ADALET ve HUKUK ALGISI. 2.1. Giriş 2016 Barometre raporlarımız çeşitli soyut ve somut toplumsal temas alanlarına bakarak Türkiye’de bireylerin oyun planlarını ele aldı. Bu ayki Mayıs’16 Barometresi çerçevesinde ise gerek bireylerin doğrudan devlet ile temas alanının, gerekse geleneklerden ve yerleşmiş pratiklerden gelen ahlaki ve etik kurallara ek olarak bireyler arası ilişkilerin sınırlarını belirleyen hukuk üzerine eğiliyoruz. Ancak, hukuktan bahsederken hukuku sadece kanunlar ya da bu kanunların uygulanışı olarak görmüyoruz. Daha bütünsel bir tanıma göre; hukuk kurallarının ortaya çıkması ve bu kuralların işletilmesi, siyasetten bağımsız olmayan bir süreç olarak karşımıza çıkıyor. Hem kanunları koyanların (yani siyasetçilerin) hem de kanunları uygulayanların (yani adalet bakanlıklarına mensup çeşitli derece ve rütbedeki memurların) dünya görüşleri, öncelikleri ve öngörüleri hukuku şekillendiriyor. Elbette ki bu sadece Türkiye’ye özgü bir durum değil, dünyadaki pek çok devletin vatandaşları için hukukun çelişkili bir doğası var. Bu noktada hukuk kurallarının katı, sabit ve değişmez olduklarına dair algı temel bir yanılsama olabilir. Ancak, hukukun ülkemizdeki ve dünyadaki uygulanış biçimlerine bakarsak gerek yönetenler için gerekse vatandaşlar için hukukun esneyebilen, zamana ve mekâna göre değişebilen bir doğası olduğunu görüyoruz. Eğer böyle olmasaydı kanunları koyanlar sürekli yeni kanunlar yazmak durumunda olmazdı ve evrensel – yani her zamanda ve mekânda aynı şekilde geçerli – hukuk kurallarının varlığından söz edebilirdik. İşte hukukun bu değişkenliğinden dolayı hukuk bireyler için her zaman adalet anlamına gelmiyor, bu iki tanım her zaman üst üste örtüşmüyor. Hukuku, kanunların tebliği edildiği ve değişmez bir şekilde uygulandığı statik bir sistem olarak görmek yerine; kanun koyanlar, uygulayıcılar ve vatandaşlar tarafından hep birlikte şekillendirilen, son sözün/kararın mahkemelerde değişebildiği ve bireylerin – ya kanunlara uymayarak ya da doğrudan karşı gelerek/reddederek – kanunları koyanlara meydan okuduğu dinamik bir sistem olarak görmek de mümkün. 20. yüzyıl düşünürlerinden Xxxxxx xx Xxxxxxx Gündelik Hayatın Keşfi (L'invention du quotidien) (1984) isimli eserinde gündelik hayatın ve toplumsal mekânın kanun koyanlar ile kanunlara uyması beklenenler arasındaki güç ilişkisi tarafından şekillendirdiğini iddia eder. Buna göre kanun koyanlar toplumu denetim altında tutmak için strateji geliştirdikçe, toplumdaki bireyler de bu kanunları bazen dönüştürmek, bazen de bu kan...
