Boğazlar’ın Yeniden Silahlandırılması. Türkiye’nin yeni bir Boğazlar Konferansı toplamak istemesindeki temel amacı, Lozan Boğazlar Sözleşmesi ile kurulmuş bulunan ve Boğazlar’ı askerden arındıran sistemin kendisi için oluşturduğu tehlikedir. Konferans öncesi birçok uluslararası zeminde bu durum dile getirilmiş ve bu hükümlerin acilen değiştirilmesi gerektiğini ifade etmiştir. Nitekim Xxxxxx Xxxxxxxxxx’nın başlaması ile Türkiye’nin çekincelerinin bütün devletler tarafından paylaşıldığı görülmüştür. Türkiye açısından Montrö ile getirilen en önemli yenilik, Lozan Boğazlar Sözleşmesi ile silahtan ve askerden arındırılan bölgenin yeniden Türk kuvvetlerinin kontrolüne girmesinin önünde hiçbir engelin kalmamasıdır. Yani Türkiye, Montrö ile Lozan Boğazlar Sözleşmesi’nin silahsızlanmaya ilişkin hükümlerini iptal etmiştir. Esasen bu konuda hiçbir madde bulunmamaktadır (Pazarcı, 2021, s. 357). Ancak sözleşmenin imzalandığı 20 Temmuz 1936 tarihinde yürürlüğe gireceği ifade edilen Ek Protokol ile Türkiye silahtan arındırılmış bölgeyi silahlandırma hakkını elde etmiştir. Esasen aslolan egemen devletin egemenlik sınırları içinde asker ve silahını istediği yere konuşlandırabilmesidir. Buna engel olan hükümlerin lağvolması ile Türkiye bu doğal hakkına kavuşmuştur. Ek Protokol, yeniden silahlandırılabilecek bölgeyi Sözleşme’nin başlangıç bölümünde yer alan ve Boğazlar Bölgesi olarak adlandırılan bölge olarak açıkça ifade etmiştir. Ve bu bölgenin hemen ve yeniden silahlanmasını kabul etmiştir. Ancak Boğazönü Adaları’na herhangi bir şekilde değinmemiştir. Her ne kadar Yunanistan, Lozan’da silahtan arındırılacak bölge olarak tanımlanan Boğazlar’ın silahlandırılması ile kendisinin de aynı şekilde Boğazönü Adaları’nı silahlandırabileceğini ifade etmiş ise de bu konu Montrö’de hiç gündeme gelmemiştir. Bu konuda hiçbir görüşme yapılmamıştır. Boğazlar’ın silahlandırılması konusunda Yunanistan dâhil hiçbir devlet bir ihtirazı kayıt koymamışlardır. Bu nedenle Boğazönü Adaları’nın silahsızlık statüsü halen devam etmektedir (Toluner S. , 1987). Esasen Boğazönü Adalarının askersizleştirilmesi, Türkiye’nin bu adalar üzerinde Yunanistan’ın egemenliğini tanıması karşılığında bir milletlerarası anlaşma ile tesis edilmiştir. Nitekim Lozan Xxxxx Xxxxxxxxxx’nın 12. Maddesi de bu durumu teyit etmektedir: Burada görüleceği üzere metinde “Yunan egemenliği” değil “Yunan egemenliğine ilişkin … karar doğrulanmıştır” denilmek suretiyle Xxxxx Xxxxxxxxxx, kendisinden önce imzalanan anlaşmalara atıf yapmıştır. Bu anlaşmalar ise Boğazönü Adal...
