Psikolojik Sözleşme Türleri Örnek Maddeleri

Psikolojik Sözleşme Türleri. Xxxxxxx (1985) psikolojik sözleşmeleri; anlaşmaya dayalı “işlemsel” ve “ilişkisel” olarak iki grupta incelemiştir. İşlemsel sözleşmeleri, belirli bir zaman sürecinde taraflar arasında gerçekleşen parasal değişimler şeklinde tanımlarken; ilişkisel sözleşmeleri, ilişkileri kuran ve koruyan açık uçlu ve daha belirsiz anlaşmalar olarak tanımlamıştır (Coyle-Shapiro & Xxxxxxx, 2000). Anlaşmaya dayalı sözleşmelerin özellikleri şunlardır (Üçok, 2012); Kişiden kişiye farklılık göstermez, yani nesneldir. Özel olarak belirlenen ekonomik koşulları kapsar. Belirli bir zaman dilimi kapsar. Taraflarca bağlayıcılığı belirgin ve net bir şekilde ortaya konmuştur. Esnekliği azdır. Çalışanın mevcut kapasitesinden yararlanmaya yöneliktir, gelişime yönelik değildir. Ayrıca belirgin ve dar kapsamlı bir sözleşmedir. Somut olduğundan dolayı üçüncü kişilerce net bir şekilde gözlemlenebilir. İlişkiye dayalı sözleşmelerin belirleyici özellikleri de şunlardır (Üçok, 2012); Ekonomik beklentilere ek olarak duygusal bağlılık oluşturur. Mevcut mesleki gelişimi sağlayacak beklenti ve yükümlülüklerin yanı sıra kişisel gelişim hedeflerini ve kariyer planlamasını da kapsar. Başlangıç ve bitişinin kesin olarak belirlendiği bir zaman dilimi yoktur. Yazılı olabileceği gibi sözel ya da algısal bölümlerde içerebilir. Dinamik ve sürekli değişen bir yapıya sahiptir. Geniş kapsamlıdır yani çalışanın aile hayatını ve kişiliğini de içerir. Öznel değerlendirmeleri içerir. Kurum ile çalışan arasındaki etkileşimden kaynaklı olduğu için açık uçlu sözleşmelerdir. Xxxxxxxx (1995) tarafından psikolojik sözleşme türlerinin ayırt edici boyutları Tablo 2.5.’te gösterilmektedir.

Psikolojik Sözleşme Türleri. Psikolojik sözleşmeler, belirli benzer özelliklere sahip olmasına rağmen, iş yerinde insan kaynakları stratejisi ve çalışanların farklı doğasına bağlı olarak çeşitli biçimler alabilir. Psikolojik sözleşmelerin, her bireyde sayısız ayrıntılar içeren farklılıkları olmakla birlikte, işçilerin ve işverenlerin nasıl doğru davrandığını gösteren genel kalıpları vardır (Xxxxxxxx, 2004: 121). Sözleşmeler genel özellikleri itibarıyla yazılı, sözlü, zihinsel sözleşmeler olmak üzere üçe ayrılır. Psikolojik sözleşmenin öznel doğası ışığında araştırmacılar, psikolojik sözleşme öğelerini, işlemsel ve ilişkisel iki temel boyutta kategorize etmişler, iki alt boyutta değerlendirmişler (Xxxxx vd., 2008: 13; Xxxxxxx, 1985: 503; Xxxxxxxx, 1990: 389). Psikolojik sözleşme kavramı pek çok alt ayrıma tabi tutulabilse de yazında en çok kabul edilen ayrım işlemsel ve ilişkisel psikolojik sözleşme ayrımıdır. Psikolojik sözleşmenin genel türlerini oluşturan işlemsel ve ilişkisel sözleşme kapsamında örgütler, hem çalışanların yerine getirmiş olduğu görevleri sonucu işleme dayalı beklentilerini karşılamalı hem de çalışanlar ile iyi ilişkiler geliştirmelidir. Bu durum, işgören ve işveren tarafları arasında örgüt içi uyum sağlanmakta ve örgütsel bütünlük oluşturulmaktadır (Xxxxx Xxxxx ve Ünver, 2012: 346). İşgörenlerin psikolojik sözleşmelerinde aslında her iki unsur (işlemsel ve ilişkisel) da birlikte bulunmaktadır (Dikili ve Xxxxxxxxxxxxx, 2013: 222).