Çevresel Etkiler ve Alınacak Önlemler. Alternatifler
Çevresel Etkiler ve Alınacak Önlemler. V.SEKTÖRDEKİ PROJELERİN TANIMLANMASI Bu kılavuz, rafinerilerin inşaat, işletme ve kapatma faaliyetleri ile ilgili çevresel etkilere odaklanmaktadır. Dünya çapında petrol endüstrisi, ABD Pennsylvania’da 1861’de açılan sondaj kuyusundan çıkarılan petrolden gazyağı elde edilmesiyle başlamıştır. Türkiye’de ilk petrol rafinerisi olan Batman Rafinerisi 1955 yılında devreye alınmıştır. Türkiye'nin ilk rafinerisi (Boğaziçi Tasfiyehanesi) 1930 yılında kurulmuş, 1934 yılında kapanmıştır. Günümüzde işletme halinde olan İzmit, İzmir, Kırıkkale ve Batman rafinerilerinde yılda 28 milyon ton ham petrol işleme kapasitesi bulunmaktadır. Petrol rafinerileri çeşitli ünitelerden oluşan birer komplekstir; rafinasyon, karmaşık bir hidrokarbonlar karışımından diğer bazı karmaşık hidrokarbonlar karışımları elde etme işlemidir. Proseslerde alevlenebilen gazlar ve sıvı ürünler elde edilirken yüksek sıcaklıklar ve yüksek basınçlar uygulanır; gerekli tüm teçhizatın sıcaklığa, basınca, korozyona, gerilime dayanıklılıkları uzmanların denetiminde kontrol altında tutulur. (Prof. Dr. Xxxxxx Xxxxxxxx, Ham Petrolden Petrokimyasallara El Kitabı) Rafineriler; ham petrolün LPG, nafta, benzin, kerosen, motorin, baz yağ, ısıtma yağı, fuel oil, bitüm, asfalt, kükürt, parafin gibi çeşitli petrol bazlı ürünlere dönüştürüldüğü tesislerdir. Üretim sürecinde; petro-kimya endüstrisinde kullanılan propan/propilen karışımları, saf nafta ve aromatik yağlar gibi yan ürünler de elde edilir. Rafineriler, çok sayıda kimyasal üretim birimlerinden oluşan büyük komplekslerdir. Rafineri kompleksi içinde veya yakınındaki alanda, gelen ham petrolün ve nihai ürünlerin depolandığı çok sayıda tankın yerleştirildiği depolama tesisleri yer alır. Bir rafineri kompleksi içindeki ana birimler; tuz giderim ünitesi, ham petrolü türevlerine ayıran atmosferik ve vakum distilasyon üniteleri, hidrojen kullanarak nafta içindeki kükürdü gideren hidrojenleme ünitesi, naftayı daha yüksek oktanlı ürünlere dönüştüren katalitik reformer, mazot gibi damıtılmış sıvılardaki kükürdü gideren hidrojenleme, daha hafif ve değerli ürünlere dönüştüren akışkan katalitik kırma ünitesi (AKK) ve hidro-kraking ünitesi, LPG ve keroseni oksidize eden meroks ünitesi, kostik yıkama ünitesi, koklaştırma ünitesi, benzin verimi ve oktan artırmayı sağlayan alkilasyon ünitesi, viskositeyi azaltan vis-kırma ünitesi gibi üretim birimlerinden oluşmaktadır. Bunların yanı sıra; soğutma kuleleri, buhar kazanları, kontrol vanaları, elektrik trafosu gibi altyapı sist...
