት እቅዶች፣ ሕጎች እና ፖሊሲዎችን ከኢኮኖሚያዊና ማኅበራዊ መብቶች እና የዘላቂ ልማት ግቦች አንጻር ተንትኖ ክፍተቶች የሚለዩበትን ጥናት ለማዘጋጀት እቅድ የተያዘ ሲሆን ይህ ኮሚሽኑ በዘላቂ ልማት ግቦችና ሰብአዊ መብቶች ዙሪያ ሊያከናውን ካሰባቸው ተግባራት ውስጥ የመጀመሪያው በመሆኑ በዘላቂ ልማት ግቦችና ሰብአዊ መብቶች መስተጋብር ይህም ክትትልና ሪፖርት የማድረግ ሃላፊነት በተሰጣቸው ተቋማት ላይ የሚኖረው አንድምታ ላይ ያተኩሩ የመወያያ ጽሑፎች በስራ ክፍላችን ባለሙያዎችና በአጋር ተቋማት ተዘጋጅተዋል።

• ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ መብቶች እና ዘላቂ ልማት ግቦችን በተመለከተ ለሚመለከታቸዉ የመንግስት አካላት እና የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት አባላት ቅስቀሳ ለማድረግ እንዲሁም ለተማሪዎች፣ ፖለቲካ ፓርቲዎች የመገናኛ ብዙሃን፣ የሴት እና ወጣት ማህበራት እንዲሁም የኃይማኖት እና ማህበረሰብ መሪዎች በተመሳሳይ ጉዳይ ላይ የግንዘቤ ማሳደግያ መድረክ ለማዘጋጀት በታቀደው መሰረት በዘላቂ ልማት ግቦችና ሰብአዊ መብቶች መስተጋብር ዙሪያ የተዘጋጁ የመወያያ ጽሑፎችን እንደ ውይይት መነሻ በመጠቀም የሁለት ቀናት የውትወታ እና የምክክር መድረክ ከተባበሩት መንግስታት የሰብአዊ መብቶች ከፍተኛ ኮሚሽነር ጋር በመተባበር ተዘጋጅቷል። በመድረኩ ላይ የሚመለከታችው የመንግስት ተቋማት፥ የሲቪል ማህበራት አና የኮሚሽኑ የተለያዩ ከፍሎች ተወካዮች የተሳተፉ ሲሆን በጉዳዩ ላይ የሚከናወኑ ተግባራትን

የሚያቀናጅ ከሁሉም የባለድርሻ አካላት የተውጣጣ ኮሚቴ እንዲቋቋም ስምምነት ላይ ተደርሷል። በዚህ መድረክ ላይ ኢሰመኮ የዘላቂ ልማት ግቦችን አፈጻጸም በሚመራውና ክትትል በሚያደርገው ኮሚቴ (Steering Committee) ዉስጥ እንዲወከል በጠየቅነው መሰረት ይህንን ለማድረግ የፕላንና የልማት ሚኒስቴር ቃል የገባ ሲሆን ግንቦት ወር ላይ ኮሚቴው ያካሄደው ስብሰባ ላይ የኮሚሽኑ ሃላፊዎች ጥሪ ተደርጎላቸው ተሳታፊ ሆነዋል። በዚህ መድረክ ላይ የተደረጉ ውይይቶችን አንኳር ነጥቦችና የቀረቡ ጽሁፎችን አጠቃሎ የያዘ ሰነድ(proceeding) የመጀመሪያው ረቂቅ ተዘጋጅቷል።

• በኦሮሚያ እና በሶማሌ ክልሎች የተከሰተው ድርቅ ያስከተለውን ጉዳት ከሰብአዊ መብቶች መርሆዎች አንጻር ክትትል ለማደረግ በታቀደው መሰረት በኦሮሚያ ክልል ቦረና ዞን ከያቤሎ፣ ከድቡሉቅ፣ ከተልተሌ፣ ከድሬ እና ከሞያሌ ወረዳዎች እና በእነዚህ ስር ካሉት 11 ቀበሌዎች እንዲሁም በሶማሌ ክልል ከሸበሌ ዞን ጎዴ እና አዳድሌ ወረዳዎች (ፈርቡር፣ ሂግሎ ኮሎዶ እና ገቢአስ ቀበሌዎች)፣ ከጀረር ዞን ደጋሃቡር እና ቢርሆት ወረዳዎች (ዱግዱግ እና ቢርሆት ቀበሌዎች) እና ከፋፈን ዞን ቀብሪ ዳር በያህ ወረዳ (ኮቶሎብሬ ቀበሌ) መረጃዎች ተሰብስበው የትንተና ሰራ የተጠናቀቀ ሲሆን የክትትል ሪፖርቱ ሁለተኛ ረቂቅ ተዘጋጅቶ ለህግና ፖሊሲ ከፍል ለአስተያየት ተልኳል።

• የግል ስራና ሰራተኛ አገናኝ ኤጀንሲዎች በሰራተኞች መብቶች አተገባበር ላይ ያላቸውን ተጽዕኖ በመለየት በሚመለከተው አካል የእርምት እርምጃዎች እንዲወሰዱ ለማስቻል ክትትል ለማድረግ በታቀደው መሰረት ከሚያዚያ 23 እስከ ግንቦት 07/2014 ዓ/ም ድረስ በባህርዳር፣ ሀዋሳ እና ጂማ ከተሞች እንዲሁም የሁለተኛው ዙር ክትትል ደግሞ ከግንቦት 24-29/2014 ዓ/ም ድረስ በአዲስ አበባ ከተማ ተካሂዷል። ይህ ክትትል የሦስትዮሽ የስራ ግንኙነትን የሚመለከቱ የህግ እና የፖሊሲ ማዕቀፎችን ከሰብአዊ መብት መስፈርቶች አንፃር መመርመር፤ ከኤጀንሲ ሠራተኞች መብቶች ጋር በተያያዘ የመንግስት፣ የግል ሥራና ሠራተኛ አገናኝ ኤጀንሲዎች እና የተጠቃሚ ኢንተርፕራይዞችን ግዴታ መለየት፤ በሶስትዮሽ የስራ ግንኙነት ውስጥ የእያንዳንዱን ተዋዋይ ወገኖች ሚና እና ሃላፊነት መለየት፤ በግል ሥራና ሠራተኛ አገናኝ ኤጀንሲዎች በኩል የሚፈፀሙ ቅጥሮችን በሠራተኛ መብቶች ላይ ያላቸውን ተጽእኖ መገምገም፤ በሦስትዮሽ የስራ ግንኙነት ውስጥ ሠራተኞችን የሚነኩ ጉዳዮችን /factors affecting/ መለየት፤ በሦስትዮሽ የሥራ ግንኙነት ውስጥ የሠራተኞችን መብት ለመጠበቅ የተወሰዱ እርምጃዎችን መለየት፤ እና ከአለም አቀፍ እና ሀገራዊ የሰብአዊ መብት መስፈርቶች ጋር በተጣጣመ መልኩ የሥራና ሠራተኛ ኤጀንሲዎችን አገልግሎቶች ለማሻሻል የሚረዱ እርምጃዎችን እንዲወስዱ ለሚመለከታቸው አካላት ተገቢውን ምክረሃሳቦችን ማቅረብን የተመለከቱ ዝርዝር አላማዎችን መሰረት በማድረግ የተካሄደ ነው ። የክትትል ሪፖርቱ የመጀመሪያ ረቂቅ ተዘጋጀቶ ተጠናቋል።

• የግል ስራና ሰራተኛ አገናኝ ኤጀንሲዎች በሰራተኞች መብቶች አተገባበር ላይ ያካሄደውን የክትትል ግኝት መሰረት በማድረግ ለሚመለከታቸው አካላት ግንዛቤ ለማስጨበጥ እና ውትወታ ለማድረግ በኢትዮጵያ የግል ሥራና ሠራተኛ አገናኝ ኤጀንሲዎች እና የሰብአዊ መብቶች በሚል ርዕስ ሰኔ 17 ቀን

2014 ዓ.ም. በአዲስ አበባ የምክክር መድረክ ለማካሄድ ዝግጅቱ ተጠናቋል። በምክክር መድረኩ ላይ የአሰሪና ሠራተኛ ሕጎችን የማስፈጸም ኃላፊነት የተጣለባቸው የመንግስት የሥራ ኃላፊዎች፣ የኢሰመኮ፣ የፍትህ ሚኒስቴር፣ የሠራተኛ ማህበራት፣ የአለም አቀፍ ሥራ ድርጅት፣ የሲቪክ ማህበራት፣ የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት እና ሌሎች ጉዳዩ የሚመለከታቸው ተቋማት ተወካዮች እንዲሳተፉ ጥሪ ተደረጎላቸዋል።

• በሰሜኑ የሀገራችን ከፍል የተካሄደው ጦርነት ያስከተለውን የሰብአዊ መብቶች እና ዓለም አቀፍ የሰብአዊነት ሕግ ጥሰቶችን በሚመለከት የኢሰመኮና የተባበሩት መንግስታት የሰብአዊ መብቶች ከፍተኛ ኮሚሽነር የጣምራ ምርመራ ሪፖርት አንዲሁም በኢትዮጵያ የአፋር እና የአማራ ክልሎች የተፈጸሙ የሰብአዊ መብቶች እና ዓለም አቀፍ የሰብአዊነት ሕግ ጥሰቶችን በሚመለከት የኢሰመኮ የምርመራ ሪፖርቶች ውስጥ የተካተቱ ከኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች ጋር የተያያዙ የምክረ ሀሳቦችን አፈጻጸም ክትትል ለማድረግ በታቀደው መሰረት የክትትል ስራውን ለማከናወን የሚያስችል ቢጋር (Term of Reference) የመጀመርያ ረቂቅ ሰነድ እየተዘጋጀ ይገኛል።

• የኢኮኖሚና ማኅበራዊ መብቶችን በተመለከተ በመኖሪያ ቤት መብት እና በስራ መብት ላይ በተከናወነዉ የዳሰሳ ጥናት ተለይተዉ የወጡ ምክረ ሃሳቦችን የባለድርሻ አካላትን ግንዘቤ ለመጨመር እና ለማጸደቅ 2 የምክክር አውደ ጥናቶች በሪፖርት ዘመኑ ተካሂደዋል።

• በኢትዮጵያ በኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ መብቶች ዙሪያ በአህጉራዊ እና ዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት የተሰጡ እና ያልተፈጸሙ የዉሳኔ ሃሳቦችን የመለየት እና የማደራጀት ስራ ተከናውኗል። ከዚሁ ጋር በተያያዘ የሚመለከተው ተቋማትን ያካተተ የውትወታ እና የምክክር መድረክ ለማዘጋጀት ዝግጅት የተጠናቀቀ ሲሆን መድረኩ ከሰኔ 27-29 የሚካሄድ ይሆናል።

• የኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶችን ክትትል አና ምርመራ አስመልክቶ ከኮሚሽኑ ዋና መሰሪያ ቤት እና ቅርንጫፍ ጽ/ቤቶች ለተወጣጡ የክትትልና የምርመራ ባለሙያዎች ስልጠና ተሰጥቷል።

• ከብሔራዊ አለም አቀፍ ባለድርሻ አካላት ጋር በመተባበር በጋራ ተነሳሽነት ሥራዎችን ለመከወን በታቀደው መሰረት እንደየጉዳዩ አግባብነት ተቋማቱን በመለየት የጋራ ተግባራትን ለማከናወን ተችሏል። በዚህ ረገድ ከፕላንና ልማት ሚኒስቴር፣ ከየተባበሩት መንግስታት የሰብአዊ መብቶች ከፍተኛ ኮሚሽነር አና ከየዴንማርክ የሰብአዊ መብቶች ተቋም ጋር በመተባበር በዘላቂ ልማትና ሰብአዊ መብቶች ላይ እንዲሁም ከዓለም አቀፉ የስራ ድርጅት ጋር በመተባበር በግል ስራና ሰራተኛ አገናኝ ኤጀንሲዎች በሰራተኞች መብቶች አተገባበር ላይ የተሰሩት እንደ አብነት ይጠቀሳሉ።

