RESULTATEN 2022. In het kader van inhoudelijke afstemming met grootbedrijven en MKB’s, in met name Luchtvaart in Transitie, Mobili- teitsfonds en NextGen HighTech, is tevens het beoogde kennisbasis-onderzoek nadrukkelijk getoetst tegen de korte en lange termijn Nederlandse behoeften van Defensie en de industrie. Op dit moment bleek er voor de kennisbasis alleen bijstellingen op details nodig te zijn. 2022 heeft in het teken gestaan voor nieuwe vliegtuigconfiguraties van de toekomst, verdere digitalisering door mid- del van real-time digital twin van ACM3 en informatiesystemen. Dit is gerealiseerd door methode-ontwikkeling op het gebied van machine learning, door verkenning van AI deep-learning algoritmen en resultaten op het gebied van be- trouwbare AI. Opnieuw opgepakt zijn datareductie technieken voor Big Data, zodat analyses kunnen plaatsvinden zon- der extensieve rekentijden of dure hardware, met name voor optimalisatie van 3-D printen. Er is belangrijke voortgang geboekt op virtual manufacturing gebied. De eerste predictive simulaties voor 3-D printen laten resultaten zien die veelbelovend zijn om de kwaliteit van producten a priori te kunnen garanderen, door het maakproces mee te simuleren en te optimaliseren. Het doel blijft om de ontwikkelde modellen mee te laten draaien in een real-time digital twin. De kennisoverdracht van NLR naar Boikon en GKN Fokker op het gebied van digital twin was succesvol via het Luxovius project. Vooruitlopend op het LiT project zijn nieuwe simulatietools gemaakt om diverse aspecten van nieuwe vliegtuigconfi- guraties door te kunnen rekenen en optimaliseren. Dit geldt zowel voor de configuraties zelf, als batterij prestatiemo- dellen voor de Pipistrel, energieverbruik, en het effect van voorstuwing, zowel hybride-elektrisch als met waterstof. De samenwerking met universiteiten is verder geïntensiveerd. Met de UvA zijn vraagstukken geformuleerd voor zoge- heten AI Master Challenges. Met TUDelft werkt een PhD kandidaat op het gebied van Topology Optimisation. Daar- naast begeleiden we stagiaires en afdstudeerders van UTwente en TUDelft. Open Data Publicaties
RESULTATEN 2022. Direct Energy Deposition (DED) is een methode voor Additive Manufacturing met een grote vrijheid in ontwerpen voor lichtere metalen constructies en met minimale verspilling van materiaal. Het instellen van procesparameters op NLR’s DED faciliteit is onderzocht in het Smart Industry 3-D kompas project van Nederlandse, noordelijke samenwerkings- verbanden. Veel instelparameters bleken afhankelijk van de temperatuur en de instellingen zullen dus tijdens het maakproces aangepast moeten worden. Ook een systeem voor het monitoren van het maakproces is onderzocht. Ook hierbij zijn veel parameters instelbaar. Om optimale instellingen te krijgen liggen er dus nog uitdagingen. Niettemin zijn de eerste prototypes geprint met DED. In het Europese ASSET project is dunwandig aluminium met DED geprint. In het Europese MANTA project zijn met NLR’s DED-faciliteit titanium ribben geprint voor een multi-functionele flap demonstrator, die nog beproefd zal worden. Het gewicht van metalen vliegtuigconstructies wordt veelal sterk bepaald door de gewenste vermoeiingseigenschap- pen van de constructie. De snelheid waarmee vermoeiingscheuren groeien is daarbij een belangrijke karakteristiek. In het Europese PROF-2 project zijn twee karakteristieken voor deze snelheid gevonden die een betere correlatie leveren dan de gebruikelijk twee karakteristieken. Met deze nieuwe karakteristieken en de bijbehorende in PROF-2 ontwik- kelde probabilistische modellen kan vermoeiing nauwkeuriger voorspeld worden, waarmee de weg naar lichtere me- talen constructies geopend wordt. Partners in dit onderzoek waren onder andere GKN Fokker, Lagerwey Wind (turbi- nes windmolens), Airbus en KAI. In het Nederlandse EFRO Smart Rotors project, met partners Airborne, KVE Composites en Stichting RHIA, heeft het NLR een snelle ontwerpmethode opgeleverd voor composieten propeller- en rotorbladen voor elektrische vliegtuigen en drones. Hiermee zijn nieuwe bladontwerpen gemaakt voor verbeterde efficiëntie en geluid. In windtunnelmodel- len zijn realistische, geschaalde propellers, rotoren en fans van luchtvaartuigmotoren nodig voor het onderzoek van nieuwe voortstuwingsconcepten. NLR heeft zijn vaardigheden op het gebied van geschaalde propellers verder ontwikkeld voor composieten fanbladen van ultra-high bypass ratio (UHBR) motoren (in het Europese PropMat pro- ject met Airbus) en voor tilt rotors (in ATTILA met Xxxxxxxx), beide op windtunnelschaal. In combinatie met de in- bouw van steeds meer en geavanceerde ins...