Çevresel Etkiler ve Alınacak Önlemler. V. (ALT) SEKTÖRDEKİ PROJELERİN TANIMLANMASI NYT projeleri, yüklenici firmaların yanı sıra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın kuruluşları olan EÜAŞ, TAEK vb. kuruluşların yetki ve sorumlukları kapsamındaki enerji yatırım projeleridir. NYT alt sektör projeleri olarak değerlendirildiğinde aşağıdaki tesisleri kapsar; Uranyum Zenginleştirme Tesisi Kullanılmış Nükleer yakıt yeniden işleme tesisi, Yüksek Düzeyli Atık İşleme Tesisi Radyoaktif Atık Xxxxxxxx Xxxxxx Nükleer Yakıt ve Radyoaktif Atık Depolama Tesisi Işınlanmamış Yakıt Xxxxxxxx Xxxxxx Yardımcı Tesisler Binalar Uranyum Zenginleştirme Tesisi: Uranyum madeninden gelen cevher içerisindeki doğal uranyum izotoplarından U-235 izotopunun konsantrasyonunu nükleer yakıt için gerekli orana yükseltmek için tasarlanan tesislerdir. Nükleer Yakıt Üretim Tesisi: Nükleer reaktörde kullanılabilecek düzeyde zenginleştirilmiş haldeki U-235 içeren toz bileşimin önce pelet olarak üretilmesi ve sonrasında metal çubuklar içerisinde reaktör tipine göre farklı yakıt demetleri hazırlanması için tasarlanan tesislerdir. Bir yakıt elemanının nükleer reaktördeki faydalı ömrü genellikle 3-7 yıldır. Reaktörden çıkarılan kullanılmış yakıt radyoaktiftir ve yüksek düzeyde ısı ve radyasyon yayar. Kullanılmış yakıtlar bu nedenle öncelikle havuzlarda soğumaları için (en az 9-12 ay) bekletilir. Kullanılmış yakıtların bu sürede zamana bağlı olarak radyoaktivitelerinde azalma olur ve soğutma gereksinimleri de azalır. Kullanılmış nükleer yakıtların içerisinde hala önemli miktarda kullanılabilir yakıt malzemesi bulunur. Bu nedenle kullanılmış yakıt, yakıt elemanlarının ve yakıt çubuklarının parçalara ayrıldığı yeniden işleme tesisine gönderilir; parçalar kimyasal olarak çözündürülür ve elde edilen solüsyon dört bölüme ayrılır: uranyum, plütonyum, yüksek düzeyli atık ve çeşitli diğer süreç atıkları. İşleme sırasında uranyum ve plütonyum diğer aktinitlerden ve fisyon ürünlerinden ayrılırlar. İşlemin sonucunda yeniden yakıt olarak kullanılabilir (%97) ve yüksek düzeyli atık (%3) olarak ayrılırlar.
Çevresel Etkiler ve Alınacak Önlemler. (ALT) SEKTÖRDEKİ PROJELERİN TANIMLANMASI Hayvan yetiştirme tesisi projelerinin tasarım kriterleri, çalışma esasları, hijyen koşulları, uygulamaları, düzenleme ve denetlenmesi ilgili yönetmeliklerle düzenlenmekte olup, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı sorumluluğunda olan projelerdir. 22.11.2014 Tarih ve 29183 Sayısı İle “Çiftlik Hayvanlarının Refahına İlişkin Genel Hükümler Hakkında Yönetmelik”de de belirtildiği üzere; ürün ve hizmetinden yararlanılan hayvanların, gelişmesi, uyumu ve evcilleşme durumları ile fizyolojik, etolojik ihtiyaçları ve davranışları dikkate alınarak bakıldıkları ve yetiştirildikleri koşulların asgari standartları Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından belirlenmektedir.
Çevresel Etkiler ve Alınacak Önlemler. (ALT) SEKTÖRDEKİ PROJELERİN TANIMLANMASI Hayvansal yiyecek üretimi projelerinin, çalışma esasları, hijyen koşulları, uygulamaları, düzenleme ve denetlenmesi ilgili yönetmeliklerle düzenlenmekte olup, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı sorumluluğunda olan projelerdir.