• የስራ ክፍላችን የአፍሪካ የሰብአዊና ህዝቦች መብቶች ኮሚሽን አካል የሆነው Committee on the Protection of the Rights of People Living with HIV (PLHIV) and Those at Risk, Vulnerable to and Affected by HIV በዊንድሆክ፣ ናሚቢያ ጁን 30-ጁላይ 2፣ 2022 በሚያዘጋጀው ‘Second Conitental Conference on the the Impact of Covid-19 on HIV

Responsed in Africa’ ኮንፈረንስ ላይ በተወካዩ በኩል የሚሳተፍ ሲሆን በመደረኩም ላይ The Impact of COVID-19 on HIV-related services in Africa: The East African Perspective የሚል የመወያያ ጽሑፍ የሚያቀርብ ይሆናል።

በእቅድ ሳይካተቱ የተከናወኑ ተግባራት

• በኢትዮጵያ ስታቲስቲክስ አገልግሎት ጥያቄ መሰረት 'በኢትዮጵያ የአስተዳደር፣ የሰላም እና የጸጥታ ጥናት” ለማከናወን በተዘጋጁ የጥናት መሳሪያዎች ዙሪያ ተጨባጭ አስተያየቶችና ምክረ ሃሳቦች ተሰጥቷል።

• የኢፌዲሪ ፕላንና ልማት ሚኒስቴር ለኮሚሽኑ ባቀረበው ጥሪ መሰረት አሳታፊና የተቀናጀ የመሬት አጠቃቀም እቅድና ልማት አውደ ጥናት ላይ በመሳተፍ ሰብአዊ መብትን መሰረት ባደረገ አቀራረብ (human right based approach) ዙሪያ ምክረ ሃሳቦች ተሰጥቷል::

• በአቻ ለአቻ ግምገማ (Universal Periodic Review) ወቅት በተሰጡት ምክረ ሀሳቦች (Recommendation) ላይ ለስርጭት እና ክትትል እንዲውል በተዘጋጀው የአማርኛ ቅጅ ላይ አስተያየት ተሰጥቷል፡፡

• በብሄራዊ የፍልሰተኞች ፖሊሲ (National Migration Policy) በተመለከተ የተዘጋጀው ሰነድ በአጠቃላይ ከሰብአዊ መብቶች ጋር የማይቃረንና አካታች መሆኑን ለመገምገም ፤ እንዲሁም የፍልሰተኞችን እና ቤተሰቦቻቸው ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ መብቶችን በሚመለከቱ ጉዳዮች በተዘጋጀው ሰነድ ላይም ሙያዊ አስተያየት እና ምክረ ሀሳብ ተሰጥቷል፡፡

• የአፍሪካ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት ጥምረት የአፍሪካ አህጉር ነጻ የንግድ ቀጠና ማዕቀፍ ውስጥ ሰብአዊ መብቶች ማካተትን በሚመለከት ለሚያካሂደው ጥናቱ ግብአት ተሰጥቷል።

የስራ ክፍል፡ የኢኮኖሚያዊና ማኅበራዊ መብቶች

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	አብይ ተግባር 1: የሕግ ዳሰሳ እና ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች ልየታ መስራት
1	የኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች ልየታ /cataloging/ ጥናት ማድረግ	የኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች የልየታ የጥናት ሪፖርት	1	1	በመጠናቀቅ ላይ የሚገኝ	90	90
	አብይ ተግባር 2፡ በበቂ የመጠለያ/ መኖሪያ ቤት መብት እና በስራ መብት ላይ በተከናወነው የዳሰሳ ጥናት ተለይተዉ የወጡ ምክረ ሃሳቦችን መተግበር
2	ከሚመለከታቸው አካላት ጋር የህዝባዊ መጠይቅ (Inquiry) መድረክ ማዘጋጀት	የተሳታፊዎች ቁጥር እና ዓይነት	100	100	አልተከናወነም	0	0
	አብይ ተግባር 3፡ የኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች እና የዘላቂ ልማት ግቦች በልማት ዕቅዶች፣ ሕጎች እና ፖሊሲዎች አንጻር ተንትኖ ክፍተቶችን መለየት
3	የልማት እቅዶች፣ ሕጎች እና ፖሊሲዎችን ከኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች እና የዘላቂ ልማት ግቦች አንጻር ተንትኖ ክፍተቶች የሚለዩበትን ጥናት ማዘጋጀት	የጥናት ሪፖርት	1	1	ተከናውኗል	100	100
	አብይ ተግባር 4፡ የኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች እና የዘላቂ ልማት ግቦች በልማት ዕቅዶች፣ ሕጎች እና ፖሊሲዎች አንጻር ተንትኖ ክፍተቶችን መለየት
4	ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ መብቶች እና ዘላቂ ልማት ግቦችን በተመለከተ ለሚመለከታቸዉ የመንግስት አካላት እና የህዝብ ተወካዮች ምክርቤት አባላት ቅስቀሳ ማድረግ	የቅስቀሳ መልዕክት	1	1	ተከናውኗል	100	100
5	አብይ ተግባር 5፡ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶችን በተመለከተ ለተማሪዎች፣ ፖለቲካ ፓርቲዎች የመገናኛ ብዙሃን፣ የሴት እና ወጣት ማህበራት እንዲሁም የኃይማኖት እና ማህበረሰብ መሪዎች የመረጃ ስርጭት አውደ ጥናት /ዘመቻ ማከናወን

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶችን በተመለከተ የግንዘቤ ማሳደግያ አዉደ ጥናት ለተማሪዎች፣ ፖለቲካ ፓርቲዎች የመገናኛ ብዙሃን፣ የሴት እና ወጣት ማህበራት እንዲሁም የኃይማኖት እና ማህበረሰብ መሪዎች ማዘጋጀት	የተሳታፊዎች ቁጥር እና ዓይነት	1	1	ተከናውኗል	100	100
	አብይ ተግባር 6፡ ዓለም አቀፍ የኢማባ መብቶች ቀን ማክበር
6	የተመረጡ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶችን የሚመለከቱ በዓላትን አገራዊ፣ አህጉራዊ እና አለም አቀፋዊ መልዕእክቶች ባቀናጀ መልኩ ማክበር ወይም መልክት ማስትላለፍ	የበዓላት ዝርዝር የያዘ ሰነድ	2	2	ተከናውኗል	100	100	ኮሚሽኑ በኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች ዙርያ እንደሚሰራ ግንዛቤ መፈጠሩ
	አብይ ተግባር 7: የኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች አፈጻጸም መከታተል
7	የተመረጡ የኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች እና የዘላቂ የልማት ግቦች፤ የንግድ ተግባራት እና ሰብአዊ መብት መመዘኛዎችን አፈጻጸም በተመለከተ የክትትል ጉብኝቶች ማከናወን	ጉብኝቶች ብዛት	3	3	ከሶስቱ ሁለቱ ተከናውነዋል በኢትዮጵያ ስታቲስቲክስ አገልግሎት ጥያቄ መሰረት 'በኢትዮጵያ የአስተዳደር፣ የሰላም እና የጸጥታ ጥናት” ለማከናወን በተዘጋጁ የጥናት መሳሪያዎች ዙሪያ ተጨባጭ አስተያየቶችና ምክረ ሃሳቦች ተሰጥቷል	70	70	የክትትል ጉብኝት ተደርጎ የክትትል ሪፖርቱ ተዘጋጀቷል ለኢትዮጵያ ስታቲስቲክስ አገልግሎት የጥናት መሳሪያዎች ዙሪያ አስተያየቶችና ምክረ ሃሳቦች ተሰጥቷል
	አብይ ተግባር 8: የአህጉራዊ እና ዓለም አቀፋ የሰብአዊ መብቶች ተቋማት የውሳኔ ሃሳቦችን አፈጻጸም መከታተል
8	ያልተፈጸሙ የውሳኔ ሃሳቦችን	የአውደጥናት	2	2	በከፊል ተከናውኗል	50	50	በአቻ ለአቻ ግምገማ

ተ.ቁ.	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/ መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
	መለየት እና ለሚመለከታቸው የመንግስት አካላት የማሳወቅያ እና የውትወታ አውደጥናት ማከናወን	እና የተሳታፊዎች ቁጥር			በአቻ ለአቻ ግምገማ (Universal Periodic Review) ወቅት በተሰጡት ምክረ ሀሳቦች (Recommendation) ላይ ለስርጭት እና ክትትል እንዲውል በተዘጋጀው የአማርኛ ቅጅ ላይ አስተያየት ተሰጥቷል			(Universal Periodic Review) በተሰጡት ምክረ ሀሳቦች ላይ ለስርጭት እና ክትትል እንዲውል በተዘጋጀው የአማርኛ ቅጅ ላይ አስተያየት ተሰጥቷል
	አብይ ተግባር 9፡ ከብሔራዊ ባለድርሻ አካላት ጋር መተባበር እና በጋራ ተነሳሽነት ሥራዎችን መከወን
9	ቁልፍ ባለድርሻ አካላትን እና አገልግሎቶችን መለየት	የልየታ ጥናት ብዛት	1	1	ተከናውኗል	100	100
	አብይ ተግባር 10: በዓለም አቀፍ እና አህጉራዊ የሰብአዊ መብቶች ተቋሞች/ ስርአቶች መሳተፍ
10	ዓለም አቀፍ እና አህጉራዊ የሰብአዊ መብቶች ስልቶችን/ ባለድርሻ አካላት መለየት	የልየታ ጥናት ብዛት	1	1	ተከናውኗል	100	100
	አብይ ተግባር 11፡ የኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶችን አስመልክቶ የስልጠና ፍላጎት ዳሰሳ ጥናት ማድረግና ስልጠና መስጠት
11	ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ መብቶችን አስመልክቶ የስልጠና ፍላጎት ዳሰሳ ጥናት ማድረግ እና መተግበር	የፍላጎት ዳሰሳ ጥናት እና ውጤት	1	1	በከፊል ተከናውኗል	50	50

