UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ. GEREKEN HUSUSLAR Atık yakma tesisi kurmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, öncelikle tesisi kurmak üzere seçtikleri yer için mahallin en büyük mülki idare amirinden izin almak zorundadır. Seçilen yerin uygunluğunun, Mahalli Çevre Kurulu (MÇK) kararı ile onaylanması gerekmektedir. Akabinde yatırımcı, tesisin ilgili mevzuat ve teknik düzenlemelerinde istenilen şartları yerine getirebileceğini gösteren ve mali analizleri de içeren Fizibilite Raporu’nu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunmakla ve uygun görüş almakla yükümlüdür. Fizibilite raporu, çevresel etki değerlendirme yeterlik belgesine haiz kurum ve kuruluşlar veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmaları tarafından hazırlanabilir. Fizibilite raporunun Bakanlık tarafından onaylanmasının akabinde, yatırımcılar ÇED sürecine başlayabilirler. Fizibilite raporunun genel formatı aşağıda sunulmuştur:
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ. GEREKEN HUSUSLAR Ham deri işleme tesislerinde çevreye olması beklenen etkiler işlenecek hammaddeye, nihai ürün kalitesine ve özelliklerine, uygulanan işlemlere ve yerel koşullara bağlı olarak farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle ÇED sürecinde bu hususlar dikkate alınmalıdır XII. KAYNAKLAR [1] Joint Research Center, Best Available Techniques (BAT) Reference Document for the Tanning of Hides and Skins, (2013) [2] EBRD, Sub-sectoral Environmental and Social Guideline: Tanneries and Leather Products, (2014) [3] xxxx://xxx.xxxxxxx-xxxxxxxxxx.xxx [4] Çevre ve Orman Bakanlığı, LIFE06 TCY/TR/292 HAWAMAN Projesi Deri Sektörü Xxxxxx Doküman, Türkiye (2009) [5] The Ministry of Environment and Forests Government of India, Technical EIA Guidance Manual for Leather/Skin/Hide Processing Industry, (2013) [6] Xxxxxxxxxxx, X., Yarımtepe. C. C. ve Öz, N. A., “ Deri Atıksuyunun Arıtım Metotları”, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi: 3,1, 59-96, (2017) [7] Prima Deri X.X, Deri İşleme Tesisi (xxxx://xxx.xxxxxxxxx.xxx.xx) [8] IFC, Environmental, Health, and Safety (EHS) Guidelines, Tanning and Leather Finishing (2007) [9] Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Sektörel Atık Kılavuzları – Deri Sektörü, Ankara, 2016
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ. GEREKEN HUSUSLAR Klor-alkali sanayinde, NaCl elektrolizi ile; klor, hidrojen ve sodyum hidroksit üretilir ve birçok farklı sanayide yardımcı kimyasal olarak kullanılırlar. Proseste bazı noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir. • Membran hücreli prosesten kaynaklanan atıksularda, proseste kullanılan tuzun bor içeriğinin yüksek olması durumunda yüksek bromat (BrO3 -) içeriği beklenir. • Civa hücreli prosesler artık tercih edilmemektedir. • Tuz olarak KCl kullanılması durumunda üretilecek kostik, potasyum hidroksit (KOH) olacaktır. AMONYAK, ASİT ÜRETİMİ Kaynak: [10]
