Savaş Gemilerinin Geçiş Rejimi. Xxxxxx Xxxx Boğazları Sözleşmesi’nin en önemli hükümleri savaş gemilerinin geçişine ilişkin olanlardır. Sözleşme’yi bir güvenlik ve denge sözleşmesi haline getiren ve çok uzun yıllardır ortadan kalkmasını engelleyen savaş gemileri için getirilen düzenlemelerdir. Taraf devletler çok hassas bir denge gözeterek bu hükümleri ortaya koymuşlardır. Hem Türkiye’nin hem de Karadeniz’e kıyıdaş olan devletlerin güvenliğini amaçladığını ortaya koyan Sözleşme (Belik, 1962, s. 20), savaş gemileri için yaptığı düzenleme ile bu amacına büyük oranda ulaşmış görünmektedir. Sözleşme’nin 8-22. maddeleri (bu maddeler dâhil) yani toplam 15 maddesi savaş gemilerinin geçiş rejimine ayırmıştır. Sözleşmenin toplam 29 madde olduğu düşünüldüğünde yarısından çoğunun buna ilişkin olduğu görülmektedir. Bu durum dahi konunun ne kadar önemsendiğini ve ne kadar titizlikle düzenlendiğini ortaya koymaya yetmektedir. Sözleşme savaş gemilerinin geçiş rejimini gemilerin türleri, nitelikleri ve tonajlarını gözeterek bir düzenlememiştir. Ve bunları Sözleşme’nin II sayılı ekinde ayrıntılı olarak düzenlemiştir (Xxxxxxx S. , 1996, s. 160). II sayılı Ek’te savaş gemileri, savaş hattı gemileri, uçak gemileri, hafif su üstü gemileri, denizaltılar, küçük savaş gemileri ve yardımcı gemiler olmak üzere altı sınıfa ayrılmıştır (İnan, 1995, s. 64). Gemilerinin tonajının hesaplanması için de türlerinin belirlenmesinde olduğu gibi 25 Mart 1936 tarihli Londra Deniz Kuvvetleri Anlaşması esas alınmıştır. Buna göre bir geminin ağırlığı, yapımı tamamlanmış ve denize açılmaya hazır halde iken yakıt ve yedek yakıt ihtiyacı hariç, geminin makinaları, tüm silah ve cephanesi, donatımı, bütün gemi personeli, gemi personelinin kumanyası ve tatlı su ihtiyacı ve personelin savaş sırasında taşıyacağı her türlü araç ve gereç göz önünde bulundurularak hesaplanır. (Ek II paragraf A) Xxxxx zamanında savaş gemileri, Sözleşme’nin barışı ve güvenliği koruma amacı uyarınca, birtakım sınırlamalara bağlı olarak Boğazlar’dan geçebileceklerdir. Öncelikle savaş gemilerinin geçişi için bir ön bildirim şartı getirilmiştir. Buna göre devletler savaş gemilerini Boğazlar’dan geçirmeden sekiz gün önce geminin, adını, tipini, sayısını, tonajını, gidecekleri yeri, gidiş ve dönüş tarihlerini Türkiye’ye bildirmek zorundadır. Karadeniz’e kıyıdaş olmayan devletler için bu bildirimin on beş gün önceden yapılması tercih edilmektedir (Belik, 1962, s. 21). Bildirim yapıldıktan sonra Türkiye, kendisine bildirilen bu gemilerin kuruluşunu, tonajını ve öng...