2.1.8 ኮሚኒኬሽን፣ ኢ.ኮ.ቴ እና አጋርነት

በዚህ ንዑስ ክፍል ስር የሦስት የስራ ክፍሎች የድርጊት አፈጻጸም ርፖርት ቀርቧል።

2.1.8.1 ፕሮግራምና አጋርነት

ባለፉት አስራ አንድ ወራት የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡-

o የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን በገንዘብ ሚኒስትር በተመደበለት የ2014 በጀት ዓመት አመታዊ በጀት ላይ በመንተራስ የአመታዊ ዕቅድ ዝግጅቱን አጠናቋል። ይህ አመታዊ ዕቅድ በየሩብ ዓመቱ የተከፋፈለ፣ የፋይናንስ ምንጩ የተለየ እንዲሁም ውጤት ተኮር እንዲሆን ተደርጎ የተዘጋጀ ነው።

o በግማሽ ዓመቱ ላይ ኮሚሽኑ ሂደቱንና የሁኔታዎችን መለዋወጥ ግምት ውስጥ በማስገባት የ2014 ዓመታቂ እቅዱን በመከለስ ለህዝብ ተወካዮች ምክር ቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር አስገብቷል

o በሶስተኛው ሩብ ዓመት የመጨረሻ ወር ላይ ደግሞ በ2013-2-15 አራተኛው ዙር የፕሮግራም በጀት ማእቀፍ መሰረት የ2015 በጀት ዓመት የኮሚሽኑን የፕሮግራም በጀት አዘጋጅቶ ለህዝብ ተወካዮች ምክር ቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር አስገብቷል። የ10 ወር ሪፖርት ለተከበረው የሕዝብ ተወካዮች ም/ቤት አቅርቡዋል፤ እንዲሁም ም/ቤቱ ባዘጋጀው የበጀት ስሚ (budget hearing) ላይ በመገኘት የኮሚሽኑን የ2015 የፕሮግራም በጀት ለበጀት፤ አቅርቦ ለተነሱለት ጥያቄዎች ማብራሪያ ሰጥቷል፤

o ሃብት ለማሰባሰብ በተደረገ ጥረት፡-

o ለኢስት አፍሪካ ኦፕን ሶሳይቲ ፋዉንዴሽን 1 የፕሮጀክት ፕሮፖዛል ተዘጋጅቶ የተላከ ሲሆን ይህም ፕሮፖዛል በድጋፈ ሰጪዉ ድርጅት ተቀባይነት አግኝቶ የ6,981,397.76 ብር ድጋፍ ተገኝቶበታል

o ከዳኒሽ የሰብአዊ መብቶች ኢንስቲትዩት ጋር በተደረገው የአራት ዓመት የትብብር ስምምነት ተጨማሪ ድጋፍ ከኔዘርላንድ መንግስት EUR 200,000 ተገኝቷል። ለጀርመን ኢምባሲ በተላከ የፕሮጀከት ፕሮፖዛል መሰረት ኢምባሲዉ በዴኒሽ የሰብአዊ መብቶች ኢንስቲዉት በኩል ለሚደረገዉ ድጋፍ 1,500,000 ዩሮ ለሦስት ዓመት የሚሆን ድጋፍ ተገኝቷል። ተጨማሪ ድጋፍ ለማሰባሰብ ጥረቶች ቀጥለዋል።

o ከፍትሕ/ዩኤስኤድ የፕሮጀክት ድጋፍ ስምምነት ቀጣይነት እንዲኖረው የተደረገው ጥረት ተሳክቶ ቀጣይ ድጋፍ ተገኝቷል፤

o ከተ.መ.ድ የሰብአዊ መብቶች ከፍተኛ ኮሚሽነር ጽ/ቤት (OHCHR) ጋር የሚሰራዉን የሀገር ዉስጥ ተፈናቃዮች መብቶች ዙሪያ የሚደረገዉን ክትትል እና ምርመራ በጋራ ለመስራት የሚያሰችል ድጋፍ ከጽ/ቤቱ ተገኝቷል። ከዚህም በተጨማሪ በኮሚሽኑ በቀጥታ ለሚተገበሩ ስራዎች 60,000 የአሜሪካን ዶላር ድጋፍ ተገኝቷል

o በ2013 ዓ.ም. በ“The Governance and Democratic Participation Programme (GDPP)” ስር ለኮሚሽኑ የሚደረገው ድጋፍ እንዲቀጥል ተደርጓል፣ ከተ.መ.ድ. የሕጽናት ፈንድ (UNICEF) እና የሕጻናት አድን ድርጅት (Save the Children) ጋር የተደረጉ የድጋፍ ስምምነቶችን ቀጣይነት እንዲኖራቸው ማድረግ ተችሏል

o ኢሰመኮ ግማሽ ዓመቱ ሊገባደድ ሲል አስቀድመው አጋር የነበሩና ድጋፍ ለመስጠት ቃል ለገቡ ሁለት አጋር ድርጅቶች (አይርሽ ኤድና የተ.መ.ድ. የልማት ፕሮግራም (UNDP) ፕሮጀክት ፕሮፖዛሎች በማዘጋጀት 350000 ዩሮ ድጋፍ ተገኝቷል። በተጨማሪም የተ.መ.ድ. የስደተኞች ከፍተኛ ኮሚሽነር (UNHCR) የፕሮጀክት ጽንሰ ሃሳብና በጀት ተዘጋጅቶ ስምምነት ላይ ተደርሷል።

o ኢሰመኮ በየአመቱ የሚካሄደውን የዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶች ቀንን ምክንያት በማድረግ የሲዊዘርላንድ ኢምባሲይ በጅግጀጋ ከተማ በ2015 ዓ.ም ለማክበረው የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ፊልም ፌስቲቫል ድጋፍ ለማድረግ ያላቸውን ፍላጎትና ተነሳሽነት በመግለጻቸው መንሻ ሃሳብ ፕሮፖዛል (Concept Note) ተዘጋጅቶ ተልኳል። በዚህም መሰረት ከሲዊዘርላንድ ኢምባሲ የ 1,875,000 ETB ብር ድጋፍ ተገኝቶል።

o የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን የመጀመሪያውን ሩብ ዓመት የስራ ክንውን ሪፖረት አዘጋጅቶ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር ልኳል። ሪፖርቱ የሚሸፍነው ወቅት ከሐምሌ 1 ቀን 2013 ዓ.ም. እስከ መስከረም 30 ቀን 2014 ዓ.ም. የተከናወኑ ተግባራትን ነው። የአፈጻጸም ሪፖርቱ የኮሚሽኑን አመታዊ ዕቅድ መነሻ በማድረግ የተዘጋጀ ነው። የመጀመሪያውን ሩብ ዓመት የስራ ክንውን ሪፖረት ጨምሮ የዓመቱን የመጀመሪያ መንፈቅ ሪፖርት አጠናቅሮ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር ልኳል። የመንፈቀ ዓመቱ ሪፖርቱ የሚሸፍነው ወቅት ከሐምሌ 1 ቀን 2013 ዓ.ም. እስከ ታኅሣሥ 30 ቀን 2014 ዓ.ም. የተከናወኑ ተግባራትን ነው፡፡ የመጀመሪያውን ግማሽ ዓመት የስራ ክንውን ሪፖረት ጨምሮ የዓመቱን የዘጠኝ ወር ሪፖርት አጠናቅሮ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር ልኳል። የዘጠኝ ወሩ ሪፖርት የሚሸፍነው ወቅት ከሐምሌ 1 ቀን 2013 ዓ.ም. እስከ መጋቢት 30 ቀን 2014 ዓ.ም. የተከናወኑ ተግባራትን ነው፡፡ የመጀመሪያውን ዘጠኝ ወር የስራ ክንውን ሪፖረት ጨምሮ የዓመቱን የአስራ አንድ ወር ሪፖርት አጠናቅሮ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር ልኳል። የአስራ አንድ ወሩ ሪፖርት የሚሸፍነው ወቅት ከሐምሌ 1 ቀን 2013 ዓ.ም. እስከ ግንቦት 30 ቀን 2014 ዓ.ም. የተከናወኑ ተግባራትን ነው፡፡

o ለአስተዳደር እና የዲሞክራሲ ተሳትፎ ፕሮግራም “The Governance and Democratic Participation Programme (GDPP)”፣ ለ የዴንማርክ የሰብአዊ መብቶች ተቋም ፣ ለተ.መ.ድ. የሕፃናት ፈንድ (UNICEF)፣ ለተ.መ.ድ የሥርዓተ-ፆታ እኩልነት እና ሴቶችን የማብቃት አካል (UN Women) ፣ ሕፃናት አድን ድርጅት (Save the Children)፣ የአየርላንድ እርዳታ (Irish Aid)፣ እና ፍትሕ/ የዩናይትድ ስቴትስ ዓለም አቀፍ ልማት ኤጀንሲ (USAID) ፕሮጀክቶች የሩብ ዓመት፤ የመንፈቀ አመት እንዲሁም ዓመታዊ የፕሮግራም አፈጻጻም ሪፖርት እና የሂሳብ ሪፖርት ተሰርቶ ተልኳል።

o የኮሚሽኑ አዲሱ ስትራተጂክ ፕላን (2014-2018 ዓ.ም.) አካል የሆነው አንድ የክትትል እና ግምገማ እቅድ ተዘጋጅቷል። በሪፖርት ወቅት በተዘጋጀው የክትትል እና ግምገማ እቅድ ላይ ትችት ተደርጎበት በዚሁ መሰረት ማሻሻያ ሃሳቦች ተካተውበታል። የክትትል እና ግምገማ እቅዱ፤ የስትራተጂክ ፕላኑንና የለውጥ ጽንሰ ሀሳቡን (Theory of Change) ጨምሮ ለባለድርሻ አካላት የማስተዋወቅ መርኃ ግብር ተካሂዷል። በተጨማሪም በስትራትጂክ ዕቅዱ ዘጠኝ ወራት ጊዜ ውስጥ የክትትልና ግምገማ የመነሻ ጥናት (Baseline Survey) ለማካሄድ ቢጋር ተዘጋጅቶ የአማካሪ ተቋም መረጣ ሂደት ተጠናቆ ሰርቬው በመካሄድ ላይ ይገኛል። ስትራተጂክ ዕቅዱ በሁለት ቋንቋዎች (በአማርኛና በእንግሊዘኛ) ተዘጋጅቶ ለባለድርሻ አካላት ተሰራጭቷል።

o በሴቶችና ህፃናት መብቶች ፣ በሲቪል እና ፖለቲካ መብቶች እንዲሁም በአካል ጉዳተኛ እና አረጋዉያን መብቶች የስራ ዘርፍ ዙሪያ የባለድርሻ አካላት ልየታ/ ትንተና/ ሰነድ በአማካሪ ድርጅቶች ለማሰራት ይቻል ዘንድ ቢጋር ተዝጋጅቶ በግልጽ ጨረታመሰረት ከቀረቡ አማካሪ ደርጅቶች የተሻለውን በመምረጥ እና ስምምነት በማድረግ የባለድርሻ አካላት ልየታ/ ትንተና/ ስራ ተጀምሮል።

o በተመሳሳይ በዓመታዊ ዕቅድ ከተያዙ የአጋርነት ስራዎች ውስጥ የኮሚሽኑን የባለድርሻ ስትራቴጂይ ማዘጋጀት ሲሆን ከአጋር ድርጅቶች ልየታና ትነተና በተጨማሪ በተያያዥነት እንዲዘጋጅ ለተመረጠው አማካሪ ድርጅት በኩል ስምምነት ተደርጎ ስራውን ጀምረዋል።

o በኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን ከሲቪል ማኅበራት ድርጅቶችና ከኪነ ጥበብ ማኅበራት ጋር አራት የምክክር መድረኮችን አዘጋጅቷል።

o ኢሰመኮ ከኢትዮጵያ ሰብአዊ መብት ድርጅቶች ህብረት (CEHRO) ጋር በመተባበር ነሐሴ 18 ቀን 2013 ዓ.ም. ሀገር አቀፍ የምክክር መድረክ በጋራ አዘጋጅቷል። የዚህ የምክክር አውደ ጥናት ዓላማ ሰኔ 21, 2013 በነበረው ሀገራዊ ምርጫ ዙሪያ የተደረገውን ምልከታ (observation) መልካም ልምዶችን መለዋወጥ ነው። በምክክር አውደ ጥናቱ ላይ ከሰኔ 21, 2013 ምርጫ ምልከታ ላይ የተገኘ መልካም ተሞከሮዎችና ክፍተቶች፣ መስከረም 2014 ዓ.ም. ምርጫና ከ5 ዓመት በኋላ የሚደረጉ ምርጫዎች ላይ የመራጮችና የተመራጮች ሰብአዊ መብቶችን መንግስት ጥበቃ እንዲያደርግና ጥሰት ሲኖር ተገቢ የማስተካከያ እርምጃ እንዲወስድ ግፊት ማድረግን እና በኢሰመኮ እና በሲቪል ማኅበራት ትብብር መድረክ ትኩርት ሊደረግ የሚገባችው ጉዳዮች ላይ የጋራ ገንዛቤ እንዲኖር ተደርጓል። በብሔራዊው ውይይቱ 57(16ሴ) ከሲቪል ማኅበራት