RESULTATEN 2022. 2022 was een overgangsjaar als we kijken naar het Meerjarenbeleidsplan 2017-2021. Dit plan liep eind 2021 af. Na de bestuurswisseling hebben we in 2022 met onze medewerkers en stakeholders gewerkt aan het Ondernemingsplan 2022-2026. Tevens hebben we intern een handzaam Jaarplan 2022 op één A3 opgesteld. In dit plan zijn 11 doelstellingen voor 2022 verwoord en nader uitgewerkt. Hieronder worden op hoofdlijnen de resultaten benoemd voor deze doelstellingen die we in 6 ambities hebben geclusterd.
RESULTATEN 2022. In 2022 zijn de doelstellingen van het programma aangescherpt tot de 3 hoofddoelstellingen: • Inzicht krijgen in en geven over de klimaatimpact van luchtvaart en effecten van maatregelen daartegen • Klimaatneutrale vliegtuigen helpen verwezenlijken met partners uit het ecosysteem • Aan de toekomstbestendigheid van luchthavens bijdragen door duurzame grondafhandeling en klimaatneu- trale luchtvaart te accommoderen Ook is in 2022 de projectorganisatie opgezet voor het realiseren van de showcase bemand vliegen op vloeibare water- stof. Aangezien dit een majeure aanpassing is aan een bemand vliegend toestel is veel aandacht besteed aan de bor- ging van het project en de benodigde validatie- en verificatiestappen. Daarnaast zijn de volgende successen behaald in 2022: • De realisatie van een vloeibare-waterstofopslag bij NLR Flevoland. Hiermee kan NLR voorzien in de eigen behoefte aan vloeibare waterstof voor materiaaltesten en functionele grondtesten, en tevens de geplande vliegproeven. • Vergunningsaanvraag voor de testvluchten van de HYDRA-2 met gasvormig (GH2) en vloeibaar (LH2) waterstof begin 2023. • Voorbereiden op toepassing als waterstof-range-extender in NLR’s Pipistrel Velis Electro: het toestel is opgenomen in de ‘Research Aircraft Design Organisation (RADO)’ en daarmee mag NLR zelf modificaties aan het toestel ontwerpen en goedkeuren. Op het gebied van circulariteit is een studie afgerond naar de totale ‘lifecycle impact’ van trein-, auto- en vliegreizen. In Marknesse is een evenement georganiseerd over circulaire composietconstructies.
