Tanımı ve Özellikleri Örnek Maddeleri

Tanımı ve Özellikleri. Kefalet ile ilgili hükümler, Borçlar Kanunumuzda 20. bapta, md 483-503. maddeler arasında yer almaktadır. BK md. 483’de kefalet sözleşmesinin tanımı, md. 7 Xxxx/ Xxxxxxxxxxxxx (Çev. Xxxxxxxxx Xxxxx), s. 63; Karatay, Ata: “İsviçre Borçlar Kanununun Değişen Kefalet Hükümleri Üzerinde Mukayeseli Bir İnceleme”, İBD, 1952, C. 26, S. 11- 12, s. 617- 618; Xxxxxxxxxx, Gülçin Elçin: “Borçlar Kanununa Göre Kefilin Alacaklıya Karşı Sahip Olduğu Savunma İmkanları”, Doktora Tezi, İstanbul, 1995, s. 3; Göktürk, Xxxxxxx Xxxx: “Kefalet Hukukumuzun Kifayetsizliği ve Yeni İsviçre Kefalet Hukuku”, AÜHFD, 1950, C. 7, S. 3-4, s. 324 vd. 8 Xxxx/ Xxxxxxxxxxxxx (Çev. Xxxxxxxxx Xxxxx), s. 83 vd.; Xxxxxxxx, Seza: “Kefalet Kavramı ve Muteberlik Şartları”, AÜHFD, 1962, C. 19, S. 1-4, s. 328; Göktürk, s. 328. 484 ve md. 485’de kefalet sözleşmesinin kurulması için gerekli şartlar, md. 486- md. 489’da kefalet sözleşmesinin türleri, md. 490 ve md. 491’de kefilin mesuliyeti, md. 492- md. 495’de kefalet sözleşmesinin sona erme sebepleri ve md. 496- md. 503’de ise kefilin hak ve yükümlülükleri düzenlenmektedir. Bu hükümler, İsviçre Borçlar Kanunu’nun 492-512. maddelerine tekabül etmektedir. Şahsi teminat sözleşmelerinden olan kefalet sözleşmesi BK. md. 483’de; “Kefalet bir akittir ki onunla bir kimse, borçlunun akdettiği borcun edasını temin etmeği alacaklıya karşı taahhüt eder.” şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanım sözleşmenin özelliklerini tam anlamıyla belirtmemektedir. Tanımdaki, “borçlunun akdettiği borç” ifadesi, sadece sözleşmede belirtilen yükümlülükler için kefil olunabileceği şeklinde anlaşılmaktadır. Oysa ki kefalet aktinin geçerli bir şekilde meydana gelebilmesi için, borçlunun borcunun sözleşmeden doğmasına gerek yoktur. Kefalet, sözleşmeden doğan bir borç için verilebileceği gibi, haksız fiil, sebepsiz zenginleşme, kanundan doğan borçlar için de verilebilir. Bu nedenle, maddedeki borç kelimesinden sonra kullanılmış bulunan “akdettiği” ifadesi yersizdir9. Aynı ifade İsviçre Borçlar Kanunu’nun Fransızca metninde de yer almaktadır. İsviçre Borçlar Kanunu’nun değişik 492. maddesi, “kefalet bir sözleşmedir ki onunla bir kimse borçlunun akdettiği borcun ödenmesini alacaklıya 9 Xxxxxxxx, Bankacılık Uygulamasında Kefalet, s. 2; Xxxxxxxxx, Xxxxxxx Xxxxx: Türk Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, İstanbul 2002, C. II, s. 1203; Bilge, Xxxxx: Borçlar Hukuku Özel Borç Münasebetleri, Ankara 1971, s. 364; Bilge, Xxxxx: “ Kefilin Mesuliyetinin Şumulü”, AÜHFD,