የተውጣጡ ተሳታፊዎች የተሳተፉ ሲሆን 5 ተሳታፊዎች በመስከረም 2014 ምርጫ ሊካሄድበት የታሰቡ ከሌሎች የመንግስት መስሪያ ቤቶች ልምድ እንዲያገኙ በብሔራዊ ውይይቱ ተሳትፈዋል።

o ኢሰመኮ በ2014 በጀት ዓመት የኢሰመኮ-ሲቪል ማኅበራት ትብብር መድረክን የነበረውን ጥንካሬና ስኬቶችን በተሻለ መልኩ ለማስቀጠል ታኅሳስ 25 ቀን 2014 የግማሽ ቀን 40 (8ሴ) የመሪ ጥምረት ድርጅቶች፣ ቅንጅቶች፣ ማኅበራት፣ የሰብአዊ መብቶች ላይ የሚሰሩ ድርጅቶችና ሌሎችም ከአ.አ. እና ከሌሎች ክልሎች የተውጣጡ የየትኛውም ማኅበር አካል ያልሆኑ የሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶች የተሳተፉበት የምክክር አውደ ጥናት አካሂዷል።

o ኢሰመኮ ከሲቪል ማህበራት ጋር ያለውን የትብብር መድረክ የበለጠ ለማጠናከር በስሩ 4 ንዑሳን ክፍሎች ትብብር መድረኮች ያተቋቋመ ሲሆን እነዚህም ዓለም-አቀፋዊ ሪፖርቶች በኮሚሽነሩ ቢሮ፣ በሴቶችና ህጻናት፣ አካል ጉዳተኞችና አረጋዊያን እና የክትትልና የምርመራ ክፍሎች ናቸው። እነዚሁ ንዑሳን ሲቪል ማህበራትና የኢሰመኮ የየክፍሉ የትብብር መድረኮች የተመረጡ 11 መሪዎችና ም/መሪዎች የተገኙበት መጋቢት 8 ቀን 2014 ዓ.ም የግማሽ ቀን ምክክር መድረክ የተካሄደ ሲሆን በዚህ ቀንም አመታዊ የጋራ መነሻ እቅድ ወጥቷል።

o ኢሰመኮ ከኢትዮጵያ ሰብአዊ መብት ድርጅቶች ህብረት (CEHRO) ጋር በመተባበር በኢትዮጵያ ሰብአዊ መብት ኮሚሽን (ኢሰመኮ)፣ በሲቪል ማህበረሰብ ድርጅቶች (CSOs) እና በሚዲያ መካከል ያለው የሶስትዮሽ ግንኙነት ለተቀናጀ የሰብአዊ መብቶች ተሟጋችነት በሚል እርእስ ዙሪያ በግንቦት 11, 2014 ውይይት አካሂዶል። በዚህም ውይይት የመገናኛ ብዙሃን እና የሲቪል ማህበረሰብ ድርጅቶች ሰብአዊ መብቶችን በማስተዋወቅ እና በመጠበቅ ረገድ ትልቅ ሚና ስለሚጫወቱ ሶስቱም አካላት ተጠያቂነትን በማረጋገጥ ዙሪያ ተቀናጅተው እንዲሰሩ ከስምምነት ላይ ተደርሶ ለወደፊት ቀጣይ የትብብር መድረኮች እና አሰራሮች መዘርጋት አስፈላጊ መሆኑ ተገልፇል ። በዚህም የውይይት መድረክ ላይ 48 (ሴት 17 እና ወንድ 31) ተሳታፊዎች ተገኝተዋል።

o ኢሰመኮ 73ኛውን አለም አቀፍ አመታዊ የሰብአዊ መብቶች ቀን መታሰቢያ በማድረግ በሰብአዊ መብት ጉዳዮች ዙሪያ ለህብረተሰቡ የግንዛቤ የማስጨበጥ ፐሮግራም በማዘጋጅት ለመጀመሪያ ጊዜ የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብት ፊልም ፌስቲቫል ከህዳር 28 እስከ ታኅሳስ 1 2014 ተካሂዷል (1780 ተመልካቾች ተመዝግበዋል)። የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብት ፊልም ፌስቲቫል በሚል መጠሪያ በየዓመቱ የሚካሄድ ይሆናል። ፌስቲቫሉ በሦስት ከተሞች የተከናወነ ሲሆኑ እነርሱም አዲስ አበባ፣ አዳማ እና ሀዋሳ ናቸው። የፕሮገራሙ ታዳሚዎች ጥሪ የተደረገላቸው የኪነ-ጥበብ ባለሙያዎች፣ የሲቪል ማኅበራት፣ የሚመለከታቸው ሚኒስቴር መ/ቤቶች እና የዲሞክራሲ ተቋማት እንዲሁም የተለያዩ የማኅበረስብ ክፍሎች ተሳታፊ ሆነዋል። በተጨማሪም ከዓለም አቀፍ የሴቶች ቀን ጋር አስመልክቶም “የሴቶች መብቶች በኪነ-ጥበብ” በሚል በሴቶች እና ሕፃናት የስራ ክፍል በኩል በተነደፈው የሴቶች መብቶች የግንዛቤ ማስጨበጫ ዝግጅቶችን በማስተባበርና የአጋርነት ስራዎችን በማሳለጥ ረገድ ጉልህ ተሳትፎ አድርጓል፡፡

o ኢሰመኮ ሰብአዊ መብቶችና ኪነ-ጥበብ በሚል ርዕስ በጥቅምት 23, 2014 የአንድ ቀን ምክክር መድረክ አዝጋጅቷል። በዚህ አውደጥናት 28(9ሴ) በተለያየ ዘርፍ ላይ ያሉ የኪነ-ጥበብ ባለሙያዎች ተሳትፈዋል። የመድረኩ ዋና ቁለፍ አላማ በኢሰመኮ እና በኪነ-ጥበብ ማኅበረሰብ መካከል አንዱ የሌላውን ግዴታና ኃላፊነት (እንዲሁም መብቶችን) የሰብአዊ መብቶችን ለማስከበር በጋራ መስራት በሚያስችል ጉዳዩች ላይ የጋራ መድረክ መፍጠር ነው።

o ኢሰመኮ ከኪነጥበብና ከስነ-ጥበብ ባለሙያዎች ጋር የተጀመረው የትብበር መድረክ በበለጠ በተጠናከረ መልኩ ማስቀጠል ይቻል ዘንድ እንዲሁም የተፈለገው ማኅበረሰብ መካከል አንዱ የሌላውን ግዴታና ኃላፊነት (እንዲሁም መብቶችን) የሰብአዊ መብቶችን ለማስከበር በጋራ ለመስራት የጋራ መድረክ መፍጠር አስፈላጊ መሆኑ በሁለቱም ወገኖች በመተማመን በኢሰመኮ የሴቶችና ህጻናቶች ኮሚሽነር የሚመራ እንዲሁም በአጋርነት እና በሰበአዊ መብቶች ትምህርት ዳይሬክተሮች የሚያስተባብሩት የኪነጥበብና ከስነ-ጥበብ የጋራ አማካሪ ኮሚቴ ተቋቁሟል፡፡ ከዚህ ቡድን ጋርም በጋራ ለመስራት በጋራ ማቀድ አስፈላጊ በመሆኑ ለተመረጡ ባለሙያዎች የተገኙበት የካቲት 9 ቀን 2014 ዓ.ም የግማሽ ቀን የምክክር መድረክ ተካሂዷል።በማስከተልም በሴቶች እና ህጻናት መብቶች ክፍል የተዘጋጀው የማርች 8 የሴቶች ቀን ኪነጥበባት ዝግጅት ላይ የኪነ-ጥበባት ምሽትና አውደጥናቶች አማካሪ ቡድኑ በማሳተፈና በማማከር የራሳቸውን አስተዋጸኦ እንዲያበረክቱ ተደርጓል። ከዚህም በተጨማሪ አማካሪ ቡድኑ በግንቦት 24 ቀን 2014 በመሰብሰብ ሰኔ ወር በሚካሄዱ የሰብአዊ መብቶች ቀናቶች በተመረኮዘ በተለያዩ አጋር ድርጅቶች ለኮሚሽኑ በቀረቡ ስራዎች ዙሪያ የማማከር ስራ ሰርቷል።

የስራ ክፍል፡ ፕሮግራምና አጋርነት

ተቁ	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለ ኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
1.1	የእቅድ ዝግጅት
1.1.1	አመታዊ እቅድ ዝግጅትን ማስተባበርና በተወካዮች ምክር ቤት እና በገንዘብ ሚኒስትር ማጸደቅ	የእቅድ ብዛት	1 እቅድ	1 እቅድ	የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን በገንዘብ ሚኒስትር በተመደበለት የ2014 በጀት ዓመት አመታዊ በጀት ላይ በመንተራስ የአመታዊ ዕቅድ ዝግጅቱን አጠናቋል በ2013-2-15 አራተኛው ዙር የፕሮግራም በጀት ማእቀፍ መሰረት የ2015 በጀት ዓመት የኮሚሽኑን የፕሮግራም በጀት ተዘጋጅቶ ለህዝብ ተወካዮች ምክር ቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር ገብቷል	200	200	እቅድ ተዘጋጅቶ ለሕዝብ ተወካዮች ምክርቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር ተልኳል
1.1.2	የግማሽ አመት የእቅድ	የተሻሻለ	1		በግማሽ ዓመቱ ላይ ኮሚሽኑ ሂደቱንና የሁኔታዎችን	100	100	የተሻሻለ ዓመታዊ እቅድ
	ማሻሻያን ማስተባበርና	የእቅድ ብዛት	የተሻሻለ		መለዋወጥ ግምት ውስጥ በማስገባት የ2014			ተዘጋጅቶ ለሕዝብ
	ለሕዝብ ተወካዮች ምክር		እቅድ		ዓመታቂ እቅዱን በመከለስ ለህዝብ ተወካዮች ምክር			ተወካዮች ምክርቤትና
	ቤት እና ለገንዘብ				ቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር አስገብቷል			ለገንዘብ ሚኒስቴር
	ሚኒስትር መላክ							ተልኳል
1.1.3	የሃብት ማሰባሰብ ስትራተጂ	የሃብት	1	1 የሃብት	የሃብት ማሰባሰብ ስትራተጂ ዝግጅት ተጀምሯል።	40	100	የሃብት ማሰባሰብ
	እቅድ ማዘጋጀት	ማሰባሰብ	የሃብት	ማሰባሰብ	በባለሙያ አጥረት የተነሳ የሃብት ማሰባሰብ			ስትራተጂ ጅምር ሰነድ
		ስትራተጂ	ማሰባሰብ	ስትራተጂ	ስትራተጂ ማዘጋጀት ስራው አልተጠናቀቀም፤			ተዘጋጅቷል
		ብዛት	ስትራተ		በሚቀጥለው በጀት ዓመት መጀመሪያ ላይ
			ጂ		ይጠናቀቃል
1.1.4	የሃብት ማሰባሰብ ጥረት	የፕሮጀክት ሰነድ ብዛት	4 የፕሮጀ ክት ሰነድ	2 የፕሮጀክት ሰነድ	8 አዳዲስና የፕሮጀክት ፕሮፖዛሎችና የቀድሞ ፕሮጆክት ፕሮፖዛሎች ላይ የማዳበሪያ እና ቀጣይ ድጋፍ እንዲሰጡ የማስቻል ስራ ተሰርቷል። ለምሳሌ ለኢስት አፍሪካ ኦፕን ሶሳይቲ ፋዉንዴሽን 1 የፕሮጀክት ፕሮፖዛል ተዘጋጅቶ የተላከ ሲሆን ይህም	200	400	8 የፕሮጀክት ጽንሰ ሃሳብ እና ፕሮፖዛሎች ተዘጋጅቷል። ኮሚሽኑ የሚሰራውን ነፃና ገለልተኛ የሆነ ስራ ለመደገፍ በርካታ የድጋፍ ሰጪ ድርጅቶች የኮሚሽኑን ለመደገፍ ያለው ፍላጎት ኮሚሽኑ
					ፕሮፖዛል በድጋፈ ሰጪዉ ድርጅት ተቀባይነት አግኝቶ የ
					6,981,397.76 ብር ድጋፍ ተገኝቶበታል። ከዚህም በተጨማሪ
					ለጀርመን ኢምባሲ በተላከ የፕሮጀከት ፕሮፖዛል መሰረት
					ኢምባሲዉ በዴኒሽ የሰብአዊ መብቶች ኢንስቲዉት በኩል ለሚደረገዉ ድጋፍ 1,500,000 € ለሦስት ዓመት የሚሆን
					ድጋፍ ተገኝቷል። ከዚህም በተጨማሪ ከOHCHR ጋር