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ. GEREKEN HUSUSLAR Amonyak üretimi için uygulanan en yaygın yöntemler buhar reformasyonu ve kısmi oksidasyon olarak bilinmektedir. Buhar reformasyonu işleminde uygulanan prosesler sırasıyla desülfürizasyon, birincil reformasyon, ikincil reformasyon, dönüşüm reaksiyonu, CO2 uzaklaştırma, metanlaşma, sıkıştırma ve NH3 sentezidir. Amonyak üretim yöntemlerinden biri olan buhar reformasyonunun dönüşüm reaksiyonu aşamasında üretilen sentez gazının basıncını istenilen seviyeye getirmek için santrifüj kompresörleri kullanılmaktadır. Bu işlem sırasında sentez gazından ayrıştırılan kondensat suyunu mekanik ekipmanların makine yağı kirletebilir. Bu kirlilik yağ/su ayırıcılarıyla uzaklaştırılmalıdır. Dolayısıyla, kondensat suyunda oluşabilecek yağ kirliliği göz önüne alınması gereken hususlardan biridir. Kısmi oksidasyon yönteminde gaz sıkıştırma işlemi için kompresörler kullanılmaktadır. Sıvı azot yıkamada kullanılan azot, gazlaştırıcı için gerekli oksijen, soğutucu sistemlerinde kullanılan amonyak ve amonyak sentezine geri dönüştürülen hava bu kompresörler ile sıkıştırılır. Kompresörün çalışması için buhar türbinleri ve elektrik enerjisi gereklidir. Bu nedenle bu tür tesisler değerlendirilirken sadece üretim aşamasında kullanılacak üniteler değil, enerji sağlayacak üniteler de dikkate alınmalıdır. Buhar reformasyonu yönteminde dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise amonyak sentezi aşamasında katalizör sıcaklığının kontrol edilmesidir. Bu reaksiyon gerçekleştiğinde, reaksiyon daha düşük sıcaklığa ihtiyaç duyar. Bu nedenle, katalizörü birkaç tabakaya bölme gibi çeşitli yöntemler kullanılarak katalizör soğutma işlemi gerçekleştirilmelidir. Buhar reformasyonu yönteminde katalizör soğutma sisteminin mevcut olup olmadığı dikkate alınması gereken hususlardan biridir. Nitrik asit en önemli kimyasallardan biridir ve gübre, patlayıcılar gibi farklı maddelerin yapımında sıkça kullanılmaktadır. Nitrik asit üretiminde başlıca kullanılan prosesler oksidasyon ve absorpsiyondur. Ayrıca nitrik asit üretim proseslerinde basınç ve sıcaklık proses verimini için önemli role sahiptir. Oksidasyon ünitesindeki kullanılan katalizörün verimliliği için hava iki ya da üç aşamalı filterelerden geçirilmektedir. Bu işlemden sonra filtreye takılan katı atıkların üretileceği gözden kaçırılmamalıdır. Ayrıca absorpsiyon kolonunda demineralize su kullanılmaktadır. Bu nedenle de tesislerde demineralizasyon işlemi (iyon değiştirici) uygulanabilinir. İyon değiştirme uygulandığında atık rejenerasyon ç...
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ. GEREKEN HUSUSLAR Motorlu taşıtlar üretimi sektörü kendi içerisinde motorlu kara ve hava taşıtları ile demiryolu taşıtlarının üretiminin yapıldığı tesisler olarak ayrılmaktadırlar. Bu taşıtların üretiminde takip edilen prosesler temek olarak benzerlik göstermekle beraber uygulamalarda çeşitli farklılıklarla karşılaşılmaktadır. Boyama prosesi ve bu proses kapsamında gerçekleştirilen yüzey hazırlama işlemleri, motorlu taşıtlar üretimi sektöründe çevresel açıdan hava emisyonları, atıksular ve atıklar açısından ciddi anlamda dikkat edilmesi gereken bir aşamadır. Yüzey temizleme yöntemine bakılmaksızın (spreyleme gibi) yüzey temizleme kimyasallarının ve durulama sularının hazırlandığı tank hacmi kapasitesi esas alınmaktadır. Tesiste yüzey temizleme ve kaplamanın birlikte yapılması durumunda bu proseslerde yer alan yüzey temizleme, kaplama ve durulama tanklarının hacimleri toplamı alınarak değerlendirme yapılmaktadır. Motorlu taşıtlar üretimi sektöründe yüzey hazırlama işlemleri kapsamında yumuşak