Tanımı ve Özellikleri. Sigorta sözleşmesi TTK Tasarısı’nın 1401. maddesinde tanım bul­ maktadır. Yukarıda bahsedildiği gibi hükümet ve komisyon metinle­ rinde sigorta sözleşmesinin tanımlanmasında farklı cümle kuruluş tar­ zı kabul edilmekle birlikte kabul edilen anlam ve sistem tamamen pa­ raleldir. Hükümet tasarısı metni eski kanun yazma tekniği gereği “si- gorta öyle bir sözleşmedir ki” şeklinde başlarken, komisyon tanımı gü­ nümüz Türkçesine daha uygun ve akıcı bir cümle düzeniyle kaleme alınmıştır. Bu nedenle 1401. madde açısından anlamlarında içerik ola­ * Av., Ankara Barosu. rak fark olmayan bu iki metinden Adalet Komisyonu tarafından tek­ lif edilen metin incelememize konu olacaktır. Bu tanımdan 6762 sayılı TTK’daki tanımın günümüz Türkçesine uyarlanmasının yapıldığı an­ laşılmaktadır. Buna göre “sigorta sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında, kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan tehlikenin, rizikonun, meyda- na gelmesi hâlinde bunu tazmin etmeyi ya da bir veya birkaç kişinin hayat sü- releri sebebiyle ya da hayatlarında gerçekleşen bazı olaylar dolayısıyla bir para ödemeyi veya diğer edimlerde bulunmayı yükümlendiği sözleşmedir”. Sigorta sözleşmeleri birçok alanda etkili sözleşmeler oldukların­ dan kanunlarda tarif edilmesinin doğru olmadığını savunan görüşler vardır.1 Ancak tanımı başarılı bulan görüşler de mevcuttur2. Mer’i TTK ve tasarıda sigorta sözleşmesini tanımı yapılırken akit ve sözleşme terimlerinin kullanılması isabetlidir. Böylece sigorta söz­ leşmesinin iki taraflı sözleşmeler olduğuna vurgu yapılmış olur. Bu haliyle sigorta sözleşmesi taraflar arasında devamlı bir borç ilişkisi ya­ ratmaktadır. Sigorta sözleşmesi süresince riziko ile prim arasında den­ ge kurulması prensibi de devamlı borç ilişkisi doğuran bir sözleşmesi olduğunu teyit etmektedir.3 Fransız doktrinin tesiri ile, sigortacının edimini rizikonun gerçek­ leşmesine bağlı olduğunu kabul eden görüşler geçerliliğini yitirmiştir. Çünkü sigortacı için riskin gerçekleşip gerçekleşmemesi değil ne oran­ da gerçekleştiği önemlidir. Bunun bir sonucu olarak sigortacı sadece rizikonun gerçekleşmesi halinde para ödeme borcuna değil, aynı za­ manda rizikoyu taşıma yükümlülüğünü de üzerine almaktadır.4 Sigorta sözleşmesi 18­19. yüzyıllarda kabul edilenin aksine şan­ sa bağlı bir akit değildir ve sigortacının sorumluluğu rizikonun ger­ çekleşmesiyle değil, sözleşmeni yapılmasıyla birlikte başlar.5 Bozer’e göre; “sigorta sözleşmesiyle birlikte sigortacının sigorta tazminatını öde- m...

Tanımı ve Özellikleri. 818 sayılı Borçlar Kanunu (BK), kefalet sözleşmesini 483. maddesinde şu şekilde tanımlamakta idi “Kefalet, bir akittir ki onunla bir kimse, borçlunun akdettiği borcun edasını temin etmeği alacaklıya karşı taahhüt eder.” Görüldüğü gibi kanundaki tanım itibariyle kefalet sözleşmesi salt akdi ilişkiler açısından doğacak borçlar yönünden söz konusu olabilecektir. Ayrıca yine tanımın sözel ifadesine bakıldığında, kefil salt borcun yerine getirilmesini temin etmeyi taahhüt etmektedir. Diğer bir deyişle kefilin borcu, borcun edasının temininden ibaret görünmektedir. Oysa bu tanım, kefalet sözleşmesi ile taahhüt edilen; diğer bir deyişle kefil tarafından üstlenilen risklerin, borçların gerek doğum sebepleri ve gerekse kefilin üstlendiği borcun niteliği açısından eleştirilere uğramıştır. Çünkü öğretide de işaret edildiği gibi, Kanundaki ifadeler, yanıltıcı olmaya müsaittir4. Nitekim Türk Borçlar Kanununun (TBK) hazırlanması sırasında, kefaletin kanuni tanımındaki bahsedilen hususlara yönelik eleştiriler dikkate alınmış ve sözleşmenin yeni kanuni tanımı TBK m. 581’de “Kefalet sözleşmesi, kefilin alacaklıya karşı, borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından kişisel olarak sorumlu olmayı üstlendiği sözleşmedir.” şeklinde ifade edilerek, kefil tarafından teminat altına alınan hususun, borçlunun borcu olduğuna vurgu yapılmıştır. Bu vurgunun pratik sonuçları; borcun salt sözleşmeden doğmuş olmasının gerekmediği, bu nedenle örneğin haksız fiilden doğan bir borca da kefil olunabileceği, kefilin yerine getirilmeyen borç ne ise, yerine getirilmemenin sonuçlarından kişisel olarak sorumlu olacağı gibi temel noktalardaki vurgular ile ortaya çıkacaktır. Bahsedilen çerçevede, kefalet sözleşmesinin genel özellikleri kısaca aşağıdaki şekilde değerlendirilebilir: a) Kefalet sözleşmesi kefil ile asıl borcun alacaklısı arasında yapılmalıdır. b) Kefalet sözleşmesinin illiliği