ተቁ	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለ ኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
					የሚሰራዉን የሃገር ዉስጥ ተፈናቃዮች መብት ዙሪያ የሚደረገዉን ክትትል እና ምርመራ በጋራ ለመስራት የሚያሰችል ድጋፍ ከOHCHR ተገኝቷል። እንዲሁም በ2013 ዓ.ም. ከUNICEF እና ሴቭ ዘ ችልድረን ጋር የተደረጉ የድጋፍ ስምምነቶችን ቀጣይነት እንዲኞራቸዉ ማድረግ ተችሎል። እንዲሁም ከIrish Aid, UNDP and UNHCR ተጨማሪ የፕሮጀክት ድጋፎችን ለማግኘት ተችሏል።			ከቀደው በላይ ድጋፍ ለማግኘት እንዲችል እድሉን ፈጥሯል
					በየዓመቱ በኢሰመኮ በሚከበረውን ሰብአዊ መብቶች በዓል ምክንያት በማድረግ የሲዊዘርላንድ ኢምባሲይ በጅግጀጋ ከተማ በ2015 ለማክበረው የሰብአዊ መብቶች ፊልም ፌስቲቫል ድጋፍ ለማድረግ ያላቸውን በመግለጻቸው መንሻ ሃሳብ ፕሮፖዛል (Concept Note) ተዘጋጅቶ ተልኳል። በዚህም መሰረት ከሲዊዘርላንድ ኢምባሲ የ 1,875,000 ETB ብር ድጋፍ ተገኝቶል።
1.1.6	የባለድርሻ አካላት ልየታ/	የባለድርሻ	1 የባለድር ሻ አካላት ልየታ/ ትንተና ሰነዶች		በሴቶችና ህፃናት መብቶች ፣ በሲቪል እና ፖለቲካ መብቶች እንዲሁም በአካል ጉዳተኛ እና አረጋዉያን መብቶች የስራ ዘርፍ ዙሪያ የባለድርሻ አካላት ልየታ/ ትንተና/ ሰነድ በአማካሪ ድርጅቶች ለማሰራት ይቻል ዘንድ ቢጋር ተዝጋጅቶ በግልጽ ጨረታ የወጣ ሲሆን በዚህ መሰረት ከቀረቡ አማካሪ ደርጅቶች መካከል የተሻለውን በመምረጥ አና ስምምነት በማድረግ የባለድርሻ አካላት ልየታ/ ትንተና/ ስራ ተጀምሮል።	90	100	የባለድርሻ አካላት ልየታ/
	ትንተና (mapping/	አካላት ልየታ/						ትንተና (mapping/
	analysis for three	ትንተና						analysis) ስራው
	departments –	ሰነዶች						ተጀምሮዋል
	WCRD, DROP and
	CPR)
	የባለድርሻ አካላት የተግባቦት/ ግንኙነት ፖሊሲ/ ስትራተጂ ማዘጋጀት	የባለድርሻ አካላት የተግባቦት/ ግንኙነት	1 የተግባቦት / ግንኙነት ፖሊሲ/		የባለድርሻ ስትራቴጂ ቢጋር ተዘጋጅቶ ከአጋር ድርጅቶች ልየታና ትነተና ሊሰራ የተመረጠው አማካሪ ጋር በተጨማሪ ስራ እንዲሰራ ስምምነት ተደርጎ ስራው ጀምረዋል	60	100	የባለድርሻ ስትራቴጂ ስራው በሂደት ላይ ይገኛል
			ስትራጂ
			ሰነድ
1.2	የሪፖርት ዝግጅት
1.2.1	የሩብ ዓመት ሪፖርት	የሪፖርት	4 ዘገባ	4 ዘገባ	የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን	100	100	ኮሚሽኑ የመጀመሪያውን ሩብ ዓመት እና መንፈቀ ዓመት እንዲሁም የዘጠኝ ወር የስራ ክንውን ዘገባዎች አዘጋጅቶ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤትና ለገንዘብ
	ዝግጅትን ማስተባበርና	ብዛት			የመጀመሪያውን ሩብ ዓመት፤ የመጀመሪያውን
	በተወካዮች ምክር ቤት እና				መንፈቀ ዓመት፤ የዘጠኝ ወር እና የአስራ አንድ
	በገንዘብ ሚኒስትር ማጸደቅ				ወር የስራ ክንውን ዘገባዎች አዘጋጅቶ ለሕዝብ
					ተወካዮች ምክር ቤትና ለገንዘብ ሚኒስቴር ልኳል

ተቁ	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለ ኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
								ሚኒስቴር ልኳል
1.2.2	የፕሮጀክት ድጋፍ ሪፖርት ዝግጅትን ማስተባበርና ለድጋፍ ሰጪ አካላት መላክ	የሪፖርት ብዛት	6 ዘገባ	6 ዘገባ	ኮሚሽኑ ከተለያዩ የድጋፍ ሰጪ ማለትም ኦፕን ሶሳይቲ ኢኒሼቲቭ ኢስት አፍሪካ ፋዉንዴሽንና ፍትሕ/ የዩናይትድ ስቴትስ ዓለም አቀፍ ልማት ኤጀንሲ (USAID) ፕሮጀክቶች፣ ከአውሮፓ ህብረት፣ ከዴኒሽ የሰብአዊ መብት ተቋም ፕሮጀክት የተ.መ.ድ. የህፃናት ፈንድ፤ የህፃናት አድን ድርጅት እንዲሁም	150	150	ኮሚሽኑ በለፉት አስራ አንድ ወራት 9 የፕሮጀክት ድጋፍ ሪፖርቶች አዘጋጅቶ
					ከአይሪሽ ኢምባሲ ጋር ለሚተገብረው ፕሮጀክቶች የሩብ			በድጋፍ ሰጪ አካላት
					ዓመት፤ የመንፈቀ ዓመት እንዲሁም ዓመታዊ ፕጀክቶች አመታዊ የፕሮግራም አፈጻጻምና የሂሳብ ሪፖርት ተልኳል			አጸድቋል
1.4	የክትትል እና ግምገማ ትንተና
1.4.1	የክትትል እና ግምገማ	የክትትል እና	1	1 የክትትል	የኮሚሽኑ አዲሱ ስትራቴጂክ ፕላን (2014-2018	100	100	የጸደቀ የክትትል እና
	እቅድ ለስትራተጂክ እቅዱ	ግምገማ ዕቅድ	የክትት	እና ግምገማ	ዓ.ም.) አካል የሆነው አንድ የክትትል እና ግምገማ			ግምገማ ዕቅድ
	ማዘጋጀት	ብዛት	ል እና	ዕቅድ	ዕቅድ ተዘጋጅቷል። በሪፖርት ወቅቱ በተዘጋጀው
			ግምገማ		የክትትል እና ግምገማ ዕቅድ ላይ ትችት
			ዕቅድ		ተደርጎበት በዚሁ መሰረት ማሻሻያ ሃሳቦች
					ተካተውበታል። ለባለድርሻ አካላት የማስተዋወቅ
					መርሀግብር ተካሂዷል
1.4.2	የመነሻ ግምገማ ጥናት (baseline) ማድርግ	የመነሻ ግምገማ ጥናት ብዛት	1 የመነሻ ግምገማ ጥናት	1 የመነሻ ግምገማ ጥናት	የክትትልና ግምገማ የመነሻ ጥናት (Baseline Survey) ለማካሄድ ቢጋር ተዘጋጅቶ የአማካሪ ተቋም መረጣ ሂደት ተጠናቆ የመነሻ ግምገማ ጥናቱ በመካሄድ ላይ ይገኛል። በሰኔ ወር መጨረሻ የመነሻ ግምገማ ጥናት ሪፖርቱ ይፋ ይሆናል	90	90	በሰኔ ወር መጨረሻ የመነሻ ግምገማ ጥናት ሪፖርቱ ይጠናቀቃል
1.4.3	የክትትል ስራ በተመረጡ ዘርፎች/ ፕሮግራሞች ላይ መከወን	የተከናወኑ የክትትል ስራዎች ብዛት	4 የክትት ል ስራ	4 የክትትል ስራ	በሰው ሃይል እጥረት ምክንያት በተሻሻለው አመታዊ እቅድ መሰረት ለማካሄድ የታሰቡት 2 የክትትል ስራዎች አልተከናወኑም። በውድድር የተመረጠው አዲስ ሰራተኛ የቀረበለትን የስራ ቅጥር ውል ሳይቀበል በመቅረቱ የቅጥር ማስታወቂያ እንደገና ለማውጣት እየታሰበበት ይገኛል	0	0
1.4.4	ከአጋር ድርጅቶች ጋር የምክክር መድረክ	የምክክር መድረክ ብዛት	6 የምክክር መድረክ (2 ከለጋሽ ድርጅቶች ና 4	4 የምክክር መድረክ	በአስራ አነድ ወራት 7 የምክክር መድረኮች ተዘጋጅተዋል። እነዚሁም (1ኛ) ምርጫ ምልከታና ሪፖርቱ ከሰብአዊ መብቶች አንጻር ድህረ ምርጫ የተሞክሮ ልውውጥ ለማድረግ ብሔራዊ መድረክ ተዘጋጅቷል በዚህም 57(16ሴ) ሲቪል ማኅበራት አባላትና 5 ከክልል የመጡ የሚመለካታችወ መ/ቤቶች ተውካዮች ተሳትፈዋል። (2ኛ) ኢሰመኮ ሰብአዊ መብቶችና	117	117	የሶስቱ ምክክር መድረኮች ሪፖርቶች የተዘጋጁ
	ማዘጋጀት (donor and							ሲሆን ቀሪው አንድ
	partner round table							ሪፖርት በመዘጋጀት ላይ
	discussion)							ነው