RESULTATEN 2022. In 2022 is de naam van het programma gewijzigd van ‘Mens, Technologie en Maatschappij’ (MTM) naar ‘Impact op Mens en Maatschappij’. Ook is de afbakening aangescherpt en is de structuur van het programma grondig herzien. Hierbij is ‘Klimaatimpact en adaptatie’ ondergebracht is bij programma ‘Klimaatneutrale Luchtvaart’ (zie 3.1) en ‘Mens-machine teaming’ is komen te vervallen als lostaand onderdeel binnen een programma. Ook is ‘Het inpassen van de derde dimensie in de stedelijke infrastructuur’ samengevoegd met ‘Luchtvaart en (lokale) kwaliteit van leven’. Volledig nieuw zijn de onderdelen ‘Maatschappelijk debat over luchtvaart op basis van feiten’ en ‘Stakeholder com- municatie gebruikmakend van de laatste inzichten en technologieën’. Klimaatimpact en adaptatie Vervallen, nu onderdeel van KLV - Nieuw: Maatschappelijk debat over luchtvaart op basis van feiten Luchtvaart en (lokale) kwaliteit van leven & Het inpassen van de derde dimensie in de stedelijke in- frastructuur Samengevoegd tot: Brede welvaart en kwaliteit van le- ven - Nieuw: Stakeholder communicatie gebruikmakend van de laatste inzichten en technologieen Mens-machine teaming Vervallen, afhankelijk van domein onderdeel van o.a. VCO, O&A, FASP De veranderde afbakening heeft ook gevolgen voor de rapportage van projecten. Conform de nieuwe afbakening zijn onder anderen de volgende resultaten behaald binnen de genoemde projecten: Mediator doet onderzoek naar de interactie tussen bestuurder en intelligente systemen. Dit wordt gedaan door het maken van een systeem dat in een auto gebouwd is, welke autonoom kan rijden en zelf kan bepalen in welke situatie het geschikter is om de mens te laten sturen en in welke situatie het geschikter is om de auto de volledige controle te laten hebben. Het systeem heeft gereden hebben in Zweden en Italië, de voor- een nadelen zijn in kaart gebracht en een safety inschatting is gemaakt. NLR heeft een bijdrage geleverd door een kleinschalige proef waarin hersenactivi- teit onderzocht wordt als factor om de staat van de mens in te schatten, of de mens snel de controle over kan nemen wanneer het systeem dat vraagt. En NLR draagt bij aan het inschatten van de veiligheidsaspecten van zo’n auto als boven beschreven. In het afgelopen jaar is de NLR-proef met hersenactiviteit geheel afgerond en de veiligheidsinschatting bijna; deze laatste loopt nog door in de eerste maanden van 2023. Voor NLR is in dit project belangrijk om de vergelijking te kun- nen maken tussen luchtvaart e...
RESULTATEN 2022. De onderzoeksprojecten die onder VCO vallen zijn gestructureerd qua kennisopbouw op basis van de volgende cate- gorieën:
RESULTATEN 2022. Het programma Operationele Beschikbaarheid heeft drie impactbijdragen geïdentificeerd:
RESULTATEN 2022. In 2022 zijn kennisopbouw-activiteiten uitgevoerd binnen de volgende onderwerpen: • L2009 – Automated Cyber Operations • L1919 – Automatiseren van het Inlichtingenproces (AIP) • L1805 – Sensing in a Networked Environment (SiaNE) • KIA Veiligheid GGSA • IenW Aardobservatie Informatiegestuurd optreden betekent onder andere het tijdig nemen van beslissingen op basis van actuele, relevante en accurate informatie. Automatisch analyseren van ruwe data zoals videobeelden van een drone, kan hieraan bijdra- gen als dit informatie levert die geschikt is voor het nemen van beslissingen en het ondernemen van acties. Het proof- of-concept systeem dat in L1919 onderzocht is, is hier een voorbeeld van: dit system detecteert automatisch video- segmenten die de aandacht vragen van een video screener. Van de Defensieprogramma’s zijn L1805 en L1919 afgerond in 2022, terwijl L2009 in 2023 afgerond zal worden. De genoemde Defensieprogramma’s dragen allen bij aan doelstellingen van het IGO-programma, maar zijn geïnitieerd voor de start van het programma (januari 2022). Met Defensie is onderzocht welke nieuwe IGO-onderwerpen door NLR zouden moeten worden opgepakt, wat geleid heeft tot nieuwe Defensieprogramma’s – voor de periode 2023 tot 2026 – die verder bijdragen aan de doelstellingen van het IGO-programma. Daarnaast is vanuit het programma bij verschillende gelegenheden acte de présence gegeven, waaronder op beide edities van het door Defensie georganiseerde evenement Innovation in Defence. In april is daar de NLR-visie met be- trekking tot Informatiegestuurd Opereren (IGO) gepresenteerd en in december het onderwerp Multidomein Opereren (MDO) in relatie tot het IGO-programma en het Programmatisch Werken als geheel. Voor het Ministerie van IenW is in het kader van het kennisprogramma Aardobservatie kennis opgebouwd over de verwerking en toepassing van hyperspectrale en hoog resolutie SAR satellietdata. Daarnaast is er een start gemaakt met de ontwikkeling van een kennisprogramma Missie Space voor het Ministerie van JenV, waarbij aandacht is be- steed aan AI technieken voor object detectie en de systeem architectuur van satelliet data management. Aandacht zal besteed worden aan de verdere harmonisatie van beide kennisprogramma’s.