Çevresel Etkiler ve Alınacak Önlemler. Elastomer esaslı ürünlerin (vulkanizasyon işlemini içeren) işleme tabi tutulduğu tesislerin çevresel etkileri kauçuk esaslı ürünlerin üretimi sırasında kullanılan kimyasalların havaya ve suya karışması ile meydana gelmektedir. Kullanılan kimyasalların çok az bir kısmı çeşitli kazalar ve sızmalardan ötürü toprak kirliliğine de sebep olmaktadır. Elastomer esaslı ürünlerin (vulkanizasyon işlemini içeren) işleme tabi tutulduğu tesislerden kaynaklanması beklenen emisyonlar Tablo 20 ve Tablo 21’de verilmiştir. Tablo 20. Elastomer esaslı ürünlerin işleme tabi tutulduğu tesislerden kaynaklaran çevresel etkiler [40] Hava Emisyonları Akrilonitril Amonyak Klor Etilen oksit Ağır Metaller: Pb, Cd, Zn, Cu Metil izosiyanat VOC Organik Asitler PCB’ler Organokalay bileşikleri: tetrabütilkalay, trifenilkalay bileşikleri Toz ve partikül madde emisyonları Koku Atıksu Akrilonitril Amonyak Anilin Benzen, Toluen, Ksilen Hidrokarbonlar Klor Etilen oksit Ağır Metaller: Pb, Cr, Zn, Cu Hekzakloroetan Organokalay bileşikleri: tetrabütilkalay, trifenilkalay bileşikleri Fenolik bileşikler Konvansiyonal Parametreler: BOİ, KOİ, TOK, AKM, pH, ÇO, renk, koku Atık Kimyasal madde ambalajları Evsel atıklar Arıtma çamurları Laboratuvar atıkları ve diğer kimyasallar Proseslerde oluşan kullanılmış kimyasal atıkları Tablo 21. Elastomer esaslı ürünlerin işleme tabi tutulduğu tesislerden kaynaklanan atıksuların kompozisyonunda bulunan kirleticiler ve kaynakları [43] Kaynak KOİ HC SLS AOX BTX NO2 PToplam Pb Cu Zn Cd Karıştırma ve ekstrüzyon sonrası kullanılan soğutma suyu X X X X Baca gazı temizleme sisteminden gelen atık gaz yıkama suları X X X X Vulkanizasyonun şekil verme aşamasından sonra yıkama ve temizleme aşamasında gelen atıksular X X X X Vulkanizasyonun otoklav aşaması sonrası yıkama ve temizleme aşamasından gelen atıksular X X X X X X X X X X Vulkanizasyonun tuz banyosu aşaması sonrası sonrası yıkama ve temizleme aşamasından gelen atıksular X Genel temizlik kaynaklı atıksular X X X X X X X X
Çevresel Etkiler ve Alınacak Önlemler. Peroksitlerin üretildiği tesislerin çevresel etkileri indirgeme/yükseltgenme reaksiyonları sırasında kullanılan kimyasalların havaya ve suya karışması ile meydana gelmektedir. Kullanılan kimyasalların çok az bir kısmı çeşitli kazalar ve sızmalardan ötürü toprak kirliliğine de sebep olmaktadır. Genel olarak kullanılan kimyasallar geri kazanılarak tekrar sistemde kullanılsa da bir kısmı buharlaşma ile bir kısmı da blöf atıksu ve temizlik suları aracılığıyla atıksu arıtma sistemlerine karışmaktadır. Peroksitlerin üretildiği tesislerden kaynaklanabilecek kirleticiler Tablo 22’de verilmiştir. Tablo 22. Peroksitlerin üretildiği tesislerden kaynaklanabilecek çevresel etkiler [44] Hava Emisyonları VOC’ler Alkil benzen Ksilen Tert-bütilbenzen Trimetilbenzen Tetrametilbenzen Polialkil benzenler Metilnaftalin Alkil fosfatlar Nonil alkoller Alkilsiklohekzanol Tetraalkil üre Sikloalkil üre Atıksu VOC’ler Alkil benzen Ksilen Tert-bütilbenzen Trimetilbenzen Tetrametilbenzen Polialkil benzenler Metilnaftalin Alkil fosfatlar Nonil alkoller Alkilsiklohekzanol Tetraalkil üre Sikloalkil üre Konvansiyonal Parametreler: KOİ, TOK, AKM, pH Atık Kimyasal madde ambalajları Evsel atıklar Arıtma çamurları Laboratuvar atıkları ve diğer kimyasallar Proseslerde oluşan kullanılmış kimyasal atıkları Bitik katalizörler Kullanılmış adzorbanlar Kullanılmış iyon değiştirme reçineleri