ተቁ	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለ ኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
			ከሲቪል		ኪነጥበብ በሚል ርእስ በጥቅምት 23, 2014 የአንድ ቀን
			ማኅበራት		ምክክር መድረክ አዝጋጅቷል። በዚህ አውደጥናት 28(9ሴ)
			ጋር)		በተለያየ ዘርፍ ላይ ያሉ የኪነጥበብ ባለሙያዎች ተሳትፈዋል።
					(3ኛ) ኢሰመኮ 73ኛውን ዓመታዊ የሰብአዊ መብቶች ቀን
					መታሰቢያ በማድረግ በሰብአዊ መብት ጉዳዮች ዙሪያ
					ለህብረተሰቡ የግንዛቤ የማስጨበጥ ፕሮግራም በማዘጋጅት
					ለመጀመሪያ ጊዜ የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ፊልም
					ፌስቲቫል አዘጋጅቷል። (4ኛ) ኢሰመኮ በ2014 በጀት ዓመት
					የኢሰመኮ-ሲቪል ማኅበራት ትብብር መድረክን የነበረውን
					ጥንካሬና የተረጋገጡ ስኬቶች በተሻለ መልኩ ለማስቀጠል
					ታኅሣሥ 25 ቀን 2014 ዓ.ም. የግማሽ ቀን 40 (8ሴ) የመሪ
					ጥምረት ድርጅቶች፣ ቅንጅቶች፣ ማኅበራት ተሳታፊ ሆነዋል።
					(5ኛ) የትብብር መድረክ የበለጠ ለማጠናከር በስሩ 4 ንዑሳን
					ክፍሎች ትብብር መድረኮች ያተቋቋመ ሲሆን እነዚህም
					ዓለማቀፋዊ ሪፖርቶች በኮሚሽነሩ ቢሮ፣ በሴቶችና ህጻናት፣
					አካልጉዳተኞችና አረጋዊያን እና የክትትልና የምረመራ
					ክፍሎች ናቸው። እነዚሁ ንዑሳን ሲቪል ማህበራትና
					የኢሰመኮ የየክፍሉ የትብብር መድረኮች የተመረጡ 11
					መሪዎችና ም/መሪዎች የተገኙበት መጋቢት 8 ቀን 2014
					ዓ.ም የግማሽ ቀን ምክክር መድረክ የተካሄደ ሲሆን በዚህ
					ቀንም አመታዊ የጋራ መነሻ እቅድ አውጥተዋል። (6ኛ)
					የኪነጥበብና ከስነ-ጥበብ አማካሪ ኮሚቴ የተቋቋመ ሲሆን
					በጋራ ለመስራት በጋራ ማቀድ አስፈላጊ በመሆኑ ለተመረጡ
					13 ባለሙያዎች የተገኙበት የካቲት 9 ቀን 2014 ዓ.ም
					የግማሽ ቀን የምክክር መድረክ ተካሂዷል። ተጨማሪም
					የኪነ/ስነ-ጥበብ የተመሰረተ አማካሪዎች ኮሚሽኑ በሚደረጉ
					ሰብአዊ መብቶች ቀን ማለትም የሴቶች ቀንና ሌሎች በአላት
					በማክበር ረገድ ከሚመለከታቸው የኮሚሽኑ ክፍሎች ጋር
					በመሆን በስነ-በኪነ ጥበብ ጉዳይ ላይ በማማከርና በመሳተፍ
					ላይ ይገኛሉ። (7ኛ) ኢሰመኮ ከኢትዮጵያ ሰብአዊ መብት
					ድርጅቶች ህብረት (CEHRO) ጋር በመተባበር በኢትዮጵያ
					ሰብአዊ መብት ኮሚሽን (ኢሰመኮ)፣ በሲቪል ማህበረሰብ
					ድርጅቶች (CSOs) እና በሚዲያ መካከል ያለው የሶስትዮሽ
					ግንኙነት ለተቀናጀ የሰብአዊ መብቶች ተሟጋችነት በሚል
					እርእስ ዙሪያ በግንቦት 11, 2014 ውይይት አካሂዶል።

2.1.8.2 ሚዲያና ኮሚኒኬሽን

በለፉት አስራ አንድ ወራት የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡-

የኮሚሽኑ አምስት ዓመት ስትራቴጂያዊ እቅድ በመጀመሪያ ዓመት አፈጻጸሙ ለተቋማዊ አቅም ግንባታ ትኩረት በመስጠት፣ ለዚሁም እንዲረዳ 17 የተቋማዊ አቅም ግንባታ ዘርፎች ለይቷል። ከእነዚህም መካከል በተለይም የሚድያና ኮሙኒኬሽን ስራ ክፍሉን በቀጥታና በተዘዋዋሪ መንገድ የሚመለከቱ ዘርፎች በማስፈጸም ረገድ የስራ ክፍሉ እስከ 2014 ዓ.ም. አስራ አንድ ወራት ማብቂያ ድረስ ያከናወናቸው ተግባራት እንደሚከተለው ጠቅለል ባለ መልኩ ሪፖርት ተደርገዋል።

• ከመስከረም 1 ቀን እስከ ግንቦት 30 ቀን 2014 ዓ.ም. ብቻ ኮሙሽኑ 145 የተለያዩ የኮሙኒኬሽን ውጤቶችን (ማለትም ሪፖርቶች፣ መግለጫዎች፣ የተለያዩ የሰብአዊ መብቶች መልዕክቶችንና ግንዛቤ ማስጨበጫ ይዘቶች የያዙ ቪድዮዎችና የጽሑፍ ሰነዶች ወዘተ) በኮሚሽኑ ድረ ገጽና ማኅበራዊ ሚድያ ተሰራጭተዋል፣ በተመሳሳይ መልኩ ከመስከረም 1 ቀን እስከ ነሃሴ 30 ቀን 2013 ዓ.ም. ተቋሙ 70 መሰል ሰነዶችን ያሰራጨ ከመሆኑ አኳያ የ2014 ዓ.ም. አፈጻጸም ቢያንስ በ100% እድገት ያሳየ ነው፣

• የኮሚሽኑ ድረ ገጽ በስራ ላይ ከዋለና ለሕዝብ ከተዋወቀ ጀምሮ የተጠቃሚዎቹ ቁጥር በየጊዜው እየጨመረ የመጣ ሲሆን፣ ለምሳሌ በግንቦት ወር 2014 ዓ.ም. የተደረገው የክትትል ሪፖርት እንደሚያሳየው የኮሚሽኑን ድረ ገጽ የሚጎበኙ ተጠቃሚዎች ከግንቦት ወር 2014 ዓ.ም. አንጻር የ70% እድገት በማሳየት 8000 ደርሷል፣ የኮሚሽኑ የፌስቡክ ገጽ ተከታዮች ቁጥር ከሰኔ ወር 2013 ዓ.ም አንጻር በ55% በመጨመር 180,000 ገደማ የደረሰ ሲሆን በተመሳሳይ መልኩ የኮሚሽኑ ትዊተር ገጽ 100 ሺህ ገደማ ደርሷል፣ በታኅሣሥ ወር 2014 ዓ.ም. በነበሩት አራት ሳምንታት ውስጥ በፌስቡክ ገጽ ብቻ 160 ሺህ ሰዎችን መድረስ ተችሏል፣

• የኮሚሽኑ የኮሙኒኬሽን ውጤቶች የጥራት ደረጃ ከፍተኛ እንዲሆን የኮሙኒኬሽን ውጤቶች ሃሳብ ማቅረቢያ ሰነድ ቅርጽና ሞዴል ተዘጋጅቶ ተፈጻሚ ሆኗል፣ ማንኛውም ረቂቅ ሰነድና ቪድዮ በሰፊ የአርትዖት ሂደት አሰራር እንዲያልፍ ይደረጋል፣ የዚህ የአርትዖት ሂደት ተዘርግቶና መመሪያ ተዘጋጅቶ በተለይም የኮሚሽኑ ከፍተኛ አመራሮች ተግባራዊ እንዲያደርጉት ተደርጓል፣ ሰነዶችና ሌሎች የኮሙኒኬሽን ውጤቶች በዚህ የአርትዖት እንዲያልፉ ማድረግና ይህንንም የአርትዖት ሂደት በአግባቡ መከታተል የስራ ክፍሉ ከሚያከናውናቸው ቋሚ ተግባራት መካከል ናቸው፣ ለተቋሙ የኮሙኒኬሽን ውጤቶች ከፍተኛነት አመላካችነት ሊወሰድ ከሚችሉ ነጥቦች መካከል የኮሚሽኑ ድረ ገጽና ማኅበራዊ ሚድያ ተከታዮች/ተጠቃሚዎችና ከሌሎች ተቋማት የሚሰጡት አስተያየቶች፣ ይዘቶች በአብዛኛው በመገናኛ ብዙኃንና በሌሎች ተቋማት ተጨማሪ ማሻሻያ ሳይስፈልጋቸው እንዳሉ የሚወጡ መሆናቸው፣ የኮሚሽኑ ሪፖርቶችና መግለጫዎች በሌሎች ተቋማት እንደ ተዓማኒ ምንጭ መጠቀሳቸውና በተለይም በማኅበራዊ ሚድያ የሚሰራጩ የኮሚሽኑ የኮሙኒኬሽን ውጤቶች በሌሎች በርካታ ተቋማት መጋራታቸው፣ ለምሳሌ በግንቦት ወር 2014 ዓ.ም. በትዊተር የተሰራጨ አንድ ሰነድ አማካይ የስርጭት/የመጋራት ደረጃ ከ150 በላይ ነበር፣

• የተቋሙ ድረ ገጽና ማኅበራዊ ሚድያ ስርጭትና ተከታይ ቁጥር መብዛት ለሁሉም የኮሙሽኑ የስራ ክፍሎች ከፍተኛ አስተዋጽዖ እንደሚያደርግ የሚታወቅ ቢሆንም፣ ይፋ የሚደረጉ ሰነዶችና የኮሙኒኬሽን ውጤቶች በአጠቃላይ የሰብአዊ መብቶችን ግንዛቤ በማስፋትና ሀገራዊው የሰብአዊ መብቶች ሁኔታው ላይ አሉታዊ ተጽዕኖ ከማድረግ አኳያ ጠቀሜታው ከፍ ያለ ነው፣ ስለሆነም በተለይ የማኅበራዊ ሚድያው ቴክኖሎጂና መድረክ በሚሻሻልበት ፍጥነትና በየጊዜው የሚደረጉ ማሻሻያዎችን ለመከታተልና እኩል ለመራመድ ቋሚ የክትትል ስራ ይሰራል፣ አዲስ መድረኮችን ለመቀላቀል በሚያስፈልግበት ግዜ ዳሰሳ ተደርጎ በከፍተኛ አመራር እንዲጸድቅ ይደረጋል፣ በዚህም መሰረት ለምሳሌ በጥቅምት ወር 2014 ዓ.ም. ኮሚሽኑ የመጀመሪያውን የዩትዩብ ቻናል በመፍጠር ተግባራዊ አድርጎ ወደ አዳዲስ የማኅበረሰብ ክፍል ተደራሽ ለመሆን ችሏል፣