RESULTATEN 2022. In 2022 zijn kennisopbouw activiteiten uitgevoerd binnen de volgende onderwerpen: • L1901 - Tactische Datalinks • L1906 - Counter-UAS • L1907 - Joint Cyber ElectroMagnetische Activiteiten in Militaire Operaties (CEMA) • L1917 - 5th Gen Stressors • L1918 - Operationele Inzet en Wapensysteemprestaties (OIW) • L1921 - Surface Based Air and Missile Defence (SBAMD) • L2013 - Effectieve energiewapens • L2015 - Elektronische Oorlogsvoering • L2019 - Militair Gebruik van de Ruimte • L2027 - Operationele inzet en instandhouding F35 • L2118 - LVC Joint en Combined Airpower • L2201 - Leerecosysteem op maat • L2203 - Future Vertical Lift Binnen de onderstaande FASP werkstromen zijn de volgende resultaten (op hoofdlijnen) behaald. • OIW - Operations Support & Weapon system performanceVanwege de inzet van diverse platformen in het operationele theater zijn meerdere dreigingsanalyses uitgevoerd en zijn er diverse TRM-updates uitgebracht die deze inzetten hebben ondersteund. Tevens zijn er analyses uitgevoerd van de operationele inzetten in 2022 met een focus op het toepassen en het ontzeggen van airpower. Naast deze werkzaamheden is gewerkt aan de geplande werkzaamheden, waaronder het verrichten van een relevante technology watch, de nieuwe taken van de MQ-9, de upgrade van de Apache, het onderzoeken van strategische lucht-grondbewapening en het aanschaffen in de toekomst van dedicated SEAD/DEAD bewapening. Er zijn verder diverse modellen ontwikkeld of verbeterd, waaronder modellen in het domein van hypersonics, satellieten en multi-mode sensoren. • Binnen het Surface Based Air and Missile Defence (SBAMD) programma zijn diverse onderzoeksactiviteiten uitgevoerd. Zo is de Radar Cross Section (RCS) modellering verfijnd en is een relevante dreiging doorgerekend. Er is een aantal alternatieve ontwerpkeuzes toegevoegd en de impact op de RCS is bepaald. Er heeft een tweede jamming- en mitigatietest plaatsgevonden op Defensieterrein. Hierbij is een brede verzameling aan legacy en moderne stoortechnieken beproefd op een radarsysteem, welke een input vormt voor mogelijke mitigerende maatregelen. Tot slot is de use case voor de studie naar de meerwaarde van de CLSK SMART-L ELR voor Ballistic Missile Defense (BMD) toepassingen verder uitgewerkt. • Aan het begin van het jaar heeft er een hele reeks aan High Energy Laser testen plaatsgevonden op drones en onderdelen daarvan. Dit was een samenwerking tussen het NLR en de Belgische RMA. Daarnaast is een testcampagne uitgevoerd naar het...
RESULTATEN 2022. In 2022 zijn bovengenoemde werkstromen bijgewerkt en aangescherpt en deze vallen nu onder de twee hoofddoel- stellingen van het programma, te weten: