Ruimtevaart. Wij vergoeden geen schade door werkzaamheden aan werken die te maken hebben met ruimtevaart, bijvoorbeeld aan (onderdelen van) satellieten, raketten en lanceerinrichtingen.
Ruimtevaart. NLR is er voor lucht- én ruimtevaart. In de praktijk hebben de NLR-werkzaamheden voor ruim 90% betrekking op luchtvaart. Het ruimtevaartonderzoek betreft voor het overgrote deel defensietoepassingen. In zeker vier van de ne- gen strategische programma’s zijn duidelijke ruimtevaartactiviteiten gedefinieerd. Dit zijn VCO (bijv. voor space traffic management), OLR (toepassing materialen en constructies in de ruimtevaart), FASP (space als vijfde operationeel do- mein van de krijgsmacht) en IGO (informatie- en inlichtingenvergaring en processing). Satellietnavigatie als onderwerp komt in meerdere programma’s voor, onder andere voor robuuste Positioning, Navigation and Timing. Ruimtevaart is te zien als een verzameling enabling technologies, middelen voor verschillende doelen. Omdat doelen in dt document centraal staan, is het minder eenvoudig om ruimtevaart als één afgebakend terrein te beschouwen. Op dit moment passen kleinere missies goed bij NLR vanwege de verkregen expertise met smallsats, die in een veel kortere inovatiecyclus kunnen worden ontwikkeld. Bijvoorbeeld: in het kader van het Groeifondsvoorstel Clima- teSpace worden smallsats constellaties voorgesteld voor waarnemingen van methaan, een sterk broeikasgas, en in toekomst meer gassen die nadelig zijn voor het klimaat. Indien geaccepteerd, is dit een voorbeeld van technologie die deels in een militaire context ontwikkeld is en wordt toegepast in een civiele context. Kenmerk van deze smallsat tech- nologie is dat deze van laag TRL (2/3) kan worden opgebouwd tot volledig operationeel (TRL9), waarbij Nederlandse industrie wordt ingeschakeld die producten en diensten biedt op het gebied van platformen, sensoren en dataproces- sing. Waar het MilSpace2 project een duidelijke uitwerking is binnen het NLR-thema Veilige Samenleving, wordt ook ge- werkt aan versterking van de Nederlandse economie, conform het tweede strategische NLR-thema: concurrerende Lucht- en Ruimtevaart. Het programma FASP heeft bijvoorbeeld de doelstelling om Nederlandse commerciële partijen in staat te stellen complete veiligheidssystemen te kunnen leveren. De grote expertise bij NLR op het gebied van cyber (informatiebeveiliging) is zowel voor de militaire als civiele ruimtevaart van groot belang. De ruimtevaartontwikkelingen raken alle ministeries die betrokken zijn bij NLR, bijvoorbeeld Space Situational Aware- ness (ministerie van JenV, KIA Veiligheid), observatie- en inlichtingen missies (ministerie van Defensie), satellietnaviga-...