1.1 የተሻሻለ የሰብአዊ መብት መረጃ፣ ቁሳቁስ /ማቴሪያል/ እና አገልግሎት ማግኘት

o የብራንዲንግ ስትራቴጂ ያካተተ ረቂቅ የኮሙኒኬሽን (ግንኙነት) ስትራቴጂ ተዘጋጅቷል፣ በ3ኛው ሩብ ዓመት ለኮሚሽነሮች ጉባዔ ቀርቦ ይጸድቃል፣ የኮሚሽኑ ድረገጽ (xxx.xxxx.xxx) በስራ ላይ ከዋለ 17 ወራት አስቆጥሯል፣ በዚህ ሩብ ዓመት በይዘትና በቅርጽ የማሻሻል ስራ ተሰርቷል፣ አስተዳደሩም ያለምንም ተግዳሮት እየተከናወነ ነው፣ ለዚህም ማሳያ ድረ ገጹ ይፋ ከተደረገበት ግዜ ካለምንም የድኅንነትና ሌሎች አገልግሎት የሚያቋርጡ ችግሮች መቆየቱ ነው፣ በሦስተኛው ሩብ ዓመት ድረ ገጹን በከፊል ለማስተዳደርና ለስራ ክፍሉ ባለሞያዎች ስልጠና ለመስጠት ከተዋዋለው የቴክኖሎጂ ድጋፍ አገልግሎት ሰጪ ተቋም ሙሉ በሙሉ በመረከብ የድረ ገጹን አስተዳደር ሙሉ በሙሉ ወደ ስራ ክፍሉ ይዘዋወራል፣

o አዲሱ የኮሚሽኑ አርማ ከሰኔ ወር 2013 ዓ.ም. ጀምሮ በስራ ላይ የዋለ ሲሆን፣ አርማው በሀገር አቀፍ ደረጃ ተመዝግቦ በመገናኛ ብዙኃን እንዲተዋወቅ፣ መገናኛ ብዙኃንም አዲሱን አርማ እንዲጠቀሙ ተደርጓል፣ ለዚህም አንዱ አመላካች የኮሚሽኑ አዲስ መለያ/አርማ ይፋ ከተደረገበት ግዜ አንስቶ የሚወጡ የመገናኛ ብዙኃን ዘገባዎች አዲሱን አርማ የሚይዙ መሆናቸው ነው፣ በውስጥም ሆነ በውጭ የሚደረጉ ግንኙነቶች አዲሱን አርማ እንዲይዙ ተደርጓል፣ በዋና መስሪያ ቤት በውጭም ሆነ በውስጥ አዲሱ የኮሚሽኑ አርማ እንዲተዋወቅ ተደርጓል፣ በቀጣይ ለሁሉም ቅ/ጽ/ቤቶች አዲሱን አርማ የያዘ የማስታወቂያ ቦርድ እንዲሰራጭ ይደረጋል

o የኮሚሽኑ ሪፖርቶች እና ሌሎች የኮሙኒኬሽን ውጤቶች በአጠቃላይ ሰፊ የመገናኛ ብዙኃን ሽፋን፣ ሰፊ የማኅበራዊ ሚድያ ስርጭት ያገኛሉ፣ በባለድርሻዎች ዘንድ ስለኢሰመኮ ያለው ግንዛቤ ጨምሯል፣ በተለይም ኮሚሽኑ አንደኛ ደረጃ ማዕረግ ማግኘቱ በኮሚሽኑ ገጽታ ላይ ከፍተኛ አስተዋጾ አድርጓል፣ የኮሚሽኑ ሪፖርቶች እና መግለጫዎች በተለያዩ መገናኛ ብዙኃን እና ዓለም አቀፍ ድርጅቶች እንደ ተዓማኒ መረጃ ምንጭ መጠቀሱም ሌላው አመላካች ነው፣ ዋና ኮሚሽነሩን ጨምሮ የተለያዩ የኮሚሽኑ ባለሞያዎች ለቃለ መጠይቆች እና ለመሰል ግብዓቶ በመገናኛ ብዙኃን በአማካይ በሳምንት አንድ ግዜ ይጠየቃሉ፣ ለምሳሌ ከመስከረም 1 ቀን እስከ ታኅሣሥ 30 ቀን 2014 ዓ.ም. የኮሚሽኑ የኮሙኒኬሽን ውጤቶች በ22 የተለያዩ ሀገራዊና ዓለም አቀፍ ድርጅቶችና የተለያዩ ሀገራት ውጭ ጉዳይ ሚኒስቴሮች በይፋ ምስጋናና አበረታች አስተያየቶች ተሰጥተውታል፣ በግንቦት ወር 2014 ዓ.ም. ብቻ 45 ግዜ የኮሚሽኑ ሪፖርቶችና መግለጫዎች በተለያዩ ሀገራዊ የመንግስትና የግል መገናኛ ብዙኃን ተጠቅሰዋል አልያም ኮሚሽኑን የሚመለከቱ ዜናዎችና ትንታኔዎች ተሰርተዋል፣ በተመሳሳይ መልኩ በዚሁ ወር በዓለም አቀፍ ሚድያው ኢሰመኮ ከ70 ግዜ በላይ ተጠቅሷል፣ ለምሳሌ ባለፉት 6 ወራት ኮሚሽኑ በሀገር አቀፍ ደረጃ የሚንቀሳቀሱ በርካታ የሰብአዊ መብቶች ድርጅቶች ህብረት በሆነው በኢሰመድህ ተቋሙን በማሻሻል፣ ለሰብአዊ መብቶች መጠበቅ እያደረገ ላለው አስተዋጽኦና በዚህም ምክንያት በሚመለከተ ዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶች ተቋም አንደኛ ደረጃ እውቅና በማግኘቱ የላቀ የምስጋና መርኃ ግብር ተዘጋጅቶለት ሰርተፊኬት ተሰጥቶታል፣ እንዲሁም ዋና ኮሚሽነሩ በጀርመን -አፍሪካ ፋውንዴሽን ከመላው አፍሪካ ከተውጣጡ እጩዎች መካክል አሸናፊ ተሸላሚ የመሆናቸው ዜና በመገናኛ ብዙኃንም ሆነ በማኅበራዊ ሚድያዎች በሰፊው በመልካም ዜና መወሰዱ፣

• የኮሚሽኑ ሪፖርቶች፣ አጭር እና ሰፊ ይፋዊና ጋዜጣዊ መግለጫዎች እንዲሁም እንደ ማብራሪያና ዘገባና ጥናት የመሳሰሉ ይፋ የሚደረጉና የሕግ አስተያየትና ደብዳቤዎች የመሳሰሉ ይፋ የማይደረጉ የኮሙኒኬሽን ሰነዶች በአጠቃላይ ወጥ ቅርጽ (ቴምፕሌት) እንዲኖራቸውና በተለይም እነዚህን የሚያዘጋጁ ባለሞያዎች ቅርጹን እንዲላመዱት ተደርጓል፣ በተለይም ትኩረት ለሚደረግባቸው የማኅበረሰብ ክፍሎች - ሴቶችና ሕጻናት መብቶች የስራ ክፍል የተዘጋጀ የክትትል ሪፖርት አሰራር ስልጠና ተሰጥቷል፣ ለምርመራ ስራ ለሚሰማሩ የኮሚሽኑ ባለሞያዎች የምርመራ ሪፖርት አዘገጃጀት ላይ ስልጠና ተሰጥቷል፣ በቀጣይ እነዚህን ቅርጾች በመሰነድና የአጠቃቀም መመሪያ ማዘጋጀት እንዲሁም ለሚመለከታቸው ሰራተኞች ስልጠና የሚሰጥ ይሆናል

• በተለይም በድጋሚ ያገረሸው የኮቪድ19 ወረርሽኝ ስልጠና እና መሰል ስብሰባዎችን ለማካሄድ አስቸጋሪ ያደረገው ቢሆንም፣ ባለፉት ስድስት ወራት የስራ ክፍሉን ባለሞያዎች የማሟላት እና ከላይ የተዘረዘሩት የኮሙኒኬሽን ሰነዶች/ውጤቶች ይዘት - በተለይም የብራንዲንግ እና የሚድያ ስትራቴጂ መንደፍ- የመሳሰሉ ስራዎች መሰራታቸው ለሌሎች ሰራተኞች ለሚሰጠው ስልጠና ቅድመ ዝግጅት የሚሆን ነው፣ አዳዲስ ለሚገቡ ሰራተኞች በሙሉ የስራ ክፍሉ ስራና የውጤታማ ኮሙኒኬሽን ስራ አስፈላጊነት ግንዛቤ ማስጨበጫ ስራ በቋሚነት የሚሰጥ ተግባር ተደርጓል፣

• በተለይም ከሰኔ ወር 2013 ዓ.ም. ጀምሮ በማኅበራዊ ሚድያና በመደበኛ መገናኛ ብዙኃን የሚሰራጩ የቪድዮ መልዕክቶች የምልክት ቋንቋ ትርጉም የያዙ እንዲሆኑ ተደርገዋል፣ የኮሚሽኑ ሌሎች ሰነዶችና የኮሙኒኬሽን ውጤቶች 1/አካል ጉዳተኞችን የሚመለከት እራሱን የቻለ ይዘት እንዲኖራቸው 2/ በጽሑፍ እንዲሆኑ 3/ በየወቅቱ አካል ጉዳተኞችን ብቻ የሚመልከቱ ይዘቶች እንዲሰራጩ ተደርጓል፣ በቀጣይም በጽሑፍ የሚወጡ ሰነዶች በድምጽ እንዲወጡ የሚደረጉበት እንዲሁም ድረ ገጹ ደከም ያለ እይታ ላላቸውና ለአይነስውራን አመቺ እንዲሆን የሚያስፈልጉ የቴክኒክና ሌሎች ማሻሻያዎች እንዲጠኑ ይደረጋል፣

• በአካል ጉዳተኞችና በአረጋውያን መብቶች የስራ ክፍል ሪፖርት እንደተመለከተው፣ (በቀድሞ አጠራሩ) ከኢ.ፌ.ድ.ሪ የማኅበራዊና የሰራተኞች ጉዳይ ሚኒስቴር ጋር በመተባበር ከ6 በላይ የግንዛቤ ማስጨበጫ መልዕክቶች በሬድዮ እና በቴሌቭዥን (ኢ.ቢሲ፣ ፋና ብሮድካስቲንግ እና ሌሎች) እንዲሰራጩ ተደርገው ከ1 ሚልየን ያላነሱ ሰዎች እንዲደርሳቸው ተደርጓል፣ ከመስከረም ወር 2014 ዓ.ም. ጀምሮ በተለይም ዓመታዊ ዓለም አቀፍ ቀናት

የመከታተልና ተመጣጣኝ ይዘት ያላችውን የቪድዮና የጽሑፍ የኮሙኒኬሽን ውጤቶች ለማሰራጨት በተዘረጋው አሰራር መሰረት በዚሁ ወቅት የዋሉ የሰብአዊ መብት ቀናት ታስበዋል፣ ለምሳሌ በኅዳርና በታኅሣሥ ወራት ለነበሩ

20 ተከታታይ ቀናት #KeepWordSafe ወይም #ጤናማቃላት የሚል የማኅበራዊ ሚድያ መታወቂያና የኮሙኒኬሽን ስትራቴጂ የስራ ክፍሉ ቀርጾ በአጋርነት የስራ ክፍል ለተመረጡ ወጣት የማኅበራዊ ሚድያ ተጠቃሚዎች ስልጠና በመስጠት ዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶችን ቀን ጨምሮ የተለያዩ ዓለም አቀፍ ቀናት በማሰብ፣ የሰብአዊ መብቶች መልክቶችን በማስተላለፍ በተለይም ማኅበራዊ ሚድያውን ከጥላቻና ከሃሰተኛ ዜና የጸዳ እናድርግ የሚል የማኅበራዊ ሚድያ ዘመቻ ተደርጓል፣ ከ400 ሺህ በላይ የማኅበራዊ ሚድያ ተጠቃሚዎች #ጤናማቃላት የሚለውን መታወቂያ (ሃሽታግ) በመቀላቀል፣ በመጎብኘት፣ በመጠቀም ወዘት ተጠቃሚ ተደርገዋል፣ (ከዚህ በታች የተያያዘውን ምስል ይመልከቱ)፣ እንዲሁም በመስከረም ወር 2014 ዓ.ም. የዋለው ዓለም አቀፍ የምልክት ቋንቋዎች ቀንን ምክንያት በማድረግ በስራ ክፍሉና በአካል ጉዳተኞችና አረጋውያን መብቶች የስራ ክፍል ትብብር የተዘጋጀው የ3 ደቂቃ ቪድዮ ዝግጅት በኮሚሽኑ የትዊተር ገጽ ላይ ብቻ በአንድ ሳምንት ግዜ ውስጥ ከ2000 በላይ ተመልካች ያገኘ ሲሆን የተለያዩ የአካል ጉዳተኞች ማኅበራትና ድርጅቶችን ጨምሮ የተለያዩ ተቋማት በድረ ገጾቻቸውና በሌሎች መድረኮቻቸው ተጠቅመውበታል፣