su kullanılmaktadır. Bu nedenle, tesislerde su yumuşatma işlemi (iyon değiştirme, ters ozmoz) uygulanmaktadır. İyon değiştirme işlemi uygulandığında atık rejenerasyon çözeltisi, ters ozmoz işlemi uygulandığında membran konsantresi üretileceği gözden kaçırılmamalıdır. VIII. KAYNAKLAR [1] Xxxxx, A., Xxxxxx, F., Xxxxxxx, N. (2014). Otomotiv sektörünün çevresel açıdan değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 19 (2). [2] Envoy Çevre Mühendislik ve Danışmanlık Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti. (2013). Motorlu taşıt üretim tesisi (iş makineleri üretimi) kapasite artışı. Nihai ÇED Raporu. [3] National Academy of Engineering and National Research Council. (1999). Industrial Environmental Performance Metrics: Challenges and Opportunities. Washington, DC: The National Academies Press. xxxxx://xxx.xxx/00.00000/0000. [4] Xxxxxx, F.L. (1997). Welding: Principles and Applications. 4th Edition, Thomson Learning, USA. [5] Devarasiddappa, D. (2014). Automotive applications of welding technology-a study. International Journal of Modern Engineering Research, 4 (9), 13-19. [6] Xxxxxx Welds. Erişim Tarihi: 29.11.2017. URL: xxxxx://xxx.xxxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxx/xxxxxxx-xxxxxxxxx-xxxxx [7] Xxxxxxx, M.P. (2010). Fundamentals of Modern Manufacturing: Materials, Processes, and Systems. 4th Edition, Xxxx Xxxxx & Sons, Inc. [8] Xxxxx, X. Kaynak Bağlantıları. Erişim Tarihi: 28.11.2017. URL: xxx.xxx.xxx.xx/xxxxxx/Xxxxxxx/Xxxxxx.xxx [9] Orlazer-Lazer Kaynak ve Markalama-Laze...
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ. GEREKEN HUSUSLAR Havaalanı projeleri kapsamında hazırlanmış ÇED Raporlarının değerlendirilmeleri aşamasında kümülatif etkilerin incelenmesi büyük önem arz etmektedir.
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ. GEREKEN HUSUSLAR Lastik üretim tesislerinde muhtelif (kamyon, otomobil, tır, bisiklet gibi) lastik üretimi gerçekleştiğinden tesis kapasitesi olarak hem üretilen toplam lastik ağırlığı (ton/yıl) hem de adet olarak üretilen lastik miktarı ÇED Raporu’nda yer almalıdır.
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ. GEREKEN HUSUSLAR Demiryolu projeleri kapsamında hazırlanmış ÇED Raporlarının değerlendirilmeleri aşamasında kümülatif etkilerin incelenmesi büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle proje kapsamında (potansiyel) malzeme ocağı ve diğer yardımcı tesislerin özellikleri ve konumlarının belli olması durumunda entegre bir ÇED Raporu hazırlayarak, projeden kaynaklı tüm çevresel etkiler incelenmesi tavsiye edilmektedir.
UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ. GEREKEN HUSUSLAR Madencilik projeleri için yürütülen ÇED sürecinde kümülatif etkilerin incelenmesi büyük önem arz etmektedir. Halihazırda mevcut bulunan veya planlama aşamasında olan projelerin ortak etkilerinin çevre üzerinde oluşturacağı toplam yük hesaplanmalıdır. ÇED Raporu, projenin gerçekleştirildiği alan çevresindeki diğer benzer etkilere sahip tesislerin özellikleri ve kapasiteleri dikkate alınarak nihai bir değerlendirme yapılması tavsiye edilmektedir. Gerekli durumlarda, modelleme çalışmaları yürütülerek toplam etki değerlendirilmeli, projenin toplam içindeki payına bakılarak gerekliyse alınması gerekli tedbirler arttırılmalıdır.