• የኮሚሽኑ ዲጂታል ስክሪን በዋና ኮሚሽኑ ሕንጻ ለእይታ አመቺ በሆነ ቦታ ተሰቅሎ ስራ ላይ ውሏል፣ በዚህም ኮሚሽኑን የሚያስተዋውቁ፣ የኮሚሽኑ አዲስ አርማና ሌሎች የስራ ክፍሎች የሚያስተዋውቁ መልክቶች እንዲተላለፉ ከመደረጋቸው በተጨማሪ የሰብአዊ መብቶች መልክቶችና በኮሚሽኑ ሌሎች የኮሙኒኬሽን መድረኮች የሚሰራጩ የቪድዮና የምስል ዝግጅቶች በሙሉ እንዲተላለፉ ይደረጋል፣

• የመደበኛና ማኅበራዊ ሚድያ ክትትል ስራ የሚድያና ኮሙኒኬሽን ስራ ክፍል ቋሚ ተግባር በመሆኑ 1/ በየእለቱ ለኮሚሽኑ ሰራተኞች በሙሉ ከሰብአዊ መብቶች ጋር በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ አስፈላጊ የሆኑ ዜናዎች፣ ትንታኔዎች እና ሌሎች ይዘቶች ይሰራጫሉ፣ 2/ከሰኔ ወር 2013 ዓ.ም. በተለይም ለከፍተኛ አስተዳደር ክፍሉ የማኅበራዊ ሚድያ ክትትል ሪፖርት ይቀርባል 3/የጥላቻና የሃሰት ወሬዎች ክትትል ሪፖርት ከሚያቀርቡ የሰብአዊ መብቶች ድርጅቶች ትብብር ይደረጋል፣ ሪፖርቶቻቸው ይሰራጫሉ፣ እንዲሁም የሚድያ ክትትል ስራ የስራ ክፍሉ ቋሚ ተግባር በመሆኑ 1/የስራ ክፍሉ ባለሞያዎች መሟላታቸው 2/እለታዊና ወርኃዊ የሚድያ ክትትል ሪፖርቶች በኮሚሽኑ ሰራተኞች እና በስራ ክፍሉ ባለሞያዎች መለመዳቸው ለክትትል መመሪያ መዳበሩ አስተዋጾ የሚያደርግ

ነው (የመገናኛ ብዙኃን ክትትል መመሪያ ረቂቅ ክትትል ሊደረግባቸው የሚገቡ የሀገር ውስጥ እና የውጭ ሀገር መገናኛ ብዙኃን ዝርዝር የሚያካትት ነው)፣

• ከሰኔ ወር ጀምሮ ይፋ የተደረጉ ተደራሽነት ለማስፋት ከ80% የሚሆኑት በአማርኛና በእንግሊዘኛ የሚወጡ ናቸው፣ የተለያዩ ቅ/ጽ/ቤቶች ላሉበት አካባቢ የሚመለከተውን ይዘት በአካባቢው የስራ ቋንቋ ያቀርባሉ፣ በቅ/ጽ/ቤት የሚካሄዱ ዝግጅቶችና የሚሰነዱ የኮሙኒኬሽን ውጤቶች በአካባቢው የስራ ቋንቋ የሚሰሩ ናቸው፣ በአካል ጉዳተኞችና በአረጋውያን የስራ ክፍል ሪፖርት እንደተመለከተው በተለይም አካል ጉዳተኞችን የሚመለከቱ ዓለም አቀፍ የሰብአዊ መብቶች ሰነዶች በተለያዩ ሀገራዊ ቋንቋ ተተርጉመው ተሰራጭተዋል፣ የስራ ክፍሉም እነዚህን ሰነዶች በብሬል ለማዘጋጀት የሚረዱ ትብብሮች ከአይነስውራንና ከሌሎች የአካል ጉዳተኞች ማኅበራትና ድርጅቶች ጋር እያደረገ ነው

1.2 የእውቀት አስተዳደርን የሚያጠናክር የመረጃ ሥርዓት መዘርጋት

በአራተኛው ሩብ ዓመት የሰብአዊ መብቶች መረጃ ማዕከሉ ተቋቁሞ የተሟላ አገልግሎት እንዲሰጥ ለማድረግ እንዲቻል

• የሰብአዊ መብቶች ሰነዶችና ሌሎች አስፈላጊ ሰነዶች በዲጂታል መልኩ በመሰባሰብ ላይ ናቸው

• ኮሚሽኑ ወደ አዲስ አድራሻ/ሕንጻ በመዘዋወሩ ለመረጃ ማዕከሉ የሚሆንና ሌሎች ቁሳቁሶች በመሟላት ላይ ናቸው

• የመረጃ ማዕከሉን የሚያስተዳድር ባለሞያ የስራ ድርሻ ተለይቶ በሰው ሃብት ክፍል ተገቢው በጀት ተይዟል

• ባለፉት 15 ዓመታት ለዚሁና ለግንዛቤ ማስፋፍያ ዓላማ በኮሚሽኑ የተዘጋጁ ኅትመቶች በአጠቃላይ ተመዝግበው፣ ወቅታቸው ያለፈባቸው እንዲወገዱ፣ አስፈላጊ የሆኑት ደግሞ ለተለያዩ አጋር ድርጅቶች እንዲሰራጩና ለመረጃ ማዕከሉ አገልግሎት እንዲሆኑ ተለይተዋል

1.3 የተሳታፊነት የትብብር ደረጃ መጨመር

ከላይ በሚድያ ክትትል ተግባር አፈጻጸም ሪፖርት እንደተገለጸው፣

• በተለይም ለኮሚሽኑ ተግባርና ኃላፊነት ጠቃሚ የሆኑት መገናኛ ብዙኃን ተለይተዋል፣

• የኮሚሽኑ ረቂቅ የኮሙኒኬሽን እቅድ/ስትራቴጂም የሚድያ አጋርነት ስትራቴጂን የሚያካትት ነው፣

• ከመገናኛ ብዙኃን የሚቀርቡ የትብብር ጥያቄዎች በአግባቡ የሚስተናገዱበት አሰራር ተዘርግቷል (በዚህም ለምሳሌ በኅዳር እና በታኅሣሥ ወራት 2014 ዓ.ም. ከግልና ከመንግስት የመገናኛ ብዙኃን የቀረቡ የትብብርና የሥልጠና ጥያቄዎች ምላሽ ተሰጥቷል)፣

• በ2013 ዓ.ም. ከሚድያ ተቋማት ጋር የተደረጉ ስምምነቶች አፈጻጸም ተገምግመው አስፈላጊው ማሻሻል ተደርጓል

የስራ ክፍል፡ ሚዲያና ኮሚኒኬሽን

ተቁ	ዝርዝር ስራዎች ከዓበይት ተግባራት አኳያ	አመልካች/መለኪያ	ዒላማ		የሪፖርት ወቅቱ ክንውን	ክንውን በመቶኛ		ከክንውኑ የተገኘ ውጤት
			ዓመታዊ	የሪፖርቱ ወቅት		ከዓመታዊ ዒላማ	ከሪፖርት ወቅቱ ዒላማ
1	የተሻሻለ የሰብአዊ መብት መረጃ፣ ቁሳቁስ /ማቴሪያል/ እና አገልግሎት ማግኘት
1.1	የተሟላ የግንኙነት እና ብራንዲንግ ስትራቴጂ ማዘጋጀት እና መተግበር	ለተቋሙ አዲስ አርማን ጨምሮ የጽሑፍና ሌሎች የኮሙኒኬሽን ውጤቶችና መድረኮች ወጥ የሆነ የቀለምና የቅርጽ ይዘት እንዲኖራቸው ማድረግ	1 የተሟላ ብራንድ ና ብራንዲን ግ ስትራቴጂ	1 የተሟላ ብራንድና ብራንዲንግ ስትራቴጂ	የብራንዲንግ ስትራቴጂ ያካተተ ረቂቅ የኮሙኒኬሽን (ግንኙነት) እና የማኅበራዊ ሚድያ ስትራቴጂው ቁልፍ ክፍሎች ለኮሚሽኑ ከፍተኛ አመራሮች ለውይይት ቀርቧል፣ በውይይቱ የተገኙ ግብዓቶች ተካትተው ለኮሚሽነሮች ጉባዔ ይቀርባል	95	100	የኮሚሽኑ አርማና የሪፖርት ውጤቶች በቀላሉ ይለያል፣ ከባለድርሻዎች በኮሚሽኑ የብራንድ ወጥነት ላይ መልካም አስተያየት ይደርሱታል
1.2	የድረ-ገፁን ስራ ማጠናቀቅ እና ማስተዳደሩን መቀጠል	የዘመነና ወቅታዊ የሆነ ድረ ገጽ ይፋ ተደርጓል፣ አስተዳደሩም ያለምንም የደኅንነት ችግር እየተከናወነ ነው	1 የዘመነና ወቅታዊ ይዘቶች ያሉት ድረገጽ	1 የዘመነና ወቅታዊ ይዘቶች ያሉት ድረገጽ	የኮሚሽኑ ድረገጽ (xxx.xxxx.xxx) በስራ ላይ ከዋለ 11 ወራት አስቆጥሯል፣ በዚህ ጊዜ ውስጥ በይዘትና በቅርጽ የማሻሻል ስራ ተሰርቷል፣ አስተዳደሩም ያለምንም ተግዳሮት እየተከናወነ ነው	100	100	የኮሚሽኑ የኮሙኒኬሽን ውጤቶች በሙሉ በቀላሉ ለማግኘት ተችሏል፣ በየወሩ ለ20 ሺህ ተጠቃሚዎች ተደራሽ መሆን ተችሏል
1.3	የኮሚሽኑን ሎጎ ማስተዋወቅ	በቀላሉ የሚለይ አዲስ አርማ ተግባራዊ ተደርጓል	1 አዲስ አርማ	1 አዲስ አርማ	አዲሱ የኮሚሽኑ አርማ ከሰኔ ወር 2013 ዓ.ም. ጀምሮ በስራ ላይ የዋለ ሲሆን፣ አርማው በሀገር አቀፍ ደረጃ በሕጋዊነት ተመዝግቦ በመገናኛ ብዙኃን እንዲተዋወቅ፣ መገናኛ ብዙኃንም አዲሱን አርማ እንዲጠቀሙ ተደርጓል፣ በውስጥም ሆነ በውጭ የሚደረጉ ግንኙነቶች አዲሱን አርማ እንዲይዙ ተደርጓል፣ በዋና መስሪያ ቤት በውጭም ሆነ በውስጥ አዲሱ የኮሚሽኑ አርማ እንዲተዋወቅ ተደርጓል፣	100	100	የኮሚሽኑ አርማ በሀገር አቀፍና በዓለም አቀፍ ደረጃ በቀላሉ ተለይቷል፣ ከሐምሌ ወር 2013 ዓ.ም. ጀምሮ የሚወጡ ኮሚሽኑን የተመለከቱ የመገናኛ ብዙኃን ይዘቶች አዲሱን አርማ የያዙ ናቸው
1.4	የኮሚሽኑን መሪ ቃል መቅረፅና	የኮሚሽኑ መሪ ቃል የሚታወቅ መሆኑ	1 መሪ ቃል	1 መሪ ቃል	የኮሚሽኑ መሪ ቃል “Human Rights for All” ሲሆን፣ ይህውም በኮሚሽኑ ድረ ገጽም ሆነ በማኅበራዊ	100	100	የኮሚሽኑ መሪ ቃል በኮሚሽኑ ማኅበራዊ ሚድያ ተከታዮች